Ислам мәдениеттері

1 Терминологияда қолдану
2. Араб елдерінің мәдениеті[өңдеу]
3. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы. . Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965.34.625.9

Ислам мәдениеті — зайырлы академиктердің арасында тарихи мұсылман саналатын халықтарға ортақ мәдениетті сипаттауға қолданылатын термин. Бастапқыда Ислам діні тарала басталғанда негізінен араб мәдениетінің әсерінде болып, артынан Ислам дінін басқа халықтардың қабылдауына байланысты сол халықтардың мәдениетіне әсер етіп, солармен ассимиляцияға ұшырайды.
«Ислам мәдениеті» деген терминде әу бастан-ақ қарама қайшылық бар, себебі мұсылмандар жердің әр бөлігінде өмір сүріп, олардың арасында үлкен айырмашылық байқалады. Негізінде мұсылман ғалымдары «мәдениет» деген ұғымды қоданбаған және бұл термин батыс философиясының әсерінен пайда болған. Қазіргі кезге шейін «Ислам мәдениеті» деген терминнің белгілі шектеуі мен анықтамасы жоқ. Кейбір ойшылдар бұл терминді «Ислам үмметінің халін бұрын және қазіргі таңда болып жатқан діни, тарихи, тілдік, мәдени қарым-қатынастары арқылы және алға қойған мақсаттары мен құндылықтары арқылы тану», — деп анықтама береді[1]. Кейбіреулер Ислам мәдениеті деп «мұсылман үмметі мен Ислам дінінің негіздерімен байланысты осы заман мәселелерін тану» — деп түсіндіреді[1]. Басқалар «Исламның жүйесін, құндылықтарын, ойын жалпылай зерттейтін және осыларға әсер еткен адамдардың мұрасын жоққа шығаратын ғылым» — деп жалпы анықтама береді[2].

1. Мынаған өту:a b «Ислам мәдениеті бойынша сабақтар», доктор Раджаб Саид Шаһуан (ар.)
2. «Ислам мәдениетін тану» — Alukah.net (ар.)

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ислам мәдениеті[өңдеу]
Уикипедия -- ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

Ислам мақалалар тізбегінің бөлігі

Ислам мәдениеті
Архитектура

Араб ·Әзірбайжандық
Үнді-Ислам ·Айуандар ·Малайлық
Мавритан · Марокколық · Моғол
Османдық ·Парсы ·Рази стилі
Судандық · Татар
Қазақ ·Орта Азиялық

Өнер

Каллиграфия · Миниатюра · Кілемдер
Орта Азиялық миниатюра мектебі
Тебриз миниатюра мектебі
Үндістандағы ерте ислам өнері
Ұлы моғолдар кезеңінің өнері

Киім әдебі

Абайя ·Иқал ·Боубоу
Бурқа ·Чадра · Джаләбия
Ниқаб ·Шалбар қамис ·Сонгкок
Тақия · Куфия ·Сәуб
Джильбаб ·Хиджаб ·Феска

Мейрамдар

Ашура ·Ораза айт ·Құрбан айт
Қадір түні ·Мәулид ·Рамазан

Әдебиет

Араб ·Әзірбайжандық ·Бенгалдық
Индонезиялық · Явалық ·Кашмирлық
Күрд ·Малай ·Парсы ·Пенджаб ·Синд
Сомалилық ·Түрік ·Қазақ ·Урду

