Биологиялық зерттеулерде молекулалық маркерлерді пайдаланудың тиімділігі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСРТЛІГІ

ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра

меңгерушісі Г. К. Зияева

Дипломдық жұмыс

Биологиялық зерттеулерде молекулалық маркерлерді пайдаланудың тиімділігі

Орындаған: Найзабаева Г. У.

Ғылыми жетекшiсі: б. ғ. к. Қожамжарова Л. С.

Тараз, 2012

Нормативтік сілтемелер

Дипломдық жұмыста сілтемелер төменде келтірілген стандарттар негізінде қолданылды:

ГОСТ 5. 04. 020 - 2008. Жоғары оқу орындарындағы диплом жұмысының құрылымы мен рәсімдеу талаптары.

ГОСТ 1770-74 - Шыныдан жасалынған зертханалық ыдыстар. Зат шынысы, пробирка, цилиндр және жабын әйнек т. б.

ГОСТ 4517-87 - Реактивтер.

ГОСТ 6709-72 - Дистилденген су.

ГОСТ 24027. 0-80 - Өсімдіктер үлгілерін пайдалану, жинау және зерттеу.

ГОСТ 24027. 1-80 - Өсімдіктер үлгілерін химиялық ыдыстарда сақтау. Анатомиялық құрлысын анықтау.

ГОСТ 42-3-84 - Өсімдіктерден алынған үлгілердің сапалық негізін анықтау. Шөпкеппені сақтау шаралары.

ГОСТ 2237-75 - Өсімдіктер жер үсті мүшелерін: гүлін, жапырағын, сабағын т. б анықтау. Химиялық құрамына талдау жасау. Бөлім 1. /Жинақ/ - М. - Изд-во стандартов, 1994, 159б.

ГОСТ 2237-75 - Өсімдіктер мүшелерін: тамырын, жемісін, тұқымын анықтау. Химиялық құрамына талдау жасау. Бөлім 2. /Жинақ/ - М. - Изд-во стандартов, 1994, 191б.

Анықтамалар, белгілеулер мен қысқартулар

Дипломдық жұмыста терминдер төменде келтірілген анықтамаларға сәйкес қолданылды:

Cistanche ambigua - күмәнді сайсағыз

Ephedra equisetina Bunge - қырықбуын қылша

Ephedra intermedia Schrenk - қызыл тамыр қылша

Ephedra regeliana Florin - Кузмич шөбі немесе қос масақшалы қылша

Ephedra Fedtschenkoi Florin - Федченко қылшасы

Ephedra lomatolepes Schrenk - Регел қылшасы

Ephedra monosperma C. A. Mey. - жиекті қылша

Ephedra distachya Linn . - бүрлі қылша

Ephedra strobilacea Linn - даратұқым қылша

Популяция - белгілі бір географияық ауданға бейімделіп таралған бір түрдің особьтарының жиынтығы.

Популяциялық полиморфизм -түрдің тиісті фитоценозды мекендеуге бейімделген формасы. Ол өсімдіктің тіршілік стратегиясын белгілейді.

ДНҚ полиморфизм құбылысы - өсімдіктер систематикасындағы және әр түрлі өсімдіктердің таксономиялық топтарындағы тарихи даулы сұрақтарды шешуге мүмкіндік береді.

ПТР - ДНҚ полиморфизмін зерттеуде маңызды молекулалық-генетикалық әдістердің бірі, олигонуклеотиттердің айналымының қайталануына бағытталған жүйе (Randomly Amplified Polymorphic DNA - RAPD) .

RAPD - өсімдіктердің генетикалық полиморфизімін зерттеуде кең қолданылатын әдіс.

PCR - полимеразды тізбекті реакция (ПТР), (Polymerase chain reaction)

Праймер - геномдарды салыстыруда RAPD-спектрі жеткілікті ақпарат алуға мүмкіндік беретін, полиморфты үзінділер.

Амплификация - олигонуклеотиттердің айналымының қайталануына бағытталған жүйе (Randomly Amplified Polymorphic DNA - RAPD) .

Ампликон - екі праймер аралығында орналасқан амплифицирленген ДНҚ фрагменті.

UPGMA - бір түрдің популяциясың полиморфизмін анықтайтын әдіс, туыстардың генетикалық дендограммасы.

