Сатып алу-сату шартының ұғымы және элементтері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

1. Сатып алу-сату шартының ұғымы және элементтері

Сатып алу-сату шарты бұл - мүлікті ақылы беруді қамтамасыз ететін шарттардың бір түрі. Әрекет етуші азаматтық-құқықтық нормалар оның бірнеше түрін реттейді, олардың әрқайсысының ерекшелігі, олар қолданылатын салалардың ерекшелігіне байланысты. Қазіргі кезде оның түрлі қолданыс табатынын айта кеткен жөн. Жеке кәсіпкерлер, жеке және мемлекеттік кәсіпкерлер арасындағы дәстүрлі тауар айырбастаумен қатар, олармен мемлекеттің мұқтажы үшін тауар сатып алу да қамтамасыз етіледі. Әрбір шарт арнайы субъект құрамымен, оны жасасу тәртібімен және өзге қырларымен ерекшеленеді. Тауар жеткізілімі шартында және сатып алу-сату шартының өзге де түрлерінде, егер біз оларды сатып алу-сату шартының жалпы ережелерімен салыстыратын болсақ ерекшеліктер байқалады. Дегенмен, ол өзінің алуан турлілігіне қарамастан, азаматтық-құқықтық шарттардың ең тұрақты түрлерінің бірі болып табылады.

Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 406-бабына сәйкес:

"Сатып алу шарты бойынша бір тарап (сатушы) мүлікті (тауарды) екінші тараптың (сатып алушының) меншігіне, шаруашылық мүмкінуіне немесе жедел баскаруына беруге міндеттенеді, ал сатып алушы бұл мүлікті (тауарды) қабылдауға және ол үшін белгілі бір ақша сомасын (бағасын) төлеуге міндетті". Мұндай анықтама қатысушылардың қатарын толық қамтуға мүмкіндік береді. Оған азаматтар және занды тұлғалардан басқа мемлекет және субъект ретінде әкімшілік аумақтық бірлестіктер қатыса алады. Мемлекеттік кәсіпорын, қазыналық кәсіпорын, мемлекеттік мекеме сатып алушы болған уақытта мүлік тиісінше олардың шаруашылық мүмкінуіне, жедел басқаруына өтеді. Сонымен қатар, меншік құқығы сатып алушы республикалық немесе коммуналдық кәсіпорын болып келгеніне байланысты мемлекетте немесе әкімшілік аумақтық бірлестікте пайда болады. Сатып алу-сату консенсуалды шарт болып табылады. Ол, екі жақ барлық елеулі жағдайлар бойынша келісімге келген сәттен бастап аяқталған (сатып алу-сату шарты жасалған) болып табылады. Шарттың жасалуы мен орындалуының бір уақытпен сәйкес келуі (жасалған сәтінде орындалатын шарттың болуы) бұл ережені өзгертпейді.

Сатып алу-сату шарты - ақылы шарт. Тауарды беру оның сату бағасын алуды талап етеді. Бірқатар жағдайларда сатып алу бағасы тауардың экономикалық тепе-теңі болып келмейді, бірақ шартта кіріптарлықпен жасалған мәміле көрініс таппауы керек, сол сияқты бағаны қалыптастыру жөніндегі міндетті нормалар да бұзылмауы керек. Оның ақылы мінезің (тепе-тең айырбас ретіндегі) ескеру кәмелетке толмаған немесе әрекетке қабілетсіз тұлғалардың құқықтарын қорғау негізінде болуы тиіс. Сонымен бірге, бұл мемлекеттік мүліктік мүдделерді неше түрлі алаяқтықтардан қорғау үшін де қажет.

Сатып алу-сату шартының субъектілері ретінде азаматтық құқық субъектілері, яғни жеке тұлға, занды тұлға, әкімшілік аумақтық бірлестіктер, мемлекет әрекет ете алады. Сатып алу-сатудың қандай шарты жасалатынына қарай кәсіпкерлік немесе кәсіпкерлік емес, бөлшек сатып алу-сату шарты немесе мемлекеттік кәсіпорындар мүлкін жекешелендіру, олардың қатысушылар құрамы да өзгереді. Басқа да жағдайларда қатысушылар құрамының ерекшелігі сатып алу-сату шарттарының жекелеген түрлері бойынша төменде қарастыры-латын болады. Жеке тұлғалардың сатып алу-сату шарттарын жасасу мүмкіншілігіне олардың құқық-әрекет қабілеттіктерінің көлемі әсер етеді. Мысалы, әрекет қабілеттілігі шектелген тұлғалар тек ұсақ тұрмыстық мәмілелерді жасай алады, ал басқа мәмілелерді жасауға олар өзінің қамқоршысының келісімі болғанда ғана құқылы (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 27-бап, І-тармақ) .

1. 1. Сатып алу-сату шартының нысанасы (объектісі) .

Сатып алу-сату шарты өзінің ерекше нысанасына (затына), -заңды және идеологиялық объектілеріне иемденеді. Қазіргі жағдайда олардың әрқайсысының мәні бірдей. Дегенмен, қазіргі өндірістің өсуі, тауарлардың алуан түрлілігі және оларды пайдалану мақсатта-рының кеңеюі, сатып алынатын тауардың сатып алу-сату затына талаптардың жоғарылауына әкеледі, әсіресе, егер тауар кейбір ерекше мақсаттарға арналса. Келісімшарт нормаларында олардың барынша анық бекітілмеуі жаңылысуға немесе сатып алу-сату затындағы қателікке әкелуі мүмкін. Бөлшектеп сатып алу-сату шарттары жасалса, заң шығарушы сатылатын өнімнің санасы, қауіпсіздігі бойынша талаптарды бекіте отырып, тұтынушы жағдайын барынша "күшейтуге" әрекет етеді.

2. Сатушының және сатып алушының құқықтарыы мен міндеттері

Сатушының міндеттері . Сатушы сатып алушыға шартпен белгіленген тауарды беруге міндетті. Мұнда негізгі талаптар болып мыналар саналады: тауардың атауы, сапасы, саны (көлемі) . Сапаға қатысты талаптар сатып алу-сату туралы нормалармен шарттың елеулі жағдайларына жатқызылмағанына қарамастан осы үш талапты да сатып алу-сату шарттары бойынша міндетті деп тануға болады. Әрбір жекелеген жағдайда тауар атауына, сапасына, санына (көлеміне) қатысты талаптар өзгеріп тұрады. Сапа бойынша талаптар шарттардың өздерімен емес, тікелей заңнама нормаларымен анықталуы мүмкін. 2. 2. Тауардың саны . Сатып алушыға берілуге тиіс тауар саны шартта тиісті өлшем бірліктеріне сәйкес немесе ақшалай түрде анықталады, яғни, шартта санды анықтау үшін қажет алғашқы өлшемнің бағасы бекітілуге тиіс. Тауарлардың саны туралы талап оны айқындау төртібін шартта белгілеу жолымен келісілуі мүмкін. Мысалы, тауардың (сұйық заттар) саны шартты орындау кезінде сатып алушы ыдысының (қоймасының) шекті сиымдылы-ғымен бекітілсе. 2. 3. Тауардың сапасы . Сатушы сатып алушыға сапасы шартқа сәйкес келетін тауар беруге міндетті. Егер кәсіпкерлік сатып алу-сату шарттарын қарастырсақ, сатылатын заттардың сапасына қойылатын талаптар шартта тікелей сирек белгіленеді. Осыған байланысты, сапа туралы талап бірнеше жағдайларда шартты талқылау (оның мәнісін ашу) негізінде анықталады. Тауардың сапасын анықтаудың үшінші амалы - сапаға қатысты құқықтық болжам (презумпцияны) қолдану. Шартта сатып алушыға, әдетте осы сияқты тауар пайдаланылатын мақсаттарға жарамды тауар беруге міндетті.

