Шағын бизнестегі инновация жәнеақпараттық технология
1. Шағын бизнесте қолданылатын ақпараттық технологиялардың мәні
2. Шағынбизнестіңинновациялық потенциалы. Техпопарктер
3. Шағын бизнестег іжаңалықтарды қаржыландыру көздері
2. Шағынбизнестіңинновациялық потенциалы. Техпопарктер
3. Шағын бизнестег іжаңалықтарды қаржыландыру көздері
Кәсіпкерлік қызметтің қарқынды дамуы кәсіпкерлік құрылымдардың тиімді қызмет етуін ақпараттық жүйемен қамтамасыз етілуінің қажеттілігін тудырады. Кәсіпкерлердің бизнестің бірқатар бағыттары бойынша нақты ақпараттық мәліметтермен қамтамасыз етілмеуі, кебінесе олардың даму жолындағы маңызды кедергілердің бірі болып табылады. Бұл жағдай өз кезегінде ақпараттық жүйелердің жеткіліксіз даму деңгейімен байланысты. Ягни, олар кәсіпкерліктің табысты түрде жұмыс істеуіне кедергі болады, оның өз қызметінде табысқа деген мүмкіндіктерін төмендетеді.
Кәсіпкерліктің ақпараттыц қамтамасыз етілуі - отандық шагын бизнесті дамытудың маңызды элементтерінің бірі. Бұл үрдіске құрылымдардың бірқатары жұмылдырылған, олардың әрқайсысы басқалармен тығыз әрекеттесе отырып, өзіне тиесілі функцияларды орындауы қажет.
Кәсіпкерлік қызметтің ақпараттық тұрғыдан қамтамасыз етілуіне нарық инфрақұрылымының косалқы жүйелерінің немесе алуан түрлі элементтерінің дүрыс жолға қойылған үйлесімді жұмысы арқылы қол жеткізіледі, олар: қаржы-несиелік, элеуметтік-тұрмыстык, институционалдық, сыртқы экономикалық, сауда-делдалдық, ғылыми-техникалық, экономикалық-қүқықтық, ақпараттық (42-сурет). Жиынтық түрде инфрақұрылымның бұл түрлерінің барлығы кәсіпкерлік қызметтің тиімді қызметін қамтамасыз ететін ортаны құрайды.
Кәсіпкерліктің ақпараттыц қамтамасыз етілуі - отандық шагын бизнесті дамытудың маңызды элементтерінің бірі. Бұл үрдіске құрылымдардың бірқатары жұмылдырылған, олардың әрқайсысы басқалармен тығыз әрекеттесе отырып, өзіне тиесілі функцияларды орындауы қажет.
Кәсіпкерлік қызметтің ақпараттық тұрғыдан қамтамасыз етілуіне нарық инфрақұрылымының косалқы жүйелерінің немесе алуан түрлі элементтерінің дүрыс жолға қойылған үйлесімді жұмысы арқылы қол жеткізіледі, олар: қаржы-несиелік, элеуметтік-тұрмыстык, институционалдық, сыртқы экономикалық, сауда-делдалдық, ғылыми-техникалық, экономикалық-қүқықтық, ақпараттық (42-сурет). Жиынтық түрде инфрақұрылымның бұл түрлерінің барлығы кәсіпкерлік қызметтің тиімді қызметін қамтамасыз ететін ортаны құрайды.
9- лекция. Шағын бизнестегі инновация жәнеақпараттық технология
Жоспары:
1. Шағынбизнестеқолданылатынақпараттық технологиялардыңмәні
2. Шағынбизнестіңинновациялық потенциалы. Техпопарктер
3. Шағынбизнестегіжаңалықтардықаржылан дырукөздері
1.. Шағынбизнестеқолданылатынақпараттық технологиялардыңмәні
Кәсіпкерлік қызметтің қарқынды дамуы кәсіпкерлік құрылымдардың тиімді қызмет етуін ақпараттық жүйемен қамтамасыз етілуінің қажеттілігін тудырады. Кәсіпкерлердің бизнестің бірқатар бағыттары бойынша нақты ақпараттық мәліметтермен қамтамасыз етілмеуі, кебінесе олардың даму жолындағы маңызды кедергілердің бірі болып табылады. Бұл жағдай өз кезегінде ақпараттық жүйелердің жеткіліксіз даму деңгейімен байланысты. Ягни, олар кәсіпкерліктің табысты түрде жұмыс істеуіне кедергі болады, оның өз қызметінде табысқа деген мүмкіндіктерін төмендетеді.