Ислам порталы
қ · т · ө

Ислам мәдениеті -- зайырлы академиктердің арасында тарихи мұсылман саналатын халықтарға ортақ мәдениетті сипаттауға қолданылатын термин. Бастапқыда Ислам діні тарала басталғанда негізінен араб мәдениетінің әсерінде болып, артынан Ислам дінін басқа халықтардың қабылдауына байланысты сол халықтардың мәдениетіне әсер етіп, солармен ассимиляцияға ұшырайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Терминологияда қолдану[өңдеу]
Ислам мәдениеті деген терминде әу бастан-ақ қарама қайшылық бар, себебі мұсылмандар жердің әр бөлігінде өмір сүріп, олардың арасында үлкен айырмашылық байқалады. Негізінде мұсылман ғалымдары мәдениет деген ұғымды қоданбаған және бұл термин батыс философиясының әсерінен пайда болған. Қазіргі кезге шейін Ислам мәдениеті деген терминнің белгілі шектеуі мен анықтамасы жоқ. Кейбір ойшылдар бұл терминді Ислам үмметінің халін бұрын және қазіргі таңда болып жатқан діни, тарихи, тілдік, мәдени қарым-қатынастары арқылы және алға қойған мақсаттары мен құндылықтары арқылы тану, -- деп анықтама береді[1]. Кейбіреулер Ислам мәдениеті деп мұсылман үмметі мен Ислам дінінің негіздерімен байланысты осы заман мәселелерін тану -- деп түсіндіреді[1]. Басқалар Исламның жүйесін, құндылықтарын, ойын жалпылай зерттейтін және осыларға әсер еткен адамдардың мұрасын жоққа шығаратын ғылым -- деп жалпы анықтама береді[2].
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дереккөздер[өңдеу]

Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Muslim culture
1. ↑ Мынаған өту:a b Ислам мәдениеті бойынша сабақтар, доктор Раджаб Саид Шаһуан (ар.)
2. Жоғарыға көтеріліңіз↑ Ислам мәдениетін тану -- Alukah.net (ар.)
3. Араб тайпаларының бірігуіне жаңа дін - ислам діні жәрдемін тигізді. Ислам дінінің негізін қалаушы - Мекке қаласының тұрғыныМұхаммед пайғамбар. Жетімдік тауқыметін көп тартқан Мұхаммед пайғамбар өз талабының арқасында іс басқарушы қызметіне ілігеді. Өздігінен біркатар діни және саяси ілімдермен танысады. Меккедегі бай саудагер әйел Қадишаға (Хадиджа) үйлену аркылы өзінің түпкі арманы - діни-этикалық мәселелермен айналысуға мүмкіндік алады.
4. Аңызда көп уақытын Хира тауында (Мекке маңы) өткізіп жүрген Мұхаммед пайғамбарке көктен Алла тағала бүкіл адам баласына тура жол көрсету үшін Құран түсіреді. Құранды Мұхаммед пайғамбарке табыс еткен Жебірейіл періште оған Алла атынан өз отандастарына жаратушының әмірін жеткізуді жүктейді. Мұхаммед пайғамбар бір ғана құдіретті Алладан басқа кұдай жоқ деп пайымдады, ал өзін құдайдың өкілі - пайғамбармын деп атады. Ол арабтарды өзара жауласуды қойып, бір дінді қабылдап, бірлікте өмір сүруге шақырды. Ислам дінін уағыздады.
5. 630 жылы араб тайпаларының көпшілігі ислам дінін қабылдап, Мұхаммед пайғамбар билігін мойындады. Арабтар жаулап алушылығының нәтижесінде ислам діні әлемдік дінге айналды. Халықтың көбі Меккені ислам дінінің орталығы деп таныды. Қағба тасы тұрған жер исламның қасиетті орнына айналды. Сауд Арабиясы еліндегі ислам дінінің орталығы Мекке қаласына барып қайтқандар Алланың құлы қажы атағын алады. Ислам деген сөз құдайға бағыну дегенді білдіреді. Мусылмандардың қасиетті кітабы - Құран (арабшадан аударғанда оку деген сөз).
6. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Араб елдерінің мәдениеті[өңдеу]
7.
8. Мұхаммед пайғамбар мешіті
9. Араб мемлекеттері - Египет, Сирия, Палестина байырғы, мәдениеті жоғары елдер еді. Бұл елдерде араб тілі кеңінен тарады. Барлық халифат жерінде мектеп-медреселер ашылып, оқу араб тілінде жүргізілді. Мемлекеттік тіл араб тіліболды. Мектептерде Құранды оқытуға басты назар аударылды. Ислам діні рухани қазынаның көзіне айналды. Қолөнер жоғары деңгейде дамыды. Макта мен жүннен жеңіл және жоғары сапалы, мықты маталар тоқылды. Ирандық кілем тоқушы шеберлердің даңқы дүние жүзіне белгілі болды. Сирияда ашық түсті жібек маталар, шыны ыдыстар өндірілді. Дамаск (Шам шаһары) қаласында қару-жарақ жасалды. Олар жасаған семсер, қылыш пен сауыт шет елдерде жоғары бағаланды.
10. Араб көпестері сауданы кеңінен өрістетті. Олар шөл далалар мен биік тау асуларын басып өтіп, Қытайдан жібек пен ыдыс-аяқ тасыды. Теңіз жолдарын пайдаланып, Үндістаннан маталар мен асыл тастар әкелді. Араб көпестері Батыс Еуропа мен Еділ жағалауларында да жиі болып отырды. Қазақстан мен Орта Азия елдеріне келіп, Ұлы Жібек жолы бойындағы қалаларда сауданың дамуына ықпал жасады.
11. Адамның ең басты көркі - білім деді арабтар. халифатта математика, астрономия, география ғылымдары дамыды. Бағдат қаласында үлкен кітапхана жұмыс істеді.
12. Бағдат пен Дамаскіде обсерватория болды. Күрделі аспаптарды пайдалана отырып, астрономдар жер көлемін есептеп шығара алды, аспан әлеміндегі жұлдыздардың орналасу тәртібін сипаттап жазды.
13. Арабтар жер-жаһанды аралап, Қытай, Үндістан, Орта Азия және Қазақстан елдерінде болып, көптеген кітаптар жазып қалдырған. Батыс Еуропа елдерінде болғанда жүрген жерлерінің карталарын жасаған. Араб әдебиетінің ең үздік туындысы - бізге келіп жеткен Мың бір түн хикаяты. Араб поэзиясы, араб ақындарының өлеңдері күні бүгінге дейін дүние жүзі халықтарына әйгілі.
14. Араб сәулет өнерінің үздік туындылары адамзатты күні бүгінге дейін таңғалдыруда. Араб сәулетшілері тамаша сарайлар, мазарлар мен қамалдар, мешіттер салды. Мысалы, Иерусалимдегі VIII ғасырдың аяғында салынған атақты Омар мешіті сәулет өнерінің озық туындыларының бірі болып саналады.
15.
16. Құран Кәрім.
17. Африка мен Пиреней түбегіндегі араб елдерінде ірі мәдени жетістіктер дүниеге келді. Еуропадағы ең жоғары мәдениет ошағы арабтардың иелігіндегі Кордова мемлекепгінде шоғырланды. Мұнда ірі университеттер бой көтерді (Кордова университеті т. б.). Араб ғалымдарының астрономия саласындағы еңбектері Еуропа астрономиясының
18.
19. Құранның алғашқысүресі
20. негізін салды. Осы күнге дейін көптеген жұлдыздардың аттары, ғылыми, мәдени терминдер араб тіліндегі атауын сақтап калған. Философияның ілгерішіл бағытын осы араб ғалымдары дамытты. Әлем кеңістігі жөніндегі ілімді туғызды. Әлемді Жаратушының әмірімен ғайыптан пайда болды дегенді теріске шығарды. Бұл салада кордовалық философ Ибн Рушд елеулі еңбек етті. Мұнда Птолемей еңбектеріне негізделген ғылыми география өркендеді. Араб тарихшысы, географы әл-Масуди Замана тарихы атты 30 томдық тарихи-географиялық энциклопедия жазды. Араб саяхатшылары Еуропаға, славян елдеріне барып, олар туралы қызықты мәліметтер жинады, көптеген елдер мен теңіздердің карталарын жасады.
21. Арабтардың үйлері тасқа қашалған ою-өрнектермен, қабырғалары мен едендері жылтыраған кірпіштермен, мозайкамен өрнектелді. Ислам діні адам кейпін, сондай-ақ жануарларды бейнелеуге тыйым салды. Алайда өнердің тоқыма, зергерлік сияқты түрлері, сәулет өнері биік сатыға көтерілді. Шеберлер нәзік өрнектің неше алуан әсем түрін туғызды. Араб әріптерімен әсемдеп жазу немесе өсімдік және геометриялық пішіндерге негізделіп жасалған күрделі өрнек түрі арабески деп аталды. Жоғары дамыған Араб мәдениетінен еуропалықтар көптеген бағалы ғылыми білімдер негіздерін оқып үйренді. Арабматематиктері мен астрономдарының еңбектерін ортағасырлық Еуропа ғалымдары басшылыққа алды.
22. Еуропалықтар арабтардан карталар сызуды, компас пен глобусты пайдалануды үйренді. Ибн Синаның (Авицена) латын тіліне аударылған медицина жөніндегі шығармалары XVII ғасырға дейін Еуропа дәрігерлерінің қолдан тастамайтын кітабы болды.
23. Еуропалықтар халифат елдерінің мәдениетімен негізінен арабтар жаулап алған Испания арқылы танысты. Кордовадағы университетте араб ғалымдары ғылымның әр саласынан дәріс оқыды. Сол кездегі орасан үлкен кітапханалар осы кезге дейін сақталған. Ежелгі Грекия және Рим ғалымдары мен жазушыларының еңбектері де араб аудармалары арқылы белгілі болды.[[1]]
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дереккөздер[өңдеу]
1. Жоғарыға көтеріліңіз↑ Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-625-9
2. Бүгінгі таңда өмірдің барлық саласын жаһандану үдерісі қамтып келеді, сондықтан да оның мәдениет пен дінге де өзіндік әсерін тигізбей қоймасы анық. Дін әлемінде көптеген өзгерістер орын алуда, жаңа секталар молайып барады, дәстүрлі діни институттардан тыс өмір сүретін ескі діни қауымдастықтар жаңаша даму қарқынына ие болуда, ал дінге сенетіндердің өздері, әсіресе, Африка мен Латын Америкасы елдеріндегілер руханияттың басқа формаларына ықылас танытып келеді.
3. Дін мен мәдениеттегі осындай өзгерістерді Оттава (Канада) университетінің профессоры Питер Бей- ер діни плюрализммен байланыстыра қарайды. Оның пікірінше, діндер мен осы діндерге тікелей байланы- сты мәдениеттер бір-бірімен сәйкестене түседі. Сонымен қатар диаспоралардың кеңеюі мен трансұлттық ұйымдардың қызметіне орай жекелеген териториялар және аймақтар шеңберінде діндер өзіндік оқшаулануынан айырыла түспек. Жаһандану жаңа термин болып табылғанымен, бірақ оны көбіне Батыстың ұстанымымен қарастырамыз. Бұл тұрғыдан Питер Бейер жаһандануды бір мәдениеттің басқа мәдениеттер есебінен таралуынан да күшті өзгеше бір құбылыс ретінде бағалайды. Яғни, ол жаһандануды өзіндік бір әлеуметтік құрылымдарға ие ғаламдық мәдениетке әкеліп ұластырады. Соған сәйкес жаһандану, бір жағынан, әртүрлі әлеуметтік және мәдени құбылыстар арасындағы қайшылықтарды тудырса, ал екінші жағынан, түрлі мәдени құбылыстар арасындағы айырмашылықтарды азайта түспек.
4. Жаһандану бары- сында капиталдар, тауарлар, қызметтер мен кейде тіпті жұмыс күші де шекара асып, трансұлттық сипатқа ие болады. Діни идеялар мен мәдени құндылықтардың ағыны осы үдеріспен сүйемелденіп, әлемнің бейнесін өзгертуі де мүмкін, яғни оны біртіндеп біртұтас ғаламдық жүйеге айналдырмақ.
5. Ислам мәдениеті қазіргі әлемдегі өз ықпалын кеңейту үшін барлық позитивтік мүмкіндіктерін пайдалануға қабілетті, оған толық бейімділігі күмән тудырмайды.
6. Мұхаммед Фаиқтың пікірінше, жаһандану мемлекеттің рөлін шектейді, оның тәуелсіздігін екшей түседі. Кейбір пікірлерге сүйенетін болсақ, бір елдің басқа елдерді жаулап алуы ешбір қару қолданусыз жүзеге асады. Яғни, мұнда ақыл-ойлар шабуылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.