Көміртекті болаттарды пісіру технологиясына талдау жасау


Мазмұны

Кіріспе . . . 3

Негізгі бөлім

І. Қазақстан қара металлургия өнеркәсібі және оның маңыздылығы . . . 5

1. 1. Болаттар:элементтері, классификациялары, маркалары, түрлері . . . 9

1. 2. Легірленген болаттар мен қорытпалар . . . 15

1. 3. Болаттың химиялық құрамы . . . 20

ІІ. Көміртекті болаттарды пісіру технологиясы . . . 24

2. 1. Электр пештерінде болат өндіру . . . 24

2. 2. Болатты құю тәсілдері . . . 25

2. 3. Болаттарды термиялық өңдеу . . . 29

2. 4. Болаттар мен қорытпаларды химия-термиялық өңдеу . . . 36

Техника қауіпсіздігі . . . 41

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 42

Кіріспе

Дипломдық бітіру жұмысының өзектілігі:

Металдар мен қорытпалар өндіруді қарастыратын ғылым мен техника және өндіріс саласын металлургия деп атайды. Металлургия тарихи қара және түсті болып екіге бөлінсе, қара металлургия шойын металлургиясы, болат металлургиясы және т. б. бөлінеді.

Металлургияның, оның ішінде әсіресе болат металлургиясының, адамзат қоғамының дамуында маңызы өте зор. Өйткені болат өнеркәсіптің қай саласының болмасын негізгі конструкциялық материалы болып қала бермек.

Болат - көп компонентті негізі темір қорытпа. Химиялық құрамы бойынша екі үлкен топқа бөлінеді:

  1. көміртекті болат;
  2. қосындылы (қоспалы) болат.

Құрамында тұрақты элементтермен (Si, Mn, P, S, ) қатар көміртегісі 0, 025 2, 14%, негізі темір қорытпаны көміртекті болат деп атайды. Болатқа белгілі бір қасиет беру үшін қосынды (қоспалы) деп аталатын элементтерді (Al, Cr, Ni, W, V, Mo, Ti және т. б. ) арнайы қосу арқылы алынатын болатты қосындылы деп атайды.

Көміртегі - болаттың құрылымы мен қасиетін анықтайтын негізгі элементтің бірі. Кремний мен марганец пайдалы элементтер қатарына жатады, олардың мөлшері көміртекті болаттардағыдан асқанда қосынды элемент болып есептелінеді. Фосфор мен күкірт зиянды элементтер болатындықтан олардың мөлшері болат маркасына қарай шектеулі.

Болат өндірудің негізгі екі жолы бар:

1 Темір кенін тотықсыздандыру арқылы темір алу, яғни бір сатылы темір кені-болат сұлбасы бойынша. Қазіргі кездегі тәсілден темір кенін тура тотықсыздандыру арқылы кеуек темір алуды атауға болады.

2 Шойынды қайта балқыту үрдісі, яғни екі сатылы темір кені - шойын-болат сұлбасы бойынша: алдымен домна пешінде шойын алу, содан кейін шойыннан болат қорыту үрдістерінің бірімен болат өндіру.

Қазіргі кезде болат өндіру негізінен екі сатылы сұлба бойынша жүзеге асырылады. Болат өндірудің негізгі тәсілдерінен конвертерлік және электрлік пештерде болат қорытуды атаған жөн. Конвертерлік тәсілдің ішінде кеңірек тарағаны сұйық шойынды техникалық таза оттегімен үрлеу үрдістері.

Конвертер деп аталынған болат қорыту агрегатына шойынды құйып, оны ауа немесе оттегімен үрлеп, болат алу үрдісін болат қорытудың конвертерлік тәсілі деп атайды.

Болат қорытудың конвертерлік тәсіліне бессемерлік, томастық, LD(ЛД) үрдісі және т. б. жатады. Конвертерлік үрдістер бір-бірінен конвертер шегенінің түрі, шойынның химиялық құрамы, оны үрлеу тәсілі, үрлеме оттегісінің мөлшері және т. б. ерекшеленеді.

