Сабыр Рақымовтың өмірі мен әскери қызметінің дерек көздері және тарихнамасы

1. Мұрағаттық құжаттар
2. Ресми сипаттағы құжаттар мен материалдар
3. Көрнекті қолбасшылар мен әскербасшыларының естеліктері

Бүгінгі күнге дейін Ұлы Отан соғысы туралы көптеген көркем шығармалар, кинофильмдер мен театр қойылымдары дүниеге келді. Жер-жерлерде соғыс қаһармандарына арналған ескерткіштер бой көтерді. Бұл іс әлі де жалғаса бермек. Өткен соғыста қаза тапқандардың есімдерін қайта қалпына келтіріп, олардың ерлік істерін зерттеу жұмыстары жүргізілуде. Олардың ішінде біздің даңқты жерлесіміз Сабыр Рақымов та бар.
Гвардия генерал-майоры Сабыр Омарұлы Рақымовтың өмірі мен әскери қызметінің негізгі кезеңдері мен жауынгерлік ерлігін бейнелейтін құжаттық және әдеби дерек көздері төмендегіше өрбиді.
1. Мұрағаттық құжаттар
Осы жолдардың авторы 2006 жылдың шілде айында Ресей Федерациясы Қорғаныс Министрлігінің Бас кадрлар басқармасында болды. Ондағы мақсат-осы министрліктің Орталық мұрағатында зерттеу жұмысын жүргізу үшін рұқсат алу болатын. Кеңес Одағының Батыры, гвардия генерал-майоры Сабыр Рақымовтың жеке іс-қағаздарымен танысуға рұқсат ету туралы Әскери қызметкерлерді есепке алу басқармасының бастығы, полковник Игорь Белогубцевтің қолы қойылған, мұрағат бастығы С.И.Чувашиннің атына жазылған хатты алдым. Шағын хатпен бірге С.Рақымовтың атқарған әскери қызметтері туралы мәліметтердің көшірмесі табыс етілді. Бұл мен үшін, Кеңес Армиясы офицеріне, генералдың әскери қызметі жөнінде мұрағаттық мәліметтер алуыма мүмкіндік берген қуанышты жағдай болатын.
Оңтүстік Қазақстан облысы Қазығұрт ауданының тумасы, Сабыр Рақымов Орта Азия мен Қазақстан әскерилерінің ішінен 1941-1945 жылдары үш бірдей атқыштар дивизиясын басқарган бірден-бір командир болатын, әрі оның екеуі гвардиялық дивизия еді. Бұл қазақтан шыққан генералдың өте жоғары деңгейдегі әскери басшы екендігін дәлелдейді.
Жоғарыда аталған Ресей Федерациясы Қорғаныс министрлігінің Орталық мұрағатында 1940 жылдан бергі әскери тарих құжаттары жинақталған. Мұрағаттың негізгі қоры 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысының кұжаттары болып табылады. Өткен ғасырдығ 70-ші жылдарында мұрағат жанынан екі қабатты қонақ үй салынып, зерттеушілер үшін барлық жағдайлар жасалған еді. Аталған қонақ үйде бұдан бұрын да тұрып, мұрағат құжаттарын зерттеген болатынмын.
Ал 2006 жылы барғанымда генерал Сабыр Рақымовтың қьтзметіне байланысты №639387 жеке ісқағаздарымен танысуға мүмкіндік туды. Жоғары шенді әскери командирлердің іс-қағаздары кез келген зерттеушіге берілмейтіндігін айта кеткен жөн, оған ерекше рұқсат керек. Сол кезде жинаған құжаттық материалдар Сабыр Рақымов туралы осы еңбектің арқауы болып отыр. Қатарында Сабыр Рақымов болған Ленин орденді 19-атты әскер дивизиясының мұрағат қорындағы құжаттар соғыстың алғашқы айларындағы кескілескен шайқастар барысын қайта қалпына келтіруімен маңызды. Алдыңғы шепте жаумен бетпе-бет шайқасқан офицер С.Рақымов Ұлы Отан соғысындағы өзінің алғашқы жарақатын алды, жау оғы оның сол жақ иығын тесіп өтті. Бұл 1941 жылдың 1 тамызында болған еді. С.Рақымовтың жауынгерлік өмірбаяны 1941 жылдың 1 тамызынан 1945 жылдың 26 наурызы аралығында өзі басқарған 395-ші атқыштар, 47-ші жэне 37-ші гвардиялық дивизиялармен тығыз байланысты. Бұл әскери құрамалардың мұрағат қоры С.Рақымовтың қолбасшылық қабілетін айқын көрсеткен соғыс кезеңі оқиғаларын қайта қалпына келтіруде маңызды құжаттық деректемелер болып табылады. Құжаттық деректердің бұл тобын соғыс кезінде С.Рақымовтың өз қолымен жазып, кеңестік Өзбекстанның басты газетінде жариялаған мақала толықтырады [3|. Бұл - 1942 жылдың аяғы мен 1943 жылдың басында Оңтүстік және Солтүстік Кавказ майдандарында қалыптасқан аса ауыр жағдайда 395-ші атқыштар дивизиясының қимылдарын сипаттайтын бірден-бір дерек көзі. Оқиғалардың ізі суымай жазылған бұл мақала сондықтан да ерекше маңызға ие. Генерал С.Рақымовтың бұл мақаласы маңызды жазба дерек ретінде кітапқа толық ендірілді.