Қозу физиологиясы
1.Қозу физиологиясы.
2. Қозғыш ұлпалардың тітіркендіру заңдары:
а) күш заңы;
б) «бәрі немесе ештеңе»заңы;
в) «күш.уақыт» заңы;
г) аккомодация заңы (күштің градиенті).
3. Хронаксияның практикадағы маңызы.
4. Қозғыш ұлпалардың лабильділігі, оның рефрактерліктен тәуелділігі.
5. Тұрақты ток әсерінің заңдары:
а) полярлық заңы;
б) физиологиялық электротон заңы;
в) токтың күші мен бағытына байланысты бұлшықеттің жиырылу эффектісінің тәуелділігі;
6. Тұрақты токпен тітіркендірудің заңдарын медицинада қолдану.
7.Электроқозушылық ұғымы
8.Тыныштық потенциалы
9.Әрекет потенциалы
Пайдаланылған әдебиеттер
2. Қозғыш ұлпалардың тітіркендіру заңдары:
а) күш заңы;
б) «бәрі немесе ештеңе»заңы;
в) «күш.уақыт» заңы;
г) аккомодация заңы (күштің градиенті).
3. Хронаксияның практикадағы маңызы.
4. Қозғыш ұлпалардың лабильділігі, оның рефрактерліктен тәуелділігі.
5. Тұрақты ток әсерінің заңдары:
а) полярлық заңы;
б) физиологиялық электротон заңы;
в) токтың күші мен бағытына байланысты бұлшықеттің жиырылу эффектісінің тәуелділігі;
6. Тұрақты токпен тітіркендірудің заңдарын медицинада қолдану.
7.Электроқозушылық ұғымы
8.Тыныштық потенциалы
9.Әрекет потенциалы
Пайдаланылған әдебиеттер
Тірі организмдер екі түрлі қалыпты жағдайда болады: физиологиялық тыныштық және физиологиялық белсенділік. Физиологиялық тыныштық деп организмнің көзін жұмып, тыныш, ештеңені ойламай, тыңдамай, денесін босатып, демалып, ояу жатқан қалпын айтады. Бұл кезде организмнің өзінің тіршілігіне қажетті құрылымдары (жүрек-қан тамырлар, тыныс алу, зәр шығару т.с.с) белгілі шамада қызмет атқарады және, мысалы, ұлпалардың клеткаларында белгілі мөлшерде зат алмасуы жүріп жатады. Осындай қалыпта жатқанда сыртқы ортаның қандай да болмасын бір жағдайлары әсер етсе, организм физиологиялық тыныштықтан физиологиялық белсенділікке ауысады. Организмнің қандай да болмасын жеке мүшесі немесе мүшелер жүйесі, тіпті бүкіл организмнің қызмет атқаратын жағдайын физиологиялық белсенділік дейді.
Физиологиялық белсенділік кезінде зат алмасуы артады, бірнеше мүшелер, жүйелер қызметін күшейтеді. Мысалы, тамақ ішкеннен кейін ас қорыту мүшелері қызмет атқаруына байланысты оларға қоса жұрек-қан тамырлар, тыныс, зәр шығару жүйелерінің қызметі күшейеді. Мұндай жағдайда сыртқы ортаның әсері денедегі ұлпаларды, клеткаларды тітіркендіреді.
Адам денесіндегі көпшілік тірі клеткалардың тітіркену қасиеті болады. Сыртқы және ішкі орталардың түрлі әсерлеріне жауап беру қабілетін тітіркену деп айтады.
Ал олардың әсерлерінің өзін тітіркендіргіш деп атайды. Сыртқы және ішкі орталардың әсерінен организм, оның жеке ұлпалары физиологиялық тыныштықтан белсенділікке ауысады. Тітіркендіргіштерді тегіне қарай төртке бөледі: физикалық, химиялық, физико-химиялық және биологиялық тітіркендіргіштер.
Физиологиялық белсенділік кезінде зат алмасуы артады, бірнеше мүшелер, жүйелер қызметін күшейтеді. Мысалы, тамақ ішкеннен кейін ас қорыту мүшелері қызмет атқаруына байланысты оларға қоса жұрек-қан тамырлар, тыныс, зәр шығару жүйелерінің қызметі күшейеді. Мұндай жағдайда сыртқы ортаның әсері денедегі ұлпаларды, клеткаларды тітіркендіреді.
Адам денесіндегі көпшілік тірі клеткалардың тітіркену қасиеті болады. Сыртқы және ішкі орталардың түрлі әсерлеріне жауап беру қабілетін тітіркену деп айтады.
Ал олардың әсерлерінің өзін тітіркендіргіш деп атайды. Сыртқы және ішкі орталардың әсерінен организм, оның жеке ұлпалары физиологиялық тыныштықтан белсенділікке ауысады. Тітіркендіргіштерді тегіне қарай төртке бөледі: физикалық, химиялық, физико-химиялық және биологиялық тітіркендіргіштер.
1. Рубин А.Е. Биофизика: Биофизика клеточных процессов 2- том. – М. Книжный дом “Университет”, 2000 – 468 с
2. Адам физиологиясы – Сатпаева Х.К., Нілдібаева Ж.Б., Өтепбергенов А.А. – А.: «Білім», 2005 ж.
3. Төлеуханов С.Т. Қалыпты физиология (биологиялық жүйелердің мезгілдік құралымдар бөлімі): Оқу құралы. – А.: Қазақ университеті, 2006. – 140 б.
4. Дюйсембин Ғ.Д., Алиакбарова З.М. Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы: Оқулық - А.: «Білім», 200. – 400 б.
5. Нұрмұхамбетұлы Е. Орысша-қазақша медициналық (физиологиялық) сөздік / ҚазММУ – А.: «Эверо», 2007. – 904 б.
6. Керимбеков Е.Б. Физиология атауларының орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – А.: Қазақстан, 1992. – 280 б.
7. Қалыпты физиологияның лабораториялық жұмыстары. – Шымкент: Б.И., 1993. – 254 б.
2. Адам физиологиясы – Сатпаева Х.К., Нілдібаева Ж.Б., Өтепбергенов А.А. – А.: «Білім», 2005 ж.
3. Төлеуханов С.Т. Қалыпты физиология (биологиялық жүйелердің мезгілдік құралымдар бөлімі): Оқу құралы. – А.: Қазақ университеті, 2006. – 140 б.
4. Дюйсембин Ғ.Д., Алиакбарова З.М. Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы: Оқулық - А.: «Білім», 200. – 400 б.
5. Нұрмұхамбетұлы Е. Орысша-қазақша медициналық (физиологиялық) сөздік / ҚазММУ – А.: «Эверо», 2007. – 904 б.
6. Керимбеков Е.Б. Физиология атауларының орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – А.: Қазақстан, 1992. – 280 б.
7. Қалыпты физиологияның лабораториялық жұмыстары. – Шымкент: Б.И., 1993. – 254 б.
Жоспары:
1.Қозу физиологиясы.
2. Қозғыш ұлпалардың тітіркендіру заңдары:
а) күш заңы;
б) бәрі немесе ештеңезаңы;
в) күш-уақыт заңы;
г) аккомодация заңы (күштің градиенті).
3. Хронаксияның практикадағы маңызы.
4. Қозғыш ұлпалардың лабильділігі, оның рефрактерліктен тәуелділігі.
5. Тұрақты ток әсерінің заңдары:
а) полярлық заңы;
б) физиологиялық электротон заңы;
в) токтың күші мен бағытына байланысты бұлшықеттің жиырылу эффектісінің тәуелділігі;
6. Тұрақты токпен тітіркендірудің заңдарын медицинада қолдану.
7.Электроқозушылық ұғымы
8.Тыныштық потенциалы
9.Әрекет потенциалы
Пайдаланылған әдебиеттер
Қозу физиологиясы.
Тірі организмдер екі түрлі қалыпты жағдайда болады: физиологиялық тыныштық және физиологиялық белсенділік. Физиологиялық тыныштық деп организмнің көзін жұмып, тыныш, ештеңені ойламай, тыңдамай, денесін босатып, демалып, ояу жатқан қалпын айтады. Бұл кезде организмнің өзінің тіршілігіне қажетті құрылымдары (жүрек-қан тамырлар, тыныс алу, зәр шығару т.с.с) белгілі шамада қызмет атқарады және, мысалы, ұлпалардың клеткаларында белгілі мөлшерде зат алмасуы жүріп жатады. Осындай қалыпта жатқанда сыртқы ортаның қандай да болмасын бір жағдайлары әсер етсе, организм физиологиялық тыныштықтан физиологиялық белсенділікке ауысады. Организмнің қандай да болмасын жеке мүшесі немесе мүшелер жүйесі, тіпті бүкіл организмнің қызмет атқаратын жағдайын физиологиялық белсенділік дейді.
Физиологиялық белсенділік кезінде зат алмасуы артады, бірнеше мүшелер, жүйелер қызметін күшейтеді. Мысалы, тамақ ішкеннен кейін ас қорыту мүшелері қызмет атқаруына байланысты оларға қоса жұрек-қан тамырлар, тыныс, зәр шығару жүйелерінің қызметі күшейеді. Мұндай жағдайда сыртқы ортаның әсері денедегі ұлпаларды, клеткаларды тітіркендіреді.
Адам денесіндегі көпшілік тірі клеткалардың тітіркену қасиеті болады. Сыртқы және ішкі орталардың түрлі әсерлеріне жауап беру қабілетін тітіркену деп айтады.
Ал олардың әсерлерінің өзін тітіркендіргіш деп атайды. Сыртқы және ішкі орталардың әсерінен организм, оның жеке ұлпалары физиологиялық тыныштықтан белсенділікке ауысады. Тітіркендіргіштерді тегіне қарай төртке бөледі: физикалық, химиялық, физико-химиялық және биологиялық тітіркендіргіштер.
Физикалық тітіркендіргіштер деп түрлі механикалық (соққы, шаншу, қысым т.б) және электрлік әсерлерді айтады.
Химиялық тітіркендіргіштерге тамақтың құрамындағы органикалық және бейорганикалық заттар, дәрілер, улы заттар, сілтілер, қышқылдар, түздар және олардың ертінділері тәрізді көптеген химиялық заттардың әсері жатады.
Физико-химиялық тітіркендіргіштерге ертінділердегі заттардың парциалдық қысымы, осмостық қысымы, иондардың (аниондар мен катиондар) және түрлі заттардың концентрация айырмашылықтарының әсері (айталық, 5% және 7% тұз қышқылының ертінділерінің әсерінің айырмашылығы) жатады.
Биологиялық тітіркендіргіштерге түрлі макро және микроорганизмдердің әсерін жатқызуға болады.
Тітіркендіргіштердің әсерінен тітіркене алатын ұлпаларды тітіркенгіш ұлпалар деп атайды. Оларға нерв, ет, без ұлпалары жатады. Олар тітіркендіргіштің әсеріне қозумен жауап береді. Қ о з у аталған ұлпалардың қызметінің үрдісі. Қозу кезінде бұл ұлпалардың электрлік және биохимиялық қасиеттері өзгереді, ұлпалардың қызметі басталып, күшейеді. Сыртқы ортаның кейбір тітіркендіргіштері әсер еткенде қозғыш ұлпалардың қозуы бәсеңдейді немесе мүлде тоқтап қалады. Мұны т е ж е л у деп атайды. Тежелу де қозу іспетгі тірі ұлпалардың белсенді қызмет атқару күйі. Бірақ тежелу кезінде жеке мүшелерде немесе организмде бұрын басталған қызмет баяулайды, я болмаса мүлде тоқталады.
Тірі ұлпалардың электрлік қасиетін биоэлектрлік құбылыс дейді. Көп клеткалы организмдерде сыртқы және ішкі орталардың мәліметтерін қабылдап, сақтап, талдап, бір жерден екінші жерге жеткізу, қажетіне қарай қайтадан жаңғырту тарихи даму барысында қалыптасқан электр сигналдары арқылы іске асады.
