Ө.А. ЖОЛДАСБЕКОВ – ҒАЛЫМ, ИНЖЕНЕР-МЕХАНИК

1 Өмірбек Арысланұлы Жолдасбеков
2 Ғылым және халықаралық ғылыми.техникалық ынтымақтастыққа қосқан үлесі

Өмірбек Арысланұлы Жолдасбеков 1931 жылы 1 наурызда Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданына қарасты Қызылсу ауылында, жұмысшы отбасында дүниеге келген. 1949 ж. Шымкент қаласындағы №7 мектепті алтын белгіге бітірген соң, М.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетіне түсті. Өмірбек Арысланұлы студенттік кезінен бастап ғылыми ізденіске көп қызығушылық байқатты және қолданбалы механика міндеттеріне қызығушылықпен ізденеді, сосын қайта-қайта жазықты және кеңістіктік жоғары класты механизмдерін студенттік кезінен бастап, ММТ кеңістік мектептің бас академигі, көрнекті ғалым-механик И.И. Артоболевсктің басшылығымен зерттеген.
1954-1958 жж ММУ бітіріп шыққан соң, ол Қазақ химия-технология институтында механика кафедрасында оқытушы, аға оқытушы болып және механика факультетінің деканы болып жұмыс істеді. 1958 жылы Мәскеу тоқыма институтының механизмдер теориясы, аспаптар және машина кафедрасына аспирантураға түсті, аспиранту бітірген соң 1961 жылдың желтоқсанында, осы кафедрада оқытушылық қызметіне қалдырылды. Ө.А. Жолдасбеков 1962 жылы Мәскеу қаласының Лениндік РК КОКП-тың партия қатарына қабылданды. Ол «Тоқыма станоктарының кинематика және динамика қарулы арқан механизмдері зерттеулері» тақырыбына кандидаттық диссертация жоғары деңгейде қорғап шықты.
1962 жылдың күзінде Ө.А. Жолдасбеков Қазақ политехникалық институтында (ҚазПТИ) жұмысқа ауысты, осы кезеңнен бастап оның ең басты үлкен жұмысы Қазақстандағы машина механикасы туралы ғылымның дамуы мен құрылуы басталды.
1962 жылы ҚазПТИ-да қайта құрылған автоматика және есептеу техникасы факультетінде декан болып, ал 1964 жылы осы институтта оқу ісі жөніндегі проректор болып тағайындалды. Осы уақыт аралығында жаңа жазықты және кеңістіктік жоғары класты механизмдер мен манипуляциялауыш құрылғылардың графиктік-аналитикалық және аналитикалық теориясын негіздеп, соның нәтижесінде әлемдік практикадағы теңдесі жоқ жаңа жүк көтергіш, жүк тиегіш-түсіргіш, грейферлік, жүк қармауыш және манипуляциялауыш құрылғыларды ойлап тауып, өндіріске енгізіп, ғылымға үлкен еңбегін сіңірді.
Танымал ғалымдардың еңбектері В.Л. Кирпичев, Н.Е. Жуковский, Л.В. Ассур, И.И. Артоболевский және басқаларының сүйене отырып Ө.А. Жолдасбеков жазық рычагты жоғарғы класты механизмдер кинематикасының фундаментальді теориясын құрды. Оның зерттеулерінде
координат жүйелерін айырбастау, серпімді буынды механизмдерінің қозғалыс механизмдерін анықтау заңдарын ескере отырып нақтылы қолөнерде маңызды болды. Олар ТСШ тоқым станоктарының негізгі теориялық зерттеулерінің жауапты түйіндеріне жатты. 1972 жылы Ө.А. Жолдасбеков «Жазық рычагты механизмдер теориясы» тақырыбына докторлық диссертациясын қорғады.