Шағын бизнестегі инновация жәнеақпараттық технология

Пән: Бизнесті бағалау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

9- лекция. Шағын бизнестегі инновация жәнеақпараттық технология

Жоспары:

2. потенциалы. Техпопарктер

1. .

Кәсіпкерлік қызметтің қарқынды дамуы кәсіпкерлік құрылымдардың тиімді қызмет етуін ақпараттық жүйемен қамтамасыз етілуінің қажеттілігін тудырады. Кәсіпкерлердің бизнестің бірқатар бағыттары бойынша нақты ақпараттық мәліметтермен қамтамасыз етілмеуі, кебінесе олардың даму жолындағы маңызды кедергілердің бірі болып табылады. Бұл жағдай өз кезегінде ақпараттық жүйелердің жеткіліксіз даму деңгейімен байланысты. Ягни, олар кәсіпкерліктің табысты түрде жұмыс істеуіне кедергі болады, оның өз қызметінде табысқа деген мүмкіндіктерін төмендетеді.

Кәсіпкерліктің ақпараттыц қамтамасыз етілуі - отандық шагын бизнесті дамытудың маңызды элементтерінің бірі. Бұл үрдіске құрылымдардың бірқатары жұмылдырылған, олардың әрқайсысы басқалармен тығыз әрекеттесе отырып, өзіне тиесілі функцияларды орындауы қажет.

Кәсіпкерлік қызметтің ақпараттық тұрғыдан қамтамасыз етілуіне нарық инфрақұрылымының косалқы жүйелерінің немесе алуан түрлі элементтерінің дүрыс жолға қойылған үйлесімді жұмысы арқылы қол жеткізіледі, олар: қаржы-несиелік, элеуметтік-тұрмыстык, институционалдық, сыртқы экономикалық, сауда-делдалдық, ғылыми-техникалық, экономикалық-қүқықтық, ақпараттық (42-сурет) . Жиынтық түрде инфрақұрылымның бұл түрлерінің барлығы кәсіпкерлік қызметтің тиімді қызметін қамтамасыз ететін ортаны құрайды.

Нарықтық жүйенің аясында, оның ішінде мемлекет пен қоғамдық ұйымдардың қызметі мен аяларындағы инфрақұры-лым арасында өзара тиімді әріптестік негізінде жүргізілетін іс-шаралар кәсіпкерлердің жұмысын жақсартуға септігін тигізеді.

Кәсіпкерлік қызмет субъектілері арасындағы ақпараттық ағымдармен жиі алмасу, бизнесті жүргізу үшін интернет-ресурстарды кең түрде пайдалану, ғаламдану жағдайында кәсіпкерлердің әріптестермен виртуалды тұрғыдан байланыстарының үлғаюы - кәсіпкерлік тиімді жұмыс істеу үшін ақпараттың озық үлгілерімен қамтамасыз етілуі керек.

Ақпараттық технологиялардың дамуымен және олардың мәнінің артуына байланысты ақпарат іскерлік қызметтің барлық аяларында байланыстырушы элементке айналуда. Кәсіпорын интернет, компания сайты, электронды және почталық хабарландырулар, факс, телефон, электронды почта арқылы жіберілетін хаттар арқылы алынатын ақпарат мәліметтері болмаса кәсіпорынның тұрақты дамуы қамтамасыз етілмейтіндігі белгілі.

Шағын бизнестің дамуы кәсіпкерліктің сыртқы орта-сын жетілдіруді талап етеді. Оны құрудың шарттарының бірі ақпарат нарығының қалыптасуы мен жаңа ақпараттық қатынастарды дамыту болып табылады. Ақпарат пен жаңаша ақпараттық-телекоммуникациялық технологиялар шағын кәсіпкерлік қызметінің тиімділігін арттырудың негізгі факторының бірі болып отыр.