§ 3. Бөлшектеп сатып алу-сату шартының ұғымы жəне құрамалары (элементтерi) .

Тауар сату жөнiндегi кəсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын сатушы бөлшектеп сатып алу-сату шарты бойынша сатып алушыға кəсiпкерлiк қызметке байланысты емес, əдетте жеке өзiне, отбасында, үйiнде немесе өзге де пайдалануға арналған тауарларды беруге мiндеттенедi (ҚР АК 445 бабы) . Бөлшектеп сатып алу-сату шарты құқықтық реттелуiнiң ерекшелiктерi бар. Бұл шартқа Азаматтық кодекстен басқа Қазақ ССРнiң 1991 жылғы 5 маусымындағы “Тұтынушылардың құқығын қорғау” туралы Заңы. Аталған ереже қолмақол шетелдiк валютаны қолданып бөлшектеп сатып алу-сату шарттарын жасасу тəртiбiн анықтайды. Бұл шартқа өзге де нормативтiк актiлер қолданымды болып келедi.

Бөлшектеп сатып алу-сату шарты жария шарт (Азаматтық кодекстiң 445-бабының 2тармағы) . Оның осы қасиетiне байланысты бөлшек саудамен жүзеге асыратын кəсiпорын немесе қандай да болсын кəсiпкер кезкелген шарт жасауға мiндеттi. Заңдарда (заңнамада)

қарастырылғанды қоспаған кəсiпкер бөлшектеп сатып алу-сату шарттарын жасағанда бiр тұлғаға өзге тұлға алдында артықшылық жасауға құқылы емес. Яғни шарттың бағасы, өзге жағдайлары барлық тұтынушыларға бiрдей болуы керек, ал заңнамамен қарастырылса тұтынушылардың бөлек санаттары үшiн жеңiлдiк жасалуы мүмкiн. Кəсiпорын тауарды беру мүмкiншiлiгi бола тұрып бөлшек сатып алу-сату шартын жасасудан бас тартса, тұтынушы өзiне негiзсiз бас тартумен келтiрiлген шығындарды өндiрiп ала алады.

Бөлшектеп алу-сату шартының осы ерекшелiгi оны жасасу тəртiбiне де əсер етедi.

Бөлшектеп сатып алу-сату шарты тараптар шарттың заты, бағасы жəне оның қажеттiлiгi туралы кемiнде бiр торап айтатын өзге жағдайлар бойынша келiсiмге келген сəттен бастап жасалған болып саналады.

Бөлшектеп сатып алу-сату шартының мазмұны. Сатушының бөлшектеп сатып алу-сату шарттарында бiрнеше ерекше мiндеттерi бар. Бөлшек сатып алу-сату шартын жасамақ алдында сатушы сатып алушыға тауар туралы қажеттi жəне сенiмдi ақпарат беруi керек. Кəсiпқой ретiнде сатушы сатып алушыға берiлетiн ақпарат мазмұнын өзi айқындайды. Дегенмен, ақпарат өзiне мiндеттi кезеңдердi енгiзуi қажет: олар, баға жөнiндегi сенiмдi жəне қажеттi хабар; алушының қызықтырған өнiм туралы тұтынушылық қасиетi жайлы мəлiмет, затты тұтыну жайлы ереже, оны сақтау жəне қауiпсiз пайдаға асыру тəртiбi. Ал азық түлiк өнiмдерiне қатысты өнiмнiң құрамы, қуаттылығы, денсаулыққа зиянды заттар құрамы жəне сақталу мерзiмi туралы ақпарат берiлуi тиiс. Бұл ақпарат тұтынушыға тек ауызша түрде жеткiзiлмейдi, сонымен қатар өнiмнiң техникалық құжаттамасында көрсетiледi, тауарда өнiмнiң дайындалған жəне сатылған мерзiмi, өзге де белгiлерi болуы керек. Олар тауарға сауданың бiр немесе өзге саласында қолданылатын тəсiлдермен соғылады.

Сатып алушының құқығы мен мiндеттерi. Сатып алушы сатып алынған тауардың ақысын төлеуге мiндеттi. Шартқа отыру кезi мен ақы төлеу кезi сəйкес келген жағдайда сатып алушының жалғыз мiндетi затты қабылдап алу. Бөлшектеп сатып алу-сату шарты бойынша, сатып алушы затты қабылдағанда, оның берiлген тауардың сапасын тексеру мен оның жедел түрде жiберiлген кемшiлiктерi туралы хабарлау емес, затты нақты қабылдау бойынша əрекеттерi (затты қолма қол алу, накладнойға қол қою ж. б. ) маңызды болып келедi. Сатушы бөлшектеп сатып алу-сату шарты бойынша тауардың сапасы үшiн сөзсiз жауап бередi. Тараптар сатып алушы тауарды белгiлi уақытта қабылдап алатынын қарастыратын шартты жасай алады, сол мерзiм iшiнде тауар өзге сатып алушыға сатылуы мүмкiн. Егер шартпен өзгеше қарастырылмаса белгiленген мерзiмде сатып алушының тауарды қабылдамауы, əлде тауарды қабылдау үшiн қажеттi өзге əрекеттердi жасамауы сатып алушының шарттан бас тартуы болып бағалануы мүмкiн. Тауарды белгiленген мерзiмде берудi қамтамасыз еткен сатушының қосымша шығындары тауар бағасына қосылады. Бөлшектеп сатып алу-сату шарттары тауар ақысы алдын ала төлену мiндетi бекiтiлiп немесе тауар кредитке, не ақысы бөлiнiп төленетiн болып сатыла алады. Бұл жағдайда сатып алушы ақы төлеу мерзiмiн сақтауға мiндеттi. Бiрақ сатып алушы тауар ақысын алдын ала төлемесе, бұл оның шарттан бас тартқаны болып қана есептелiнедi, яғни бөлшектеп сатып алу-сату шарттары бойынша сатып алушыға негiзiнен шарттың бiр жақты бас тарту құқығы берiледi.

§ 4. Тауар жеткiзiлiмi шарты Тауар жеткiзiлiмi шартының ұғымы жəне элементтерi

Тауар жеткiзiлiмi шарты бойынша кəсiпкер болып табылатын сатушы (тауар берушi) сатып алушыға өзi өндiретiн немесе сатып алатын тауарларды кəсiпкерлiк қызметке немесе жеке өзiне, отбасына, үй iшiне жəне сол сияқты өзге де пайдалануға байланысты емес өзге мақсаттарға пайдалану үшiн келiсiлген мерзiмде немесе мерзiмдерде беруге мiндеттенедi.

Тауар жеткiзiлiмi шартының бөлшектеп сатып алу-сату шарттарынан жəне қарапайым саттық (тұрмыстық) сатып алу-сату шарттарынан түбегейлi айырмашылығы бар. Тауар жеткiзiлiмi шарты тауарлыматериалдық құндылықтарды экономиканың кез-келген салаларында үлестiруге (қайта үлестiруге) мүмкiншiлiк бередi. Тауар жеткiзiлiмi шарты нарық субъектiлерiне өндiрiлген, импортталған, экспортталған өнiмдердi кезкелген бағытта тарату мүмкiндiгiне ие қылады. Оның көмегi арқылы өндiрiс құралдары, өндiрiске, қажет басқа тауар алынады, тауарлардың жекелеген топтары өндiрушiден бөлшектеп сатушыларға дейiн жүйеленген нарық инфраструктурасына ауысады.

Тауар жеткiзiлiмi шартының елеулi айырмашылықтарының бiрi одан туындайтын құқықтық қатынастар ұзаққа созылатын болып келедi. Осыған байланысты ұзақ мерзiмдер бойы шарт тараптары өнiмдi тиеп жiберiп, алып тұрады, тауар жеткiзiлiмiн жүзеге асыру үшiн қажеттi көптеген ұйымдық құқықтық шараларды қолданады.

Тауар жеткiзiлiмi шартын құқықтық реттеудiң қайнар көздерiне тiкелей Азаматтық кодекс

нормалары жатады. Тауар жеткiзiлiмi шартының жасау тəртiбi өзгешелiгi болып табылады. Шарттың жобасын алған тарап 20 күннiң iшiнде оны қарап, шарттың бiр данасын екiншi тарапқа бередi. Тараптар арасында шарттың жекелеген жағдайлары бойынша келiспеушiлiктер пайда болған жағдайда шарт жасауды ұсынған жəне басқа тараптан осы жағдайлар бойынша келiсу туралы ұсыныс (келiспеушiлiктер хаттамасын) алған тарап осы ұсынысты алған күннен бастап отыз күн iшiнде, егер өзге мерзiм тараптармен келiсiлмеген болса, шарттың тиiстi талаптарын келiсу жөнiнде шаралар қолдануға не басқа тарапты оны жасаудан бас тарту туралы жазбаша түрде хабарландыруға тиiс.

Тауар жеткiзiлiмi шартының нысаны жазбаша. Шартты жасау, өзгерту, бұзу немесе оның мерзiмiн ұзарту тараптары қол қойған келiсiм немесе хаттар, факстар, телеграммалар, телетайпрограммалар, радиограммалар арқылы жасалады. Тауар жеткiзiлiмi шартында шарттың заты мен берiлетiн тауарлардың санын анықтайтын жағдайларынан басқа, жеткiзiлетiн тауарлардың номенклатурасын (түр-түрiн) бағасын анықтайтын, жеткiзiлетiн өнiмнiң сапасының жағдайлары да бекiтiлуi керек. Егер шартта осындай жағдайлар көзделмесе, екi тараптың бiреуiнiң талабы бойынша шарт жасалмаған деп есептелiнуi мүмкiн. Осыған байланысты осы айтылған барлық жағдайлар тауар жеткiзiлiмi шартының мiндеттi жағдайларына жатқызылған.

Тауар жеткiзiлiмi шартының элементтерi. Тауар жеткiзiлiмi шартының тараптары болып

кəсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын субъектiлер келедi. Сатушы тауар берушi жағында тауар жеткiзiлiмi шартында ұйымдық құқықтық нысанына қарамастан əрбiр коммерциялық заңды тұлғалар жəне заңды тұлға құрамаған, жеке мен ұжымдық кəсiпкерлер қатысады.

Тауар берушi коммерциялық емес заңды тұлға да бола алады. Ол өз қызметiн коммерциялық емес заңды тұлғаның бiр немесе өзге түрi үшiн рұқсат етiлген кəсiпкерлiк қызмет шегiнде жүргiзедi. Сатып алушы болып тауарды өзiне (күнделiктi) пайдалануға байланысты емес мақсатта алатын кезкелген субъектiлер табылады. Мемлекет тауар жеткiзiлiмi қатынастарында сатып алушы ретiнде ғана қатыса алады.

Тараптардың құқықтары мен мiндеттерi. Сатушы тауарды берумен бiрге сатып алушыға

оның керек-жарақтарын, сондай-ақ соған қатысты құжаттарды, келiсiлген көлемiнде, түртүрi жəне жиынтықтылығына (жиынтығы) сəйкес, бекiтiлген сапасына, үшiншi тұлғалардың кезкелген құқықтарынан тыс ыдысқа салып жəне (немесе) буып-түйiп беруге мiндеттi. Сатушы шартта бекiтiлген өнiмнiң (тауардың) санын беруге мiндеттi, яғни тауар жеткiзiлiмi шартында тауардың санының жалпы ережелерi толық қолданылады. Жеткiзiлетiн өнiмнiң саны жүк тиеу вагондарының, контейнерлердiң орнының санына байланысты шартты есептелуi мүмкiн. Жеткiзiлетiн өнiмнiң (тауардың) саны белгiленгенде таразылаудың, өлшеудiң туралығымен байланысты тəжiрибелiк қиындықтар бар болып келедi. Үлкен санында аз емес килограмдар ал кейбiр кезде өнiмнiң тонналары жеткiзiлмейдi немесе тауарлар санына сəйкес қабылдаған жағдайда, жүк тасымалдау құжаттарында белгiленген тауардың саны жəне сатып алушы алған тауарлардың саны араларында айырмашылық орын алады. Жеткiзiлетiн өнiмнiң сапасы стандарттарға, техникалық жағдайларға, үлгiлерге, техникалық бейнелеуге немесе шарттың жағдайына сəйкес болуы керек. Тараптар шартта жеткiзiлетiн өнiмнiң сапасына қойылатын талаптарды анықтауы керек. Егер стандарттарда немесе техникалық жағдайларда кепiлдiк мерзiмдер бекiтiлмесе, олар шартта анықталуы мүмкiн. Тауар жеткiзiлiмi шарты ыдыс жəне буыптүюге қойылатын талаптарымен ерекшеленедi. Өнiмнiң ыдысы буыптүю стандарттар жəне техникалық жағдайларының талаптарына сəйкес болуы тиiс, тасымалдау кезiнде тауарларды сақтауға мүмкiндiк туғызу керек. Ыдысқа немесе буып-түюдiң көп айналымды құралдарына стандарттардың немесе техникалық жағдайлардың нөмiрлерi жəне индекстерi шартта көрсетiледi. Шарттармен күшiнде болып келетiн ережелермен қарастырылған жағдайларда өндiрушiлер (тауар берушiлер) көп айналымды буыптүю құралдарын жəне арнайы контейнерлердi қолдануға мiндеттi. Сатушыда ұйымдастыру техникалық сипаты (мəнi) бар мiндеттер де жатыр, жалпы сатушының негiзгi мiндеттерiне олар қосалқы болып келедi. Жеткiзiлген кезде тауарды сақтау мақсатында жəне алушылармен оларды дұрыс, дер кезiнде қабылдау жағдайларын тудыру үшiн тауар берушi мiндеттi.

а) таураларды буыптүю, тиеу, бөлек жерлерге (орындарға) белгi салу, оларды пломбалауға

байланысты бекiтiлген тəртiптерiн сақтауға; б) тиелген жүктiң нақты санын анықтауға (салмағын, орын санын, жəшiктерiн, байламдарын, бумаларын, будаларын жəне т. б) ;

в) буып-тиелген тауарларды тасыған кезде стандарттармен немесе техникалық жағдайлармен өзге мiндеттi тəртiптермен қарастырылған құжаттарды (буыптүю үстiндегi белгiнi, буманың тiзiмiн ж. б. ) əрбiр тиелетiн орынға қоюға (бұл құжаттар белгiлi орында болып келетiн тауарлардың атауын жəне санын анықтауға мүмкiндiк бередi) ;

г) стандарттармен, техникалық жағдайлармен, сызбалармен, рецептуралармен, үлгiлермен қарастырылған талаптарға сапасымен, жиынтықтылығымен сай тауарларды тапсыруға;

§ 5. Келiсiмшарт жасасу шарты

Келiсiмшарт жасасу шарты бойынша ауыл шаруашылық өнiмiн өндiрушi өзi өсiрген (өндiрген) ауыл шаруашылық өнiмiн ұқсату немесе сату үшiн осындай өнiмдi сатып алуды жүзеге асыратын дайындаушы тұлғаға беруге мiндеттенедi, ал дайындаушы оны қабылдауға жəне ол үшiн ақы төлеуге мiндеттенедi. Келiсiмшарт жасасу шарттың заңнамалық түсiнiгi Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнiң 478-бабында берiлген. Келiсiмшарт жасасу шарты, тауар жеткiзiлiм шартындай сипатталады, яғни ауыл шаруашылық өнiмiн дайындаушыға кəсiпкерлiк қызметiнiң жүзеге асырылуы негiзiнде берiледi, сондықтан келiсiмшарт жасасу шарты өзiнiң сипаттамаларымен тауар жеткiзiлiм шартына жақын. Қазiргi жағдайларда ауыл шаруашылық өнiмдерiнiң өндiрушiлерi оны бөлшек сауда жүйесi арқылы сирек өткiзедi жəне өнiмдi өз бетiмен қайта өңдеумен көбiнесе шұғылданбайды. Оған себеп, көп нарық субъектiлерiнiң мамандандыруының деңгейi жоғарыланып кеттi. Ауылдықтарға (өндiрушiлерге) ұсынылатын мəмiлелер көбiнесе кiрiптарлықпен жасалған мəмiлелер түрiнде болады. Олар дегенiмiз шын мəнде өсiрiлген (өндiрiлген) ауыл шаруашылық өнiмдi үлестiрумен байланысты қатынастарды реттеуге арналған келiсiм шарттарынан алыс. Өз кезегiнде Қазақстан Республикасы аграрлы ел болғандықтан, айтылған шарттың рөлi өте маңызды екенiн тану керек. Оларда (келiсiмшарт шарттарында) ауыл шаруашылықтың, өндiрiстiң өзгешелiгi ескерiледi. Ауыл шаруашылық өнiмiнiң өндiрушiсi ауа райының жағдайларына, ауыл шаруашылық техникасының жағдайына, пестициттарының, тыңайтқыштардың бар болуына тығыз байланысты. Осы байланысты келiсiм шарт жасасу шарты икемдi құқықтық институт сияқты қолдануы мүмкiн. Ауыл шаруашылық өндiрiсiне мемлекеттен ақша берiлмеген жағдайларда фермерге күнiн көру үшiн осы келiсiм шарт жасалады. Мысалы, келiсiмшарт жасасу шарты контракттың алдынала тауардың бөлiгiне төлеу мiндетiн қарастыруы мүмкiн. Өз кезегiнде бұл фермерге немесе өзге ауылшаруашылық өндiрушiге өзiнiң өзектi мəселелерiн шешуге мүмкiншiлiк бередi. Негiзiнен келiсiмшарт жасасу шарты сатушының (ауыл шаруашылық өнiмiн өндiрушiнiң) құқықтық қорғауының күшейтуiне мақсатталған, бiрақ оның iс-əрекет тетiгiн əбден жетiлдiру қажет. Құқықтық даму кезiнде ақыры осы саладағы шарттық тəжiрибенiң бiркелкi өлшемдерi (көрсеткiштерi) анықталуы қажет. Келiсiмшарт жасасу шарты Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнiң 478 - 481 бабымен тiкелей нормалармен реттеледi.

§ 6. Энергиямен жабдықтау шарты Бұл шарттың негiзгi белгiленуi энергияны өндiрушiлер мен тұтынушылардың қатынасын құқықтық формаға тарту. Энергия тұтынылатын жəне тектiк сипаттармен анықталатын болып табылады. Заттарды жiктеудiң осы негiздерi оның сипаттамасын анықтайтын болып келедi. Энергиямен жабдықтау шарты - көрсетiлген ерекшелiктердi иемденетiн (электр жəне жылу энергиялары) заттарды өткiзудi (сатып алу-сатуды) реттейтiн шарт. Ұқсастық бойынша ол энергияны қамтамасыз ететiн заттарды мысалы, табиғи газды, мұнайды, мұнай өнiмдерiн жеткiзу қатынастарына да қолданымды болып келедi, байланысты болады. Бұдан басқа, ол сумен жабдықтау бойынша жəне кейбiр өзге қатынастарды да реттей алады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.