ПААГ - полиакриламидтік гель

ДНК - дезоксирибонуклеин қышқылы

SDS - натрий додецилсульфат

dATP - дезоксиаденин нуклеотид

dGTP - дезоксигуанин нуклеотид

dCTP - дезокси цитидин нуклеотид

dTTP - дезокси тимидин нуклеотид

ТЭ - трис - ЭДТА буфер

Аннотация

Дипломдық жұмыста ДНҚ-маркерлерінің әр түрлі түрлері, олардың артықшылықтары мен кемшіліктері және қолданылуы аясы қарастырылды. Маркерлік жүйелер ретінде ПТР негiзінде жасалған ДНҚ-ның полиморфты кезектесулерін қолдану геномдардың маркерлермен қанығу мәселесiн шешуге және ДНҚ-ның кез-келген бөлігін маркерлеуге мүмкiндiк берді. ДНҚ полиморфизмін саралаудың жоғары технологиялық әдiстерiнiң дамуы өсімдіктерде генетикалық полиморфизм деңгейін анықтауға және популяциялық генетиканың теориялық негізінің жасалуына мүмкіндік берді. Осы әдістер көмегімен Cistanche ambiguа туысының ББЗ сандық және сапалық мөлшері анықталды.

Аннотация

В дипломной работе рассмотрены разные типы ДНК-маркеров, их достоинства и недостатки, области применения. Показано, что использование в качестве маркерных систем полиморфных последовательностей ДНК, созданных на основе ПЦР, позволило решить проблему насыщения геномов маркерами и маркировать практически любые участки ДНК. Развитие высоко технологичных методов анализа полиморфизма ДНК позляет оценить уровень генетического полиморфизма у растений и разработать основные теоретические положения популяционной генетики. С помощью этих методов определён количественный и качественный состав БАВ рода Cistanche ambigua.

Annotations

In the research paper examined different types of DNA markers, their advantages and disadvantages of the application. It is shown that the use of a polymorphic marker systems, DNA sequences generated by PCR, which solved the problem of saturation of genomic markers and label almost all sections of DNA. The development of high-tech methods for analyzing DNA polymorphism pozlyaet assess the level of genetic variation in plants and to develop the basic theoretical principles of population genetics. With these methods defined quantitative and qualitative composition of BAS kind of Cistanche ambigua.

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Ағзаның бойындағы пайдалы белгiлерiмен сабақтаса келетін, қандай да бір физиологиялық көрсеткіштерімен түзетілетін (мысалы, ферменттердің белсенділігі) жануарлардың, өсімдіктердің, бактериялар немесе саңырауқұлақтардың геномының құрылымдық ерекшеліктерін және зат алмасудың биохимиялық ерекшеліктерін молекулалық маркерлер деп атайды. Молекулалық-генетикалық маркерлерді қолдана отырып селекционер популяция ішінен белгілі аллельге ие жануарды, нақты өзіне қажетті генді үлкен дәлдікпен таңдап алады. Мысалы, сиырларда лейкозға төзімді гендi анықтай отырып ауруларға төзімді, генетикалық тұрғыдан сау және жоғары өнiмдiлікке ие табындар жасау мүмкіндіктері бар.

Маркерлік жүйелер ретінде ПТР негiзінде жасалған ДНҚ-ның полиморфты кезектесулерін қолдану геномдардың маркерлермен қанығу мәселесiн шешуге және ДНҚ-ның кез-келген бөлігін маркерлеуге мүмкiндiк берді. ДНҚ полиморфизмін саралаудың жоғары технологиялық әдiстерiнiң дамуы дербес топтар ретінде қарастырылатын (ПТР-РФҰП, SSCP, т. б. ) ДНҚ маркерлерінің бөліктерін біріктіретін маркерлердің жаңа түрiнiң (SNPs) жасалуына жағдай жасады. Молекулалық маркерлердің әр түрлi уақыт (1966-2003 жылға дейiн) аралықтарындағы әр түрлi түрлерiнiң мәлiмдiлiктері қаралып, келешекке болжам ұсынылады. Қазіргі уақытта ғылыми зерттеулердiң әдiстемелiгi өзгеруде және жоғарғы технологиялар қолданыла отырып үлгiлерiдi жаппай скринингтелуге ауысуда.

Генетикалық зерттеулердiң дамуындағы жетiстiктер информациялық генетикалық маркерлердің болуына негізделген. Алғаш генетикалық маркерлер ретінде морфологиялық (фенотиптік) белгiлер қолданылды, мысалы, осы маркерлерді қолдану арқылы 1913 жылы бірінші генетикалық карта (Drosophilla melanogaster генеом картасы) құрастырылды. Бірақ, морфологиялық белгiлердің тұқымқуалаушылығы күрделі сипатта болуы мүмкін және сыртқы ортаның жағдайларына тәуелдi болады. Зерттеулердiң молекулалық әдiстерiнің дамуы генетикалық полиморфизмнің гендердің өнімдеріне (белокты немесе биохимиялық полиморфизм) дейін және жасушаның генетикалық материалдар (ДНҚ полиморфизмі) деңгейіне дейін талдау жасайтын жаңа тест жүйесін жасауға мүмкiндiк бердi.

Соңғы жылдарда молекулалық генетиканың жетістіктері аллелдi гендердiң полиморфизмін ДНҚ деңгейінде зерттеуге мүмкiндiк бередi. ДНҚ полиморфизмі әр түрлi молекулалық маркерлеу әдiстерімен тестілеу мүмкін.

Биологияда әр алуан заманауи әдістердің қолданылуы өсімдік метоболиттерінің тіршілігіндегі роліне баға беру ғана емес, жабайы өсіміктердің нақты құрамындағы пайдалы заттарды анықтауға мүмкіндік туағызды.

Қазақстанның кең даласында бес мыңнан астам өсімдік түрлері өседі. Өсімдіктердің түрлік құрамы мен биохимиялық ерекшеліктері экологиялық жағдайға байланысты. Қазақстанның өсімдіктер дүниесі биологиялық белсенді заттардың таусылмас көзі. ББЗ синтезі туралы мәліметтер жоқ болғандықтан, өсімдіктердің биологиялық құрамы аз зерттелген және фармацевтикалық өндіріс жеткіліксіз дамығандықтан, Республиканың өсімдіктер дүниесі шектеулі пайдаланылады.

Күмәнді сайсағыз (( Cistanche Hoffmgy et Link) ) Қазақстан флорасының құнды техникалық өсімдіктер қатарында саналады. Ол сабағында әр алуан полисахаридтер, иридоидтер және өзге де биологиялық белсенді қосылыстар бар болуымен құнды болып саналады және бұл заттар медицинасы жақсы дамыған елдерде фармакологиялық белсенді қосылстар өндіруге шикізат ретінде пайдаланылады.

Зерттеу мақсаты: Қазақстандық қылша түрлерінің және күмәнді сайсағыздың биохимиялық, генетикалық, морфо-физиологиялық ерекшеліктерін анықтап, биологиялық белсенді заттарды бөліп алу әдістеріне тереңірек көңіл бөле отырып аталған өсімдік түрлерінің құрамындағы құнды биологиялық белсенді заттардың құрылымдылық мөлшері анықтау, олардың шикізат өндіруде тиімді деп саналатын негізгі популяцияларын өнеркәсіп пен фармакология саласына енгізу.

Зерттеудің ғылыми және практикалық құндылығы: Зерттеу жұмысы Қазақстан аумағында өсетін Ephedra L., түрлері мен Жамбыл облысының Мойынқұм ауданында өсетін Cistanche тұқымдасының морфо-физиологиялық, генетикалық, биохимиялық және биоэкологиялық ерекшеліктерін кешенді қарастыруға арналған. Өсімдіктердің түрішілік ДНҚ құрылымына байланысты айырмашылықтарын, ДНҚ құрамын анықтауда молекулалық маркерлеру әдісінің тиімділігін анықтауға негізделген.

Зерттеу әдістері: Қазіргі таңда өсімдікке фитохимиялық зеттеу жүргізу кезінде молекулалық биология мен өсімдіктер физиологиясының соңғы жетістіктері бойынша ұсынылған тиімді әдістерді пайдаландық.

Түрлерді анықтау мен сипаттамалар жасауда Флора Казахстана еңбегі кеңінен қолданылды. ДНҚ құрылымына байланысты айырмашылықтары мен ДНҚ полиморфизмін анықтауда полемеразды тізбекті реакциясы, сонымен қатар, белокты маркерлер көмегімен RAPD - спектрі әдісі қолданылды.

Зерттеу нәтижелері: Қазақстанның әртүрлі аймақтарында өскен қылша мен сайсағыз өсімдіктерінің морфофизиологиялық және экологиялық ерекшеліктері зерттелді. Сонымен бірге күмәнді сайсағыздың әр алуан популяциясындағы ақуыздар мен ферменттердің құрамы анықталды. Өсімдіктердің ДНҚ полиморфизмін зерттеуде молекулалық маркерлеу әдістерін қолданудың тиімділігі толығымен дәлелденді.

Қолдану аймағы: Алынған зеттеу нәтежелері Қазақстан флорасының жабайы емдік өсімдік түрлерін фитохимиялық және биохимиялық тұрғыдан зерттеуде және өнеркәсіп пен фармакология саласына жаңа биологиялық белсенді заттар алуда қолданылуы мүмкін.

Жұмыстың көлемі мен құрылымы. Дипломдық жұмыс Mіcrosoft Word 7, 0 for Wіndows жүйесінде компьютерде терілген 62 бет көлемінде баяндалып, 1−кесте және 10 − суретпен көрсетілді

Дипломдық жұмыс 3 бөлімнен, оның ішінде кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Пайдаланылған әдебиеттердің жалпы саны −83.

Негізгі бөлім

1. Генетикалық зерттеулердегі ДНҚ маркерлер: маркерлердің түрлерi, олардың қасиеттері және қолдану аясы

Тұңғыш рет 20-шы жылдары маркерлердің селекцияда қолданылуының теориялық негізін қалаған А. С. Серебровский болды, ол морфологиялық моногенді тұқым қуалайтын белгiлер туралы айтты. Қазіргі таңда табиғаты жағынан әр түрлі біраз маркерлердің түрлері белгілі. Өте қарапайым маркерлер - бұл хромосомалардың морфологиялық құрылысындағы айырмашылығы бар маркерлер. Хромосомадағы қандай да бір көшірулердің болуы, серiктері немесе хромосомалардың морфологиялық құрылысының ерекшелiктерi нақты аллелде геннің жағдайымен корреляциялана алады. Бұл идея қанағаттанарлық, ең бастысы жаңалық және анық мәлімет, бiрақ мәселе мынада: қасиеттердің өте аз мөлшері ғана хромосомалардың морфологиялық ерекшелiктерiмен корреляцияланады, мұны метафаза пластинкада микроскоп арқылы көруге болады. Осы себепке байланысты хромосомалардың морфологиялық ерекшеліктері, генетикалық маркерлер ретінде аз қолданылады [6] .

MAS-тағы келесi жетістік организмдердегі макромолекулалардың полиморфизмінің маңызының, негізінен ақуыздардың ашылуы болды. Яғни, бір ақуыз түрі (бiрдей функцияларға жауап беретін және шығу тегі бірдей) әр түрлi жануарларда (кейде сол бiр жануарда) әр түрлi электрофоретикалық қозғалысқа ие болып, метаболиттік тізбекте әр түрлі белсендiлiгiмен ерекшеленуі мүмкін. Мұндай варианттар аллелдi деп аталады және сол ақуызды кодтаушы тізбектегі ДНҚ геніндегі нуклеотидті алмасулардың (немесе қандай да бір өзге нүктелік мутацияның) нәтижесі болып табылатын, ақуыздың ұзындығын немесе зарядын өзгертетін ақуыздың полипептидтік тізбегіндегі аминқышқылдарының алмастырулары арқылы жүзеге асады. Ақуыздардың жоғары полиморфизмдiгiнiң ашылуынан кейiн зерттеушiлердiң арасында бірден, ақуыздардың аллелдi варианттарының адаптивтi немесе бейтарап әсерiне байланысты пiкiрталас басталды. Бұл пiкiрталастар қазiр де жалғасуда, бiрақ зерттеулердiң нәтижесінде полиморфты ақуыздар организмдердің селекциясында тиiмдi молекулалық-генетикалық маркерлер ретінде қолданылу мүмкіндіктерін дәлелденді.

Ақуыздардың кейбір варианттарының ғана электр заряды немесе мөлшері жағынан айырмашылықтары болатын болса, онда мұндай әдiстермен ерекшеленген генетикалық вариациялар гендiк деңгейде варианттардың жалпы сандарының тек қана 25% құрайды.

Жануарларда молекулалық маркерлер ретiнде қан топтарының жүйесi қолданыла алады, жануарлардың өнімділігіне қан топтарының ықпалы және ауруларға төзімділігіне әсерін анықтауға арналған көптеген жұмыстар жасалған [7, 8] .

Соңғы 28 жылда молекулалық генетиканың жетістіктері аллелдi гендердiң полиморфизмін ДНҚ деңгейінде зерттеуге мүмкiндiк бередi. ДНҚ полиморфизмі әр түрлi әдiстермен тестіленуі мүмкін, мысалы, гендегі нуклеотидтерінің кезектесулерін анықтау (Сиквенирлеу, өте қымбат, ұзақ, күрделi және дәл әдiс), және организмдердің рестракционды карталарын құрастыру (РФҰП), және ДНҚ әр түрлі бөліктерінің амплификациясы (RAPD-PCR, ISSR-PCR), және ДНҚ гибридизациясы (FISH, GISH, блоттингтер) және т. б. әдістер. Бұл өте нәзік және нақты әдістер болып табылады, олардың көмегімен экспрессирлеуші кезектесулердің ғана емес, сонымен қатар реттеуші және экспрессирленбейтін кезектесулердің полиморфизмін анықтауға болады (мысалы, бұқаның «сүттілігі» гендерiнiң кешенi) [6-8] .

1. Рестрикциялық полиморфизмнің талдауына негiзделген ДНҚ - маркерлер

ДНҚ кезектесулерінің белгілі бір аймағын үзіп алатын рестрициялық эндонуклеазаның (рестриктаза) ашылуы ДНҚ рестрикциялық полиморфизмінің талдауына негiзделген маркерлер жасауға мүмкiндiк бердi [9] .

Рестракционды фрагмент ұзындықтарының полиморфизмі (ПДРФ, англ. RFLP - Restriction Fragment Length Polymorphism) . РФҰП алғаш рет генетикалық маркер ретінде 1974 жылы аденовирус геномында термо-сезгiш мутацияны идентификациялауда қолдалды. Дегенмен, ДНҚ полиморфизмінің варианттарының генетикалық маркерлер ретінде кеңінен қолданылуы 1980 жылы Ботштейн мен өзге де авторлардың жұмысынан кейін жүзеге асты. Бұл жұмыста генетикалық маркерлер ретінде РФҰП қасиеттері талқыланып және ақпараттық деңгейін бағалау әдісі ұсынылды, әдістің қолданылуының теориялық негiзі анықталды (PIC - polymorphism information content) . Авторлар әдісті адам геномын картирлеу үшiн табысты қолданды. РФҰП нақты локустердiң (гендер) полиморфизмінің талдауы үшiн қолданады. РФҰП талдау әдiсі электрофоретиялық бөлiнуi нәтижесінде түзілген қоспа мен спецификалық зондпен белгiленген блот-гибридизациядан кейінгі рестрикция бөлiктерiнiң ұзындықтары анықталатын ДНҚ-ның рестриктазалармен өңдеуiне әкеледі. Рестрикциялаушы эндонуклеазлардың нақты спецификалық үзілу аймақтарына ие болуына байланысты, түрлер арасындағы ДНҚ-ның нуклеотид тiзбегiндегi генетикалық айырмашылықтар (яғни ДНҚ деңгейдегі полиморфизм) рестрикция сайттарының сәйкес ДНҚ молекулаларын бойлай әр түрлi үлестiрiлуiне және гомологикалы фрагменттердің ұзындығы өзгешеленетiн рестрикция өнiмдерiнiң алуына әкеледі. Сайып келгенде, ДНҚ полиморфизмі РФҰП ретінде тестіленедi [8-10] .

Бастапқыда ДНҚ полиморфизмінің пайда болуына негiзгi себеп рестрикцияның эндонуклеазалық тану сайттарына қатысты нүктелік мутациялар (сонымен бiрге микроделециялар және инсерциялар) деп есептелдi. Бұдан кейінгі зерттеулер нәтижесінде ДНҚ полиморфизмінің пайда болуының себептерінің спектрi кеңейтiлді және дәл қазiр негiзгi рөлді мынадай факторлар атқаратыны мәлім, олар: iрi делециялар және орнатулар, трансверциялар, транслокациялар, мобильді генетикалық элементтердің транспозициясы және т. с. с. Сонымен қатар, егер тану сайтында бір немесе бірнеше метилденген цитозинді қалдықтар болса, кейбір рестриктазалар ДНҚ-ны үзуге қабілетсіз болады. Сонымен бiрге, егер метилденген вариациялар болса, мұндай ферменттер полиморфизмді айқындай алады.