Электр күшін тудыратын энергия клетка мембранасының ішкі және сыртқы жағында орналасқан оң (+) зарядты натрий, калий, кальцийдің катиондары мен түрлі теріс зарядты (-) аниондарға байланысты. Олардың бір-біріне градиенттік қатынасы (мембрананың иондық тартқышы) деп аталатын арнайы молекулалық құрылымның қызметіне негізделген. Энергия көзі саналатын иондық тартқыш - аденозинүшфосфор қышқылы (АТФ) ферменттердің әсерінен ыдырау кезінде пайда болатын энергияны (яғни зат алмасуынан пайда болатын энергияны) жұмсайды.
Тьшыштықтағы клетка мембранасының сырты мен ішіндегі потенциал айырмашылықтарын мембрананың потенциалы немесе тыныштық тоғы деп атайды.
Қызмет атқарған клетканың мембранасы мен тыныштықтағы клетка мембранасының потенциал айырмашылығын әрекет потенциалы дейді. Тыныштық потенциалы 50-90 мВ-қа дейін болады
Қозатын ұлпалардың тітіркендіру заңдары:
1. Күш заңы.
2. "Бәрі немесе ештеңе емес"заңы.
3. Күш-уақыт заңы.
4. Күштің градиент заңы.
1. Күш заңы - ұлпалардың жауап беруі тітікендіргіштің күшіне байланысты. Бұл заңның мәнін бұлай айтуға болады- егерде тітіркенудің күші неғұрлым жоғары болса қозатын ұлпалардың жауабы да соғырлым жоғары болады. Бұл бойынша күштің 3 түрі болады:
a) Табалдырықты күш- бұл минимальды қозу тудыра алатын тітіркенудің ең аз күші.
б) Табалдырықтан төмен күш- күші табалдырық күштен төмен болады да оған жауап бермейді.
в) Табалдырықтан жоғары- табалдырықты күштен тітіркенудің күші жоғары болса, одан да жоғары жауап береді.
2."Бәрі немесе ештеңе емес"заңы- алғашқы рет бұл Баудид деген зерттеуші ашты. Жүректен жекеленген ет талшықтарының қасиеттерін зертеу барысында. Егер талшықты табалдырықтан төмен күшпен тітіркендірсе, онда қозу тумайды ештеңе емес, ештеңежоқ, түк жоқ .Сондықтан ол жиырылмайды көндіру табалдырыққа жетсе және күші одан әрі болса, максимальді қозу туады бәрі түгел. Қазіргі кезде табалдырықтан төмен күш ұлпаларда ештеңе тудырмайды емес түк жоқ емес , оларда локальдық жауап туады, жиынтықтау процессі жүреді. Сондай-ақ "түгел" де ылғи максимальды жауапқа сәйкес келе бермейді екен. Өйткені тірі клеткаларда оның тітіркенудің әрекетіне туатын әрекет потенциалдарының амплитудалары әр түрлі болады.
3. Күш-уақыт заңы- бұл заңды Гоорвег-Вейе-Лапик зерттеді. Ол тітіркенуін күші мен ұзақтығының арасындағы байланысты көрсетеді және оны график арқылы көрсетуге болады. оны күш ұзақтың қисық деп атайды . Тұрақты тоқтың қозу тудыра алатын минимальді күшін тітіркендіру табалдырығының -реобаза дейді. Бір реобаза күшімен әсер етсе қозу тууға қажет болатын ең аз уақытты-пайдалы уақыт дейді.Оның себебі- осы алынған күшпен бұдан әсер еткенмен оның әрекет потенциалдарының тудыруға болмайды.
Хронаксия- екі еселенген реобазамен әсер еткенде қозу тудыруға керек ... жалғасы
1.Қозу физиологиясы.
2. Қозғыш ұлпалардың тітіркендіру заңдары:
а) күш заңы;
б) бәрі немесе ештеңезаңы;
в) күш-уақыт заңы;
г) аккомодация заңы (күштің градиенті).
3. Хронаксияның практикадағы маңызы.
4. Қозғыш ұлпалардың лабильділігі, оның рефрактерліктен тәуелділігі.
5. Тұрақты ток әсерінің заңдары:
а) полярлық заңы;
б) физиологиялық электротон заңы;
в) токтың күші мен бағытына байланысты бұлшықеттің жиырылу эффектісінің тәуелділігі;
6. Тұрақты токпен тітіркендірудің заңдарын медицинада қолдану.
7.Электроқозушылық ұғымы
8.Тыныштық потенциалы
9.Әрекет потенциалы
Пайдаланылған әдебиеттер
Қозу физиологиясы.
Тірі организмдер екі түрлі қалыпты жағдайда болады: физиологиялық тыныштық және физиологиялық белсенділік. Физиологиялық тыныштық деп организмнің көзін жұмып, тыныш, ештеңені ойламай, тыңдамай, денесін босатып, демалып, ояу жатқан қалпын айтады. Бұл кезде организмнің өзінің тіршілігіне қажетті құрылымдары (жүрек-қан тамырлар, тыныс алу, зәр шығару т.с.с) белгілі шамада қызмет атқарады және, мысалы, ұлпалардың клеткаларында белгілі мөлшерде зат алмасуы жүріп жатады. Осындай қалыпта жатқанда сыртқы ортаның қандай да болмасын бір жағдайлары әсер етсе, организм физиологиялық тыныштықтан физиологиялық белсенділікке ауысады. Организмнің қандай да болмасын жеке мүшесі немесе мүшелер жүйесі, тіпті бүкіл организмнің қызмет атқаратын жағдайын физиологиялық белсенділік дейді.
Физиологиялық белсенділік кезінде зат алмасуы артады, бірнеше мүшелер, жүйелер қызметін күшейтеді. Мысалы, тамақ ішкеннен кейін ас қорыту мүшелері қызмет атқаруына байланысты оларға қоса жұрек-қан тамырлар, тыныс, зәр шығару жүйелерінің қызметі күшейеді. Мұндай жағдайда сыртқы ортаның әсері денедегі ұлпаларды, клеткаларды тітіркендіреді.
Адам денесіндегі көпшілік тірі клеткалардың тітіркену қасиеті болады. Сыртқы және ішкі орталардың түрлі әсерлеріне жауап беру қабілетін тітіркену деп айтады.
Ал олардың әсерлерінің өзін тітіркендіргіш деп атайды. Сыртқы және ішкі орталардың әсерінен организм, оның жеке ұлпалары физиологиялық тыныштықтан белсенділікке ауысады. Тітіркендіргіштерді тегіне қарай төртке бөледі: физикалық, химиялық, физико-химиялық және биологиялық тітіркендіргіштер.
Физикалық тітіркендіргіштер деп түрлі механикалық (соққы, шаншу, қысым т.б) және электрлік әсерлерді айтады.
Химиялық тітіркендіргіштерге тамақтың құрамындағы органикалық және бейорганикалық заттар, дәрілер, улы заттар, сілтілер, қышқылдар, түздар және олардың ертінділері тәрізді көптеген химиялық заттардың әсері жатады.
Физико-химиялық тітіркендіргіштерге ертінділердегі заттардың парциалдық қысымы, осмостық қысымы, иондардың (аниондар мен катиондар) және түрлі заттардың концентрация айырмашылықтарының әсері (айталық, 5% және 7% тұз қышқылының ертінділерінің әсерінің айырмашылығы) жатады.
Биологиялық тітіркендіргіштерге түрлі макро және микроорганизмдердің әсерін жатқызуға болады.
Тітіркендіргіштердің әсерінен тітіркене алатын ұлпаларды тітіркенгіш ұлпалар деп атайды. Оларға нерв, ет, без ұлпалары жатады. Олар тітіркендіргіштің әсеріне қозумен жауап береді. Қ о з у аталған ұлпалардың қызметінің үрдісі. Қозу кезінде бұл ұлпалардың электрлік және биохимиялық қасиеттері өзгереді, ұлпалардың қызметі басталып, күшейеді. Сыртқы ортаның кейбір тітіркендіргіштері әсер еткенде қозғыш ұлпалардың қозуы бәсеңдейді немесе мүлде тоқтап қалады. Мұны т е ж е л у деп атайды. Тежелу де қозу іспетгі тірі ұлпалардың белсенді қызмет атқару күйі. Бірақ тежелу кезінде жеке мүшелерде немесе организмде бұрын басталған қызмет баяулайды, я болмаса мүлде тоқталады.
Тірі ұлпалардың электрлік қасиетін биоэлектрлік құбылыс дейді. Көп клеткалы организмдерде сыртқы және ішкі орталардың мәліметтерін қабылдап, сақтап, талдап, бір жерден екінші жерге жеткізу, қажетіне қарай қайтадан жаңғырту тарихи даму барысында қалыптасқан электр сигналдары арқылы іске асады.
Электр күшін тудыратын энергия клетка мембранасының ішкі және сыртқы жағында орналасқан оң (+) зарядты натрий, калий, кальцийдің катиондары мен түрлі теріс зарядты (-) аниондарға байланысты. Олардың бір-біріне градиенттік қатынасы (мембрананың иондық тартқышы) деп аталатын арнайы молекулалық құрылымның қызметіне негізделген. Энергия көзі саналатын иондық тартқыш - аденозинүшфосфор қышқылы (АТФ) ферменттердің әсерінен ыдырау кезінде пайда болатын энергияны (яғни зат алмасуынан пайда болатын энергияны) жұмсайды.
Тьшыштықтағы клетка мембранасының сырты мен ішіндегі потенциал айырмашылықтарын мембрананың потенциалы немесе тыныштық тоғы деп атайды.
Қызмет атқарған клетканың мембранасы мен тыныштықтағы клетка мембранасының потенциал айырмашылығын әрекет потенциалы дейді. Тыныштық потенциалы 50-90 мВ-қа дейін болады
Қозатын ұлпалардың тітіркендіру заңдары:
1. Күш заңы.
2. "Бәрі немесе ештеңе емес"заңы.
3. Күш-уақыт заңы.
4. Күштің градиент заңы.
1. Күш заңы - ұлпалардың жауап беруі тітікендіргіштің күшіне байланысты. Бұл заңның мәнін бұлай айтуға болады- егерде тітіркенудің күші неғұрлым жоғары болса қозатын ұлпалардың жауабы да соғырлым жоғары болады. Бұл бойынша күштің 3 түрі болады:
a) Табалдырықты күш- бұл минимальды қозу тудыра алатын тітіркенудің ең аз күші.
б) Табалдырықтан төмен күш- күші табалдырық күштен төмен болады да оған жауап бермейді.
в) Табалдырықтан жоғары- табалдырықты күштен тітіркенудің күші жоғары болса, одан да жоғары жауап береді.
2."Бәрі немесе ештеңе емес"заңы- алғашқы рет бұл Баудид деген зерттеуші ашты. Жүректен жекеленген ет талшықтарының қасиеттерін зертеу барысында. Егер талшықты табалдырықтан төмен күшпен тітіркендірсе, онда қозу тумайды ештеңе емес, ештеңежоқ, түк жоқ .Сондықтан ол жиырылмайды көндіру табалдырыққа жетсе және күші одан әрі болса, максимальді қозу туады бәрі түгел. Қазіргі кезде табалдырықтан төмен күш ұлпаларда ештеңе тудырмайды емес түк жоқ емес , оларда локальдық жауап туады, жиынтықтау процессі жүреді. Сондай-ақ "түгел" де ылғи максимальды жауапқа сәйкес келе бермейді екен. Өйткені тірі клеткаларда оның тітіркенудің әрекетіне туатын әрекет потенциалдарының амплитудалары әр түрлі болады.
3. Күш-уақыт заңы- бұл заңды Гоорвег-Вейе-Лапик зерттеді. Ол тітіркенуін күші мен ұзақтығының арасындағы байланысты көрсетеді және оны график арқылы көрсетуге болады. оны күш ұзақтың қисық деп атайды . Тұрақты тоқтың қозу тудыра алатын минимальді күшін тітіркендіру табалдырығының -реобаза дейді. Бір реобаза күшімен әсер етсе қозу тууға қажет болатын ең аз уақытты-пайдалы уақыт дейді.Оның себебі- осы алынған күшпен бұдан әсер еткенмен оның әрекет потенциалдарының тудыруға болмайды.
Хронаксия- екі еселенген реобазамен әсер еткенде қозу тудыруға керек ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz