ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
1. ХІХ ғасырдың соңындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
2. ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
3. Балалардың музыкалық тәрбиесі
2. ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
3. Балалардың музыкалық тәрбиесі
Еліміз тәуелсіз туын тіккен алғашқы жылдардан-ақ жасұрпақ тәрбиесіне үлкен көңіл бөлініп келеді. 1993 жылғы Республикамыздың музыкалық тәлім-тәрбие тұжырымдамасында: «Тәрбие деп халықтың ғасырлар бойы жинақтап іріктеп алған озық дәстүрлерін жастардың бойына сіңіру» [23] танылатыны айтылған. Бұл бағдар әрине, кездейсоқ белгіленген жоқ.Кеңестік дәуірде жастар тәрбиесі ұлттық тамырынан, құнарынан айырылып, бейұлттық бірыңғай сипатқа көшкені белгілі. Ұлттық тәрбие дәстүрлері «ескілік сарқыншағы» ретінде қоғам өмірінен, мектеп тәжірибесінен, педагогика ғылымынан ығыстырылды. Бұның өзі жастар бойында адамгершілікке жат «Ұлттық дәстүрден ажырадық, тарихи сана ұмытылды, ана тіліміз шетқақпай болды, үлкенді сыйлауды қойдық: ұятын жоғалтқан қыздар, баласынан безген жас аналар, жетімдер үйінде «қара бала», қарттар үйінде «қара шал» көбейіп барады» /2/ мінез-әрекеттердің үстемдік құруына соқтырды. Тәуелсіздік алған еліміз жас ұрпақ тәрбиесін адамгершілікке, сұлулыққа т.б.с.с. ізгілік бағыттарына бұруды жүзеге асыруда. Өнердің осы түрінің адамның жан-дүниесіне ықпал ету механизмдері мен оның табиғатын танып білуге ерте кездің өзінде – ақ антика ғұламалары назар аударған. Тарихи археологиялық деректерге қарағанда, музыка ежелгі грек қауымының өмір тіршілігіне айтарлықтай орын алған және олар музыкалық тәлім-тәрбиеде назар аударалық тәжірбие жинақтаған. Ерте пифагоризм б.э.д. ҮІ-ІҮғ.ғ. теориясында адамның жан дүниесінің музыка рақылы тазаруын білдіруде catarsis ұғымы қолданылғаны белгілі. Б.э.д. VI ғасырда өмір сүрген философ әрі математик Пифогор музыканың акустикалық заңдарын ашқан. Ал б.э.д. III ғасырда механик Ктесибий бүгінгі орган аспабының көне үлгісі сулы саз аспабын (гидравлос) ойлап шығарған. Ежелгі грек елінде белгілі бір музыкалық тәлім-тәрбие жүйесінің қалыптасқандығына ұлы Гомердің «Илиада», «Одиссея» поэмаларының мазмұны; лира, кифара аспабында ойнап, ән салып тұрған грек вазаларындағы суреттер, статуэткалар; бүгінгі музыка теориясында қолданып жүрген көне терминдер («музыка», «мелодия», «гармония», «гамма» және т.б.);
1. Кульманова Ш.Б. Теория и практика воспитания младших школьников средствами казахской народной музыки. – Алматы, 1999.
2. Ғизатов Б. Мектептегі ән-музыка сабағы. Музыка сауаты, ән үйрету, музыка тыңдау. Методикалық көмекші құрал. – Алматы, 1982.
3. Әбиев Ж. Педагогика тарихы: Оқу құралы. Алмты: Дарын, - 2007. - 480б.
4. Қалиев С., Молдабеков Ж., Иманбекова Б. Этнопедагогика: Оқулық. – Астана: Фолиант, 2007. – 400б.
5. Ұзақбаева С.А. Өміршең өнер өрісі. Алматы, 1982. 92-95б.
6. Дүйсембінова Р.Қ. Музыкалық білім беру педагогикасы – Талдықорған, 2006. 77-82 б.
7. Ғизатов Б. Мектептегі ән-музыка сабағы – Алматы, 1962. 15-18 б.
8. Кабалевский Д.Б. Прекрасное пробуждает доброе. –М, 1973. Из истории музыкального воспитания: Хрестоматия / сост. О.А. Апраксина, - М, 1990. 37-42 б
9. Ерзакович Б.Г. , Коспаков З.Е. Қазақ музыка фольклорының тарихнамасы. –Алматы, 1986. 148-163 б.
2. Ғизатов Б. Мектептегі ән-музыка сабағы. Музыка сауаты, ән үйрету, музыка тыңдау. Методикалық көмекші құрал. – Алматы, 1982.
3. Әбиев Ж. Педагогика тарихы: Оқу құралы. Алмты: Дарын, - 2007. - 480б.
4. Қалиев С., Молдабеков Ж., Иманбекова Б. Этнопедагогика: Оқулық. – Астана: Фолиант, 2007. – 400б.
5. Ұзақбаева С.А. Өміршең өнер өрісі. Алматы, 1982. 92-95б.
6. Дүйсембінова Р.Қ. Музыкалық білім беру педагогикасы – Талдықорған, 2006. 77-82 б.
7. Ғизатов Б. Мектептегі ән-музыка сабағы – Алматы, 1962. 15-18 б.
8. Кабалевский Д.Б. Прекрасное пробуждает доброе. –М, 1973. Из истории музыкального воспитания: Хрестоматия / сост. О.А. Апраксина, - М, 1990. 37-42 б
9. Ерзакович Б.Г. , Коспаков З.Е. Қазақ музыка фольклорының тарихнамасы. –Алматы, 1986. 148-163 б.
ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі.
Жоспары:
1. ХІХ ғасырдың соңындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
2. ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
3. Балалардың музыкалық тәрбиесі
Еліміз тәуелсіз туын тіккен алғашқы жылдардан-ақ жасұрпақ тәрбиесіне үлкен көңіл бөлініп келеді. 1993 жылғы Республикамыздың музыкалық тәлім-тәрбие тұжырымдамасында: Тәрбие деп халықтың ғасырлар бойы жинақтап іріктеп алған озық дәстүрлерін жастардың бойына сіңіру [23] танылатыны айтылған. Бұл бағдар әрине, кездейсоқ белгіленген жоқ.Кеңестік дәуірде жастар тәрбиесі ұлттық тамырынан, құнарынан айырылып, бейұлттық бірыңғай сипатқа көшкені белгілі. Ұлттық тәрбие дәстүрлері ескілік сарқыншағы ретінде қоғам өмірінен, мектеп тәжірибесінен, педагогика ғылымынан ығыстырылды. Бұның өзі жастар бойында адамгершілікке жат Ұлттық дәстүрден ажырадық, тарихи сана ұмытылды, ана тіліміз шетқақпай болды, үлкенді сыйлауды қойдық: ұятын жоғалтқан қыздар, баласынан безген жас аналар, жетімдер үйінде қара бала, қарттар үйінде қара шал көбейіп барады 2 мінез-әрекеттердің үстемдік құруына соқтырды. Тәуелсіздік алған еліміз жас ұрпақ тәрбиесін адамгершілікке, сұлулыққа т.б.с.с. ізгілік бағыттарына бұруды жүзеге асыруда. Өнердің осы түрінің адамның жан-дүниесіне ықпал ету механизмдері мен оның табиғатын танып білуге ерте кездің өзінде - ақ антика ғұламалары назар аударған. Тарихи археологиялық деректерге қарағанда, музыка ежелгі грек қауымының өмір тіршілігіне айтарлықтай орын алған және олар музыкалық тәлім-тәрбиеде назар аударалық тәжірбие жинақтаған. Ерте пифагоризм б.э.д. ҮІ-ІҮғ.ғ. теориясында адамның жан дүниесінің музыка рақылы тазаруын білдіруде catarsis ұғымы қолданылғаны белгілі. Б.э.д. VI ғасырда өмір сүрген философ әрі математик Пифогор музыканың акустикалық заңдарын ашқан. Ал б.э.д. III ғасырда механик Ктесибий бүгінгі орган аспабының көне үлгісі сулы саз аспабын (гидравлос) ойлап шығарған. Ежелгі грек елінде белгілі бір музыкалық тәлім-тәрбие жүйесінің қалыптасқандығына ұлы Гомердің Илиада, Одиссея поэмаларының мазмұны; лира, кифара аспабында ойнап, ән салып тұрған грек вазаларындағы суреттер, статуэткалар; бүгінгі музыка теориясында қолданып жүрген көне терминдер (музыка, мелодия, гармония, гамма және т.б.); Дамон (Перикл мен Сократты музыкаға үйретуші), Платон, Аристотель, сияқты ғұламалардың музыка, музыканың әсер-ықпалы жөнінде жасаған пайымдаулары; музыкалық аспаптарда ойнап үйрену мектептерінің, музыканы оқытушы арнайы ұстаздарының болуын мысалға келтіруге болады. Музыка өнері, музыкалық тәлім-тәрбие жөніндегі мағлұматтарды Африка, Латын Америкасы, Шығыс елдерінің тарихи ескерткіштерінен де байқауға болады. Қоғам мен мәдениеттің, білім мен ғылымның дамуына қарай музыкалық-педагогикалық ой-пікірлер де қанат жайып, өркендей түсті.
ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында музыкалық білім беру педагогикасы дербес ғылым саласы ретінде дами бастады. Оған бірнеше факторлар себепкерлер болды. Біріншіден, бұл қоғамның әлеуметтік жаңаруы және адамгершілік, халықтық, ізгілік, демократизм идеяларының белең алуына, екіншіден ағартушылық идеяларының өркендеуіне байланысты еді. Осы кезеңде өмір сүрген орыс классик сазгерлері, педагогтері А.Н.Серов, В.В.Стасов, Ц.А.Кюи, М.Глинка, А.Даргомыжский, П.И.Чайковский, С.Танеев, Н.Римский-Корсаков т.б.өнерде халықтық демократизм, ағартушылық идеяларын дәріптеп, тәрбиені прогресшіл рухпен қанықтыруды батыл талап етті және музыкалық мәдениетті жетілдіру жөніндегі құнды пайымдаулар жаслып, оларды іс жүзінде жүзеге асыруға атсалысты. Пғартушылық идеялары Л.Н.Толстой, А.П.Чехов, А.М.Горький т.б. ұлы орыс жазушылар тарпынан да кең қолдау тапты. ХІХ ғасырдың 60-шы жылдарында қоғамдық қозғалыстар жанданып, озық идеялар тарала бастады, сонымен бірге музыкалық білім беру педагогикасы саласында жаңа, тың құбылыстар кеңінен қанат жайды. Зерттеушілер музыкалық білім беру педагогикасының ғылым ретінде қалыптасу, даму жағдайын басты үш кезеңге бөліп қарастырады. Сол кезеңнің біріншісі ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы музыкалық тәрбие мәселелері. Музыкалық білім беру педагогикасының негізін салушы ғалым-ұстаздардың (А.