РФҰП-маркерлерін қолдану арқылы өсiмдiктер мен жануарлардың көп түрлерiнiң молекулалық-генетикалық карталарының құрастыруы бойынша алғашқы табысты нәтижелер алынды, әр түрлi организмдердің генетикалық полиморфизмі туралы көлемдi мәлiметтер жинақталды, шаруашылыққа пайдалы белгiлерi бар қауымдастықтар айқындалды. Маркерлердің осы түрінің маңызды қасиеттері нәтижелердiң нақтылығы, сонымен бiрге тұқымқуалаушылықтың кодоминантты түрi болып табылады. РФҰП -локустер көптеген аллельдерге ие, ал бұл олардың ақпараттылығын, деректiлiгiн жоғарылатады. Митохондриялық ДНҚ-ның және рибосомалық РНҚ-ны (рДНҚ) кодтаушы гендердің кластерінің РФҰП-талдауы популяциялық генетикада, биогеографиялық және филогенездік зерттеулерде кеңінен қолданылады. РФҰП-маркерлерінің жоғары консерватизмді болуы, олардың туыс түрлердiң салыстырмалы картирленуiнде қолданылуына мүмкiндiк бередi. Мысалы, РФҰП-зондтарының ортақ жиынын қолданудың арқасында көптеген өсiмдiктердiң толық генетикалық карталарының пайда болуы геномдар қатарын өзара салыстыруға мүмкiндiк бердi [13] .

ДНҚ-фингерпринт (синонимі - "гендiк дактилоскопия") көптеген қайталанатын кезектесулердің локустарының полиморфизмін зерттеуге мүмкiндiк бередi (мультилокусті талдау) . Талдау РФҰП жағдайындағы әдiспен жүргiзiледi, бiрақ спецификалық гибридизацияланған зонд ретiнде қайталанатын тiзбектердің кезектесулері - минисателлиттер қолданылады. Минисателлиттер геном бойынша дисперсияланған және олар ұзындығы 9-100 аса п. н. бірнеше рет қайталанатын кезектесулер бірліктерден құралады (тандемді қайталанатын кезектесулер) . Жеке кезектесулер бiр-бiрiнен ортақ ұзындықтары ("мотива" қайталануларының саны) және "мотива" нуклеотидті кезектесулеріндегi кейбiр вариациялары бойынша ерекшеленеді. Гибридизация кезінде "королы" кезектесулердің зонд ретінде қолданылуы рестракционды полиморфизмнің көптеген аймақтарын анықтауға және нақты бір түрге тән геномды ДНҚ-ның гибридизациясының жоғары спецификалық көрінісін алуға мүмкіндік береді. Осы әдіс көмегімен сүтқоректiлердің геномынан 30 астам жоғарыполиморфты локустарды анықтауға болады. Көптеген минисателлитті кезектесулер жоғары консервативті және олар әртүрлi организмдердің ДНҚ-да аналогиялық кезектесулерді анықтау үшiн қолданылады.

Минисателлитті зондтар әмбебап сипатта ғана емес, сонымен қатар локус-спецификалық түрде болады. Локус - спецификалық минисателлиттерді гелден бөліп алған ДНҚ фингерпринінде ерекше жолақ көрсететін фрагменттерді клондау арқылы алуға болады. Монолокусті микросателлиттер жоғары мәлiметтi және олар гендердiң жалғасу топтарының талдауы үшiн тиiмдi қолданылады [10-11] .

Минисателлиттерде полиморфизмнің пайда болуы және сүйемелденуiнiң негiзгi механизмі теріс кроссинговер және гендiк конверсия болып табылады. Сонымен қатар, микросателлиттердің биiк вариациялы (тұрақсыздық) болуы қайталанатын кезектесулердің iшкi қасиеттеріне емес, мутацияларды туындататын фланкирлеуші кезектесулерге және геномның мутагенді жүйелерінің активациясына байланысты болады. Адамның гипервариабельді минисателлитті локустерiндегi мутациялық процессiнiң жылдамдығы толық геномды ДНҚ-ға қарағанда жоғары. Өте жоғары полиморфизмнің арқасында маркерлердің бұл түрi популяциялық немесе филогенез зерттеулерiнде қолданылмайды, адамның, өсiмдiктердің және жануарлардың жеке идентификациясы үшiн қолданылады.

Блот-гибридизация қолданылатын рестрикциялық талдау (РФҰП, минисателлиттер) әдiстерiнiң кемшiлiктерi: радиоактивті изотоптардың қолданылуы, процесстің қиындығы мен ұзақтығы, талдаулар үшін жоғары сапалы ДНҚ-ның көп мөлшерде қажеттігі. Бұл кемшіліктер әдістің кең қолданылуына кері әсер етеді [8-11] .

1. Биохимиялық маркерлер

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс