Экономиканы мемлекеттік басқарудағы қазынашылық жүйені дамыту (Қазынашылық Комитетінің бөлімшелерінің материалдары бойынша)

Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті

ӘОЖ 334. 021:336. 747. 1(574. 41) Қолжазба құқығында

ЗИЯДИН САЯБЕК ТӘТТІБЕКҰЛЫ

Экономиканы мемлекеттік басқарудағы қазынашылық жүйені дамыту (Қазынашылық Комитетінің бөлімшелерінің материалдары бойынша)

08. 00. 05 - Экономика және халық шаруашылығын басқару

(қызмет салалары мен аялары бойынша)

Экономика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация

Ғылыми жетекшісі -

экономика ғылымдары докторы,

профессор Ж. М. Әділов

Қазақстан Республикасы

Семей, 2009

МАЗМҰНЫ

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН ШАРТТЫ БЕЛГІЛЕР

ҚР - Қазақстан Республикасы

БҰҰ - біріккен ұлттар ұйымы

т. б. - тағы басқа

ЖҰӨ - жалпы ұлттық өнім

ББӘ - бюджет бағдарламасының әкімгері

СТН - салық төлеушісінің тіркеу нөмірі

ЖСК - жеке сәйкестірме коды

БҚШ - бірыңғай қазынашылық шот

ХДБ - халықаралық даму банкісі

АЖ - ақпараттық жүйе

ҚБЕО - Қазақстан банк аралық есеп айырысу орталығы

ҚҰБ - Қазақстан Ұлттық банкі

ҚЖЖ - қазынашылықты жаңғырту жобасы

ҒТП -ғылыми техникалық прогресс

ҚБАЖ - қазынашылықты басқарудың ақпараттық жүйесі

АҚШ - Америка құрама штаттары

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі . Қазақстан Республикасы Президентті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа арналған «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Жолдауы бүгінгі күннің ең көкейтесті мәселелерін қозғады. Заманымыздың ең басты құжаты деуге тұрарлық жалынды жолдарда Президент ел алдына 10 түрлі міндет қойып отыр. Сонымен қатар өмірдің барлық саласын іргелі бастауға арналған бағыттар жеке-жеке көрсетілген. Жолдаудың тоғызыншы бағыты экономист-ғалымдардың қызықтыратыны анық, өйткені онда экономиканы мемлекеттік басқару және әкімшілік реформалар мәселесі қамтылған. Бұлар өз кезегінде негізінде экономика ғылымының институттары екені дау туғызбайтын болса керек. Жолдаудың жоғарыда аталған бағытына көз жүгіртер болсақ, онда былай делінген екен: «Тоғызыншы міндет-халықаралық іс-тәжірибесін ескеріп, әкімшілік реформаны жеделдете жүргізу. Біз экономиканы мемлекеттік басқарудың нәтижелілік, ашықтық және қоғам алдындағы есептілігі қағидаттарын арқау ететін сапалық жаңа моделін түзудеміз. Біздің мақсат - Үкіметті жаңғырта жаңарту, жоғары кәсіби мемлекеттік қызмет пен тиімді басқару құрылымын жасақтау. Олай болса, мемлекет көрсететін қызметтің басты тұтынушылары - барлық азаматтар мен бизнестің тікелей талаптарына бағынуға тиіс» [1] .

Жоғарыда айтылған міндеттің мазмұнын ашу үшін біз экономиканы мемлекеттік басқарудың бір саласы болып есептелетін қазынашылық қызметке тоқталамыз.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың жолдауындағы баса айтқан бәсекелестікке төзімді елу елдің қатарына ену үшін - қазынашылық жүйесін уақыт талабына сай жетілдіріп, оның кіріс бөлігін байыта беру- ол ертеңгі экономикалық - әлеуметтік сенімділігіміздің кепілі болады. Орын алып отырған проблемалардың техникалық және жүйелік сипатта шешілуі қазынашылық жүйенің бюджеттің орындалуына “тағы бір баспалдақтан өту үшін” адымын аршындатқан болар еді [2] .

Мемлекеттік бюджеттік саясатты жүргізу, барлық деңгейдегі бюджеттердің орындалу үрдісінде кірістер мен шығыстарды ұтымды басқару, мемлекеттік бағдарламаларды қаржыландырудың жылдамдығын арттыру, мемлекеттік қаржылардың мақсаткерлікпен ұтымды пайдаланылуына, сондай-ақ оның ел қазынасына тұтас түсуіне бақылауды күшейту мақсатында Қазақстан Республикасының Қазынашылық Комитетінің біртұтас орталықтандырылған жүйесі құрылды. Қазынашылық жүйесі қазірде қалыптасу кезеңіндегі жас құрылым болып табылады. Қазынашылық функциялары халықарлық стандарттардың, мемлекеттің экономикалық саясатының және уақыт талабына сәйкес өзгерістерді бастан кешіріп келеді. Қазынашылық қызметтің рөлі үлкен. Дегенмен бүгінгі таңда бюджеттің қазынашылық қоржынын еселеу мүмкіндіктері толық пайдаланылып отырған жоқ. Қазынашылық атты құрылымның макроэкономикалық қызметтері де толыққанды ашылмаған.

Қазақстан Республикасы Қазынашылық Комитеті-Үкіметке мемлекеттің қаржылық ресурстарын тиімді басқара отырып, республикалық бюджет қаржыларының мақсатты пайдаланылуына бақылау жасауда оңтайлы көмек көрсететін құрылым.

Қазақстан Республикасының “Бюджет Кодексінде ”( 2004 жылдың 24-ші сәуірі, № 548-П ) касса тұтастығына негізделген бюджеттің қазынашылық орындалуы бекітілген. Бұл жағдайда бюджеттің орындалуымен байланысты барлық операциялар, мемлекеттік қаржылық ресурстар жинақталады. Олар ҚР Ұлттық банкінің мекемесінде ашылған кіріс және шығыстар бойынша жалпы операциялар көрініс табатын біртұтас шотта жүргізіледі [3] .

Ел экономикасының ілгерілеп дамуына бағытталған шешімдерді қабылдау үшін Үкіметке мемлекеттің қаржылық және материалдық ресурстарының жағдайы туралы жедел және жеткілікті мол ақпарат қажет. Қазынашылық шоттарында мемлекеттік қаржыларды орталықтандырудың маңызды элементі болып кәсіпкерлікпен айналысу және табыс әкелетін басқа да қызмет түрінен алынатын қаржыларды есепке алу табылады.

Қазақстанның күллі аумағында біртұтас шот жүйесін құру қаржылық жоспарлау мен болжаудың сапалы жаңа жүйесіне көшуге мүмкіндік береді. Қазынашылық жүйесін дамытудың бір бағытына ҚР бюджеті мен жергілікті бюджет субъектілеріне кассалық қызмет көрсету жатады.

Қазынашылық өз қызметін экономикадағы негізгі макроэкономикалық үйлесімділіктер мен ағымдарды ескере отырып болжайды. Сонымен бірге, республикалық бюджет орындалуының қазынашылық жүйесі негізгі макроэкономикалық көрсеткіштер мен олардың даму серпініне айтарлықтай ықпал етеді.

Осылайша, бүгінгі күнде Қазақстанда мемлекеттік қаржыларды реттеу жүйесінде бюджеттің қазынашылық орындалуының ролін ғылыми тұрғыдан терең зерттеудің өзектілігі мен қажеттілігі қазақстандық экономиканың ерекшеліктерімен, сондай-ақ шетелдерде қазынашылық органдарының қызмет етуінің оң тәжірибесімен анықталған.

Бұл зерттеудің өзектілігі сонымен қатар Қазақстанда қазынашылық жүйесін құру, мемлекеттік басқару жүйесін түбегейлі реформалау және тұтас экономикалық жүйенің қайта құрылуымен тұспа-тұс келді. Қазынашылық басқармасы, ал жергілікті жерлерде аумақтық қазынашылық бөлімдері жұмыс істеп отыр. Соңғы он жылдықтарды саралай, ой елегінен өткізіп, талдау таразысына салып, қандай да бір қорытынды жасау мен қазынашылық қызметтің тиімді бағыттарын анықтау үшін біршама тәжірибе жинақталды.

Тақырыптың зерттелу дәрежесі. Арнайы экономикалық әдебиеттерді талдау зерттеушілердің арасында алдын-ала, ағымдағы және кейінгі бақылаумен байланысты республикалық бюджеттің қазыналық орындалуының қажеттілігі туралы біржақты пікір жоқ екенін көрсетті. Қаржылық бақылау мәселелері және мемлекеттік басқару құрылымындағы қазыналық жүйенің рөлі туралы пікірлердің алуандығы аталған ұғымның көпжақтылығын көрсетеді.

Мемлекеттік қаржылық бақылау және бюджетаралық қатынастарды жүзеге асыру мәселелерімен байланысты қазынашылық қызметті зерттеушілердің арасында ТМД елдері бойынша Л. А. Бережная, А. В. Максимов, В. Баликоев, С. Валентий, М. Задорнов, Г. Крылов, Б. Мамаков, Т. Нестеренко, В. Пансков, А. Починка, В. Романовский, С. Хурсевич, М. Яндиев, ал қазақстандық ғылыми- зерттеушілер арасында осы тақырыпқа қалам сілтеген, тақырып өзегінің жан - жақты ашылуына бірқатар оң қадам жасаған К. К. Жуйриков, С. Ж. Ташенова, Ж. И. Ихданов, Қ. Т. Идимов, П. Б. Исахова, Г. Арынова, С. Т. Жақыпбеков, Д. О. Оналтаев және т. б. экономист - ғалымдардың еңбегін атап көрсетуге болады. Мемлекет өмір сүріп, оның қазынасын еселеп молайтуға талпыныс барда қазынашылық жүйесін жетілдірудің ғылыми тұрғыдағы тұжырымдалған сыр- сипатын ашу - болашақ ғылымының үлесінде.

Әрекет етуші қазынашылық жүйені талдау қажеттілігі, нарықтық қатынастардың қалыптасу жағдайында оның жұмысындағы тиімді бағыттарды анықтау осы диссертация тақырыбын, оның мақсаттары мен міндеттерін, ауқымдарын, әдістерін, ақпараттық базасын және зерттеу нәтижелерін пайдалану бағыттарын анықтауға негіз болды.

Диссертациялық зерттеудің мақсаты мен міндеттері .

Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару жүйесіндегі қазынашылық қызметтің қалыптасуының теориялық және әдістемелік аспектілерін зерттеу нәтижесінде олардың дамуына нақты ұсыныстар жасау.

Бұл зерттеу жұмысының алдына қойылған мақсат ғылыми зерттеудің құрылымы мен оның қисынды тізбектілігін сипаттайтын келесідей міндеттерді шешу қажеттілігімен айқындалған:

- қазіргі заманғы экономикалық жағдайларда қазынашылық қызметтің категориялық анықтамаларын анықтау, олардың жіктелуі мен құрылымын сипаттау;

- қазынашылықты «жүйе» ретінде қарастыру және оның құрылымдық моделін дайындау;

- экономиканы мемлекеттік басқарудағы қазынашылық қызмет пен бюджетаралық реттеудің шетелдік тәжірибесін енгізу шегі мен мүмкіндіктерін бағалау;

- Республикалық және жергілікті деңгейде қазынашылықтың дамуына құрылымдық-функционалдық талдау жүргізу;

- Қазақстанның қазынашылық жүйесінің даму бағыттарын анықтау, оның жетілдіру жолдарын айқындау;

Зерттеу объектісі - Қазынашылық комитетінің бөлімшелерінің қызмет әрекеті.