Болат қорыту агрегатының шегеніне қарай конвертерлік үрдіс қышқылды және негізді болып екіге бөлінеді. Қышқылды конвертердің шегені динас кірпішінен (SiO 2 95%-дан жоғары) қаланса, негізгі конвертердің шегені - негізді отқатөзімділерден (шайыр- доломитті, магнезитті және т. б. ) . Мысалы, бессемер конвертерінің шегені қышқылды динас кірпішінен қаланған, сондықтан үрдіс те қышқылды деп аталынады, ал томас конвертері - шайырдоломиттен, яғни үрдіс негізді.

Бессемерлік мен томастық үрдістер 19-ғасырдың екінші жартысында ашылған. Екі үрдістің конвертерлері конструкция жағынан бір-біріне ұқсас. Конвертер бір цилиндрлік және екі қиық конустық бөліктерден тұрады. Цилиндрлік орталық тұсқа алынбалы конвертер түбі жалғасқан. Конвертер үсті асимметриялы қиық конуспен біткен. Бессемер конвертеріне құйылған шойынды ауамен үрлеу үшін агрегат түбіне соплолы фурмалар орнатылған, ал томас конвертерінің түбіне соплолар жасалған. Конвертердің сыртқы қаптамасы қалың болат қаңылтырдан жасалған.

Сонымен конвертерге құйылған шойынды түптен ауамен үрлеу үрдісінде шойын элементтері тотығып, экзотермиялық реакциялардан балқыманың температурасы көтеріліп әрі шойын элементтерінің мөлшері төмендеп, болат алынады.

ЛД үрдісі 20-ғасырдың орта тұсында ашылған. ЛД үрдісінің конвертері алдыңғы конвертерлерге ұқсас. ЛД конвертерінің үстінгі конустық бөлігі симметриялы келген. Шегені -отқатөзімді негізді материал. Үрдістің үрлемесі - техникалық таза оттегі жылжымалы фурма арқылы жоғарыдан беріледі. Технологиялық операциялырды орындау үшін ЛД конвертері, бессемер мен томас конвертерлері сияқты горизанталь өс бойымен айналады.

Дипломдық бітіру жұмысының тақырыбы: Көміртекті болаттарды пісіру технологиясы.

Дипломдық бітіру жұмысының мақсаты : Көміртекті болаттарды пісіру технологиясына талдау жасау.

Дипломдық бітіру жұмысының міндеті:

- Дүниедегі болат өндірісінің ролін анықтау;

- Болат өндіруде қолданылатын технологияларды зерттеу;

- Болаттың физикалық, химиялық қасиеттеріне қарай түрлерін анықтау.

Дипломдық бітіру жұмысының объектісі: Қара металлургия.

Дипломдық жұмыстың ақпараттық базасы осы саланы зерттеумен айналысатын ғалымдардың еңбектері, көптеген статистикалық мәліметтер мен баспадан шыққан ғылыми мақалаларға негізделген.

Қазақстан қара металлургия өнеркәсібі және оның маңыздылығы

Қара металлургия-өзінің негізгі өнімдерін екінші рет қайта өңдеудің аяқталған кезеңін қамтамасыз ететін ғаламат сала және, сонымен бірге басқа салалар мен өндірістердің қалдықтарын кәдеге жаратуға қабілетті болып табылады. Қазақстан үшін қара металлургия - екінші дүние жүзілік соғысынан кейінгі жылдары ғана пайда болған ауыр өнеркәсібінің салыстырмалы түрдегі жас сала. Қазақстанда шойын, болат, бұйымдарды илемдеу және ферроқорытпа өндіріледі. Болатты өндіру және тұтыну көлемі әрқашан мемлекеттің экономикалық қуатының негізгі көрсеткіштерінің қатарына кіретін. Сондықтан, Қазақстан Республикасы Үкіметімен елімізде импорттың орнын басатын және экспорттық әлеуетін көтеретін, металлургиялық кешенінде жоғары тауарлық дайындықтағы өнімді шығару өсімін қамтамасыз ететін, ғылымды қажетсінетін бәсекеге қабылеттілігін құруға бағытталған бірқатар бағдарламалар әзірленді. «Қазақстан Республикасының 2010-2015 жылдарға арналған тау-кен металлургия кешенін дамытудың тұрақты жұмыс істеуін және стратегиялық басымдылығын ғылыми-техникалық қамтамасыз ету» Республикалық мақсатты ғылыми-техникалық Бағдарламасымен шағын және орта өндірісін құру жолымен ғылыми әзірлемені іске асыру және жоғары тауарлы дайындықтағы бәсекеге қабілетті өнімдерін шығару бойынша технологияны меңгеру мақсаты қойылды.

Сонымен қатар, Қазақстан Республикасында 2010-2015 жылдарға арналған металургиялық кешеніндегі төртінші және бесінші өзгертіп жасау өндірісін құруды қамтамасыз ететін ғылыми-техникалық Бағдарламасы әзірленген, мұны іске асыру республиканың металлургиялық саласында жаңа технологияны негіздеу мен әзірлеуге жағдай жасайды. Осындай өндірістерді ұйымдастыру импорт бойынша шығынды бірқатар төмендетуге, жұмыс істеп тұрған өндірістік қуаттылық базасында жаңа жұмыс орындарын құруға, осы өнімге ішкі қажеттілігін қамтамасыз етуге жағдай жасайды. Бағдарлама материалында қазіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы металлургиялық кешенінің өндірістік жағдайы былай сипатталады: елімізде қазіргі кездегі өндірісті дамыту үшін ғылымды қажетсінетін, жоғары технологиялық, арнайы материалдар мен қорытпаларының өнеркәсіптік өндірісі мүлдем жоқ; машина жасау, мұнай газ, таулы-металлургиялық, жеңіл, тамақ және өнеркәсіптің басқа салалары, құрылыс индустриясы, ауыр машина жасау және кеме жасау үшін темір қақтау және металл өнімдеріне талап етілетін сұрыптау жүргізілмейді. ең озық технология негізіндегі - ұнтақты металлургия, электрометаллургия, гальванотехника, жаңа литейлі мен химиялық технологиялар және т. б. материалдар мен металл бұйымдарының өнеркәсіптік өндірісі жоқ. балансы аяғына дейін есептелмеген, металлдардың екінші ресурстары жеткіліксіз тиімді пайдаланылады, ал шетелге шығару бақылаусыз жүргізіледі.

Мұндай мақсаттар сервистік-технологиялық экономикасының ұзақ мерзімді жоспарына өту үшін шикізаттық бағытталуынан, жағдайларды дайындауынан бастап өтуіне жағдай жасайтын, экономика саласын әртараптандыру жолымен еліміздің тұрақты дамуына жетуге бағытталған Қазақстан Республикасы Индустриалдық-инновациялы дамудың 2010-2015 жылдарға арналған стратегиясында да қойылған. Ғаламдық нарық ХХ және ХХІ ғасырларда шетелдегі халықаралық экономикалық қатынастарды дамытудың негізгі бағыттары металлургия өнеркәсібінде толығымен пайда болған экономиканың ғаламдығы болып табылды.

Халықаралық шаруашылық байланысы ғаламдық масштабтағы ресурстарды қайта бөлу және өндірістің тиімділігін көтеру құралына айналды, яғни бұл дүние жүзілік металлургия дамуының мынадай тенденцияларына әкелді: дүние жүзілік нарығында ірі біріктірілген компаниялардың рөлін көтеруге; өнімнің нарығында жоғары қосылған құн бәсекелестігінің шиеленісуіне және ішкі саудада ұлттық қорғаныс шараларын қолданудың таралуына; металл өнімдерін өндіру шығындарының төмендеуі бойынша жұмыстарын активизациялау, осы жағдайда өндірістің анағұрлым шығын түрлері аз мөлшердегі салық пен көліктік шығынды қамтамасыз ететін, анағұрлым арзан табиғи және энергетикалық ресурстары, жұмыс күші бар елдерге ауысады. 2008-2010 жж. тоқыраушылықтан кейін дүние жүзілік экономикасында оң тенденциялары байқалады. Ғаламатты ЖҰӨ-ң өсуі 2010 ж. 3 пайызды, 2011 ж. -3, 6 пайызды құрады, ал 2012 ж. 4, 2 пайызға өсуі болжанды.

Дүние жүзілік экономиканың көтерілуі және металл өнімдеріне сұраныстың өсуі, әсіресе барлық материалды қажетсінетін экономика жағынан, бірінші кезекте Қытайда (2003 ж. оның экономикасының өсуі 9 пайызға, ал болатты тұтыну 34 пайызға өсті), сондай-ақ Индияда және басқа азия елдерінде металл салалары үшін, болат пен шикізатқа дүние жүзілік бағасының елеулі өсуіне әкелді. Мысалға, АҚШ-та ыссы соғылған болаттың тоннасы 2001 ж. 230-249 доллар, 2004ж. қаңтарда оның құны 330 долларды құраса, ал мамырда -550-600 доллар болды. Францияда 2004 жылдың қаңтарынан болаттың бағасы 60 пайызға көтерілді. Тіпті, 2001 жылы шойынның тоннасы дүние жүзілік нарығында 100 доллар болса, ал қазір ол 300 долларға жетті. Металл өнімдері бағасының өсуінің тағы да бір себебі, теңіз тасымалдары тарифінің қарқынды өсуі фонында жетекші дүние жүзілік жеткізушілердің темір рудалық шикізатына босату бағасының көтерілуінен болды. Бағаның өсуі, сонымен қатар шикізаттың маңызды бір түрі - қара металл сынықтарына да қатысты. Қара металл сынықтарының нарығы 2003 жыл ішінде бірнеше рет бағасының өсуін басынан өткізді, және қазір оның бағасы бірқатар өңірлерде тоннасы 300 долларға көтерілді. Бүгінгі таңда темір рудасына жоғары бағасынан басқа қара металлургияда, келешекте қара металл сынықтарының жетіспеушілігіне байланысты, бірқатар проблемалар туындайды. Экологиялық талаптардың және аса тиімділігінің әсерінен дүние жүзілік металлургия үшін шикізаттың осы түрлеріне құндылығы әрқашан өсуде. Батыста соңғы кездері сынықтардан барлық болаттың 70 пайызға жуығы күйдіріледі (Ресейде әзірше тек үштен жуығы) . Американ валютасына айырықша әлсіреуі, сонымен бірге металлға құнының көтерілуіне әкелді. Ірі тұтынушылардың бірі болып табылатын американдықтар үшін еуропалық импорттың құны көтерілуде, бұл АҚШ-ң ішкі өндірушілері бағасының көтерілуін ынталандырады, яғни өзінің жағдайын құнының есебінен қалпына келтіруге тырысады. Шойын мен болат халықаралық институттың статистикасы бойынша (IISI) 2004 жылы болаттың ғаламды өндірісі 8, 8 пайызға көтерілді және 1, 05 млрд. тонна рекордтық деңгейге дейін жетті, оның тұрақты өсу жылдамдығы - 2-3 пайыз. IISI мәліметтеріне сәйкес, болатты шығару Жапонияда 2004 ж. 2 пайыздан 112, 7 млн. т., АҚШ - 5, 2 пайыздан 98, 5 млн. т., Ресей - 2, 5 пайыздан 65, 3 млн. т., Оңтүстік Корея - 2, 6 пайыздан 47, 5 млн. т., Германия - 3, 6 пайыздан 46, 4 млн. т., Украина - 4, 9 пайыздан 38, 7 млн. т. дейін, Бразилия - 5, 7 пайыздан 32, 9 млн. т. дейін, Индия - 2, 7 пайыздан 32, 6 млн. т., Италия - 5, 6 пайыздан 28, 3 млн. т. көтерілді. Азия елдерінде болатты өндіру 2004 жылы 2003 жылмен салыстырғанда 13, 2 пайыздан 499, 3 млн. т. өсті. Егер Қытайды санамағанда, өсу көрсеткіші 3 пайызды құрады. Ең ірі болатты өндіруші Қытай болып қалуда, ол 2004 ж. 272, 5 млн. т. болат өнімдерін (2003 ж. салыстырғанда -23, 2 пайызға көтерілген) балқытты. Жалпы дүние жүзілік болатты өндіруде Қытайдың үлесі 2004 жылы 25, 8 пайызды құрады. Бұл ұлттық экономиканы салқындату бойынша ел басшылығымен қабылданған шаралар болатқа ішкі сұранымының көлеміне ғана әсер етті.