Тәжірибе көрсеткендей, шағын кәсіпкерлік оны мемлекеттік қолдау нақты жүргізілетін жерде және ақпараттық жүйенің ұтымдылығы жағдайында жақсы нәтижелер беруде. Сондықтан да шағын кәсіпкерлікті қолдаудың ақпараттық инфрақұрылымының өміршең институттарын қалыптастыру маңызды болып табылады. Аталған жағдайда мемлекеттің ақпараттық саясаты, жоғары технологияларды, қазіргі телекоммуникацияларды дамытуға, шағын кәсіпкерлікті қолдаудың ақпараттық инфрақұрылымын дамытуға, шағын бизнесте ақпараттық қатынастарды реттейтін өміршең институттарды құруға бағытталуы қажет болып отыр.

Шағын кәсіпкерлікті ақпараттық инфрақұрылыммен қамтамасыз ету Қазақстандағы ақпараттандыру үрдісінің айрықша ерекшелігіне айналуда.

Ұлттық ақпараттық инфрақұрылым (¥АИ), келесідей басты компоненттерден тұрады:

1) ақпараттық ресурстар, ол ақпаратты алып жүруші, мәліметтер мен мағлұматтарды және т. б. қамтиды;

2) ұйымдық құрылымдар, ол ¥АИ қызмет етуі мен дамуын, атап айтқанда ақиаратты жинақтауды, өңцеуді, сақтауды, таратуды, іздеу мен беруді қамтиды;

3) азаматтарга ақпараттьщ әсер ету мен сәйкес ақпараттық технологиялар негізінде олардың ақпараттық ресурстарга деген қолжетімділігін қамтамасыз ету құралдары бағдарламалық-техникалық құралдар мен ұйымдастырушылық нормативтік қүжаттарды қамтиды. Қазақстан Республикасының Ұлттық ақпараттық инфрақұрылымын құру мен дамыту ашық жүйелер концепциясы негізінде элемдік қоғамдастықпен жүзеге асырылатын ғаламдық ақпараттық инфрақұрылымды (Global Information Infrastructure - Gil) қалыптастыру үрдісінің бір бөлігі болып табылады.

2. Шағын бизнестің инновациялық потенциалы. Техпопарктер

Шағын бизнес кәсіпорындары инновацияның маңызды субъектісі, олар техникалық алдыңғы салаларда өндірістің дамуына елеулі үлес қосады. Шағын кәсіпкерліктің инновациядағы ролі көпқырлы: бір жағынан, ол экономикадағы инновациялық процесті қамтамасыз етеді, екінші жағынан, болашақ ғылыми сыйымды өнім өндірісіне тікелей тартыла отырып, жаңа өңдеулерге сұраныс тудырады. Шағын фирмалар қызметіндегі басты алаңды ғылыми сыйымды салалар құрайды. Дамыған елдердегі инновациялық шағын кәсіпкерлік тәжірибесі шағын бизнестің артықшылығы - икемділік пен серпінділік- олардың білімге, зерттеу қондырғыларына, қаржылық ресурстарға және тапсырыстарға қол жеткенде көріне алатындығын көрсетіп отыр. Бұл міндеттер басты міндеті шағын және орта ғылыми сыйымды инновациялық фирмалардың дамуының максимальды қолайлы ортасын қалыптастырудан тұратын технопарктерде - ғылыми-өндірістік территориялық кешендерде тиімді шешіледі.

Инновациялық үрдіс қарапайым ұйым ішілік (табиғи), қарапайым ұйым аралық (тауарлық) және кеңейтілген деп үшке жіктеледі. Қарапайым ұйым ішілік инновациялық үрдісте жаңалықтар бір ғана ұйымның ішінде қалыптасады және қолданылады, яғни, тікелей тауарлық сипатта болмайды. Қарапайым ұйым аралық инновациялық үрдісте жаңалықтар сату және сатып алу нысаны ретінде қызмет атқарады, яғни, жаңалықты өндіруші мен құрушы бір фирма, ал сатып алушы мен тұтынушы басқа фирма болады. Кеңейтілген инновациялық үрдісте бір жаңалықтың көптеген жаңа өндірушілері болады және олар шығарылатын тауардың тұтынушылық қасиеттерін жақсарту үшін бәсекеге түсу арқылы жалғыз бастапқы өндірушінің монополиялық басым-дығын жояды. Тауарлық инновациялық үрдісте ең кемі екі шаруашылық субъекті - жаңалықты өндіруші (құрушы) мен тұтынушы (пайдаланушы) әрекет етеді. Егер жаңалық технологиялық үрдіс болса, онда өндіруші мен тұтынушы рөлін бір ғана шаруашылық субъекті атқаруы мүмкін.

Қарапайым инновациялық үрдістің тауарлық инновациялық үрдіске айналуы мынадай екі органикалық кезеңнен тұрады:

а) жаңалықты құру және тарату;

ә) жаңалықты енгізу (диффузия) .

Бірінші кезеңде, негізінен, ғылыми зерттеу және тәжірибелі-конструк-торлық жұмыстары жүргізіледі және сынақ мақсатында өнім өндіріліп, сату іс-шаралары ұйымдастырылады. Бұл кезеңде жаңалықтың пайдалылық әсері байқалмайды, тек қана сол әсердің пайда болуы үшін алғышарттар қалыптастырылады.

Екінші кезеңде қоғамдық-пайдалылық әсер жаңалықтың өндірушілері арасында, сондай-ақ, өндірушілері мен тұтынушылары арасында қайта үлестіріледі.

Жаңалықты енгізу нәтижесінде өндірушілердің де, тұтынушылардың да саны артып, сапалық көрсеткіштері өзгеріске ұшырайды. Жаңалық ендіру үрдістерінің үздіксіздігі нарықтық экономикадағы жаңалықтардың түрлену жылдамдығы мен кеңістігіне айрықша ықпалын тигізеді.

Инновацияларды енгізу үрдісі - әлеуметтік жүйенің мүшелері арасында байланыс арналары арқылы жаңалықтарды жеткізуге мүмкіндік беретін үрдіс болып табылады. Кез-келген шаруашылық субъекті үшін жаңа саналатын идеялар, технологиялар, т. с. с. дүниелер жаңалық ретінде қабылдануы мүмкін. Басқаша айтқанда, диффузия бір мәрте игерілген және пайдаланылған инновацияның жаңа қолданыс шарттарында немесе орындарында қайта таралуы дегенді білдіреді.

Инновацияларды тарату - түрі мен жылдамдығы коммуникациялық арналардың күштілігіне, шаруашылық субъектілерінің ақпаратты қабылдау ерекшеліктері мен ақпаратты іс-жүзінде қолдана білу қабілеттеріне тәуелді болатын ақпараттық үрдіс. Себебі, шынайы экономикалық ортада әрекет ететін шаруашылық субъектілері инновацияларды іздеуге бірдей көзқараспен қарамайды және олардың инновацияларды игеру қабілеті де біркелкі болмайды.

Шынайы инновациялық үрдістерде жаңалықты түрлендіру үрдісінің жылдамдығы келесі факторлармен анықталады:

а) шешім қабылдау түрімен;

ә) ақпаратты жеткізу тәсілімен;

б) әлеуметтік жүйенің ерекшеліктерімен және жаңалықтың өзіндік қасиеттерімен.

Жаңалықтың өзіндік қасиеттеріне оның дәстүрлі шешімдерге қарағанда салыстырмалы түрде артықшылықтарының көптігі, практикалық және технологиялық құрылыммен барынша үйлесімділігі, күрделілігі, ендіру тәжірибесінің жеткіліктілігі жатады.

Аса маңызды элементі - бәсекелес технологиялары бар әлеуметтік-экономикалық ортасымен инновацияның өзара әрекеттестігі оны таратудың маңызды факторларының бірін құрайды. Шумпетердің жаңалық ендіру теориясына сәйкес жаңалықты түрлендіру үрдісі едәуір жоғары пайдаға кенелу үшін новатордың артынша жаңалықты өндіріске ендіретін имитаторлар санын салыстырмалы түрде көбейтуге бағытталады.

Инновациялық үрдістің субъектілері мынадай топтарға бөлінеді:

- новаторлар;

- ерте қабылдайтындар (реципиенттер) ;

- ерте қабылдайтын басым көпшілік және артта қалғандар.

Екінші және үшінші топтағылар имитаторлар санатына жатқызылады. Шумпетердің пікірінше, барынша көп мөлшерде пайда күту жаңалық ендіруге талпынудың басты қозғаушы күшін құрайды. Алайда, жаңалықты түрлендірудің бастапқы кезеңдерінде шаруашылық субъектілерінің ешбірінде өзара бәсекелес жаңалықтардың салыстырмалы артықшылықтары туралы жеткілікті ақпарат болмайды. Десек те, шаруашылық субъектілері нарықтан шығып кетпеу үшін жаңа технологиялардың бірін ендіруге мәжбүр болады. Яғни, жаңалықты ендіру кез-келген ұйым үшін тым ауыр әрі күрделі үрдіс саналады.

Сондықтан, барлық субъектілер үшін қандай да бір шешімге келместен алдын бұрыңғы реципиенттердің қабылдаған балама шешімдері мен технологияларын салыстыру аса маңызды. Өкінішке орай, кез-келген фирма нарықтағы бәсекелес фирмаларының көптігіне байланысты олардың барлығының емес, тек қана шектеулі мөлшерінің жұмыс тәжірибесімен танысуға және тек қана соларға қатысты аздаған ақпарат жинауға мүмкіндік алады. Демек, жаңалықты түрлендіру имитаторлардың стратегияларына да, бастапқы реципиенттер санына да тәуелді. Кәсіпкерлер жаңа технологиялық мүмкіндіктерді ашқанымен, оны жүзеге асыру имитатор-лардың таңдауына байланысты. Кез-келген жаңа технологияның пионер ұйымдарының саны неғұрлым көп болған сайын, оның нарықта басымдықа қол жеткізу ықтималы да соғұрлым жоғары болады.

Сөйте тұра, жаңалықты түрлендірудің бастапқы кезеңдерінде оның (жаңа технологияның) салыстырмалы артықшылықтарын бағалау қиынға соғады. Мұндай жағдайда жаңа технологияның одан әрі дамуы оны өндіріске ендіретін және пайдаланатын субъектілердің көбеюіне тікелей тәуелді болады. Себебі, жаңа технологияны таңдауға неғұрлым көп шаруашылық субъектілерінің ықыласы түсетін болса, соғұрлым оның бәсекеге қабілеттілік деңгейі жоғарылайды. Неге десеңіз, шаруашылық субъектілерінің бұдан алдын қабылдаған шешімдерін және таңдаған технологияларын салыстыра отырып, жаңа технологияны пайдалануға бет бұру ықтималдылығы артады. Инновациялық үрдіс - циклдік сипатқа ие үрдіс. Техника саласының кез-келгеніне көз жүгіртер болсақ, жаңалықтардың хронологиялық тәртіппен келіп жатқанын аңғарамыз. Демек, инновация - ғылыми-зерттеулер мен әзірлемелер саласындағы нәтижелерді пайдалану арқылы тікелей техникалық және экономикалық өзгерістерді жасауға алып келетін, әрі осы өзгерістер мен аталмыш саланың іс-әрекеті арасында қарымта байланыс пен кері ықпалды қамтамасыз ететін техникалық-экономикалық циклді құрайды. (Бұл түсінік Н. Д. Кондратьев, И. Е. Варга, И. Шумпетер, т. с. с ғалымдардың әртүрлі тұжырымдамаларында айтылған) . Инновациялық үрдістің іс-әрекеті дамыған сайын оның құрамы бір-бірінен өзгеше бірнеше бөліктерге бөлінеді. Осы бөліктерде атқарылатын жұмыстар еңбек бөлінісінің нәтижесінде фирманың қызметтік ұйымдық бірліктері арасында үлестіріледі. Инновациялық үрдістің экономикалық және технологиялық ықпалы белгілі бір мөлшерде ғана жаңа өнімдерде немесе технологияларда беріледі. Мұндай ықпалдың басым бөлігі көбіне жаңа техниканы құрудың алғышарттары саналатын экономикалық және ғылыми-техникалық әлеуетті арттыруға, яғни инновациялық жүйе мен оның құрамдас бөліктерінің технологиялық деңгейін көтеріп, инновацияға деген бағыт-бағдар күшейтуге бағытталады.

Қазіргі жағдайдағы инновациялық қызметті басқарудағы менеджердің рөлі - түбірлі жаңалық енгізулердің түрлі ұйымдық-экономикалық аспектілерімен айналысатын маман. Батыс фирмаларда бұл дәстүрлі менеджер, ал Қазақстанда көбінесе инженерлік білімі бар маман болып саналады. Осылайша, ғылыми-техникалық және экономико-психологиялық потенциалды қолдану арқылы келесідей маңызды міндеттерді шешу қажет:

Бірінші міндет. Инновациялық менеджмент негіздерін білетін мамандарды дайындауды ұйымдастыру. Жоғарғы оқу орындарында түрлі мамандықтар бойынша жоғарғы білім мамандарын дайындаудың келесі құрылымы қолданылады. Бірінші құраушысы - болашақ маманнның қажетті фундаменталды білімдерді алатындай теориялық жағынан дайындау. Екінші құраушысы - дәстүрлі кәсіпқой есептерді шығару үшін қажетті дағдылар мен білімдерді игерумен тәжірибе. Үшіншісі - менеджмент мамандар ұжымы жұмысын құру мен басқару жолымен дәстүрлі және қайта пайда болып жатқан есептерді шығаруға көмектесетін дайындық. Осылайша, ол теория, практика мен менеджментті біріктіретін ұйымдастырушы буын ретінде қолданыла алады.

Екінші міндет. Жаңалықтарды енгізу мамандығы болып есептелінетін инновациялық менеджерлерді дайындау. Бұл міндеттің ішкі мәнін түсіну үшін лазерлік технология жағдайын қарастырамыз. Онда (Қазақстанда, шетелде де) үлкен ғылыми потенциал жинақталған. Бірақ көп жағдайда ол тәжірибеде қажетті дәрежеде жүзеге асырылмайды. Болашағы мол және қызықтырарлық құрастырулар бар, бірақ олар өндіріске енгізілмейді. Бұған себеп өте көп. Көп жағдайда лазерлік технологияларды басқа технологиялық процестер пайдаланатын жерде қолдануға тырысады. Техниканың ауысуы заңдылықтарын білмеу, осылайша, инновациялық процесс жылжыту қарқынының бұзылуына әкеледі. Жаңалықтардың 70-90 пайызының тәжірибеге енгізілмейтіндігі жаңалық енгізу қызметі тәжірибесінен белгілі. Инновациялық қызметті басқару жұмысы жаңалықтарды өмірге жылжытудың барлық кезеңдерінде ұтымды емес шығындардың қысқаруына жетелеу керек. Үшінші міндет. Ірі көлемді инновациялық процестерді мемлекеттік реттеу. Экономиканы әміршіл-әкімшіл басқару жүйесінде жаңалықтардың көп бөлігі мемлекеттік реттеу негізінде енгізілді. Қазіргі уақытта бұл жүйе түбірлі өзгерді. Бірақ, бұрынғыдай басым бағыттарды анықтау, оларды мемлекеттік қолдау қажеттілігі инновация мен эвристика теориялары жағдайларына негізделген талдаумен бекітілмейді. Ең алдымен, бұл ғылым мен техника даму бағдарламалар құрастырумен айналысатын мамандардың бұл процеске инновациялық қызметті басқаратын менеджерлердің қатыстырмауымен байланысты.

Инновацияның екі тұрпаты ажыратылады:

- өнімдік,

- үдерістік.

Жаңа өнімді өндіріске енгізу инновацияның түбегейлі өнімділігі ретінде анықталады. Мұндай жаңалықтар негізінде жаңа технологияға негізделеді, не тіршілікке қолданылып жүрген технологияның жаңа түрінде пайдалануын ұштастырады.

Процесстік инновация - бұл жаңалық енгізу, немесе өндіріс тәсілін және технологияны едәуір жетілдіру, жабдықтарды және өндірісті ұйымдастыруды өзгерту.

3. Шағын бизнестегі жаңалықтарды қаржыландыру көздері

Ғылымға бөлінетін бюджет қаржы ресурстарын ең алдымен инновациялық түрдегі технологиялық жаңалықтарды және өндірісте жаппай сұранысқа ие болатын тауарларды шығаруда инновациялық түрдегі технологиялық жаңалықтарды енгізуге бағытталуы тиіс. Мемлекеттік реттеудің барлық әдістері ҒЗТКЖ (НИОКР) үшін қолайлы жағдай жасауда, нарықты қызықтыратын сатыларын ынталандыруды, мемлекеттің араласуы артық жерлерде еркіндік беруді мақсат тұтады. Мемлекеттің инновациялық саясатының реттелетін нарықтық экономикадағы мазмұны осында.

Ең алдымен, кәсіпорындар, салалар және жалпы ұлттық өнеркәсіп деңгейіндегі ашылған жаңалықтар жаңаша индустрияландыруды жеделдететін түбегейлі өзгерістерге алып келеді. Ғылыми - техникалық әлуетті пайдалану тиімділігін көтеру қажеттігі өзінің маңыздылығын жоймайды. Керісінше, инновациялық механизмді жетілдірудің негізгі бағытына сай құрылымдық-ұйымдастыру-шылық механизмді қайта құру, құрылымның жаңа ұйымдастырушылық нысандарын және оған сәйкес басқару және қаржыландырудың нысандары мен әдістерін жетілдіру қажет болып отыр. Инновациялық механизмге жаңа ұйымдастыру-басқару жаңалықтарын енгізу және олардың пайда болуы ҒЗТКЖ аясының дәстүрлі инфрақұрылымын түпкілікті түрде өзгертуді талап етіп отыр. Осыған байланысты инновациялық механизм жаңа сипатқа ие болады. Нарық жағдайында инновациялық сфера тоқырау құбылыстарына тез сезімталдық білдіріп, өнеркәсіп құрылымының өзгеруіне әсерін тигізеді. Бүгінгі таңда инновациялық өрістің инфрақұрылымын құрып, инвестициялық ресурстарды ұтымды пайдалануды жаңарту оң нәтижелерге жетуге, яғни бәсеке қабілетті өнім өндіруге және бәсеке күресінде жеңіп шығуға мүмкіндік береді .

2010 - 2014 жылдарға арналған венчурлік инвестициялар дамуының бағыттары өңірлік және салалық венчурлік қорларды құру болып табылады. Технологиялық даму жөніндегі ұлттық оператор венчурлік нарыққа қатысушыларға қаржылық, әдістемелік, консультациялық және ақпараттық қолдау көрсететін, сондай-ақ, олардың біліктілігін арттыру, олардың арасындағы ақпараттық, сараптық және өзге де өзара іс-қимылды орнату жөніндегі бағдарламаларды іске асыратын болады. Кәсіпкерлер инвестициялық қолдау объектілері болып табылады, артықшылық шағын инновациялық бизнес жобаларға беріледі. Өңірлерде инновациялық жобаларды қаржыландыруды олардың түсуі бойынша венчурлік қорлар жүзеге асыратын болады. Тікелей жобалық қаржыландыру мынадай схема бойынша жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғыртуға бағытталған жобаларға қатысуға арналған фокус біртіндеп ауысатын болады: жаңа өндірістік жабдықты сатып алуды көздейтін кәсіпорындарды қайта құрылымдау жөніндегі бірыңғай үйлестіру кеңесі мақұлдағаннан кейін Технологиялық даму жөніндегі ұлттық оператор жеңілдетілген схема бойынша жаңғырту іс-шараларын іске асыру үшін жеткілікті сомада кәсіпорынның жарғылық капиталында қатысу мүмкіндігін қарастырады. Оларды енгізуді аяқтағаннан кейін меншік иесі төлеммен оператордың үлесін, оның ішінде, белгілі бір маржамен кері сатып алуды жүзеге асырады. Венчурлік және жобалық қаржыландыруды іске асыру үшін қажетті қаражат белгіленген рәсімдерге сәйкес жыл сайынғы негізде айқындалады.
Аталған бағыттың тиімділігін арттыру үшін заңнама тәртібімен венчурлік қорлар мен өндірістік компанияларда Технологиялық даму жөніндегі ұлттық оператордың қатысу үлесін сатып алуды жеңілдету жөніндегі шаралар қарастырылатын болады. Бұдан өзге, технологиялық даму жөніндегі уәкілетті орган Ұлттық оператормен бірге «бизнес-періштелер» деп аталатын венчурлік капиталистерді Қазақстанда дамыту үшін жағдай жасауға кіріседі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.