Тұтыну бағасының индексі

1 ТБИ қайда жерде қолданылады
2 ТБИ құруда қандай ақпарат қолданылады
3 «Салмақ» термині нені білдіреді?

Тұтыну бағасының индексі (бұдан әрі – ТБИ )– бұл халықтың жеке тұтыну
үшін сатып алған тауарлар мен қызмет көрсетулердің тіркелген жиынтығы
бойынша бағалардың жалпы деңгейінің әр уақыттағы өзгерісін сипаттайтын
салыстырмалы көрсеткіш.
ТБИ инфляция деңгейін бағалау болып табыла ма?
Иә. Инфляция деңгейі ТБИ мәнімен айқындалады.
ТБИ қайда жерде қолданылады?
• инфляцияны бағалау үшін;
• мемлекеттің мемлекеттік бюджетін ақшалай-кредиттік және салықтық-
бюджеттік саясатын қалыптастыруда;
• әлеуметтік бағдарламаларды, ақшалай табыстардың индекстелуін,
әлеуметтік жәрдемақыларды, басқа индикаторларды қайта қарау үшін;
• жеке секторда ұзақ мерзімді шарттар жасауда.
ТБИ-дің халықаралық салыстырымдылығы қалай
қамтамасыз етіледі?
ТБИ-дің қалыптасуы ХЕҰ/ХВҚ/ОЭСР/Еуростат/ЕЭК ХБҰ/Халықаралық
банк – «ТБИ бойынша нұсқау: теория және тәжірибе (2007ж.)» (http://www.imf.
org/external/pubs/ft/cpi/manual/2004/rus/cpi_ru.pdf.) белгіленген халықаралық
стандарттары мен талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Бағаны тіркеу, байқау
объектісін, тауарлар (қызмет көрсетулер) және олардың сыныптамасын, индексті
есептеу әдіснамасын іріктеу рәсіміне (формулалар, салмақтық құраушылар)

Пән: Сертификаттау, стандарттау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ТБИ деген не?
Тұтыну бағасының индексі (бұдан әрі - ТБИ ) - бұл халықтың жеке тұтыну
үшін сатып алған тауарлар мен қызмет көрсетулердің тіркелген жиынтығы
бойынша бағалардың жалпы деңгейінің әр уақыттағы өзгерісін сипаттайтын
салыстырмалы көрсеткіш.
ТБИ инфляция деңгейін бағалау болып табыла ма?
Иә. Инфляция деңгейі ТБИ мәнімен айқындалады.
ТБИ қайда жерде қолданылады?
:: инфляцияны бағалау үшін;
:: мемлекеттің мемлекеттік бюджетін ақшалай-кредиттік және салықтық-
бюджеттік саясатын қалыптастыруда;
:: әлеуметтік бағдарламаларды, ақшалай табыстардың индекстелуін,
әлеуметтік жәрдемақыларды, басқа индикаторларды қайта қарау үшін;
:: жеке секторда ұзақ мерзімді шарттар жасауда.
ТБИ-дің халықаралық салыстырымдылығы қалай
қамтамасыз етіледі?
ТБИ-дің қалыптасуы ХЕҰХВҚОЭСРЕуростатЕЭК ХБҰХалықаралық
банк - ТБИ бойынша нұсқау: теория және тәжірибе (2007ж.) (http:www.imf.
orgexternalpubsftcpimanual200 4ruscpi_ru.pdf.) белгіленген халықаралық
стандарттары мен талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Бағаны тіркеу, байқау
объектісін, тауарлар (қызмет көрсетулер) және олардың сыныптамасын, индексті
есептеу әдіснамасын іріктеу рәсіміне (формулалар, салмақтық құраушылар)
қатысты жалпы ережелер барлық мемлекеттер үшін бірыңғай болып келеді.
Әр елдердегі ТБИ-ді құру тәсілдерінде айырмашылықтар бар ма?
Иә. Айырмашылықтар салмақтық құрамдас бөліктердің ауысу жиілігіне,
баға жинау кезеңділігіне, аумақтық қамтуға, елдің ерекшелігін көрсететін нақты
тауарларды (қызмет көрсетулерді) іріктеуге қатысты байқалады.
Қазақстан ТБИ-інің халықаралық критерилерге сәйкестігі қалай
анықталады?
Халықаралық Валюталық Қор мезгіл-мезгіл сәйкестік сараптамасын жүргізіп
отырады. Қазақстан Республикасында ТБИ-ді есептеу әдістемесі бірнеше рет
Халықаралық Валюталық Қордың сараптамасынан өтті және де халықаралық
стандартқа сай деп танылды (1985ж. мамыр, 1997ж. қыркүйек, 2002ж. сәуір,
2007ж. тамыз), www.stat.kz.
ТБИ құруда қандай ақпарат қолданылады?
:: ТБИ есептеу екі көзден алынған ақпарат негізінде жүргізіледі:
:: бағаларды тіркеу деректерінен;
:: үй қызметтерінің тұтыну шығындары құрылымының бөлігінде оларды
ішінара зерттеу материалдарынан.
Тұтыну шығындары дегеніміз не?
Тұтыну шығындары - бұл тамақ өнімдерін, алкогольдік ішімдіктер,
азық-түлік емес тауарларды сатып алуға және ақылы қызметтерге жұмсалған
ақшалай шығындардың бөлігі. Тұтыну шығындары туралы ақпарат үй
шаруашылықтарының белгілі бір кезең ішіндегі өздерінің ақшалай шығындары
туралы күнделікке жазу мәліметтері бойынша қалыптасады.
Баға туралы ақпарат қалай алынады?
Баға ақпараттарын жинауды баға тіркеушілері осы мақсатқа таңдалып
алынған сауда нүктелеріне және қызмет көрсету орындарына тікелей барып
құлақша қағаздан (баға көрсеткіші) немесе сатушылардан сұрау және арнайы
әзірленген құралдарға олардың түсірген жазбасы арқылы жүргізіледі.
ТБИ үшін тауарлар мен қызмет көрсетулер жиынтығы деген не?
ТБИ үшін тауарлар мен қызмет көрсетулер жиынтығы (көбінесе "қоржын"
ретінде түсіндіріледі) - бұл халықтың тұрақты сатып алған заттарының (сатып
алынған қызмет көрсетулер) негізін құрайтындардың тізбесі және тұтыну
шығындарында едәуір салмағы бар. Қоржынға жаппай сұраныс тауарлары
мен қызмет көрсетулер, сондай-ақ пайдаланылуы міндетті емес жекелеген
тауарлар (қызмет көрсетулер) (зергерлік бұйымдар, автокөліктер және оларға
техникалық қызмет көрсету, осыған ұқсастар) кіреді.
ТБИ орташа тұтынушының шығынын көрсете ме?
Иә. ТБИ қоржынын құру үшін үй шаруашылықтарының табысы деңгейіне
немесе тұрғылықты орнына байланыссыз, олардың барлық типтерінің іріктелген
шеңбері бойынша оларға сатып алулары және шығындары туралы мәліметтер
пайдаланылады.
ТБИ қоржыны тұтынушылардың қазіргі заманғы талғамдары
мен қалауларын көрсете ме?
Иә. Іріктеу әлсін-әлсін қарастырылып тұрады, үй шаруашылықтары
тұтынуында өзінің маңыздылығын жоғалтқан тауарлар (қызмет көрсетулер)
жаңалармен ауыстырылады.
Қазіргі уақытта ТБИ үшін тауарлар мен қызметтердің тіркелген жиынтығына
508 атау енген.
275 344 435 508
1995г. 2000г. 2002г. 2008г.
ТБИ қоржынына қандай тауарлар мен қызметтер енгізілген?
167 азық-түлік тауарлары - нан және жарма өнімдері, ет және ет
өнімдері, балық және теңіз өнімдері, сүт өнімдері, жұмыртқа, май және тоң май,
жемістер және көкөністер, қант және кондитерлік өнімдер, алкогольсіз сусындар,
алкогольді ішімдіктер және темекі өнімдері;
256 азық-түлік емес тауарлар - киім және аяқ киім, үй керек-жарақтары
және тұрмыстық техника, дәрі-дәрмектер, жеке гигиена, спорт және демалысқа
арналған тауарлар, жанар-жағармай, жылытуға арналған материалдар және
басқалар;
85 ақылы қызметтер - тұрғын үй-коммуналдық, медицина, көлік,
байланыс, мәдениет және демалыс, білім беру, мейрамханалар мен қонақ үй
салаларында және басқалар.
Үй шаруашылығы шығындарының қандай баптары ТБИ-ға
енгізілмеген?
Тұрғын үй-жайларды, бағалы заттарды (өнер туындылары, антикварлық
бұйымдар және т.б.), акциялар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.