Сонымен қатар, өркендеп келе жатқан қытай өндірісі дүние жүзі нарығындағы бағалық дүрлікпені төмендетуге қабілетті. Қазіргі кездегі жағдай Ішкі технологиялық байланыстардың түрлері бойынша қара металлургияның ірі кәсіпорындары металлургия-энергохимиялық комбинаттарын ұсынады. Қазіргі кездегі жағдай. Қара металлургияның ірі кәсіпорындары ішкі технологиялық байланысының түрі бойынша металлургия-энергохимиялық комбинаттарын ұсынады. Болатты тоқтаусыз құюуы қазіргі кездегі металлургияның бірден-бір ірі жетістіктері болып табылады. Оны пайдалану өндірістік процессті айырықша жеңілдетеді және құю процессінде толық механизациялау және автоматтандыру үшін жағдай жасайды. . Ірі болатты балқыту зауыттары біртұтас өңірлердің экономикалық әл-ауқатын анықтайтын кәсіпорындар болып табылады. Яғни, бар жоғы үш конверторлық болатты балқыту пешінде жылына 5 млн. т жуық болатты балқытатын «Миттал Стил Теміртау» АҚ (бұрынғы Қарағанды металлургиялық комбинаты) тұрақты жұмысы жоғары білікті он мың мамандарға қызмет көрсететін бірқатар ірі кәсіпорындардың қауыртты және келісілген жұмыстарын талап етеді. Электро энергиялық өндірушілері мен жеткізушілерді, сондай-ақ темір жол және автокөлік жолдарының жүктемесін есепке ала отырып, Қарағанды көмір шахтасының, руда кенін және Қостанай, Қарағанды, Ақмола және Қазақстанның басқа облыстарының флюстық қосындыларының қызметін үйлестіруді талап етеді. Бірақ, «Миттал Стил Теміртау» АҚ-ң барлық өнімдері түржиыны бойынша бір типті - табақты болып табылады. Еліміздің тұрақты экономикалық дамуын қамтамасыз ету және саланың аз тәуелсіздігімен сұраным конъюнктурасынан осы өнімнің түріне Қазақстанда және болат өнімдерінің сұрыптамасы бойынша аса икемді басқа өндірістерді құру қажет.

Біршама көлемде және шектелген түржиынында сұрыптап прокаттауды Павлодар қаласындағы трактор зауытының базасында құрылған «Кастинг» фирмасы жүргізеді. Кәсіпорында өнімнің мынадай түрлерін өндіру меңгерілген: 125х125 және 150х150, ұзындығы 11, 7 м болаттан құйылған қима дайындау; диаметрі 40, 60 және 11 мм ұсақтайтын шар; диаметрі 100 мм, ұзындығы 4200, 5300 м ұсақтайтын стержендер; А-3 класындағы, диаметрі 12, 16 және 20 мм арматуралық болат. Ішкі нарықтағы тапшылыққа байланысты, Қазақстанда сұрыптап прокаттау импортының жалпы көлемі соңғы бес жыл ішінде 7-ден аса өсті және 2004 жылы кедендік статистика бойынша 766 мың т. жетті. Болат құбырларын өндіру көлемі республикада сондай-ақ айырықша емес. 1988 жылы Теміртау қ. «Кармет» АҚ-мен РД 20-86 электро балқыту қондырғысының жұмысы іске қосылған болатын, мұнда сумен қамтамасыз ету жүйесі үшін 15-86 мм диаметріндегі құбырлар дайындалады және желінің өнімділігі жылына 20 мың тоннаға дейін. 1991 жылы РГТО заутында («Қарағандыкөмір» АҚ) өнімділігі жылына 15 мың тоннаға дейінгі құбырлық балқыту қондырғысы дайындалған, шығарылған құбырлардың диаметрі - 114, 127, 159 мм. 1999 жылы Алматы қ. «Меридиан» фирмасы өнімділігі жылына 5 мың тоннаға дейінгі құбырлық балқыту қондырғысы шығарылды, шығарылған құбырлардың диаметрі 114 мм. Осы өндірістің қуаттылығы құбырларды шетелге экспорттау туралы айтпағанда, Қазақстанның ішкі нарығының қажеттілігін қамтамасыз ету жағдайы жоқ. Қазақстанда болат құбырларын импорттау көлемі соңғы 4 жылда 200 мың т. көтерілді және 459 мың т. жетті, сонымен бірге 2002-2004 жылы мұнай газ түржиыны құбырларын импорттау 260 мы т. деңгейіне тұрақтанды.

Осылай көмірсутекті жеткізуге қатыссыз, салаларда болат құбырларына сұранымының өсуін құрастыру айқын көрінеді. Қазақстанның жер қойнауында болат өнімдерін кең ассортиментте және жоғары сапада өндіру үшін барлық қажетті шикізат материалдары бар. Республикадағы қайта жаңғырған тау-металлургиялық және энергетикалық кешені және сақталған ғылыми-техникалық әлеуеті қазіргі уақытта болатты балқытып өзгертудің қазіргі кездегі технологиясын меңгеруге қабілетті.

Келешекте болат балқыту кешенінің шикізат базасы еріндік темірді - доғалық пештерде болатты балқыту кезінде шойын мен металдың орнын басатын жоғары сапалы шикізатты алуымен, Қазақстанда руда мен концентраттардан темірді тікелей қалпына келтіру технологиясын меңгеруімен айырықша кеңейуі мүмкін. Қара металлургияда қазіргі кездегі материалдарды алудың жаңа технологиясын құру көмірсутекті төмен легірленген, легірленген, таттанбайтын және болаттың басқа маркаларынан жоғары төзімді және икемді сұрыптап қақтауды алудың технологиясын әзірлеуге жағдай жасайды. Мұндай өнімдерді шығару сұрыптап қақтау импортының көлемін қысқартуға жағдай жасайды және болашақта оны экспорттау, инновациялық дамуды қамтамасыз ету үшін негіз болуы мүмкін. «Қазақстанның Инвестициялық қоры» АҚ болатты қақтауды - тік жікті құбырларды, орта сортты қақтау, металды конструкциялау, метиздер, жабынды бұйымдар, машина жасау мен құрылыс үшін жартылай өнімдер, сондай-ақ жоғары дейгей дайындығындағы өнімнің басқа түрлерін шығару және қайта өндіру кластерлерін дамыту бойынша жобаларды қолдайды.

1. 1. Болаттар:элементтері, классификациялары, маркалары, түрлері

Көміртекті болаттар қорыту технологиясына байланысты қайнау және тыныш қорыту болаттары болып екіге бөлінеді. Қайнау, тыныш қорыту болаттарының тұрақты қоспалары кремний, марганец, күкірт, фосфор, оттегі элементтері болып табылады. Түріне қарай болаттың құрамында қоспа элементер мынадай мөлшерде кездеседі: кремний 0, 16-0, 5%, марганец 0, 3-08%, фосфор 0, 05%, күкірт 0, 05%, оттегі 0, 05%. Сутегі мен азот процеттің мыңнан бір бөлігіндей мөлшерде кездесетіндіктен, олардың мөлшері ерекше жағдайларда ғана көрсетіледі. Егер тұрақты қоспа элементердің мөлшері болаттың құрамында әдеттегіден жоғары мөлшерде кездессе, онда оларды легірлеуші элементтер немесе легірлеуші құраушылар деп атайды. Қоспа элементтер болаттың қасиетіне түрліше әсер етеді.

Көміртегі - болаттың физика-химиялық қасиеттеріне қатты әсерін тигізетін элемент. Болатттың құрамындағы көміртегінің мөлшері артқан сафын болаттың қаттылығы, беріктігі артып, платикалық қасиеттері нашарлай түседі. Көміртегі мөлшері 1-1, 2%-тен артқанда, болаттың морттық қасиеті артып, оңай сынатып болады.