Кәсіпкерліктің ақпараттыц қамтамасыз етілуі - отандық шагын бизнесті дамытудың маңызды элементтерінің бірі. Бұл үрдіске құрылымдардың бірқатары жұмылдырылған, олардың әрқайсысы басқалармен тығыз әрекеттесе отырып, өзіне тиесілі функцияларды орындауы қажет.
Кәсіпкерлік қызметтің ақпараттық тұрғыдан қамтамасыз етілуіне нарық инфрақұрылымының косалқы жүйелерінің немесе алуан түрлі элементтерінің дүрыс жолға қойылған үйлесімді жұмысы арқылы қол жеткізіледі, олар: қаржы-несиелік, элеуметтік-тұрмыстык, институционалдық, сыртқы экономикалық, сауда-делдалдық, ғылыми-техникалық, экономикалық-қүқықтық, ақпараттық (42-сурет). Жиынтық түрде инфрақұрылымның бұл түрлерінің барлығы кәсіпкерлік қызметтің тиімді қызметін қамтамасыз ететін ортаны құрайды.
Нарықтық жүйенің аясында, оның ішінде мемлекет пен қоғамдық ұйымдардың қызметі мен аяларындағы инфрақұры-лым арасында өзара тиімді әріптестік негізінде жүргізілетін іс-шаралар кәсіпкерлердің жұмысын жақсартуға септігін тигізеді.
Кәсіпкерлік қызмет субъектілері арасындағы ақпараттық ағымдармен жиі алмасу, бизнесті жүргізу үшін интернет-ресурстарды кең түрде пайдалану, ғаламдану жағдайында кәсіпкерлердің әріптестермен виртуалды тұрғыдан байланыстарының үлғаюы - кәсіпкерлік тиімді жұмыс істеу үшін ақпараттың озық үлгілерімен қамтамасыз етілуі керек.
Ақпараттық технологиялардың дамуымен және олардың мәнінің артуына байланысты ақпарат іскерлік қызметтің барлық аяларында байланыстырушы элементке айналуда. Кәсіпорын интернет, компания сайты, электронды және почталық хабарландырулар, факс, телефон, электронды почта арқылы жіберілетін хаттар арқылы алынатын ақпарат мәліметтері болмаса кәсіпорынның тұрақты дамуы қамтамасыз етілмейтіндігі белгілі.
Шағын бизнестің дамуы кәсіпкерліктің сыртқы орта-сын жетілдіруді талап етеді. Оны құрудың шарттарының бірі ақпарат нарығының қалыптасуы мен жаңа ақпараттық қатынастарды дамыту болып табылады. Ақпарат пен жаңаша ақпараттық-телекоммуникациялық технологиялар шағын кәсіпкерлік қызметінің тиімділігін арттырудың негізгі факторының бірі болып отыр.
Тәжірибе көрсеткендей, шағын кәсіпкерлік оны мемлекеттік қолдау нақты жүргізілетін жерде және ақпараттық жүйенің ұтымдылығы жағдайында жақсы нәтижелер беруде. Сондықтан да шағын кәсіпкерлікті қолдаудың ақпараттық инфрақұрылымының өміршең институттарын қалыптастыру маңызды болып табылады. Аталған жағдайда мемлекеттің ақпараттық саясаты, жоғары технологияларды, қазіргі телекоммуникацияларды дамытуға, шағын кәсіпкерлікті қолдаудың ақпараттық инфрақұрылымын дамытуға, шағын бизнесте ақпараттық қатынастарды реттейтін өміршең институттарды құруға бағытталуы қажет болып отыр.
Шағын кәсіпкерлікті ақпараттық инфрақұрылыммен қамтамасыз ету Қазақстандағы ақпараттандыру үрдісінің айрықша ерекшелігіне айналуда.
Ұлттық ақпараттық инфрақұрылым (YenАИ), келесідей басты компоненттерден тұрады:
1) ақпараттық ресурстар, ол ақпаратты алып жүруші, мәліметтер мен мағлұматтарды және т.б. қамтиды;
2) ұйымдық құрылымдар, ол YenАИ қызмет етуі мен дамуын, атап айтқанда ақиаратты жинақтауды, өңцеуді, сақтауды, таратуды, іздеу мен беруді қамтиды;
3) азаматтарга ақпараттьщ әсер ету мен сәйкес ақпараттық технологиялар негізінде олардың ақпараттық ресурстарга деген қолжетімділігін қамтамасыз ету құралдары бағдарламалық-техникалық құралдар мен ұйымдастырушылық нормативтік қүжаттарды қамтиды. Қазақстан Республикасының Ұлттық ақпараттық инфрақұрылымын құру мен дамыту ашық жүйелер концепциясы негізінде элемдік қоғамдастықпен жүзеге асырылатын ғаламдық ақпараттық инфрақұрылымды (Global Information Infrastructure - Gil) қалыптастыру үрдісінің бір бөлігі болып табылады.
2. Шағын бизнестің инновациялық потенциалы. Техпопарктер
Шағын бизнес кәсіпорындары инновацияның маңызды субъектісі, олар техникалық алдыңғы салаларда өндірістің дамуына елеулі үлес қосады. Шағын кәсіпкерліктің инновациядағы ролі көпқырлы: бір жағынан, ол экономикадағы инновациялық процесті қамтамасыз етеді, екінші жағынан, болашақ ғылыми сыйымды өнім өндірісіне тікелей тартыла отырып, жаңа өңдеулерге сұраныс тудырады. Шағын фирмалар қызметіндегі басты алаңды ғылыми сыйымды салалар құрайды. Дамыған елдердегі инновациялық шағын кәсіпкерлік тәжірибесі шағын бизнестің артықшылығы - икемділік пен серпінділік- олардың білімге, зерттеу қондырғыларына, қаржылық ресурстарға және тапсырыстарға қол жеткенде көріне алатындығын көрсетіп отыр. Бұл міндеттер басты міндеті шағын және орта ғылыми сыйымды инновациялық фирмалардың дамуының максимальды қолайлы ортасын қалыптастырудан тұратын технопарктерде - ғылыми-өндірістік территориялық кешендерде тиімді шешіледі.
Инновациялық үрдіс қарапайым ұйым ішілік (табиғи), қарапайым ұйым аралық (тауарлық) және кеңейтілген деп үшке жіктеледі. Қарапайым ұйым ішілік инновациялық үрдісте жаңалықтар бір ғана ұйымның ішінде қалыптасады және қолданылады, яғни, тікелей тауарлық сипатта болмайды. Қарапайым ұйым аралық инновациялық үрдісте жаңалықтар сату және сатып алу нысаны ретінде қызмет атқарады, яғни, жаңалықты өндіруші мен құрушы бір фирма, ал сатып алушы мен тұтынушы басқа фирма болады. Кеңейтілген инновациялық үрдісте бір жаңалықтың көптеген жаңа өндірушілері болады және олар шығарылатын тауардың тұтынушылық қасиеттерін жақсарту үшін бәсекеге түсу арқылы жалғыз бастапқы өндірушінің монополиялық басым-дығын жояды. Тауарлық инновациялық үрдісте ең кемі екі шаруашылық субъекті - жаңалықты өндіруші (құрушы) мен тұтынушы (пайдаланушы) әрекет етеді. Егер жаңалық технологиялық үрдіс болса, онда өндіруші мен тұтынушы рөлін бір ғана шаруашылық субъекті атқаруы мүмкін.
Қарапайым инновациялық үрдістің тауарлық инновациялық үрдіске айналуы мынадай екі органикалық кезеңнен тұрады:
а) жаңалықты құру және тарату;
ә) жаңалықты енгізу (диффузия).
Бірінші кезеңде, негізінен, ғылыми зерттеу және тәжірибелі-конструк-торлық жұмыстары жүргізіледі және сынақ мақсатында өнім өндіріліп, сату іс-шаралары ұйымдастырылады. Бұл кезеңде жаңалықтың пайдалылық әсері байқалмайды, тек қана сол әсердің пайда болуы үшін алғышарттар қалыптастырылады.
Екінші кезеңде қоғамдық-пайдалылық әсер жаңалықтың өндірушілері арасында, сондай-ақ, өндірушілері мен тұтынушылары арасында қайта үлестіріледі.
Жаңалықты енгізу нәтижесінде өндірушілердің де, тұтынушылардың да саны артып, сапалық көрсеткіштері өзгеріске ұшырайды. Жаңалық ендіру үрдістерінің үздіксіздігі нарықтық экономикадағы жаңалықтардың түрлену жылдамдығы мен кеңістігіне айрықша ықпалын тигізеді.
Инновацияларды енгізу үрдісі - әлеуметтік жүйенің мүшелері арасында байланыс арналары арқылы жаңалықтарды жеткізуге мүмкіндік беретін үрдіс болып табылады. Кез-келген шаруашылық субъекті үшін жаңа саналатын идеялар, технологиялар, т.с.с. дүниелер жаңалық ретінде қабылдануы мүмкін. Басқаша айтқанда, диффузия бір мәрте игерілген және пайдаланылған инновацияның жаңа қолданыс шарттарында немесе орындарында қайта таралуы дегенді білдіреді.
Инновацияларды тарату - түрі мен жылдамдығы коммуникациялық арналардың күштілігіне, шаруашылық субъектілерінің ақпаратты қабылдау ерекшеліктері мен ақпаратты іс-жүзінде қолдана білу қабілеттеріне тәуелді болатын ақпараттық үрдіс. Себебі, шынайы экономикалық ортада әрекет ететін шаруашылық субъектілері инновацияларды іздеуге бірдей көзқараспен қарамайды және олардың инновацияларды игеру қабілеті де біркелкі болмайды.
Шынайы инновациялық үрдістерде жаңалықты түрлендіру үрдісінің жылдамдығы келесі факторлармен анықталады:
а) шешім қабылдау түрімен;
ә) ақпаратты жеткізу тәсілімен;
б) әлеуметтік жүйенің ерекшеліктерімен және жаңалықтың өзіндік қасиеттерімен.
Жаңалықтың өзіндік қасиеттеріне оның дәстүрлі шешімдерге қарағанда салыстырмалы түрде артықшылықтарының көптігі, практикалық және технологиялық құрылыммен барынша үйлесімділігі, күрделілігі, ендіру тәжірибесінің жеткіліктілігі жатады.
Аса маңызды элементі - бәсекелес технологиялары бар әлеуметтік-экономикалық ортасымен инновацияның өзара әрекеттестігі оны таратудың маңызды факторларының бірін құрайды. Шумпетердің жаңалық ендіру теориясына сәйкес жаңалықты түрлендіру үрдісі едәуір жоғары пайдаға кенелу үшін новатордың артынша жаңалықты өндіріске ендіретін имитаторлар санын салыстырмалы түрде көбейтуге бағытталады.
Инновациялық үрдістің субъектілері мынадай топтарға бөлінеді:
- новаторлар;
- ерте қабылдайтындар (реципиенттер);
- ерте қабылдайтын басым көпшілік және артта қалғандар.
Екінші және үшінші топтағылар имитаторлар санатына жатқызылады. Шумпетердің пікірінше, барынша көп мөлшерде пайда күту жаңалық ендіруге талпынудың басты қозғаушы күшін құрайды. Алайда, жаңалықты түрлендірудің бастапқы кезеңдерінде шаруашылық субъектілерінің ешбірінде өзара бәсекелес жаңалықтардың салыстырмалы артықшылықтары туралы жеткілікті ақпарат болмайды. Десек те, шаруашылық субъектілері нарықтан шығып кетпеу үшін жаңа технологиялардың бірін ендіруге мәжбүр болады. Яғни, жаңалықты ендіру кез-келген ұйым үшін тым ауыр әрі күрделі үрдіс саналады.
Сондықтан, барлық субъектілер үшін қандай да бір шешімге келместен алдын бұрыңғы реципиенттердің қабылдаған балама шешімдері мен технологияларын салыстыру аса маңызды. Өкінішке орай, кез-келген фирма нарықтағы бәсекелес фирмаларының көптігіне байланысты олардың барлығының емес, тек қана шектеулі мөлшерінің жұмыс тәжірибесімен танысуға және тек қана соларға қатысты аздаған ақпарат жинауға мүмкіндік алады. Демек, жаңалықты түрлендіру имитаторлардың стратегияларына да, бастапқы реципиенттер санына да тәуелді. Кәсіпкерлер жаңа технологиялық мүмкіндіктерді ашқанымен, оны жүзеге асыру имитатор-лардың таңдауына байланысты. Кез-келген жаңа технологияның пионер ұйымдарының саны неғұрлым көп болған сайын, оның нарықта басымдықа қол жеткізу ықтималы да соғұрлым жоғары болады.
Сөйте тұра, жаңалықты түрлендірудің бастапқы кезеңдерінде оның (жаңа технологияның) салыстырмалы артықшылықтарын бағалау қиынға соғады. Мұндай жағдайда жаңа технологияның одан әрі дамуы оны өндіріске ендіретін және пайдаланатын субъектілердің көбеюіне тікелей тәуелді болады. Себебі, жаңа технологияны таңдауға неғұрлым көп шаруашылық субъектілерінің ықыласы түсетін болса, соғұрлым ... жалғасы
Жоспары:
1. Шағынбизнестеқолданылатынақпараттық технологиялардыңмәні
2. Шағынбизнестіңинновациялық потенциалы. Техпопарктер
3. Шағынбизнестегіжаңалықтардықаржылан дырукөздері
1.. Шағынбизнестеқолданылатынақпараттық технологиялардыңмәні
Кәсіпкерлік қызметтің қарқынды дамуы кәсіпкерлік құрылымдардың тиімді қызмет етуін ақпараттық жүйемен қамтамасыз етілуінің қажеттілігін тудырады. Кәсіпкерлердің бизнестің бірқатар бағыттары бойынша нақты ақпараттық мәліметтермен қамтамасыз етілмеуі, кебінесе олардың даму жолындағы маңызды кедергілердің бірі болып табылады. Бұл жағдай өз кезегінде ақпараттық жүйелердің жеткіліксіз даму деңгейімен байланысты. Ягни, олар кәсіпкерліктің табысты түрде жұмыс істеуіне кедергі болады, оның өз қызметінде табысқа деген мүмкіндіктерін төмендетеді.
Кәсіпкерліктің ақпараттыц қамтамасыз етілуі - отандық шагын бизнесті дамытудың маңызды элементтерінің бірі. Бұл үрдіске құрылымдардың бірқатары жұмылдырылған, олардың әрқайсысы басқалармен тығыз әрекеттесе отырып, өзіне тиесілі функцияларды орындауы қажет.
Кәсіпкерлік қызметтің ақпараттық тұрғыдан қамтамасыз етілуіне нарық инфрақұрылымының косалқы жүйелерінің немесе алуан түрлі элементтерінің дүрыс жолға қойылған үйлесімді жұмысы арқылы қол жеткізіледі, олар: қаржы-несиелік, элеуметтік-тұрмыстык, институционалдық, сыртқы экономикалық, сауда-делдалдық, ғылыми-техникалық, экономикалық-қүқықтық, ақпараттық (42-сурет). Жиынтық түрде инфрақұрылымның бұл түрлерінің барлығы кәсіпкерлік қызметтің тиімді қызметін қамтамасыз ететін ортаны құрайды.
Нарықтық жүйенің аясында, оның ішінде мемлекет пен қоғамдық ұйымдардың қызметі мен аяларындағы инфрақұры-лым арасында өзара тиімді әріптестік негізінде жүргізілетін іс-шаралар кәсіпкерлердің жұмысын жақсартуға септігін тигізеді.
Кәсіпкерлік қызмет субъектілері арасындағы ақпараттық ағымдармен жиі алмасу, бизнесті жүргізу үшін интернет-ресурстарды кең түрде пайдалану, ғаламдану жағдайында кәсіпкерлердің әріптестермен виртуалды тұрғыдан байланыстарының үлғаюы - кәсіпкерлік тиімді жұмыс істеу үшін ақпараттың озық үлгілерімен қамтамасыз етілуі керек.
Ақпараттық технологиялардың дамуымен және олардың мәнінің артуына байланысты ақпарат іскерлік қызметтің барлық аяларында байланыстырушы элементке айналуда. Кәсіпорын интернет, компания сайты, электронды және почталық хабарландырулар, факс, телефон, электронды почта арқылы жіберілетін хаттар арқылы алынатын ақпарат мәліметтері болмаса кәсіпорынның тұрақты дамуы қамтамасыз етілмейтіндігі белгілі.
Шағын бизнестің дамуы кәсіпкерліктің сыртқы орта-сын жетілдіруді талап етеді. Оны құрудың шарттарының бірі ақпарат нарығының қалыптасуы мен жаңа ақпараттық қатынастарды дамыту болып табылады. Ақпарат пен жаңаша ақпараттық-телекоммуникациялық технологиялар шағын кәсіпкерлік қызметінің тиімділігін арттырудың негізгі факторының бірі болып отыр.
Тәжірибе көрсеткендей, шағын кәсіпкерлік оны мемлекеттік қолдау нақты жүргізілетін жерде және ақпараттық жүйенің ұтымдылығы жағдайында жақсы нәтижелер беруде. Сондықтан да шағын кәсіпкерлікті қолдаудың ақпараттық инфрақұрылымының өміршең институттарын қалыптастыру маңызды болып табылады. Аталған жағдайда мемлекеттің ақпараттық саясаты, жоғары технологияларды, қазіргі телекоммуникацияларды дамытуға, шағын кәсіпкерлікті қолдаудың ақпараттық инфрақұрылымын дамытуға, шағын бизнесте ақпараттық қатынастарды реттейтін өміршең институттарды құруға бағытталуы қажет болып отыр.
Шағын кәсіпкерлікті ақпараттық инфрақұрылыммен қамтамасыз ету Қазақстандағы ақпараттандыру үрдісінің айрықша ерекшелігіне айналуда.
Ұлттық ақпараттық инфрақұрылым (YenАИ), келесідей басты компоненттерден тұрады:
1) ақпараттық ресурстар, ол ақпаратты алып жүруші, мәліметтер мен мағлұматтарды және т.б. қамтиды;
2) ұйымдық құрылымдар, ол YenАИ қызмет етуі мен дамуын, атап айтқанда ақиаратты жинақтауды, өңцеуді, сақтауды, таратуды, іздеу мен беруді қамтиды;
3) азаматтарга ақпараттьщ әсер ету мен сәйкес ақпараттық технологиялар негізінде олардың ақпараттық ресурстарга деген қолжетімділігін қамтамасыз ету құралдары бағдарламалық-техникалық құралдар мен ұйымдастырушылық нормативтік қүжаттарды қамтиды. Қазақстан Республикасының Ұлттық ақпараттық инфрақұрылымын құру мен дамыту ашық жүйелер концепциясы негізінде элемдік қоғамдастықпен жүзеге асырылатын ғаламдық ақпараттық инфрақұрылымды (Global Information Infrastructure - Gil) қалыптастыру үрдісінің бір бөлігі болып табылады.
2. Шағын бизнестің инновациялық потенциалы. Техпопарктер
Шағын бизнес кәсіпорындары инновацияның маңызды субъектісі, олар техникалық алдыңғы салаларда өндірістің дамуына елеулі үлес қосады. Шағын кәсіпкерліктің инновациядағы ролі көпқырлы: бір жағынан, ол экономикадағы инновациялық процесті қамтамасыз етеді, екінші жағынан, болашақ ғылыми сыйымды өнім өндірісіне тікелей тартыла отырып, жаңа өңдеулерге сұраныс тудырады. Шағын фирмалар қызметіндегі басты алаңды ғылыми сыйымды салалар құрайды. Дамыған елдердегі инновациялық шағын кәсіпкерлік тәжірибесі шағын бизнестің артықшылығы - икемділік пен серпінділік- олардың білімге, зерттеу қондырғыларына, қаржылық ресурстарға және тапсырыстарға қол жеткенде көріне алатындығын көрсетіп отыр. Бұл міндеттер басты міндеті шағын және орта ғылыми сыйымды инновациялық фирмалардың дамуының максимальды қолайлы ортасын қалыптастырудан тұратын технопарктерде - ғылыми-өндірістік территориялық кешендерде тиімді шешіледі.
Инновациялық үрдіс қарапайым ұйым ішілік (табиғи), қарапайым ұйым аралық (тауарлық) және кеңейтілген деп үшке жіктеледі. Қарапайым ұйым ішілік инновациялық үрдісте жаңалықтар бір ғана ұйымның ішінде қалыптасады және қолданылады, яғни, тікелей тауарлық сипатта болмайды. Қарапайым ұйым аралық инновациялық үрдісте жаңалықтар сату және сатып алу нысаны ретінде қызмет атқарады, яғни, жаңалықты өндіруші мен құрушы бір фирма, ал сатып алушы мен тұтынушы басқа фирма болады. Кеңейтілген инновациялық үрдісте бір жаңалықтың көптеген жаңа өндірушілері болады және олар шығарылатын тауардың тұтынушылық қасиеттерін жақсарту үшін бәсекеге түсу арқылы жалғыз бастапқы өндірушінің монополиялық басым-дығын жояды. Тауарлық инновациялық үрдісте ең кемі екі шаруашылық субъекті - жаңалықты өндіруші (құрушы) мен тұтынушы (пайдаланушы) әрекет етеді. Егер жаңалық технологиялық үрдіс болса, онда өндіруші мен тұтынушы рөлін бір ғана шаруашылық субъекті атқаруы мүмкін.
Қарапайым инновациялық үрдістің тауарлық инновациялық үрдіске айналуы мынадай екі органикалық кезеңнен тұрады:
а) жаңалықты құру және тарату;
ә) жаңалықты енгізу (диффузия).
Бірінші кезеңде, негізінен, ғылыми зерттеу және тәжірибелі-конструк-торлық жұмыстары жүргізіледі және сынақ мақсатында өнім өндіріліп, сату іс-шаралары ұйымдастырылады. Бұл кезеңде жаңалықтың пайдалылық әсері байқалмайды, тек қана сол әсердің пайда болуы үшін алғышарттар қалыптастырылады.
Екінші кезеңде қоғамдық-пайдалылық әсер жаңалықтың өндірушілері арасында, сондай-ақ, өндірушілері мен тұтынушылары арасында қайта үлестіріледі.
Жаңалықты енгізу нәтижесінде өндірушілердің де, тұтынушылардың да саны артып, сапалық көрсеткіштері өзгеріске ұшырайды. Жаңалық ендіру үрдістерінің үздіксіздігі нарықтық экономикадағы жаңалықтардың түрлену жылдамдығы мен кеңістігіне айрықша ықпалын тигізеді.
Инновацияларды енгізу үрдісі - әлеуметтік жүйенің мүшелері арасында байланыс арналары арқылы жаңалықтарды жеткізуге мүмкіндік беретін үрдіс болып табылады. Кез-келген шаруашылық субъекті үшін жаңа саналатын идеялар, технологиялар, т.с.с. дүниелер жаңалық ретінде қабылдануы мүмкін. Басқаша айтқанда, диффузия бір мәрте игерілген және пайдаланылған инновацияның жаңа қолданыс шарттарында немесе орындарында қайта таралуы дегенді білдіреді.
Инновацияларды тарату - түрі мен жылдамдығы коммуникациялық арналардың күштілігіне, шаруашылық субъектілерінің ақпаратты қабылдау ерекшеліктері мен ақпаратты іс-жүзінде қолдана білу қабілеттеріне тәуелді болатын ақпараттық үрдіс. Себебі, шынайы экономикалық ортада әрекет ететін шаруашылық субъектілері инновацияларды іздеуге бірдей көзқараспен қарамайды және олардың инновацияларды игеру қабілеті де біркелкі болмайды.
Шынайы инновациялық үрдістерде жаңалықты түрлендіру үрдісінің жылдамдығы келесі факторлармен анықталады:
а) шешім қабылдау түрімен;
ә) ақпаратты жеткізу тәсілімен;
б) әлеуметтік жүйенің ерекшеліктерімен және жаңалықтың өзіндік қасиеттерімен.
Жаңалықтың өзіндік қасиеттеріне оның дәстүрлі шешімдерге қарағанда салыстырмалы түрде артықшылықтарының көптігі, практикалық және технологиялық құрылыммен барынша үйлесімділігі, күрделілігі, ендіру тәжірибесінің жеткіліктілігі жатады.
Аса маңызды элементі - бәсекелес технологиялары бар әлеуметтік-экономикалық ортасымен инновацияның өзара әрекеттестігі оны таратудың маңызды факторларының бірін құрайды. Шумпетердің жаңалық ендіру теориясына сәйкес жаңалықты түрлендіру үрдісі едәуір жоғары пайдаға кенелу үшін новатордың артынша жаңалықты өндіріске ендіретін имитаторлар санын салыстырмалы түрде көбейтуге бағытталады.
Инновациялық үрдістің субъектілері мынадай топтарға бөлінеді:
- новаторлар;
- ерте қабылдайтындар (реципиенттер);
- ерте қабылдайтын басым көпшілік және артта қалғандар.
Екінші және үшінші топтағылар имитаторлар санатына жатқызылады. Шумпетердің пікірінше, барынша көп мөлшерде пайда күту жаңалық ендіруге талпынудың басты қозғаушы күшін құрайды. Алайда, жаңалықты түрлендірудің бастапқы кезеңдерінде шаруашылық субъектілерінің ешбірінде өзара бәсекелес жаңалықтардың салыстырмалы артықшылықтары туралы жеткілікті ақпарат болмайды. Десек те, шаруашылық субъектілері нарықтан шығып кетпеу үшін жаңа технологиялардың бірін ендіруге мәжбүр болады. Яғни, жаңалықты ендіру кез-келген ұйым үшін тым ауыр әрі күрделі үрдіс саналады.
Сондықтан, барлық субъектілер үшін қандай да бір шешімге келместен алдын бұрыңғы реципиенттердің қабылдаған балама шешімдері мен технологияларын салыстыру аса маңызды. Өкінішке орай, кез-келген фирма нарықтағы бәсекелес фирмаларының көптігіне байланысты олардың барлығының емес, тек қана шектеулі мөлшерінің жұмыс тәжірибесімен танысуға және тек қана соларға қатысты аздаған ақпарат жинауға мүмкіндік алады. Демек, жаңалықты түрлендіру имитаторлардың стратегияларына да, бастапқы реципиенттер санына да тәуелді. Кәсіпкерлер жаңа технологиялық мүмкіндіктерді ашқанымен, оны жүзеге асыру имитатор-лардың таңдауына байланысты. Кез-келген жаңа технологияның пионер ұйымдарының саны неғұрлым көп болған сайын, оның нарықта басымдықа қол жеткізу ықтималы да соғұрлым жоғары болады.
Сөйте тұра, жаңалықты түрлендірудің бастапқы кезеңдерінде оның (жаңа технологияның) салыстырмалы артықшылықтарын бағалау қиынға соғады. Мұндай жағдайда жаңа технологияның одан әрі дамуы оны өндіріске ендіретін және пайдаланатын субъектілердің көбеюіне тікелей тәуелді болады. Себебі, жаңа технологияны таңдауға неғұрлым көп шаруашылық субъектілерінің ықыласы түсетін болса, соғұрлым ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz