Студенттердің танымдық ізденімпаздылық компоненттері

Жоспар
Кіріспе

1 Уәждік (танып ізден) компоненті
2 Мазмұнды.операциялық бөлік
3. Ғылыми еңбек.
4 Жеке тұлғаның жалпы педагогикалық сапалары

Уәждік (танып ізден) компоненті. Ол туындаған қажетсіну мен оны өз күшімен қанағаттандыру мүмкіндігі арасындағы қарама-қарсылықты түсіну негізінде пайда болатын әрекетке үмтылушылықпен сипатталады. Уәждік бөлікке парыз бен мүдде уәждері жатады.
Танымдық қажетсіну - белгілі бір зандылықтары бар ерекше қажетсіну екенін ескереміз. Олардың ең бастылары:
ынтызарлық, яғни таным нәтижесіне толық қанағаттанудың принципті түрде мүмкін еместігі;
процессуалдық, яғни танымның нәтижесінде емес, ең алдымен, процесіне бағдарлаушылық;
жақсы сезіммен (А.Қ. «Имани гүл»), яғни қуаныш, қызығу сезіммен тығыз байланыс.
Танымдық қажетсіну сәби дүниеге келген күннен бастап пайда болып, біртіндеп күрделеніп, принципті түрде өзгеріп отырады, осыған орай студенттердің уәждік әрекет процесі әр түрлі. Осы компоненттен деңгейліқтер шығады. Студенттер үшін нысаналы танымдық қажетсінудің жетекші деңгейі болып табылады.
Оқу процесінде кезқарасты, дүниетанымды сақтау үшін зерттеудің түрлі технологиялары пайдаланылады. Олар: дәріс және семинар-тәжірибелік, зертханалық жұмысқа қатысу мен рейтинг (модульдің ықтимал жауаптарын алдын-ала оқытушы үлгілеп алады) бағамын мониторинг матрицасына модельдеу, анкеталық сауалнамалар, студенттермен жеке жұмыс, немесе топ-тобымен сүхбаттасу, студенттермен, кітапхана қызметкерлерімен эмпирикалық диалог өткізу. Алынған деректердің қорытындысында студенттердің көпшілігінде (92 процент) өздерінің оқу міндеттері туралы түсінік бар екенін дәлелдейді. Әдетте университеттің қазақ тілі мен әдебиеті бөлімінде оқып жүргендерінің басымы сол пәндерге деген қызығушылығы жетелегенін айтады; оқу қызметінде біліктілігі жоғары маман болуға ұмтылушылықты мақсат тұтады, 70 проценті -мүғалім болғысы келеді. Студенттердің тек 55 проценті ғана дәріске үзбей қатысатыны, ал 52 проценті тәжірибешілік сабақтарға дайыңдалатыны (өз мәнінде), 43 проценті күн сайын ізденімпаздық жұмыспен шүгылданатыны анықталды. Аталған деректер студенттердің танымдық қызығушылығын қалыптастыру қажеттілігін дәлелдейді. Бүндай уәждік бөлікте ең басты әрекет - зейін мен абстрактілі, суггестивті, ассоциативті ойлау түжырымы. Дәстүрлі, таптаурын болған әдістерден гөрі ізденімпаздық жұмысты неғүрлым көбірек пайдалану - танымдық қызығушылықты қалыптастыруға қозғаушы күш.
Студенттерді кәсіпке ертерек бейімдеу, «кәсіптік уәжді» дамытудың қуатты түрткісі болып табылады. Бұл орайда, біздер Матюшкиннің оқу барысында студенттердің ақыл-парасаты мен ерік күшінің жоғары деңгейде болуын айқындайтын түжырымын ескердік.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Студенттердің танымдық ізденімпаздылығъшың компоненттері
Уәждік (танып ізден) компоненті. Ол туындаған қажетсіну мен оны өз күшімен қанағаттандыру мүмкіндігі арасындағы қарама-қарсылықты түсіну негізінде пайда болатын әрекетке үмтылушылықпен сипатталады. Уәждік бөлікке парыз бен мүдде уәждері жатады.
Танымдық қажетсіну - белгілі бір зандылықтары бар ерекше қажетсіну екенін ескереміз. Олардың ең бастылары:
ынтызарлық, яғни таным нәтижесіне толық қанағаттанудың принципті түрде мүмкін еместігі;
процессуалдық, яғни танымның нәтижесінде емес, ең алдымен, процесіне бағдарлаушылық;
жақсы сезіммен (А.Қ. Имани гүл), яғни қуаныш, қызығу сезіммен тығыз байланыс.
Танымдық қажетсіну сәби дүниеге келген күннен бастап пайда болып, біртіндеп күрделеніп, принципті түрде өзгеріп отырады, осыған орай студенттердің уәждік әрекет процесі әр түрлі. Осы компоненттен деңгейліқтер шығады. Студенттер үшін нысаналы танымдық қажетсінудің жетекші деңгейі болып табылады.
Оқу процесінде кезқарасты, дүниетанымды сақтау үшін зерттеудің түрлі технологиялары пайдаланылады. Олар: дәріс және семинар-тәжірибелік, зертханалық жұмысқа қатысу мен рейтинг (модульдің ықтимал жауаптарын алдын-ала оқытушы үлгілеп алады) бағамын мониторинг матрицасына модельдеу, анкеталық сауалнамалар, студенттермен жеке жұмыс, немесе топ-тобымен сүхбаттасу, студенттермен, кітапхана қызметкерлерімен эмпирикалық диалог өткізу. Алынған деректердің қорытындысында студенттердің көпшілігінде (92 процент) өздерінің оқу міндеттері туралы түсінік бар екенін дәлелдейді. Әдетте университеттің қазақ тілі мен әдебиеті бөлімінде оқып жүргендерінің басымы сол пәндерге деген қызығушылығы жетелегенін айтады; оқу қызметінде біліктілігі жоғары маман болуға ұмтылушылықты мақсат тұтады, 70 проценті -мүғалім болғысы келеді. Студенттердің тек 55 проценті ғана дәріске үзбей қатысатыны, ал 52 проценті тәжірибешілік сабақтарға дайыңдалатыны (өз мәнінде), 43 проценті күн сайын ізденімпаздық жұмыспен шүгылданатыны анықталды. Аталған деректер студенттердің танымдық қызығушылығын қалыптастыру қажеттілігін дәлелдейді. Бүндай уәждік бөлікте ең басты әрекет - зейін мен абстрактілі, суггестивті, ассоциативті ойлау түжырымы. Дәстүрлі, таптаурын болған әдістерден гөрі ізденімпаздық жұмысты неғүрлым көбірек пайдалану - танымдық қызығушылықты қалыптастыруға қозғаушы күш.
Студенттерді кәсіпке ертерек бейімдеу, кәсіптік уәжді дамытудың қуатты түрткісі болып табылады. Бұл орайда, біздер Матюшкиннің оқу барысында студенттердің ақыл-парасаты мен ерік күшінің жоғары деңгейде болуын айқындайтын түжырымын ескердік.
Мұндай уәж оқу үлгерімін ғана емес, кәсіпкерліктің шығармашыл деңгейін қамтамасыз етеді. Ал танымдық ізденімпаздык осындай тұлғаның ажырағысыз сапасы болып табылады.
III курстардан бастап оқу-тәрбие процесінің кәсінтік бағытталуын іске асыру мақсатында оқуды бастаған студенттер тап болатын қарама-қайшылықты (кәсіпке тезірек араласу ықыласы мен іргелі пәндерді төзімділікпен оқып үйрену қажеттілігі арасындағы қарама-қайшылықты) шешу үшін қажет. Кәсіпті игеру үшін негіз жасайтын мазмұнды анықтауды басты бағыт деп есептеуге болады. Университет жағдайында мүғалім кәсібіне бағдарлау төменгі курстарда оқытылатын іргелі гылымдардың негіздік мазмұнын және мүғалімнің практикалық қызметіне даярлануға тікелей жәрдемдесетін жұмыстың технологиялары мен дидактикалық нысандарын іріктеу арқылы іске асады.
Медведев, Фоменко студенттердің танымдық қызығушылығын дамытуға дәрістер мен практикалық сабақтарда жоғары оқу орындарындагы мазмұнның студенттердің мектептегі түсініктеріне сай келмеуін пайдалану жөніндегі ақыл-кеңестерімен жәрдемдеседі.
Психология мен педагогика оқыту уәжінің, ең алдымен, студенттердің емес, оқушылардың оқыту уәжісінің проблемасы терең зерттелген. Зерттеушілерді атап өткен орынды. Олар: А.Д. Алферов, Ю.К. Бабанский, Л.И. Божович, П.Я. Гальперин, В.В. Давыдов, А.Н. Леонтьев, С.Л. Рубинштейн лсәне т.б. Аталған зарттеушілердің көпшілігі оқыту уәжінің негізгі екі тобын белгілі бір түрде бөліп көрсетеді, олар: оқу-танымдық, әрекет аясынан тыс жатқан және танымдық уәждер. А.К. Маркова өзінің зерттеу еңбегінде А.Н. Леонтьевтің әрекет теориясын негізге алып, уәж бөлігі әрекет қүрылымының ішкі сипаттамасы ретінде талданады. Танымдық уәж деңгейліктері әзірленді:
жаңа білімдерді игеруге бағытталумен сипатталатын аукымды оқу уәжі;
білімге қол жеткізу тәсілдерін игеруге бағытталумен сипатталатын оқу-танымдық уәжі;
білімге қол жеткізу тәсілдерін үдайы үздіксіз дамытуға бағыталумен ерекшеленетін өздігінен білім алу уәжі.
Мазмұнды-операциялық бөлік, Студенттердің танымдық ізденімпаздығының екінші бөлігінде жетекші білімдердің және оқу-танымдық қызмет тәсілдерінің жүйесі қамтылады. Бұл тәсілдер жаңа білімдер мен әрекет тәсілдерін өздігінен игеру біліктілігін айкындайды. Бөліктердің ерекшелігін айқындау үшін олардың жоғары оқу орны студенттері білімдерінің және олардың оқу-танымдық қызмет тәсілдері жүйесінің ерекшеліктерін анықтау қажет. С.И. Архангельский жоғары білімнің мазмұнына үш компонент бар деп есептейді:
ғылымның қазіргі жай-күйі;
даму үстіндегі ғылым мен техниканың жаңа мазмұньш айқындауы;
ғылым мен техниканың болжалды дамуы.
Бірінші беліктің ғылымда түжырымдалған және практикада қабылданған нәрседен құралатыны:
- төменгі курстарда оқылатын іргелі ғылымдардың мазмұнынан тұратыны.
Жоғары курстарда екінші бөліктің және біраз дәрежеде үшінші бөліктің рөлі арта түседі. Сөйтіп, студенттің жетекші білімдерінің жүйесіне жоғары оқу орнында ғылыми-техникалық, даярлаудың негізін қүрайтын іргелі ғылымдардан алған білімдер және ғылым мен практикада тексеруден өткен жаңа білімдер - даму үстіндегі ғылым мен техниканың желісі кіреді,
Жетекші білімдер жүйесінің игерілуін сипаттайтын мынандай деңгейліктерді бөліп алуға мүмкіндік береді:
- теориялық білімдерді олардың жаңғыртылу деңгейінде игеру;
білімдерді белгілі алгоритмге сәйкес қолданылуы деңгейінде игеру;
- жоғары кезеңдерде шығармашылық қызметке үласатын оқу-танымдық қызметтің өзгеріп отыратын жағдайында білімдерді қолдана білу біліктілігі деңгейінде игеру.
Студенттердің жетекші білімдері жүйесінің негізінде танымдық ізденімпаздықтың операциялық жақтары қалыптасады. Біліктер үш топқа бөлінеді, олар:
Ақыл-парасат;
Оқу еңбегі;
Пәндік бөліктер.
Осы біліктерді меңгерудің белгілі бір деңгейі танымдағы ізденімпаздықтың ілгері басуын қамтамасыз етуі тиіс. Бүған қосарымыз:
4. Ғылыми еңбек.
Сол секілді оқыту тосілдерін талдағанда, әрбір зерттеуші ақыл-парасат білігі тобын ажыратуға түрліше қарайды. Мәселен, Ю.К. Бабанский оқу-парасаттылықтар тобына өзінің әрекет уәждеу, ақпараіты зейін сала қабылдау, тиімді жолды табу, оқу материалын ой елегінен өткізу, ондағы басты мәселені бөліп алу, проблемалық танымдық міндеттерді шешу, жаттығуларды өз бетінше орындау, өзін-өзі бақылай білу біліктерін жатқызады. Ақыл-парасат білігінің шеңберін ақылды етіп алады.
Студенттердің ең басты нәрсені ажырата білу біліктілігі студент жасының ерекшелігімен және жоғары оқу орнындағы оқу-танымдық қызметінің ерекшеліктерімен айқындалады, ал студенттің жас ерекшелігіне, Б.Г. Ананьев көрсеткендей, ақыл-парасаттың және арнаулы қабілеттерінің қарқынды дамуы тән. Бұл барлық ғылым негіздерінен алған ғылыми - біліми қордың жиыла беру қарқынын тездетеді.
Ең басты нәрсені ажырата білу біліктілігінің қалыптасуы операциялық жактың дамуының негізгі көрсеткіші болып табылады.
Танымдық ізденімпаздықтың операциялық жағының қалыптасуы деңгейінің мынандай сипаттамасын жіктеуе болады:
Бірінші деңгей. Студент хабардыц басты мүратын ашпайтын қосалқы сипаттағы суреттеме ақпаратты қабылдап, жаңғыртады. (Ж. Аймауытовша Жүлма жад, бүгінгі ұғымша Қайталаным). Басты нәрсені ажырата алмайды. Сондықтан оның мақсатын қоймайды. Жоспарлау алға қойылған мақсатқа қатыссыз жүзеге асырылады; өзін-өзі бақылауға әрқашан жүгіне бермейді.
Екінші деңгей. Студент хабардың жалпы мазмұнын қабылдайды, оны толықтырушы және тәртіптеуші ережелері арқылы басты мүратын жаңғыртады. Алдағы оқу-танымдық қызметте негізгі нәрсені ажыратады және осы негізде мақсат қояды, бірақ оны міндеттерде нақтылмайды. Мүның өзі жасалатын жоспардың толық еместігінен көрінеді; өзін-өзі бақылау кезінде бұл мақсатты ескереді, дегенмен әрқашан да бірдей дәйекті емес, өзін-өзі бақылау нысандарын алуан түрлі етуге талпынады, бірақ оқытылатын материалдардың ерекшелігін әрқашан да бірдей ескере бермейді.
Үшінші деңгей. Студент хабардың ең басты идеясын қабылдал, жаңғыртады. Алдағы оқу-танымдық қызметтегі ең басты нәрсені айқын ажыратады және осыған сәйкес оның мақсатын қояды. Мақсаттар мен міндеттерін ескере отырыл, жұмыстың толық жоспарын жасайды. Жұмыстың мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес өзін-өзі бақылайды.
Еріктілік компонент. Егер жеке тұлға белгілі бір ерік күшін жүмсамаса, білімді және әрекет тәсілдерін игеруге талпынғанымен, білімдердің белгілі біртұтас жүйесін меңгере алмайды.
Сондықтан еріктік компонент ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.