Зерттеу пәні - экономиканы мемлекеттік басқарудағы қазынашылық қызметтің экономикалық-ұйымдастыру қарым-қатынасы.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі ретінде қазынашылық жүйенің даму және қалыптасу мәселелері, мемлекеттік қаржылық бақылаудың нарықтық трансформация жағдайында экономикалық саясатты жүзеге асыруға тиімді әсер ету үрдістері, Қазақстан Республикасының қаржылық және экономикалық қатынастар аумағындағы мемлекеттік органдарының заңдылық және нормативті құжаттары қызмет етті. Диссертациялық зерттеуде жүйелік талдау мен жинақтау, салыстырмалы, субъектілік-объектілік, экономикалық және статистикалық талдау әдістері, сондай-ақ экономикалық теория, саясат пен тәжірибенің біртұтастық қағидалары қолданылды.

Диссертацияның ғылыми жаңалығы. Жүргізілген зерттеудің маңызды нәтижесі тұрғысында келесі ғылыми негізделген теориялық және тәжірибелік ұсыныстар сипатталды:

- ғылыми теориялық тұрғыда «экономиканы мемлекеттік басқару», «қазынашылық», «қазынашылық жүйе» ұғымдарының авторлық түсініктемелері мен сипаттамалары нақтыланды;

- қазынашылық “жүйе” тұрғысындағы ерекшеліктерін енгізетін толықтай құрылымдық моделі дайындалды;

- шетелдік және отандық экономист ғалымдардың түрлі көзқарастарын зерттеу мен жалпылау негізінде қазынашылыққа және қазынашылық жүйеге авторлық анықтама нақтыланды;

- шетелдердегі қазынашылық қызметке салыстырмалы талдау жүргізу негізінде оның ұйымдастырылуын жетілдірудің негізгі бағыттары мен заңдылықтары және өтпелі кезең экономикасындағы елдердегі қоғамдық ресурстарды тиімсіз басқару жағдайында билік пен құзіреттердің тар шеңберінен функциялар туралы қорытынды жасалды;

- Қазақстанның қазынашылық жүйесінің даму бағыттары анықталып, оны жетілдіру жолдары ұсынылды;

Қорғауға шығарылған негізгі тұжырымдамалар:

- қазынашылық қызметті басқарудың теориялық аспектілері, ерекшеліктері анықталып және оның атқаратын функциялары нақты дәлелденді;

- қазақстанның қазынашылық жүйесінің құрылымдық моделі жасалды;

- қазақстанның қазынашылық жүйесіне шетелдік тәжірибені енгізу шегі мен мүмкіндіктері бағаланды;

- қазынашылық қызметтің даму тенденциясын талдау нәтижесінде оның құрылымдық функционалдық ерекшеліктері ашып көрсетілді;

- қазынашылық қызметті мемлекеттік басқару жөнінде ғылыми негізделген ұсыныстар жасалды.

Жұмыстың теориялық және әдістемелік маңыздылығы алға қойған міндеттердің өзектілігімен және қозғалған мәселелердің өңделу деңгейімен анықталады. Теориялық маңыздылығы диссертациядағы жағдайлар, теориялық қорытындылар мен нұсқаулар экономиканы мемлекеттік басқару жүйесінде қазынашылық қызметтің рөлін ғылыми негіздеу үрдісінде, қазіргі жағдайда мемлекеттік қаржылық басқарудың қазынашылық жүйесінің даму тұжырымдамасын жасау және оның ұйымдастырушылық-функционалдық құрылымын жетілдірудің негізгі бағыттарын таңдауды пайдалануға болатындығынан тұрады. Зерттеу материалдарын “Мемлекетті экономикалық реттеу”, “Салық салу”, “Мемлекетті жергілікті басқару” «Қазынашылық басқару» пәнін жоғары оқу орындарында оқытуда, Қазынашылық Комитет органдарының қызметкерлерінің біліктілігін жоғарылату процесінде пайдалануға болады.

Жұмыс сынамасы және оның нәтижелерін енгізу. Менің бұл ғылыми еңбегімнің зерттеу нәтижелері Семей, Астана қалаларындағы Қазынашылық Комитет бөлімшелерінің әртүрлі мәжілістерінде, Астана, Шәкәрім атындағы “Семей” мемлекеттік университетінің ғылыми-тәжірибелік конференцияларында ұсынылып, оң бағаға ие болды.

Зерттеу нәтижелерінің жариялануы. Диссертация тақырыбы бойынша нәтижелері жалпы 12 шартты баспа табық көлемде 15 басылыммен жарық көрді.

Диссертациялық жұмыстың құрылымы. Диссертация кіріспеден, үш тарауға біріккен тоғыз параграфтан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады. Жұмыс мазмұны комьютерлік теру түрімен мәтінінің 143 бетінде баяндалады. 14 кесте және 14 суреттен тұрады. Библиография 120 көрсеткіш-арнадан алынған.

1 ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ҚАЗЫНАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Экономиканы мемлекеттік басқарудағы қазынашылықтың мәні мен рөлі

Ел экономикасы - бұл әрқашан қарым-қатынаста болатын жүз миллиондаған әр түрлі компоненттердің (ішінде адамдар, бюджеттік құрылымдар, машиналар, жабдықтар, материалдар, шикізаттар, құралдар және т. б) жиынтығы. Бұл жұмыстың синхрондігі - экономикалық жүйенің алыптығы, оның жалпы мақсаттық міндеттерді зерттейтін шаруашылық механизм арқылы динамикалық тұрақтылығы қамтамасыз етіледі.

Көп санды зерттеулер мен тәжірибелер ел экономикасының өркендеуі мен оның халқының тыныштығы экономикалық абстрактілі жағдайларға емес мемлекеттік басқарудың нақты экономикалық және саяси стратегияларына тәуелділігін көрсетеді. БҰҰ-ның мамандары, эксперттері қорытынды жасайды: “Егер мемлекеттік басшылық толықтай және тиімді жұмыс істесе, сондай-ақ елді тонамай, заңдылықтардың дұрыс сақталуын қамтамасыз етсе, онда ел өркендейтін болады. Барлық елдердегі экономикалық жеңістер мен жеңілістер мемлекеттік басқарудың формасымен, әдістерімен және профессионалдылығымен анықталады. ” БҰҰ - мәліметтері бойынша XX ғ. Соңғы 30 жылында мемлекеттік басқарудың архаикалық формасы сақталған әлемнің ең кедей елдерінің үлесі (бұл барлық елдің 1/5 бөлігі), жалпы әлемдік кірісте 2, 3 %-тен 1, 4%-ке дейіе төмендеді, ал ең бай елдердің үлесі 20% (барлық елдің 1/5 бөлігі), осы уақыт бойы 70-тен 80%-ке өсті. Осымен байланысты әлемнің көптеген елдері шаруашылық ұйымдардың (коммерциялық және коммерциялық емес) қызметі мемлекеттік реттеуді қамтиды, сондай-ақ әкімшілік басқарудың тура тетіктерін қосады. Ол үшін экономиканы мемлекеттік басқару функцияларын орындайтын үкімет органдары (министрлік, комитет) құрылды. Жеке функциялар бойынша (қаржы, салық және т. б. ) салалық, сонымен қатар аймақтық және өзінің бақылауындағы сфера сыртындағы бір де бір шаруашылық объектісі жоқ аймақтық емес салалар [4] .

Сонау Платон кезіндегі философтар мен социологтар, тіпті қазіргі кездегі политологтардың айтуы бойынша мемлекеттің әлеуметтік құрылымы бұл - мемлекеттік биліктің күші арқылы қоғамға басшылық ету және де белгілі бір мақсатқа жету үшін арнайы әдістемелік жүйенің социумға әсер етуі. Монарх, король, хан немесе басқада да басқарушы адам өз қолындағы мемлекеттік билікті сақтап қалу үшін халыққа биліктің құдайдан берілгені туралы немесе қоғам ішіндегі ең жоғарғы көрсеткіштерге ие болған адам ғана басшылық ете алады деп сендірген.

Мемлекет - әлеуметтік формация болып табылады, бұл формация халықты ұлты немесе діни жағынан біріктіріп қана қоймай, сонымен қатар негізгі аумақтың бірігуін қамтамассыз етеді.

Экономиканы мемлекеттік басқару - бұл халықтың қоғамдық қызметін оптимизацялау үшін мемлекеттік аппараты қолданылатын, экономикалық, саяси және құқықтық басқарудың тәсілдері мен реттелудің жүйесі болып табылады. Мемлекет өзінің құрылымының біртұтастығын қамтамассыз етіп отыруы керек, басқа мемлекеттермен, мемлекеттік одақтарымен дипломатиялық, саяси және экономикалық байланыстарды қалыптастыру керек [5] .

Басқару теория бойынша мемлекет қиын, ашық жүйе болып табылады, сонымен қатар қоршаған ортаның өзгерісіне бейімделігіне бағытталған және де өзін-өзі басқаруына, өзінің дамуын реттеуіне бағытталған жүйе болып табылады.

Экономиканы мемлекеттік басқарудың принциптері, яғни өндірісті, қоғамды және жеке тұлғаны басқару принциптері халықтық өркениетті қамтамассыз ететін дамудың диалектикалық заңы болып табылады. Әлеуметтік - саяси формацияның орны ауысса, онда бүкіл өмірдегі өзгерістердің дамуына байланыссыз экономиканы мемлекеттік басқарудың тәсілдері, формалары, техникасы және принциптері де өзгеруге ұшырайды. Экономиканы басқарудың принциптері универсалды болып табылады. Яғни бұл принциптер тұлғаға әсер ету үшін және кез-келген социумды оптималды басқару үшін қолданылады.

Басқару принципі - кез-келген өнердің қиын фундаметі болып табылады.

Экономиканы мемлекеттік басқарудың принциптер іс басқарылатын жүйенің заңдылығын анықтайды: оның құрылымын, ұжымға әсер ету әдістері, оның мүшелерінің іс-әрекет мотивациясын қалыптастыру және де басқарушылық еңбектің технологиясы мен техникалық қамтамасыз етуді есептейді. Мемлекеттік басқарудың өнері тек қана инициативаға, интуицияға, басқарушының талаптына ғана сүйенбеуі керек. Бұл өнер нақтылы теориялық база негізінде қалыптасқан.

Экономиканы мемлекеттік басқару процесі кезінде көптеген тәсілдер, жағдайлар, шаралар қолданылады. Яғни функцияларды, этаптарды, процедуларды, операцияларды бір шешім қабылдау кезінде тиімді және сапалы түрде бағыттау.

Елбасы өз Жолдауында әкімшілік реформасы өте күрделі мәселе екенін атап өтті. Сонымен қатар арнайы тындаулар өткізу қажеттілігін баса көрсетті [6] . Осыған орай жоғарыда айтылғандарға қоса бір қатар ұсыныстар айтқымыз келеді:

1. Экономиканы мемлекеттік басқару органының қызмет аясына нақты тиянақталып басқа органдардың жүмысын қайталамауы тиіс. Мысалы, бір мәселемен қатарына бірнеше мемлекеттік басқару органдарының айналысуын фактілері жеткілікті. Мұндай жағдайда олар бірін-бірі қайталауға мәжбүр болады, соның салдарынан сол саладағы мемлекеттік басқарудың тиімділігін қамтамасыз ете алмайды. Айталық, діни Прокуратура, Әділет, Ішкі істер, Мемлекеттік қауыпсіздік, жергілікті атқару билігінің құрамындағы ішкі саясат органдары қатар атқарады.
2. Экономиканы мемлекеттік басқару органдарының жүйесіне енбейтін, бірақ мемлекеттік қызмет туралы заңнаманың орындалуын қадағалау арқылы жанама басқару функцияларын атқаратын артық буындар бар. Біздің ойымызша олардың қызметі жалпы экономиканы мемлекеттік басқару жүйесіне үйлеспейді, тиімділігін арттырмайды. Мысалы, Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттіктің тәртіптік кеңестері сондай құрылымға жатады.
3. Мемлекеттік қызметшілерді әкімшілік саяси деп бөлудің өзі әлі де пікір талас тақырыбына айналуы тиіс. Шын мәнінде саяси қызметкерлердің қатарына кіретін лауазымдар тізбесі орынсыз кеңейтілген деп есептейміз. Әкімшілік реформасын талқылау барысында бұл санаттардың әрқайсысының нақты сипаттама беру және оларға енетін лауазымдық тізбені қайта анықтау керек. Сонымен бірге мемлекеттік қызметкер қатарына енгізілген түрлі мамандық өкілдері-есеп, шаруашылық қызмет көрсету мамандарын бұл құрылымнан шығару керек.
4. Жергілікті атқарушы биліктің басшы лауазымдарын сайлау емес, тек тағайындау жолымен қызметке орыналастыру керек деп есептейміз. Ал, олар қызметті атқару барысында кеншіліктері анықталып жатса, жергілікті мәслихаттардың оны қызметінен босатуға дейінгі жауапкершілікке тартуға өкілеттігін күшейту орынды.
5. Мемлекеттік қызметке кіру процедурасы жетілдіруі тиіс. Өйткені қазіргі орын алып отырған процедура мемлекеттік басқару органдарының тиімді жұмысын толық қамтамасыз ете алмайды.

Біздің еліміздегі экономиканы мемлекеттік басқару үнемі жетілдіру үстінде. Олардың мемлекеттің даму денгейіне сәйкес тиімді, заң шеңберінде жұмыс істеуі аса маңызды. Қазір талқыланып жатқан әкімшілік реформасы бұл саладағы кемшіліктерді, проблемаларды дәл тауып, жана жағдайға үйлесімді жолдарын анықтауы тиіс. Осы орайда біздің ұсыныстарымыз пікірталас арқалуына айналады және басым бөлігі заңнамаларға енуге құқығы бар деп есептейміз. Экономиканы мемлекеттік басқаруда көптеген салаларды қамтиды. Солардың ішінде ең маңызды рөл атқаратыны қазынашылық жүйе.

Қаржы жүйесі - мемлекеттік қаржылар, несие жүйесі, ұдайы өндіріс үрдісі салаларының қаржылары, қайталама қаржы нарығы мен халықаралық қаржылардан тұрады. Мемлекеттік қаржылар өз кезегінде құрамына мемлекеттік бюджет, салықтар, мемлекеттік несие, бюджеттен тыс қорлар, мемлекеттік кәсіпорындар қаржылары мен мемлекеттік сақтандыруды енгізеді. Қазынашылық қызмет мемлекеттік қаржылардың барлық құрылымдық бөлімшелерін қамтиды [7] .

Біріншіден, мемлекеттік бюджеттің қазыналық орындалуын жүзеге асырады;

Екіншіден, әртүрлі деңгейлі бюджеттер арасында салықтарды бөледі;

Үшіншіден, мемлекеттік несиелер мен қарыздардың және олар бойынша пайыздардың толық және уақытында өтелуін;

Төртіншіден, қаржыларды игереді және бюджеттен тыс қорлар, сондай-ақ мақсатты мемлекеттік бағдарламаларға түсетін бюджет қаржыларының мақсатты қолданылуын бақылайды;

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс