Генетикалық ақпарат және онтогенез

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

АННОТАЦИЯ

Курстық жұмыс « Генетикалық ақпарат және онтогенез» тақырыбында орындалған.

Генетикалық код туралы жалпы сипаттама берілді. Ген жаратылысы зерттелді. Белок синтезіне талдау жасалды.

Жұмыстың мазмұны кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Курстық жұмыс 26 беттен тұрады.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

КІРІСПЕ . . .: І НЕГІЗГІ БӨЛІМ . . .

3: 4

КІРІСПЕ . . .: 1. 1 Генетикалық ақпарат түсінігі . . .

3: 4

КІРІСПЕ . . .: 1. 2 Онтогенезге сипаттама . . .

3: 18

КІРІСПЕ . . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

3: 25

КІРІСПЕ . . .: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

3: 26

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі: «Генетикалық ақпарат» дегеніміз - бұл мелім ағзаның, барлық нәруыздарындағы аминқышқылдардың ретін көрсету. Құрамында жүздеген аминкышкылдары бар нәруыздағы бір ғана аминқышқылдың өзгеруінен нәруыз қалыпты қызмет істей алмай қалады. Ем қонбайтын, тұқым қуалап өлтіретін «орақ тәрізді жасушалы анемия» ауруы бар. Науқас адамдардың эритроциттері дөңгелек болмай, орақ тәрізді, жіңішке ай түрінде болып келеді Бұл кезде ағза созылмалы оттектік тапшылыққа душар болады да өледі, өйткені орақ тәрізді эритроциттер гемоглобині оттегін жеткілікті мөлшерде қосып ала алмайды. Бұл ауру гемоглобиндегі бір ғана аминқышқылдың алмасуынан туындайды. Яғни орақ тәрізді жасушалы анемиядан азап шекпеген барлық қалыпты адамдардың гемоглобиніндегі аминқышқылдар қалыпты ретпен орналасады. Тек қана науқас адамдарда бар болғаны бір аминқышқылы басқа аминқышқылымен орын ауыстырады. Бұл тек қана бір нәруыздың - гемоглобиннің кызметші өзгертіп қоймайды, сонымен бірге жасушалардың - эритроциттердің құрылысын және мөлшерін өзгертеді.

Онтогенез-тірі ағзаның туу мерзімімен өлуіне дейінгі жеке дамуы. Адам үшін онтогенездің басталуы-ұрықтану, яғни зиготаның пайда болуы, одан кейінірек ұрық дамиды. Ал партеногенез кезінде жұмыртқажасушалардың митоздық жолмен бөліне бастауын онтогенез деп есептеген жөн.

Ағза деп кез келген жандыларды айтуға болады. Өлі табиғаттан оның ерекшелігі тек тірі материяға тән белгілі бір қасиеттерінің, жеке дамуының болуында: жасушалық ұйымдастыру; ақуыз бен нуклеин қышқылдарының қызметі арқасында жүретін зат алмасу. Ол барып ағзаның тепе-теңдігіне - өзігінен жаңғыру және оның ішкі ортасының тұрақтылығын қолдауын қамтамасыз етеді. Тірі ағзаларға қозғалу, тітіркену, өсу, даму, көбею және тұқым қуалаушылық, сондай-ақ тіршілік ету жағдайларына бейімделу тән. Абиотикалық ортамен әрекеттесе отырып, биологиялық ұйымдастырудың төменгі деңгейлерінен тұратын ағза бүтін жүйе ретінде қарастырылады. Ағзаның барлық осы бөліктері (гендер, жасушалар, жасушалық ұлпалар, бүкіл мүшелер және олардың жүйелері) ағзаға дейінгі деңгейдің құрамалары және жүйелері болып келеді.

Курстық жұмыстың мақсаты: Генетикалық ақпарат туралы жалпы сипаттама беру, онтогенез түсінігіне талдау жасау.

Курстық жұмыстың міндеттері:

Генетикалық ақпарат туралы жалпы сипаттама беру;
Онтогенез түсінігіне талдау жасау;

І НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. 1 Генетикалық ақпарат түсінігі

Генетикалық ақпарат-организмдердің ұрпаққа беретін қасиеттері жөніндегі ақпарат. Генетикалық ақпарат нуклеин қышқылында оның негіздерінің кезегі түрінде жазылған. Ой жүзінде бұл әдіспен белок молекуласының шексіз көп түрінің кодын жазуға болады. Генетикалық ақпарат бір ұрпақтан екінші ұрпаққа нуклеин қышқылының транскрипциясы арқылы беріледі. Генетикалық ақпарат өзгерісті, не өзгеріссіз түзетіліп сақталуы мүмкін. Бұған репарация, рестрикция, рекомбинация т. б. қатынасады. [1] Генетикалық ақпаратты "Тұқымқуалау ақпараты" деп те атайды. Яғни мәлім ағзаның барлық нәруыздарындағы аминқышқылдардың ретін көрсету. Құрамында жүздеген аминқышқылдары бар нәруыздағы бір ғана аминқышқылдың өзгеруінен нәруыз қалыпты қызмет істей алмай қалады. Нәруыз молекуласының құрылысы және құрылымы аминқышқылдың құрылысына тәуелді. Тұқымқуалау ақпараты дегеніміз - бұл ДНҚ-дағы аминқышқылдар ретін жазу. Бір нәруыз аминқышқылдарының реті жазылған ДНҚ молекулаларының үлескісі ген деп аталады.

Генетикалық код дегеніміз - бұл ДНҚ нуклеотидтерінің көмегімен нәруыздар туралы тұқымқуалау ақпараттарын жазу амалы. Белок мономерлерінің - аминқышқылдарының сан алуан 20 түрлері болады. Ал ДНҚ-дағы нуклеотидтердің түрі 4-еу-ақ, олар: аденин, гуанин, тимин және цитозин нуклеотидтері. Антикодондар т-РНҚ-ға ДНҚ триплетін толық көшірмелей алмайды. Алайда екі бірінші негіз біріне-бір сөзсіз сәйкес келуі керек. Триплеттердің бірнеше нұсқалары бар аминқышқылдардың триплеттері тек қана жалғыз үшінші негізі бойынша жиі ерекшеленеді. Мысалы фенилаланин былай кодталады: ААА, ААГ, ААТ, ААЦ. Барлық нұсқалары: АА, ТГ, ГГ, ЦЦ, АТ, АГ, АЦ, ТА, ТГ, ТЦ, ЦА, ЦГ, ЦТ, ГА, ГТ.

«Тұкымқуалау ақпараты» дегеніміз - бұл мелім ағзаның, барлық нәруыздарындағы аминқышқылдардың ретін көрсету. Құрамында жүздеген аминкышкылдары бар нәруыздағы бір ғана аминқышқылдың өзгеруінен нәруыз қалыпты қызмет істей алмай қалады. Ем қонбайтын, тұқым қуалап өлтіретін «орақ тәрізді жасушалы анемия» ауруы бар. Науқас адамдардың эритроциттері дөңгелек болмай, орақ тәрізді, жіңішке ай түрінде болып келеді Бұл кезде ағза созылмалы оттектік тапшылыққа душар болады да өледі, өйткені орақ тәрізді эритроциттер гемоглобині оттегін жеткілікті мөлшерде қосып ала алмайды. Бұл ауру гемоглобиндегі бір ғана аминқышқылдың алмасуынан туындайды. Яғни орақ тәрізді жасушалы анемиядан азап шекпеген барлық қалыпты адамдардың гемоглобиніндегі аминқышқылдар қалыпты ретпен орналасады. Тек қана науқас адамдарда бар болғаны бір аминқышқылы басқа аминқышқылымен орын ауыстырады. Бұл тек қана бір нәруыздың - гемоглобиннің кызметші өзгертіп қоймайды, сонымен бірге жасушалардың - эритроциттердің құрылысын және мөлшерін өзгертеді [1, 59б. ]

Орақ тәрізді жасушалық анемия мысалынан кергеніміздей, өз кызметін атқара алатындай барлық нәруыздар ағзаның тіршілік ете алуына өте қажетті құрылысты болуы керек. Нәруыз молекуласының құрылысы және құрылымы аминкышкылдың құрылысына тәуелді. Тұқымқуалау ақпараты дегеніміз - бұл ДНҚ-дағы аминқышқылдар ретін жазу. Бір нәруыз амин қышқылдарының реті жазылған ДНҚ молекулаларының үлескісі ген деп аталады. Генетикалық код дегеніміз - бұл ДНҚ нуклеотидтерінің көмегімен нәруыздар туралы тұқымқуалау ақпараттарын жазу амалы.

Генетикалық код. Белок мономерлерінің - аминкышкылдардың сан алуан 20 түрлері болатынын еске түсірейік. Ал ДНҚ-дағы нуклеотидтердің түрі 4-еу-ақ олар: аденин, гуанин, тимин және цитозин нуклеотидтері. Аминқышқылдардың 20 типінен тұратын нәруыздарды, бар-жоғы 4 типтен тұратын нуклеотидтерді сонда ДНҚ «жазып», «шифрлау» қалай іске асады? Бір нуклеотидтің бір аминкышқылын кодтай алмайтыны түсінікті. Ондай жағдайда олар бар болғаны аминкышкылдардың төрт типіне ғана жетеді ғой. Сонда калған 16 тип қалай кодталады? Ал егер бір аминқышкыл екі-екіден кодтайды десек, қалай болады? Онда біз он алты құрама аламыз: 4 ² =16.

Қажет етсеңдер, барлық нұсқаларды байқап көрейік: АА, ТГ, ГГ, ЦЦ, АТ, АГ, АЦ, ТА, ТГ, ТЦ, ЦА, ЦГ, ЦТ, ГА, ГТ. Демек, кем дегенде 3-үштен нуклеотид алу қажет. Сонда кұрамалану саны алпыс төртті кұрайды: 4 ³ =64. Біздің ғаламшарда генетикалық код «триплетті». Бұл ДНҚ-ның әрбір 3 нуклеотиді бір аминқышқылын кодтайды дегенді білдіре ме? Алайда олай деуге мүлде болмайды. Егер олар SТОР (тоқта) - кідіртпе белгісінде кодтамаса да, ДНҚ-ның әрбір үш нуклеотиді бір аминқышқылды кодтай алады.

Адамда бар болғаны 46 хромосома (жалғыз жинақта 23), ал нәруыздар әлдеқайда көп. Демек бір хромосомада - ДНҚ молекуласында өте көп нәруыз шифрланған. Гендер хромосомада бірінен соң, бірі орналасқан. Енді жасуша бір нәруыз кодынын, қайда аяқталып, екінші кодтың, басталуын калай біледі? Деген сұрақ туындайды. Бір геннен екінші генді не бөледі? Егер ДНҚ-дағы гендер бірінен соң бірі орналасады деп жорамалдасақ гемоглобиннің соңғы аминқышқылын инсулиннің бірінші аминқышқылына қосу үшін рибосома қалай саралап алады? Ол үшін арнайы триплеттері болады екен. Оларды «кідіртпе-кодондар» немесе «тыныс белгілері» деп атайды. Олар бір нәруыздың соңына сәйкес екіншісінің басын белгілейді. Мұндай триплеттердің үшеуі ғана: АТТ, АТЦ, АЦТ бар. Олар аминқышқылдарды кодталмайды. Қалған триплеттердің барлығы аминқышқылдарды кодпен жазады, сол үшін оларды маңызды триплеттер деп атайды. 64 генетикалық кодтың үшеуі кідіртпе-кодондар, ал қалған 61-і маңызды триплеттер [12, 144б. ]

Біздің ғаламшардың тірі жасушыларындағы нәуыздар тек қана кідіртпе-кодондар арқылы кодпен жазылған. Бір нәруыздар коды екіншінің орталығынан басталып үшіншінің орталығында тоқтап қалуы жағдайы ешқашан болмайды. Генетикалық кодтың бұл қасиеті тоқталмайтын код деп аталады. Яғни гендер бірінен соң бірі өкшелей жүреді, олардың аралығында кідіртпе-кодондар болады, сөйтіп бірде-бір ген екіншісінен «жармаспайды». Дегенмен табиғатта мұндай құбылыстар кездеседі. Бірақ тек қана жасушаларда емес, вирустар да болады. Өйткені вирус - өте кішкене бөлшек, сондықтан оған «титтей» нуклейн қышқылы үнемі жеткілікті бола бермейді.

Сендер, сірә, маңызды типлеттер санының 61 екенін 20 аминқышқылдар санынан үш еседен астам артық екенін байқаған боларсыңдар. Алайда мұнымен ештеңе істей алмайсыңдар. Егер гентикалық код триплетті болмаса, 20 аминқышқылдар құрамалауға (16) жетпеген болар еді. Шындығында аминқышқылдардың көпшілігі бір типлеттен гөрі артығырақ кодпен жазылады. Бар болғаны екі аминқышқыл - метеонин және триптофанда тек қана бір триплет бар. Гентикалық кодтың бұл қасиеті «азғындаушылық» деп аталады.

Генетикалық кодтың азғындаушылық ұғымына оны мағыналылығы қайшы келеді. Бұл қасиеттің мәні мынада: бір триплет бар, тек қана жалғыз аминқышқылдар кодпен жазылады. Егер мысалы, бұл триплет ААА болса, мұнда ол тек қана фенилаланин аминқышқылын кодпен жазады және ешқашан басқа ешқайсысын жазбайды. ААА бір рет бір аминқышқылын кодпен жазса, екіншіден басқасына және сол сияқтыларға кодпен жаза алмайды. Мұндай жағдайда шатасу пайда болады. Немесе жасушаға тағы да бір фенилаланинді емес, өзге кодпен жазатын басқа ААА-дан бір ААА фенилаланинді ажыратып алуға тура келер еді. Қателік жібермей және артық проблема туғызбау үшін жасушада бір мағыналы генетикалы код.

Генетикалық кодтың 1965 жылы шифры толық ашылып оқылды. Біздің ғаламшардың барлық ағзаларында дәл сол бір триплеттер сол бір аминқышқылдарды кодпен жазады. Егер ААА триплеттер кездессе, ол кактустың да, бактерияларының да, пілдердің де, жасушаларында тек қана 1 аминқышқылы: фенилаланинде кодпен жазады. Генетикалық кодтың мұндай қасиеті «әмбебаптық» деп аталады.

Генетикалық негізгі қасиеттерін жаттап алуға жәрдемдесетін көркемсөз дерлік мынадай сөйлем бар: генетикалық код триплетті, әмбебапты және көлегейленбейді [9, 81б. ]

Триплет, кодон, антикодон. Тұқымқуалау ақпаратын іске асыруда тек қана ДНҚ емес, сондай-ақ РНҚ да рөл атқаратыны естеріңде болар. ДНҚ-дан көшірмеленген тұқымқуалау ақпараты дәл а-РНҚ түрінде цитоплазмада рибосомаларға өтеді, ал ДНҚ ядрода қалады. Шын мәнінде а-РНҚ синтезі репликацияға ұқсас, айырмашылығы: барлық хромосома көшірмеленбейді, тек оның үлескісі көшірмеленеді және еншілес ДНҚ-мен бірге а-РНҚ-ның синтезі жүреді. Егер ДНҚ-да ГГГ триплеті тұрса, онда а-РНҚ-да үш нуклеотид ЦЦЦ тұрады. Кез келген РНҚ құрамында тимин жоқ екенін, оның орнында урацил болатынын ескеру қажет. Сондықтан, егер ДНҚ-да триплет ААА болса, онда а-РНҚ-да бірін-бірі толықтыратын триплет УУУ болады. ДНҚ-дағы үш нуклеотид триплет деп аталады; а-РНҚ-дағы солардың бірін-бірі толықтыратын үш нуклеотидті кодон дейді. Нәруыз синтезі кезінде амнқышқылдардың қажетті ретпен, тұқымқуалау ақпаратына сәйкес тұруының маңызы зор. Аминқышқылдарды нәруыз синтезінің орнына т-РНҚ жеткізеді. Аминқышқылдарға қосылған т-РНҚ молекулалары а-РНҚ-сы нуклеотидтерімен сутектік байланыстар пайда болатындай ретпен жайғасады. а-РНҚ кодонын толықтыратын т-РНҚ-дағы үш нуклеотид антикодон деп аталады. Яғни а-РНҚ-дағы кодон УУУ болса, онда т-РНҚ-дағы антикодон ААА болады. Шынында т-РНҚ-ның антикодондарының ДНҚ-дағы толықтыратын триплеттердегі сияқты азотты негіздері болады.

т-РНҚ-дағы және а-РНҚ-дағы бірін-бірі толықтыратын азотты негіздер арасында пайда болған сутекті байланыстар аминқышқылдардың қажетті тәртіпте жайғасуын қамтамассыз етеді. Сондықтан терминдер үйлесімділігін сызбанұсқа түрінде беру ойға қонымды:

ДНҚ=>а-РНҚ=>т-РНҚ=>нәруыз

Триплеттер=>кодон=>антикодон=>аминқышқыл

Сызбанұсқаны оңайлатып және аминқышқылды кодпен жазатын үш нуклеотидтің атуларын алып тастасақ, бұл сызбанұсқа молекулалық биологияның орталық догма сызбанұсқасы сияқты болып көрінеді:

ДНҚ=>РНҚ=>нәруыз.

Нәруыз биосинтезі үдерістері туралы келесі параграфта егжей=>тегжейлі айтылады.

Н. К. Кольцов (1872-1940), биолог-ғалым цитогенетикалық зерттеулер жасап, биополимерлер синтезінің матрицалық ұстанымын қалыптастырды. Ол гендердің күрделі нәруыздық молекулалар болып табылатынын айтты [5] .

Нәруыздар биосинтезі. Нәруыздар құрамы туралы ақпарат ДНҚ-ға қалай жазылатынын сендер өткен параграфтан білдіңдер. Сонда жасуша қалай «нәруыз жасайды»? Нәруыз синтезі рибосомаларда іске асады, ал олар цитоплазмада, эндоплазмалық торда (ЭПТ) және жарымдербез органоидтарда: пластидтерде және митохондрияларда болады. Биоситез үдерісі үшін нуклеин қышқылдарынан басқа «құрылыс материалдары», АТФ энергиясы, сондай-ақ көптеген ферменттер қажет болады. Нәруыздардың құрылыс топтамалары аминқышқылдар болып табылады, олардың 20 түрі бар екені естеріңде шығар. Бір ғана аминқышқыл жұбын бірімен-бірін қосу үшін АТФ-ның екіден астам молекуласы қажет. Аминқышқылдары қосылыс үдерісінің өзі біразында ферменттер тобының қатысуын қажет етеді. Олардың бір бөлігі рибосомалар құрамында, бір бөлігі жасушалар цитоплазмасындағы дербес молекулалар түрінде немесе ЭПТ каналдарында болады. Алайда нәуыз белсенді қызмет атқару үшін ең маңызды аминқышқылдарды тұқым қуалау ақпаратына сәйкес бөлігі тәртіпте қосып алу. Егер ДНҚ-да жазылған аминқышқылдардың реті бұзылса, нәруыз синтезделеді, бірақ одан ешқандай пайда болмайды.

Нәруыздардың өз қызметін орындауы аминқышқылдардың реттілігіне тәуелді екенін еске түсіріңдер. Ал жүздеген басқаларынан бір ғана аминқышқылды алмастырудан, орақ тәрізді жасушалы анемия кезіндегі гемоглобин сияқты, қызмет атқару белсенділігі толық жоюы мүмкін. Жасушада тұқымқуалау ақпараттың беру және іске асыру кезіндегі қателікті болдырмайтын сан алуан тетіктер бар. Сондықтан нәуыз биосинтезінің үдерісі өте күрделі және көп сатылы. Ол негізгі кезеңнен: тасымалдау және трансляция кезеңдерінен тұрады.

Транскрипция (көшіріп жазу) дегеніміз - бұл ДНҚ матрицасының бетімен жүретін а-РНҚ синтезінің үдерісі. Жасушада қандай болса да бір нәруызға қажеттілік пайда болса, сәйкес геннің ақпараты жазылған ДНҚ үлескісі тарқатылады. Яғни бірін-бірі толықтыратын тізбектер аралығындағы сутектік байланыс бұзылады, сөйтіп ДНҚ-ның шағын үлескісі байланыспаған екі тізбектен тұрады. Біртізбекті ДНҚ-ның бұл үлескісіндегі ферменттер үшін: РНҚ - полимеразаларға жол ашылады.

РНҚ ферменті немесе транскриптаза ДНҚ молекуласының қажетті бір тізбегін сайлап алып, соның бетімен ақпараттық РНҚ-ны синтездей бастайды. Бұл үдеріс репликацияға өте ұқсас. Айырмашылығы тек қана мономерлер ретінде рибонуклеотидтерді пайдаланады, ал синтез ДНҚ молекуласы бір тізбегінің матрица бетімен іске асады. а-РНҚ синтезі жүрген ДНҚ тізбегі транскриптелетін тізбек деп аталады. ДНҚ-ның екінші тізбегі жай ғана «тыныс алады», үдеріске қатыспайды. Ол транскрителмейтін тізбек делінеді. Қайтадан синтезделген а-РНҚ транскриптелетін ДНҚ тізбегін толықтырады. Бұл кезде а-РНҚ синтез іске асырылмаған екінші транскриптелмейтін ДНҚ тізбегіне дәлме-дәл сәйкес келеді. Мұндағы айырмашылық тек қана РНҚ-да АДЕНИНГЕ қарама-қарсы ТИМИН емес, УРАЦИЛ тұрады.

ДНҚ триплетіне кодондар деп аталатын а-РНҚ триплеті сәйкес келеді. а-РНҚ молекуласы ұзарған сайын ДНҚ-ның толықтыру тізбегімен ығыса түседі. Бұл ДНҚ - РНҚ арасындағы қарағанда ДНҚ - ДНҚ аралығында сутектік байланыстың оңайырақ пайда болуынан осылай жүреді.

Синтезделген а-РНҚ молекуласы транскрипті немесе бірінші реттік транскрипт деп аталады [13, 169б. ]

Трансляция дегеніміз - бұл рибосомаларда нәруыз биосинтезінің тікелей жүру үдерісі. Рибосомалардың 2 төменгі өлшембірліктен: үлкен және кіші өлшем бірліктерден тұратын естеріңде болар. Бастапқыда рибосоманың төменгі өлшембірліктері ажырап кетеді де таспаға ұқсас а-РНҚ-ға орнығады. Олардың келесі қосылатын орны «рибосоманың қызмет атқаратын орталығы» деп аталады. Рибосоманың қызмет атқаратын орталығында бір мезгілде а-РНҚ-ның алтыға тең нуклеотидтері болады. Енді рибосома ескі касеталы магнитофонның таспасымен жылжыған кішкене басы сияқты а-РНҚ-ны бойлай жылжуға даяр тұрады. Алайда нәуыз биосинтезінің үдерісі үшін аминқышқылдар және энергия қажет. Аминқышқылдардың белгілі түрлері тұқымқуалау ақпаратына сәйкес қажетті реттілікте жайғасу үшін оларды т-РНҚ рибосомасына жеткізеді. Сөйтіп т-РНҚ аминқышқылдарды нәруыз синтезінің орнына жеткізеді. Ол «жоңышқа жапырағының» пішініне ұқсас, «қалемшесінде» белгілі аминқышқылдары бар. Амнқышқылдардыр 20-ға тарта түрлері болғандықтан, т-РНҚ-ның 20-ға тарта типтерінің болуы қажет. т-РНҚ молекуласының «жоңышқа жапыраға» ұшы - бұл а-РНҚ кодонын толықтыратын үш нуклеотид. Бұл т-РНҚ-дағы үш нуклеотид антикодан деп аталады. Яғни, егер ДНҚ-дағы триплет ААА болса, а-РНҚ-дағы кодон УУУ болады, ал РНҚ-дағы антикодон қайтадан ААА болады да бұл тасымал молекуланың ұшында аминқышқыл фенилин жалғасып тұрады. Ал егер, мысалы, ДНҚ-дағы триплет ЦЦЦ-да болса, а-РНҚ-дағы кодон ГГГ болады, ал РНҚ-дағы антикодон қайтадан ЦЦЦ-ға айналады. Мұндай жағдайда т-РНҚ аминқышқыл пролинге тасымалданады (генетикалық код бойынша тексеріңдер) .

Кодон - антикодон жүйесіндегі нуклеотидтердің қосылуы аденин және урацил арасындағы және гуанин және цитозин арасындағы сутектік байланыстардың түзілуі арқылы өтеді. Бұларда біріне-бірі қарама-қарсы ДНҚ-ның толықтыру тізбегін ұқсататын сутектік байланыстар. а-РНҚ молекулалары есебінде тұқымқуалау ақпаратымен сәйкес орналасқан нәруыздағы қажетті аминқышқылдар а-РНҚ-ның кодондарымен сәйкес жайғасады. Алайда р-РНҚ және нәруыз ферменттерсіз аминқышқылдар қосылыспайды. Аминқышқылдар өздерімен өздері қосылыспайды және оларға қосылу үшін ферменттерден басқа АТФ түрінде энергия қажет. Дұрысырақ айтқанда энергия енеді аминқышқылға өз т-РНҚ-сын қосу үшін жұмсалады. Сондықтан аминқышқылы қосылған т-РНҚ жоғары энергетикалық формада болады және нәруыз биосинтезіне қатыса алады.

Рибосома су молекулаларына айналады да пептидтік байланыс түзіндісімен амнқышқылдарды «тігеді». Бұдан соң ол қажетті амнқышқылы бар келесі т-РНҚ рибосоманың қызмет атқаратын орталығынан табылу үшін 3 нуклеотидке келесі «қадам» жасайды. Кодон - антикодон жүйесінде қайтадан т-РНҚ және а-РНҚ қосылысы жүреді. Рибосома өзінің қызмет атқаратын орталығында РНҚ-ның екі-екіден молекуласын осылай ұстап қалады, бұл рибосомаға олардың аминқышқылдарды өзара қосуға мүмкіндік береді [2, 85б. ]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.