Кремний болаттың құрамында ферритпен ертінді немесе металл емес қоспа түрінде кездеседі. Феррите еріген кремний болатты нығайтып, оның серпімділік қасиетін арттырады.

Марганец, кремний элементі сияқты, болаттың құрамында феррите еріген немесе марганец карбиді (Mn 3 C) түрінде кездеседі. Марганец элементінің мөлшері мол болған сайын болаттың үйкеліске беріктігі артады.

Күкірт болаттың құрамына руда, шойын, металл сынықтары, пеш газымен бірге еніп, оның жоғары температурада сынғыштық қасиетін арттырады және темірмен әрекеттесіп, балқу температурасы төмен, металл түйіршіктерінің шекарасы бойымен орналасатын эвтектика түзеді.

Фосфор, күкірт сияқты, болатқа руда, шойын, металл сынықтарымен бірге еніп, қалыпты температурада оның сынғыштық қасиетін арттырады. Оттегі жоғары температурада болаттың сынғыштық қасиетін арттырады және ол темірмен өте қатты қосылыс түзетіндіктен, болатты жону арқылы өңдеуді қиындатады.

Көміртекті болаттар мынадай түрлерге бөлінеді: жалпы мұқтаждық, сапалы, жоғары сапалы, арнаулы болатар.

Жалпы мұқтаждық болаттар құрылыс консрукцияларын, машина детальдары мен аспап, құрал-сайман жасау үшін қолданылады. Жалпы мұқтаждық болаттар механикалық қасиеті мен химиялық құрамына байланысты кәдімгі сапалы және жоғары сапалы болып екіге бөлінеді.

Кәдімгі сапалы болаттардың өзі механикалық қасиеті мен химиялық құрамына қарай үш топқа бөлінеді.

I топқа жататын болаттардың механикалық қасиеттері кепілденеді. Бұл топқа жататын болаттардың мынадай түрлері бар: Сталь 0, Сталь 1, . . . , Сталь 7. Бұл болаттарды мартен пештерінде және бессемер пештерінде қорыту арқылы алады.

II топқа жататын болаттың химиялық құрамы кепілденеді. Бұл топқа жататын болаттар құрамындағы көміртегінің мөлшері мен қорыту әдісіне қарай маркаланады. Мысалы, МО9кл, И12КПМ18 маркалы болаттар - мартен болаттары, Бо9кл, 516кл, Б33 маркалы болаттар - бессемер болаттары. Әріптен соңғы сандар көміртегінің жүзден бір процентпен алынған мөлшерін, ал КП ″қайнау″ болаты екендігін көрсетеді.

III топқа жататын болаттардың механикалық қасиетімен бірге химиялық құрамы кепілденеді. Бұл топқа жататын болаттар II топ болаттары сияқты белгіленеді. Мысалы, М18А, И26А, М56А. А әрпі сапасының жоғарылатылғандығын көрсетеді.

Сапалы болаттар мартен, электр пештерінде қорытылып, машина детальдары мен жұмыс жабдықтарын жасау үшін қолданылады. Құрамындағы марганец элементтінің мөлшеріне қарай сапалы болаттар 2 топқа бөлінеді: 1 топқа құрамындағы марганец элементтінің мөлшері әдеттегідей болаттар, ал 2 топқа құрамындағы марганец элементтінің мөлшері әдеттегідей жоғары болаттар жатады.

1 топқа жататын сапалы болаттар құрамындағы көміртегі мөлшерінің процентпен алынған жүздік үлесі бойывнша белгіленеді. Мысалы, Сталь 15 (0, 15%С), Сталь 20, . . . , Сталь 70.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пісірудің даму тарихы
Пісіру тәсілдерінің топтастырылуы
Пісіру өндірісінің технологиясы
Металдардың пісіру технологиясы
Дәнекерлеу режидерін таңдау
Газбен пісіру кезіндегі жік қырларын дайындау
Металды газды кескіш көмегімен кесу
Көміртекті аспапты болаттар
Өндірістік ғимарат каркастарын тұрғызу
Төмен температуралар кезінде болаттардың механикалық қасиеттерінің өзгерісі жайлы
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz