ТМД-дің көлемі, географиялың орны мен шекарасы

Пән: География
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

Физикалык, география - Жердің ландшафт қабығын зерттейтін ғылым. Ландшафт қабық жер бетінде 3 қабықтық: атмосфера, гидросфера және литосфераның қабатастасып, өз ара кірігіп жатуының нәтижесінде пайда болған. Жердің бұл қабықтарын зерттеумен климатология, гидрология және геология деп аталатын дербес ғылымдар шұғылданады. Қабықтардын, өз ара әсері нәтижесінде пайда болған қосылу қабаты Жердің ландшафт қабығы делінеді (Ю. К- Ефремов, С. В. Калесник) . Жердін, ландшафт қабығының аталған кабықтардан бөлек, өз бетінше өмір сүруін және сапалық ерекшелігін С. В. Калесник күн жылуының нақ сол аралық қабатта түгелге дерлік шоғырлануынан деп дәлелдейді. Бұл жылу жер бетінен жоғары не төмен шамалы ғана биіктікке, не терендікке тарайды. Орта ендіктерде жер бетінен 20 м терендіктің өзінде-ақ жергілікті ауанын, жылдық орташа температурасына тен, тұрақты температура қабаты болады. Бұл қабат-тан төмен қарай температура жердің ішкі жағынан келетін жылудын, есесінен еседі.

Төменгі шекарасы 3 км тереңдікте литосферада, ал жоғарғы шекарасы 10-12 км биіктікте тропосферада болатын қабаттын, (биосфера) бет жағында тіршіліктін, шоғырлануы ландшафт қабығының маңызды ерекшелігі болып табылады.

Ландшафт қабығында эндогендік және экзогендік күштердің күресі жүріп жатады. Осы күрестін, нәтижесінде жер бетінің күрделі рельефі қалыптасып, өзгеріп отырады. Жер бетінің біркелкі жылынбауы салдарынан жылу мен ылғал Жер бетінде қайта бөлінеді де, ол өз тара-пынан ағын су мен мұздардьң (яғни, экзогендік күштер) әрекетін тудырады. Экзогендік күштер жер қыртысының беткі қабатында әрекет етеді де, оньң тереңдегі бөлігіне өте алмайды. Шөгінді тау жыныстары тек қана литосферанын. бетінде, континенттерде және мүхиттардың түбінде пайда болады. Континенттердіқ үстінде топырақ жамылғысы, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі қалыптасады.

Жердін формасы мен онын, Күнге қатысты алғандағы орнына қарай анықталатын физикалық-географиялық процестердің зоналылығы ландшафт қабығынйн. ерекшелігі больш табылады. Бүл маңызды қүрылымдық ерекшелік климат пен топырақтың, есімдік пен жануарлар дүниесінін, зоналылығынан байқаладьу

Жердің ландшафт қабығында заттардын, көптеген айнальшы болып түрады. Олар, мысалы, атмосферада тропосфера деп аталатын жұқалау қабатты ғана қамтиды.

Ландшафт кабығының аса зор маңызы - онда адамзат коғамының, тіршілік етуінде. Мұның өзі Жердің ландшафт қабығьнда болып жататын көптеген процестердін, даму бағыты мен жылдамдығына үлкен әсерін тигізеді.

ландшафт қабығынын, сапалық ерекшелігін көрсете отырып, біз физикалық географияньң зерттеу объектісінін дербестігін дәлелдейміз. Өйткені әр ғылымнық өзіндік дербестігінін, басты белгісі - сол ғылымньщ басқа ғылымдрдьң зерттеу объектісінен мүлде бөлек, өзіндік меншікті зерттеу объектісінің болуы.

Физикалық география жалпы физикалық география немесе жалпы жер тану мен региональды география, не физикалық ел тану болып екіге белінеді. Жалпы жер тану түтас алғанда Жердін, ландшафт қабығының қалыптасу зандылықтарын зерттесе, ал региональдық география ландшафт қабығының нақты жеке бөліктерін зерттейді. Басқаша айтқанда, региональдық физикалық география - белгілі жердің табиғи комплекстері туралы, оның дамуы мен типтері жайындағы ғылым. Совет физикалық география мамандарының басты міндеті - шаруашылық мақсаты үшін территорияны тиімді пайдалану және табиғатты комплексті түрде қайта өзгерту бағытындағы шараларды ғылми тұрғыдан негіздеу. Бүл территорияны, табиғи ресурстардың потенциалдық мүмкіншіліктерін, сондайақ географиялық- ортаны белгілі бір бағытта өзгерту үшін, оны халық шаруашылығында пайдалану үшін табиғаттың жеке компоненттері арасындағы негізгі байланыстарды жан-жақты білуді қажет етеді.

Табиғат байлықтарын тиімді пайдалану мен қорғау, оларды қалпына келтіру мен көбейту, сол сияқты еліміздің экономикалық аудандарын комплексті дамыту мәселелеріне Программасы баса назар аударады. Сондықтан совет ғалымдарының, әсіресе, географтардың алдында түрған аса маңызды міндет - еліміздің табиғатын комплексті зерттеу. Табиғатты қайта өзгерту жобаларында адамның араласуы салдарынан болатын тек жағымды ғана емес, сонымен бірге жағымсыз табиғат қүбылыстарын да, табиғат компоненттерінің арасындағы негізгі байланыстарды да ескеру қажет. Географияда адамзат қоғамының табиғатқа белсене араласуынан болатын «реакция тізбектерін» зерттеуді күшейту керек.

«Табиғат танып білу - оның күшін, сұрапыл керіністерін, қүбылыстары мен табиғат денелерін білу XIX ғасырда алып адыммен алға басты. Сондықтан да бүл жүз жылдық жаратылыс тану ғасыры, табиғат тану ғасыры деп аталып кетті. Дегенмен, адамзат ілімінің осы үлы табыстарына, біздің табиғатқа деген көзқарасымызды бүтіндей өзгертіп кеткен табыстарға, үңіле көз жіберсек, өте бір елеулі де маңызды олқылықтың болғанын байқау қиын емес, негізінен, жеке денелер - минералдар, тау жыныстары, өсімдіктер мен жануарлар және жеке құ-былыстар, жекелеген стихиялар - от (вулканизм), су, жер, ауа зерттелгенімен және бүл жөнінде қайталап айтамын, ғылым таңғаларлық нәтижелерге қол жеткізгенімен, күштердің денелер мен қүбылыстар-дың арасында, тірі табиғат пен өлі табиғат арасында, өсімдіктердің, жануарлар мен минералдық дүние арасында болатын арақатысы, генетикалық мәңгілік, әрі барлық уақытта болатын заңды байланысы зерттелген жоқ . . .

Сонда дәл осы арақатыстар, осы өз ара заңды әрекеттестіктер жаратылыс танудың ең келісті, ең зор кереметі нағыз натурфилософияның үйтқыеы, жаратылысты танудың мәні болып шығады», - деп жазды В. В. Докучаев.

Географтардың өзге ғылымдарда жинакталған материалдарды орынды пайдалана отырып, табиғаттағы заңды байланыстарды дәлелдеуі географияны дамытудың орасан зор перспективасы болып табы-лады.

Совет географы А. В. Шнитников өзінің еңбектері арқылы сыбайлас ғылымдардан алынған материалдарды салыстыра пайдаланудык жемісті нәтиже беретінін дәлелдеді. Ол басқа ғылымдардан алынған, сырт кезге тарау-тарау болып көрінген деректерді бір жүйеге келті-ріп, солтүстік жарты шар материктерінің ылғалдылығы мен ырғағы және географиялық зоналар шекарасының кешу ырғақтылығы жайында жуйелі ілім жасады.

Соңғы алты мьң жыл ішіндегі табиғаттың дамуын талдау заңдылықтарды ашуға мүмкіндік береді, демек, мұның өзі алдағы ондаған жылдарда табиғаттың өзгеруіндегі ырғақтылықты болжауға жағдай жасайды. .

Ылғалданудың бір ғасыр не көп ғасыр бойындағы ырғағы Күн мен Ай және Жер арасындағы тығыз байланысты, жер бетіндегі көп-теген табиғи процестердің Күнде болатын процестерге тәуелділігін сендіре дәлелдейді.

Табиғаттағы өз ара байланыстар мен заңдарды зерттеу табнғатта болатын негізгі өсу, өзгеру бағыттарын анықтауға, оларды жоспарлау ісінде, мәселен, түрлі құрылыстарды жобалағанда, ауыл шаруашылығы мақсаттары үшін территорияны пайдалану кезінде және басқа жағдайларда ескеруге мүмкіндік береді.

Ай мен Күннің су деңгейін көтеру күшінің тығыз байланыстылығы, Күн әрекетінің басымдығы және оньң жер бетіндегі биологиялық құбылысқа тигізетін әсері А. В. Шнитниковқа географиялық зоналар шекараларының ауысу ырғақтылығыньң себебін көрсетуге мүмкіндік берді. Судын, денгейін көтеретін күш, ішкі толқындар, мұхит жылуы, Арктиканын, мүздылығы, атмосферанын, таралуы, материктердін, ылғалдылығы мен температуралық қалпы ретімен жүріп отырады.

«Жаңа жерлерді игеру және игерілген аудандарды қайта қүру, өзен жүйелерін реттеу, үлкен территорияны қолдан суландыруға көшіру жөніндегі және жеке табиғи ресурстарды пайдалану міндеттерін іске асыру жөніндегі халық шаруашылығы міндеттерін шешкенде министрліктер мен ведомстволар сыбайлас шаруашылықтын. аралас салалары мен бүтін халық шаруашылығынын, түтас мүдделерін, сонымен бірге халық қажетін ескерулері тиіс».

Заңда сондай-ақ жастарды еліміздін, табиғат байлықтарына қам-қорлықпен карауға және табиғи ресурстарды дұрыс пайдалану дағдыларына тәрбиелеу мақсатымен мектеп программасында табиғатты қорғау негіздерін оқыту мен жаратылыс тану, география және химия оқулықтарына тиісті тараулар қосу қажет, сонымен бірге жоғары мемлекет органдарының, кәсіподақтын, жастар және барлық басқа да қоғамдық үйымдардын, күш-қуатын идеологиялық жүмыстың негізгі бағыттарына, оның ішінде халықтың білімі мен мәдениетін көтеру. халықты патриотизм мен интернационализм рухында тәрбиелеу бағытына жүмылдыру қажеттігі көрсетілген. Бүл міндеттерді орындау географиялық ғылымда мақызды орын.

Т. М. Д-дің көлемі, географиялың орны мен шекарасы

. Т. М. Д елдері 22 402 млн. км ² жерді алып жатыр, оның 309 мың км ² -і ғана аралдар.

ТМД территориясы материктердің ішіндегі ең ірісі - Евразия материгінде орналасқан жә-не жер көлемінің 40%-тен астамын алып жатыр. ТМД халқы 250 миллионнан асады.

Т. М. Д-дің жер көлемі АҚШ-тың жер көлемінен 2, 5 есе, ал Англия-дан (отарларды қоспағанда) 90 есе үлкен.

ТМД материктегі ең шеткі солтүстік нүктесі - Челюскин мүйісі - поляр шеңберінен әрі с. е. -тің 77°43'-да жатыр. Франц Иосиф Жері архипелагындағы Рудольф аралығындағы Флигели мүйісі одан гөрі солтүстікке таман, с. е. -тің 81° 50-да орналасқан. Флигели мүйісінен солтүстік полюске дейін 900 км.

ТМД-ның ең оңтүстік нүктесі Ауғанстанмен шекарада - Кушка поселкесінің оңтүстігіндегі Чильдух ауылының маңында жатыр (с. е. -тің 35°08'-ы) . Осы нүктеден Челюскин мүйісінің ендігіне дейінгі жердің ұзындығы 4500км-ден артығырақ. Еліміздің шеткі солтүстігі мен шеткі оңтүстігін айтпағанда, қалған жерінің бәрі дерлік қоңыр-жай ендіктерде орналасқан.

ТМД батыстан шығысқа қарай 10 000 км созылып жатыр. Батыстағы ең шеткі нүкте (ш. б-тың 10°37'-ы) Польшамен шекарада, Калининградқа таяу жерде, Балтық теңізінің Гдань шығанағының күм қайырында орналасқан.

Материктің шығысындағы ең шеткі нүкте - Дежнев мүйісі (б. б. -тың 169°-ы) мен Беринг бүғазындағы Ратманов аралында (б. б. -тың 169°40'-ы) .

ТМД территориясында--ІІ ден ХІІ-ге дейінгі 11 сағаттық белдеу орналасқан, демек, Москва мен Чукотка арасындағы уақыт айырмашылығы 10 сағатка тең. Совет Одағы негізінен шығыс жарты шарда орналасқан, тек жердің бір бөлігі ғана батыс жарты шарға еніп жатыр.

Т. М. Д-дің көп жері Азияда орналасқан, жер көлемінің тек 25%-і ғана Европада жатыр.

Мемлекеттік шекараның үзындығы - 60 000 км, яғни бүл экватор шеңберінің үзындығынан 20 000 Км, ал Солтүстік полюс пен Оңтүстік полюске дейінгі қашықтықтан үш есе артық. Шекараның ² /з-Дейі теңіздік шекара. ТМД-ның солтүстік және шығыс шекаралары бүтіндей теңіз арқылы созылып жатыр.

ТМД үш мүхиттың: Тынык, Солтүстік Мүзды және Атлант мұхитының суы қоршап жатыр; тек Үнді мұхиты ғана ТМД жерімен шектеспейді. Аса зор сулы аймақтардың жақындығы Т. М. Д табиғатына елеулі әсерің тигізетінін айта кету керек.

Солтүстік Мұзды мұхиттың жағалауы түгелдей дерлік ойпатты, әрі мұхитқа қарай аздап еңістеу болып келеді де, ол шығанақтармен және құрылыққа сұғына кіріп жатқан өзен сағаларымен тілімделген. Тереңдігі кей жерлерде ғана 200 м-ден асатын, жағалау сияқты шамалы еңістеу құрылықтың енді қайраны жағалауға мұхит жағынан келіп жанасады. Мұхиттың жағалауға жақын бөлігінде Совет Одағына қарасты көптеген аралдар (Новосибирск, Солтүстік Жер, Жаңа Жер, т. б. ) орналасқан.

Арктиканың Советтік секторы шығыста Ратманов аралынан, батыста Рыбачье түбегінен Солтүстік полюске жүргізілген шартты сызықпен шектелген.

Т. М. Д-дін, Тынық мұхит жағалауы негізінен таулы да, оның жағалауындағы теңіздер терең болып келеді. ТМД көлемі шағындау, көпшілігі Куриль тобына кіретін аралдар қарайды. ТМД Тынық мұхиттағы ең ірі аралы - Сахалин.

Т. М. Д шекарасы қүрылық пен мұхит арқылы да, ойпатты жазықтар мен шыңдарын қар басқан биік таулар арқылы да жүреді, орман мен шөлді, тундра мен субтропиканы басып өтеді.

Совет Одағының табиғи жағдайы таңғаларлықтай алуан түрлі. Онын, өн бойынан меридиан бағыты бойынша тропиктік және экваторлық зоналардан басқа барлық зоналардың ауысып отыратынын байқауға болады. Еліміздің жер бетінің сипатына байланысты және мұхитқа қатысты алғандағы орнына байланысты табиғат жағдайы батыстан шығысқа қарай өзгеріп отырады. Бүл, әсіресе, еліміздің оңтүстігінде жақсы байқалды: мүнда ылғалды субтропиктер мен шөлдер бір ендікте орналасқан. Т. М. Д-де жылдың кез келген мерзімінде гүлдері жайнап түрған немесе қары бұзылмай жатқан жерлерді табу қиын емес.

Москвада көктем басталғанда, оңтүстікте жаз, ал солтүстікте қыс болып түрады. Т. М. Д-дің оңтүстік шекарасынан солтүстік аудандарына дейін көктемнің жылжуына алты ай шамасында уақыт керек. Бір ендікте жатқан еліміздің батысына қарағанда Қиыр Шығыста көктем 1, 5-2 ай кешірек басталады.

Табиғи жағдайларының байлығы мен әр алуандығы Т. М. Д-де ауыл шаруашылығының әр түрлі саласының дамуына алғы шарттар жасайды.

Орография

ТМД-дің гипсометрлік картасында біздің еліміздің барлық территориясының орографиялық ерекшелігі анық көрінеді (түрлі түсті картаны қараңыз) . Ол аласа және көтеріңкі жазықтардың, таулы қыраттар мен таулы үстірттердің және таулардың күрделі үйлесімімен сипатталады. Жазықтықтар негізінен Т М Д территориясынын, батыс жартысында шоғырланған, ал таулы үстірттер, таулы қыраттар мен таулар шығыс жартысында - Енисей аңғарынан Тынық мұхит жағалауына, оның теңіздеріне дейінгі аралықта көбірек.

ТМД территориясын Дежнев мүйісінен оңтүстік шығыстағы мемлекеттік шекарасына дейін қоршап жатқан Тынық Мүхит теңіздерінің жағалауында биіктігі орташа тау жүйелері түтас тосқауыл болып созылып жатыр. Оңтүстікте Т М Д мемлекеттік шекарасынын. бойымен биік таулар белдеуі өтеді, онан Солтүстік мүзды мұхит теңіздерінін. жағалауларына қарай Азиялық бөліктегі барлық территория төмендей береді. Осы еңіспен Сибирьдін, ірі өзендері (Обь, Енисей, Лена) оңтүстіктен солтүстікке қарай ағады. Біздің еліміздің территориясының мүндай орографиялық ерекшеліктері онын, геологиялық тарихымен, геологиялық қүрылысымен анықталады. Ірі ойпаттарға, жазықтар мен таулы үстірттерге платформалық учаскелер, ал таулы аймақтарға - геосинклинальды аймақ сай келеді. Рельефтің гипсо-метрлік айырмаларының қалыптасуында әсіресе геосинклинальдық учаскелерде ерекше күшті байқалған және байқалатын ең жаңа, әрі осы заманғы тектоникалық қозғалыстар маңызды роль атқарады.

ТМД-дің европалық бөлігінің кеп жерін Орыс немесе Шығыс Европа жазығы алып жатыр. Ол солтүстігінде Баренцов және Ақ теңізбен, оңтүстігінде Карпат, Қырым, Кавказ тауларымен және Қара те-ңіз, Азов, Каспий теңіздерімен шектеседі. Орыс жазығынық шығысында меридиан бағытын қуалай аласа Урал таулары созылып жатыр. Жазықтың орташа биіктігі 170 м-ге жуық. Оның кейбір бөліктері 300-400 м көтерілсе, ал ең аласа жерлері мүхит деңгейінен 28 м тө-мендеп кеткен. Олар Каспий теңізінің жағалауларында орналасқан. Орыс жазьіғы каледон қатпарлығына дейін пайда болған орыс пли-тасының рельефтегі бейнесі болып есептеледі. Оның беті рельефтің әр түрлі морфогенетикалық типтерінен күрылған, оның ішінде (солтүс-тік жартысында) теңіздік, зандралық, көлдік, мүзды-сулы, мореналық және (оңтүстік жартысында) эрозиялық және теңіздік жазықтар басым. Орыс жазығы солтүстік батысында архей қүрылымы мен карелия қатпарлығы үстінде қалыптасқан Кола түбегі мен Карелиядағы ерте заманғы аласа пенепленмен көмкерілген. Қола түбегінде Хибин және Ловозер тундрасының биіктігі 1000-1200 м интрузивті тау массивтері бар. Карелия территориясы - биіктігі шамамен 200 м төбе-төбе болып келетін жазық. Бұл жазықтың ең биік жері оның солтүстік-батысында 600 м-те жетеді.

Арктиканың Европалық секторындағы аралдарда мұздық және нивальдық өңдеуге ұшыраған немесе территорияның көпшілік бөлігін мұз жамылғысы алып жатқан орташа таулар мен аласа таулар басым.

ТМД Азиялық бөлігінде, Урал тауы мен Енисей өзені аралығында, жер, . шарындағы ірі жазықтардың бірі - Батыс Сибирь жазығы бар. Ол солтүстіктен оңтүстікке қарай Қара теңізі жағалауынан Торғай үстіртіне, Қазақтық үсақ шоқылығына (Сарыарқаға) және Алтай тауының етегіне дейін созылып жатыр. Жазықтық беті солтүстікте және орталық бөлігінде биіктігі 19-160 м бөлек-бөлек ойпат, әрі қырат болып келеді де, тек шет аймақтарында ғана 250- 300 м-ге көтеріледі. Енисейдің төменгі ағысында Батыс Сибирь жазығы Солтүстік Сибирь ойпатына үласады. Ал бүл ойпат шығысқа қарай Лена өзенінің атырауына дейін созылып жатыр.

Батыс Сибирь жазығы Батыс, Сибирь палеозой плитасының мезо-зой және қайнозой шөгінді жамылғысының үстінде қалыптасқан. Жа-зықтың езі әр түрлі жағдайда пайда болған ойпаттар мен қыраттар-дан тұрады, олардың ішінде көлдік - аллювийлік, зандралық, морена-лық және эрозиялық түрлері басьтм.

Қаспий теңізінен шығысқа қарай Орта Азияның көпшілік жерін Түран ойпаты алып жатыр, оның негізі - ірге тасы палеозой дәуірін-де қаланған Тұран плитасы. Плитаның үсті - Тұран жазығы - әр түрлі типті аккумулятивтік жазықтар (келдік, аллювийлік, жел сусытқан) мен аридтік-денудациялық жазықтардан және үстірттен түрады. Терри-торияның көпшілік белігінің биіктігі 50-200 м. Тұран ойпатында, Кас-пий теңізінің жағалауына таяу жерде, Маңғыстау түбегінде ТМД территориясындағы ең терең ойыс - Қарақия қазан шұңқыры бар, оның табаны мұхит деңгейінен 132 м төмен жатыр.

Енисей мен Лена аңғарларының аралығында Т М Д-дегі ең ірі, Орта Сибирь таулы үстірті орналасқан. Су айрықтарында биіктігі 400-600 м-те жетеді. Кейбір бөліктері 1000-1700 м-те дейін көтеріліп, эрозиялық аңғарлармен тілімделген жалпақ шыңды, биіктігі орташа тауларға айналады. Таулы үстірттің солтүстік шеті Солтүстік Сибирь ойпатына келіп қүлайды, ал мүның өзі солтүстігінде орта биіктіктегі Бырранга тауымен шектелген. Орта Сибирь таулы үстірті Сибирь платформасының рельефтегі көрінісі болып табылады. Рельефінде ертедегі мүз басу, эрозиялық және тоңдык-солифлюциялық әрекеттермен күрделіленген денудациялық көтеріңкі жазықтар мен үстірттер басым. Орта Сибирь таулы үстіртінен шығысқа қарай Т М Д-дің Сол-түстік-Шығысыньң көлемі жағынан шағын, бірақ анағұрлым биік таулы үстірттері мен таулы қыраттары орналасқан. Олар батысында Верхоянск тауларымен шектеліп, бір-бірінен орта биіктіктегі тау жүйелері арқылы бөлінген, олардың ең ірісі - Черский тауының ең биік шыңы - Жеңіс 3147 м.

Сибирьдің Солтүстік-Шығысынын, таулары көбінесе қатпарлы мезозой қүрылымында қалыптасқан денудациялық-тектоникалық тауларға жатады және жаңа тектоникалық қозғалыстың қарқынды байқалуымен сипатталады. Мүзды, нивальдық және солифлюкциялық өңдеулерге ұшыраған орта тау мен аласа таулар кен, тараған (Т М Д-дің геоморфологиялық картасын қараңыз)

Енисеи ангарынан географиялық зоналық анык. байқалады, ал тауларда физикалық-географиялық биіктік белдеулілік білінеді.

Рельеф еліміздің шаруашылығының дамуына да әсер етеді: ол темір жол мен тас жол, суландыру жүйелері құрылыстарын салуда, ауыл шаруашылығына пайдалы жерлерді бөлуде, таулар мен жазық-тарда су энергиясын пайдалануда, пайдалы қазбаларды іздеуде және йгеруде, сонымен бірге өзен транспортын дамытуда ескеріледі.

Геологиялың құрылыс

ТМД-ның территорпясы геологиялық құрылысы жағынан күрделі, ейткені ол кембрийге дейінгі дәуірден бастап, әр түрлі гео-логиялық уақытта қалыптасты.

ТМД қарап жер қыртысының негізгі геологиялық қүры-лымымен және даму тарихымен танысуға болады. Геологиялық құ-рылысының әр түрлілігі мен күрделілігі Т М Д геологиялық және тектоникалық карталарынан түгелдей керінеді (қосымшаны қараңыз) . Тектоникалық картада Т М Д территориясын кұрайтын құрылымдар-дың жасына қарай дамудың геосинклинальдық кезеңінен платформа-лық кезеңіне етуі әр түрлі уақытта болған тектоникалық облыстардың төрт негізгі типтері керсетілген.

I. Қембрийге дейінгі қатпарлық облыстар (ертедегі платформа-лар) ; бұларда геосинклинальдық даму кембрийге дейін аяқталған және қатпардың негізі кембрийге дейінгі жыныстардан күралған, ал платформалық жамылғы палеозой, мезозой және кайнозой жыныста-рынан тұрады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.