Н.Карасаев, С.И.Миропольский, Д.Н.Зарин, А.Л.Маслов, Н.Е.Брюсов, Б.Л.Яворский, С.Т.Шацкий, В.Н.Шацская және т.б.) педагогикалық іс-әрекеттердің белсенділігі және музыкалық тәрбие берудің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін қарастыруға арналған бірқатар музыкалық-педагогикалық еңбектердің жарық көруімен сипатталады. Музыкалық білім беру педагогикасының проблемаларын, соның ішінде музыкалық тәрбиенің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін анықтау ісімен айналасушылардың бірі А.Н.Карасаев болды. Оның Ән айту әдістемесі аса танымал еңбектерінің бірі. Әдістемеде ән айтуға үйретудің мақсаты және одан туындайтын нақты міндеттер, ән айтудың тәрбиелі маңызы анықталған. Автордың пікірінше, ән айтудың мақсаты - балалардың музыкалық қабілеттерін, сонымен бірге дауыс, сөйлеу, тыныс алу органдарының іс-әрекетін белсендіру және қалыптасқан музыкалық қабілеттері мен іскерліктерін практида қолдана білуге дағдыландыру. Ол нота сауаттығын ашу жөнінде де құнды пайымдаулар жасады. Осы жөніндегі бірқатар әдістемелік ұсыныстары Францияда қолданылды. Кейіннен Ресейде кеңінен тараған музыкалық дыбыс қатарының сандық жүйесін (до мажар дыбыс қатарындағы дыбыстардың сандармен таңбалануы: до - 1, ре - 2, ми - 3 және т.б.) қатты сынға алынып, музыка теориясында дыбыстарды әріптік таңбалау жүйесін ұсынды. Бұл жүйе бойынша әрбір дыбыс дауысты дыбыстармен белгіленеді (до - а, ре - о, ми - у, фа - е, соль - и, ля - ю, си - я). А.Н.Карасаевтың сол кездегі ағарту саласындағы схолоистика мен формализм тән болғанымен, онда балаларға музыка сауаты жөнінде мағлұматтар беру, әнді музыкалық аспаптың сүйемелсіз және бірнеше дауыста әдемі сала білу жөніндегні аса маңызды алғашқы қадамдар жасалды. Оның тағы бір қол жеткізген жетістігі музыканы оқытуда бірізділік пен сабақтастық талаптарын ұстануы болып табылады. Музыкалық білім беру педагогикасының қалыптасуының алғашқы кезіңіндегі Ресей мен батыс Европадағы музыкалық тәрбие берудің жағдайы туралы объективтегі мағлұматтар жинақталған маңызды еңбектердің бірі С.И. Миропольскийдің ресей мен батыс Еуропадағы музыкалық білім беру туралы кітабы еді. Автор еңбегінің негізгі мақсаты музыканыі тәлім-тәрбиелік маңызын ашу және сол кездегі мүмкін болып есептелмейтін жалпыға бірдей музыкалық тәрбиені жүзеге асыру жолдарын қарастыру болатын. ХІХ ғасырдың соңында музыкалық білім беру педагогикасының қалыптасуына Д.Н.Зарин мен А.Л.Маслов өлшеусіз үлес қосты. Олар өздерінің педагогикалық тәжірбиесінде сүйене отырып, балалардың музыкамен шұғылдануға деген әуесқойлығымен, шығармашылық белсенділігін арттыру негізінде олардың музыкалық қабілеттерін дамытуға болатындығын дәлелдеп берді. Д.Н.Зариннің Мектепте хормен ән салу әдістемесі оқу құралында музыкалық қабілеттерді дамытудың бірқатар мәселелері қарастырылған. Оның пайымдауынша, балалардың шығармашылық белсенділіг арттыру музыкалық қабілеттерді дамытудың негізінде жүзеге асырылуы тиіс. Автордың балаларға белгілі бір мәтінге немесе аяқталмаған музыкалық фразаны жалғастыра әуен шығарып аяқтау; музыканы қабылдауды әнді орындау және оны импровизациялау негізінед ұйымдастыру; музыка сауатын меңгеруде, дыбыстарын қатынасын, қозғалысын бейнелейтін әуендер шығару сияқты ұсынған шығармашылық тапсырмаларының, санымен қатар музыкалық есту, ырғақты сезіну қабілеттерін дамыту, әнші дауысының тәрбиесі, әнді үйрету, репертуар сұрыптау бойынша ұсынған әдістемелерінің практикалық маңызы зор. Д.Н.Зариннің денсаулығы дұрыс қалыптасқан балалардың баолығының да музыкалық есту қабілетінің дамытуға болатындығы және олардың шығармашылық белсенділігін үнемі ынталандырып отыру қажеттілігі туралы пікірі музыкалық білім беру педагогикасында бүгінгі күнде де өз мәнін жойған жоқ. Ал, Городцовтың ән-күй пәні мұғалімдерінің біліктілін жоғарлату мақсатындағы әншілік курсының іс-тәжірбиесіне назар аударсақ, онда музыкант-ағартушы, әрі педагогтың музыкалық білім мазмұнына халық музыкасчы, орыс, батыс классикасын ендіру, сонымен жеке дауыста және хормен ән салу, музыкалық аспаптарда ойнап үйрену, әнді оның мәтіндерін драматизациялау элементтері негізінде меңгерту туралы әдістемелік ұсыныстары музыкалық білім берудің негізгі қағидаларының бірінен саналады. Жеке тұлғаның музыка рақылы шығармашылық сапа-қасиеттерін дамыту мәселереі П.Я.Яворскийдің, В.Н.Шацкаяның ізденістерінде көрініс алған. Яворский Болеслав Леопольдович (1877-1942) - көрнекті музыкатанушы, сазгер, пианист, қоғам қайраткері, өнертану ғылымдарының докторы (1941ж.), Мәскеу, Киев консерваторияларының профессоры. Оның бүкіл өмір жолы музыкалық тәлім-тәрбие жұмысын дамытуға ранлған. Ол Мәскеу халық консерваториясын ұйымдастырушылардың бірі ретінде (1906ж.) алғашқы оқу жоспарларын, бағдарламаларын, әдістемелік материалдар жады. 1917 жылдан бастап Киев халық консерваториясының директоры қызметін атқара жүріп, қалада көптеген музыка мектептерін ашты. Денсаулығы нашар балаларға да музыкалық тәрбие беру мақсатында Көзі көрмейтіндер үйі мекемесінде музыкалық білім беру педагогиксасының жұмыстарына қолдау көрсетті. П.Я.Яворскийдің - ресейде бұқаралық музыкалық тәрбиенің негізін салушы. Оның музыкалық-педагогикалық практикасында балалардың музыкалық мүмкіндіктерінің мейілінше ашылуына, шығармашылық қабілеттерін белсенділікпен дамуына ықпалын тигізетін өзіндік әдістемесі осы саладығы ізденушілерге үлкен қызығушылық туғызған еді.Ол әдістемелік ұсыныстарының ең мәнді жағы - музыка сабақтарының бір ғана музыкалық шығарманың желісіне құрылуы және сабақтарда бірін-бірі толықтырып отыратын музыкалық іс-әрекеттердің үш түрінің мкзыка тыңдау, хормен ән салу, музыкалық-ырғақтық қозғалыс тығыз бірлігінің сақталуы. Автордың балалардың музыканы қабылдауы, олардың шығармашылық бастауларының көзін ашу мінедеттерін жүзеге асыруда есту, сенсомоторлық түйсіндіктерді белсендіру бойынша ұсыныстары да назар аударалық және өз замандығы жаңашылдық болып табылады. П.Я.Яворский арнайы музыкалық ғылыми-педагогикалық әдістемелік еңбек жазып қалдырмағанмен, оның әдістемесі бүгінде де өз мәнін жойған жоқ. Оның идеялары ізбасарларының музыкңалық-педагогикалық еңбектерінде жалғасын тапты. Осындай музыкалық-педагогикалық өкілдерінің бірі - Шацкая Валентина Николаевна (1882-1978). Ол 1965 жылы Мәскеу консерваториясын бітіріп, сетлемент және Детский труд и отдых балалар клубын басқарды. 1911 жылы С.Т.Шацкиймен бірге Бодрая жизнь атты балалардың жазғы еңбек колониясын ашқан. 1932-1943 жылдары Мәскеу консерваториясының музыкалық тәрбие кафедрасының меңгерушісі, 1948-1962 жылдары РСФСР ПҒА-ның көркемдік тәрбие жөніндегі ғылыми-зерттеу институтының директоры қызметін атқарды. В.Н.Шацкая мен С.Т.Шацкийдің Бодрая жизнь колониясындағы музыкалық тәрбиені ұйымдастыру тәрбиесі бүгінгі зерттеушілердің назарын өздеріне үнемі аударып келеді. Бұл тәжірбиенің ерекше белгілері - ең алдымен сол кезеңде белең алған тәрбиедегі дөрекі жалтырық пен жаттандылыққа формализмге тосқауыл болатын амал-жолдарды іздестіру еді. Эстетикалық тәрбиенің аса маңызды құралы өнер болып табылады. Өнердің эстетикалық тәрбиедегі ролі оның мәнімен, оның өзіндік атқаратын қызметімен анықталады. Себебі, өнер өмірді көркем образда бере отырып, адамның оны танып білуіне, рухани баюына дүниетанымының қалыптасуына септігін тигізеді. Көркем мәдениеттің құрамдас бөлігі ретінде өнер тұтас алғанда рузхани мәдениеттің өзегі болып табылады. Көркемдік тәрбиенің бір компоненті - музыкалық тәрбие. Бұл эстетикалық тәрбиенің ішінде өте кең, сан қырлы ұғымды қамтиды. Музыкалық тәрбие - адамның музыкалық мәдениетін, музыкалық ынта-қабілетін нысаналы және жүйелі дамыту, оның бойына музыкаға тебіреніп-толғана білуді, оны түсінуді сіңіру. Ол музыкалық қызметтің қоғамдық-тарихи тәжірибесін, музыкалық оқу мен білу элементтерін жаңа ұрпаққа тыбыс ету процесін қамтиды. Ал әрбір халықтың рухани мәдениетінің қалыптасу және даму процесі музыкалық-эстетикалық тәрбиенің даму процесі өзінше жүретіні мәлім. Қазақстан мәдениеті тарихының тамырлары тереңде жатыр. Қазіргі-ғылыми зерттеулердің нәтижелері қазақ халқының дербес және бірегей мәдениетінің даму жолын өте дәл болмағанымен, жеткілікті дәрежеде айқын көз алдымызға келтіруге мүмкіндік береді. Ғасырлар қойнауымсен біхге келіп жеткен көркем творчество элементтерін мұқият салыстырып, зерттеу арқылы халықтың рухани өмірінің тұтас бітім-болмысын азды-көпті жасауға болады. Қазақ аспаптық халық музыкасындағы қобыз күйлерін қалыптастыруда. Оны жан жақты дамытуға халық компазиторы әрі асқан қобызшы Ықылас Дүкенұлының (1843-1916) творчествосы халық музыкасының тарихында ерекше орын алды. Ықыластың әкесі қобызшы, үлкен әкесі және арғы аталары жыршы, бақсы болған. Ықылас әкесінің оның қобызшылық өнерін үйреніп әрі толық меңгеруімен қатар, ол қобыздың дыбыс көлемін байытып, өлшем-ырғағына өзгерістер енгізді, мелодиялық үн-баяуын түрлендірді. Әрі қобызға арнап программалы, көркемдік жағынан бір-тұтас, күрделі эпикалық күйлер (Қорқыт, Қамбар, Қазан, Шыңырау күйлері т.б.) шығарды. Сол күйлерді орындау арқылы қобыхдың мүмкіндігін кеңейтті. Біржан Қожағұлұлы (1834-1897) әндеріне айқын демократиялық характер тән. Компазиторларында әлеуметтік оқиғалар, адамгершілік, мөлдір махаббат, жастық шақ т.б. тақырыптар орын алды. Ақтелтек, Біржан сал, Ғашығым, Алтын балдақ, Бірлән, Айтпай әндері - Біржан творчествосындағы шоқтығы биік, лирикалық туындылар. Оның Ләйлім шырақ, Көлбай-Жанбай, Ақтентек сияқты әзіл - наз әндерінің өзінен достық, сезім күйлері Біржан жеке адамның жан сезімін, көңіл күйін жырлаумен қатар патриархалды-феодалдық заманның озбырлығына асқақ әншімен қарсы тұрды. Оның ыза-кекті, уатты Жанботасы, жан ашуындай ащы айғайға жететін Адасқағы сол бір заманның азулы өкілдеріне бітіспес кегі еді. Өз заманына деген осындай наразылық, өмірге деген өкінім, үні жастық шағын еске түсірген Жамбас сипардан да, Теміртас атты трагедиялық үндегі әннен де айқын естіледі. Халықтың дарында әнші-компазиторы әрі ақын Ақан сері Қорамсаұлының (1843-1913) ән творчествосы қазақтың класикалық ән қазынасының алтын қорына еніп, артына аса мол музыкалы поэзиялық мұра қалдырды. Ол - өмір шындығын өлкен суреткершілікпен жырлаған ақын әрі мұңшыл да сыршыл, лирикалық бағыттағы әнші-компазитор. Ақан сері туындыларында халық тұрмысы, қоғамдық өмірдің әлеуметтік мәселелері айқын сураттелді. Мысалы: Ақтақты, Құлагер әндерінде адамның жеке басын кемсітетін ескілікті дәмтүр және әлеуметтік әділетсіздік шынайы бейнеленген. Ал Сырымбет, Маңшангер, Алтыбасар, Қараторғай әндерінде туған жердің табиғаттың сұлулығы және ғышықтық сезім сыр шертеді. Қазақ халқының ұлы ақын Абай (Ибрахим) Құнанбаевтің (1845-1904) алуан қырлы творчествосының негізгі бір саласы оның ән творчествосы. Абайдың 30 тарта әні сақталған. Оның ішінде Ата-анаға көз қуаныш атты үлгі-өнегелік әні сөзі мен мелодиясының қиюласуы жағынан ерекше көзге түсті. Ал, Бойы бұлғаң әнде байлыққа мастанған тоғыштардың топтастығы мен надандығын жеріне жеткізе шенйді. Абайдың жалын атқан жастық шақты, мөлдір махаббатты, қаймағы бұзылмаған ынтықтың сезімді жар ететін лирикалық әндері тыңдушысын эстетикалық әсерге бөлейді. ХІХ ғ. ІІ-жартысындағы қазақ халқының музыкасында Жаяу Мұса Байжанұлының (1835-1929) ән творчествосы ерекше көрініс болды. Жаяу Мұсаның бізге жеткен 70 таяу әндері поэзиялық мазмұны мен музыкалық образдылығы жағынан алуан түрлі болып келеді. Ол өзінің ән творчествосында қазақ халқының ұшаң теңіз ән байлығын, сондай-ақ орыс, украин, татар әуендерінің әуен ырғағын творчестволық жолмен еркін пайдалана білді. Мұның өзі Мұсаның ән творчестволық музыкалық ерекшелігін мәнерлеп байыта түсті. Халық музыкасының ірі - өкілдерінің бірі белгілі әнші-компазитор, ақын-импровизатор Үкілі Ыбырай Сандыбайұлы (1860-1930). Ол қазақтың атақты әнші-ақындарымен достық қарым қатынаста болуы, оның өнерге деген көзқарасына, дүние танымына үлкен әсер етте. Үкілі Ыбырайдің музыкалық мұрасында 40 жуық әндер бар. Ол өзінің ән творчествосында халықтың әлеуметтік әдет-ғұрпын күн-көріс кәсібін қазақ дерінің ерекшелігін, әсем табиғатын жыр етті. Компазитор творчестволық шыңы сұлу қыздан музыкалық образын аққу кейпінде бейнелеген атақты Гәкку әні кең байтақ қазақ даласына тарады. ХХ ғ. басындағы ән мәдениетін өрістеткен классикалық халық музыкасының көренкі өкілдерінің бірі - Естай Бекінбаев (1874-1946). Ол дарынды компазитор әрі шебер орындаушы, ақын ретінде танылды. Естайдың әнші-ақындық, компазиторлық атағын бүкіл қазақ сахарасына мәшһүр еткен ән Хорлан осы шығармасымен классик компазиторлардың қатарынан орын алды. Ол - Бір мысқал, Майдай қоңыр, Шек қара ағаш т.б. әндердің авторы. Әйелдің қоғам өміріне әнші-күйшілік, өмірге араласуына тиым салған ескілікті салт-жораның қиындығы мен кедергісіне қарамастан Назипа Құлжанова (1887-1933), Майра Шамсутдинова (1896-1926), Дина Нүрпейісова (1861-1955) сияқты қазақтың өнерпаз қыздары түнек түндегі жарық жұлдыздай көзге түсті. Қазақтың тұңғыш профессионал әнші әйелдерінің бірі - Майра. Ол жас кезінен-ақ ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспары:
1. ХІХ ғасырдың соңындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
2. ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
3. Балалардың музыкалық тәрбиесі
Еліміз тәуелсіз туын тіккен алғашқы жылдардан-ақ жасұрпақ тәрбиесіне үлкен көңіл бөлініп келеді. 1993 жылғы Республикамыздың музыкалық тәлім-тәрбие тұжырымдамасында: Тәрбие деп халықтың ғасырлар бойы жинақтап іріктеп алған озық дәстүрлерін жастардың бойына сіңіру [23] танылатыны айтылған. Бұл бағдар әрине, кездейсоқ белгіленген жоқ.Кеңестік дәуірде жастар тәрбиесі ұлттық тамырынан, құнарынан айырылып, бейұлттық бірыңғай сипатқа көшкені белгілі. Ұлттық тәрбие дәстүрлері ескілік сарқыншағы ретінде қоғам өмірінен, мектеп тәжірибесінен, педагогика ғылымынан ығыстырылды. Бұның өзі жастар бойында адамгершілікке жат Ұлттық дәстүрден ажырадық, тарихи сана ұмытылды, ана тіліміз шетқақпай болды, үлкенді сыйлауды қойдық: ұятын жоғалтқан қыздар, баласынан безген жас аналар, жетімдер үйінде қара бала, қарттар үйінде қара шал көбейіп барады 2 мінез-әрекеттердің үстемдік құруына соқтырды. Тәуелсіздік алған еліміз жас ұрпақ тәрбиесін адамгершілікке, сұлулыққа т.б.с.с. ізгілік бағыттарына бұруды жүзеге асыруда. Өнердің осы түрінің адамның жан-дүниесіне ықпал ету механизмдері мен оның табиғатын танып білуге ерте кездің өзінде - ақ антика ғұламалары назар аударған. Тарихи археологиялық деректерге қарағанда, музыка ежелгі грек қауымының өмір тіршілігіне айтарлықтай орын алған және олар музыкалық тәлім-тәрбиеде назар аударалық тәжірбие жинақтаған. Ерте пифагоризм б.э.д. ҮІ-ІҮғ.ғ. теориясында адамның жан дүниесінің музыка рақылы тазаруын білдіруде catarsis ұғымы қолданылғаны белгілі. Б.э.д. VI ғасырда өмір сүрген философ әрі математик Пифогор музыканың акустикалық заңдарын ашқан. Ал б.э.д. III ғасырда механик Ктесибий бүгінгі орган аспабының көне үлгісі сулы саз аспабын (гидравлос) ойлап шығарған. Ежелгі грек елінде белгілі бір музыкалық тәлім-тәрбие жүйесінің қалыптасқандығына ұлы Гомердің Илиада, Одиссея поэмаларының мазмұны; лира, кифара аспабында ойнап, ән салып тұрған грек вазаларындағы суреттер, статуэткалар; бүгінгі музыка теориясында қолданып жүрген көне терминдер (музыка, мелодия, гармония, гамма және т.б.); Дамон (Перикл мен Сократты музыкаға үйретуші), Платон, Аристотель, сияқты ғұламалардың музыка, музыканың әсер-ықпалы жөнінде жасаған пайымдаулары; музыкалық аспаптарда ойнап үйрену мектептерінің, музыканы оқытушы арнайы ұстаздарының болуын мысалға келтіруге болады. Музыка өнері, музыкалық тәлім-тәрбие жөніндегі мағлұматтарды Африка, Латын Америкасы, Шығыс елдерінің тарихи ескерткіштерінен де байқауға болады. Қоғам мен мәдениеттің, білім мен ғылымның дамуына қарай музыкалық-педагогикалық ой-пікірлер де қанат жайып, өркендей түсті.
ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында музыкалық білім беру педагогикасы дербес ғылым саласы ретінде дами бастады. Оған бірнеше факторлар себепкерлер болды. Біріншіден, бұл қоғамның әлеуметтік жаңаруы және адамгершілік, халықтық, ізгілік, демократизм идеяларының белең алуына, екіншіден ағартушылық идеяларының өркендеуіне байланысты еді. Осы кезеңде өмір сүрген орыс классик сазгерлері, педагогтері А.Н.Серов, В.В.Стасов, Ц.А.Кюи, М.Глинка, А.Даргомыжский, П.И.Чайковский, С.Танеев, Н.Римский-Корсаков т.б.өнерде халықтық демократизм, ағартушылық идеяларын дәріптеп, тәрбиені прогресшіл рухпен қанықтыруды батыл талап етті және музыкалық мәдениетті жетілдіру жөніндегі құнды пайымдаулар жаслып, оларды іс жүзінде жүзеге асыруға атсалысты. Пғартушылық идеялары Л.Н.Толстой, А.П.Чехов, А.М.Горький т.б. ұлы орыс жазушылар тарпынан да кең қолдау тапты. ХІХ ғасырдың 60-шы жылдарында қоғамдық қозғалыстар жанданып, озық идеялар тарала бастады, сонымен бірге музыкалық білім беру педагогикасы саласында жаңа, тың құбылыстар кеңінен қанат жайды. Зерттеушілер музыкалық білім беру педагогикасының ғылым ретінде қалыптасу, даму жағдайын басты үш кезеңге бөліп қарастырады. Сол кезеңнің біріншісі ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы музыкалық тәрбие мәселелері. Музыкалық білім беру педагогикасының негізін салушы ғалым-ұстаздардың (А.Н.Карасаев, С.И.Миропольский, Д.Н.Зарин, А.Л.Маслов, Н.Е.Брюсов, Б.Л.Яворский, С.Т.Шацкий, В.Н.Шацская және т.б.) педагогикалық іс-әрекеттердің белсенділігі және музыкалық тәрбие берудің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін қарастыруға арналған бірқатар музыкалық-педагогикалық еңбектердің жарық көруімен сипатталады. Музыкалық білім беру педагогикасының проблемаларын, соның ішінде музыкалық тәрбиенің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін анықтау ісімен айналасушылардың бірі А.Н.Карасаев болды. Оның Ән айту әдістемесі аса танымал еңбектерінің бірі. Әдістемеде ән айтуға үйретудің мақсаты және одан туындайтын нақты міндеттер, ән айтудың тәрбиелі маңызы анықталған. Автордың пікірінше, ән айтудың мақсаты - балалардың музыкалық қабілеттерін, сонымен бірге дауыс, сөйлеу, тыныс алу органдарының іс-әрекетін белсендіру және қалыптасқан музыкалық қабілеттері мен іскерліктерін практида қолдана білуге дағдыландыру. Ол нота сауаттығын ашу жөнінде де құнды пайымдаулар жасады. Осы жөніндегі бірқатар әдістемелік ұсыныстары Францияда қолданылды. Кейіннен Ресейде кеңінен тараған музыкалық дыбыс қатарының сандық жүйесін (до мажар дыбыс қатарындағы дыбыстардың сандармен таңбалануы: до - 1, ре - 2, ми - 3 және т.б.) қатты сынға алынып, музыка теориясында дыбыстарды әріптік таңбалау жүйесін ұсынды. Бұл жүйе бойынша әрбір дыбыс дауысты дыбыстармен белгіленеді (до - а, ре - о, ми - у, фа - е, соль - и, ля - ю, си - я). А.Н.Карасаевтың сол кездегі ағарту саласындағы схолоистика мен формализм тән болғанымен, онда балаларға музыка сауаты жөнінде мағлұматтар беру, әнді музыкалық аспаптың сүйемелсіз және бірнеше дауыста әдемі сала білу жөніндегні аса маңызды алғашқы қадамдар жасалды. Оның тағы бір қол жеткізген жетістігі музыканы оқытуда бірізділік пен сабақтастық талаптарын ұстануы болып табылады. Музыкалық білім беру педагогикасының қалыптасуының алғашқы кезіңіндегі Ресей мен батыс Европадағы музыкалық тәрбие берудің жағдайы туралы объективтегі мағлұматтар жинақталған маңызды еңбектердің бірі С.И. Миропольскийдің ресей мен батыс Еуропадағы музыкалық білім беру туралы кітабы еді. Автор еңбегінің негізгі мақсаты музыканыі тәлім-тәрбиелік маңызын ашу және сол кездегі мүмкін болып есептелмейтін жалпыға бірдей музыкалық тәрбиені жүзеге асыру жолдарын қарастыру болатын. ХІХ ғасырдың соңында музыкалық білім беру педагогикасының қалыптасуына Д.Н.Зарин мен А.Л.Маслов өлшеусіз үлес қосты. Олар өздерінің педагогикалық тәжірбиесінде сүйене отырып, балалардың музыкамен шұғылдануға деген әуесқойлығымен, шығармашылық белсенділігін арттыру негізінде олардың музыкалық қабілеттерін дамытуға болатындығын дәлелдеп берді. Д.Н.Зариннің Мектепте хормен ән салу әдістемесі оқу құралында музыкалық қабілеттерді дамытудың бірқатар мәселелері қарастырылған. Оның пайымдауынша, балалардың шығармашылық белсенділіг арттыру музыкалық қабілеттерді дамытудың негізінде жүзеге асырылуы тиіс. Автордың балаларға белгілі бір мәтінге немесе аяқталмаған музыкалық фразаны жалғастыра әуен шығарып аяқтау; музыканы қабылдауды әнді орындау және оны импровизациялау негізінед ұйымдастыру; музыка сауатын меңгеруде, дыбыстарын қатынасын, қозғалысын бейнелейтін әуендер шығару сияқты ұсынған шығармашылық тапсырмаларының, санымен қатар музыкалық есту, ырғақты сезіну қабілеттерін дамыту, әнші дауысының тәрбиесі, әнді үйрету, репертуар сұрыптау бойынша ұсынған әдістемелерінің практикалық маңызы зор. Д.Н.Зариннің денсаулығы дұрыс қалыптасқан балалардың баолығының да музыкалық есту қабілетінің дамытуға болатындығы және олардың шығармашылық белсенділігін үнемі ынталандырып отыру қажеттілігі туралы пікірі музыкалық білім беру педагогикасында бүгінгі күнде де өз мәнін жойған жоқ. Ал, Городцовтың ән-күй пәні мұғалімдерінің біліктілін жоғарлату мақсатындағы әншілік курсының іс-тәжірбиесіне назар аударсақ, онда музыкант-ағартушы, әрі педагогтың музыкалық білім мазмұнына халық музыкасчы, орыс, батыс классикасын ендіру, сонымен жеке дауыста және хормен ән салу, музыкалық аспаптарда ойнап үйрену, әнді оның мәтіндерін драматизациялау элементтері негізінде меңгерту туралы әдістемелік ұсыныстары музыкалық білім берудің негізгі қағидаларының бірінен саналады. Жеке тұлғаның музыка рақылы шығармашылық сапа-қасиеттерін дамыту мәселереі П.Я.Яворскийдің, В.Н.Шацкаяның ізденістерінде көрініс алған. Яворский Болеслав Леопольдович (1877-1942) - көрнекті музыкатанушы, сазгер, пианист, қоғам қайраткері, өнертану ғылымдарының докторы (1941ж.), Мәскеу, Киев консерваторияларының профессоры. Оның бүкіл өмір жолы музыкалық тәлім-тәрбие жұмысын дамытуға ранлған. Ол Мәскеу халық консерваториясын ұйымдастырушылардың бірі ретінде (1906ж.) алғашқы оқу жоспарларын, бағдарламаларын, әдістемелік материалдар жады. 1917 жылдан бастап Киев халық консерваториясының директоры қызметін атқара жүріп, қалада көптеген музыка мектептерін ашты. Денсаулығы нашар балаларға да музыкалық тәрбие беру мақсатында Көзі көрмейтіндер үйі мекемесінде музыкалық білім беру педагогиксасының жұмыстарына қолдау көрсетті. П.Я.Яворскийдің - ресейде бұқаралық музыкалық тәрбиенің негізін салушы. Оның музыкалық-педагогикалық практикасында балалардың музыкалық мүмкіндіктерінің мейілінше ашылуына, шығармашылық қабілеттерін белсенділікпен дамуына ықпалын тигізетін өзіндік әдістемесі осы саладығы ізденушілерге үлкен қызығушылық туғызған еді.Ол әдістемелік ұсыныстарының ең мәнді жағы - музыка сабақтарының бір ғана музыкалық шығарманың желісіне құрылуы және сабақтарда бірін-бірі толықтырып отыратын музыкалық іс-әрекеттердің үш түрінің мкзыка тыңдау, хормен ән салу, музыкалық-ырғақтық қозғалыс тығыз бірлігінің сақталуы. Автордың балалардың музыканы қабылдауы, олардың шығармашылық бастауларының көзін ашу мінедеттерін жүзеге асыруда есту, сенсомоторлық түйсіндіктерді белсендіру бойынша ұсыныстары да назар аударалық және өз замандығы жаңашылдық болып табылады. П.Я.Яворский арнайы музыкалық ғылыми-педагогикалық әдістемелік еңбек жазып қалдырмағанмен, оның әдістемесі бүгінде де өз мәнін жойған жоқ. Оның идеялары ізбасарларының музыкңалық-педагогикалық еңбектерінде жалғасын тапты. Осындай музыкалық-педагогикалық өкілдерінің бірі - Шацкая Валентина Николаевна (1882-1978). Ол 1965 жылы Мәскеу консерваториясын бітіріп, сетлемент және Детский труд и отдых балалар клубын басқарды. 1911 жылы С.Т.Шацкиймен бірге Бодрая жизнь атты балалардың жазғы еңбек колониясын ашқан. 1932-1943 жылдары Мәскеу консерваториясының музыкалық тәрбие кафедрасының меңгерушісі, 1948-1962 жылдары РСФСР ПҒА-ның көркемдік тәрбие жөніндегі ғылыми-зерттеу институтының директоры қызметін атқарды. В.Н.Шацкая мен С.Т.Шацкийдің Бодрая жизнь колониясындағы музыкалық тәрбиені ұйымдастыру тәрбиесі бүгінгі зерттеушілердің назарын өздеріне үнемі аударып келеді. Бұл тәжірбиенің ерекше белгілері - ең алдымен сол кезеңде белең алған тәрбиедегі дөрекі жалтырық пен жаттандылыққа формализмге тосқауыл болатын амал-жолдарды іздестіру еді. Эстетикалық тәрбиенің аса маңызды құралы өнер болып табылады. Өнердің эстетикалық тәрбиедегі ролі оның мәнімен, оның өзіндік атқаратын қызметімен анықталады. Себебі, өнер өмірді көркем образда бере отырып, адамның оны танып білуіне, рухани баюына дүниетанымының қалыптасуына септігін тигізеді. Көркем мәдениеттің құрамдас бөлігі ретінде өнер тұтас алғанда рузхани мәдениеттің өзегі болып табылады. Көркемдік тәрбиенің бір компоненті - музыкалық тәрбие. Бұл эстетикалық тәрбиенің ішінде өте кең, сан қырлы ұғымды қамтиды. Музыкалық тәрбие - адамның музыкалық мәдениетін, музыкалық ынта-қабілетін нысаналы және жүйелі дамыту, оның бойына музыкаға тебіреніп-толғана білуді, оны түсінуді сіңіру. Ол музыкалық қызметтің қоғамдық-тарихи тәжірибесін, музыкалық оқу мен білу элементтерін жаңа ұрпаққа тыбыс ету процесін қамтиды. Ал әрбір халықтың рухани мәдениетінің қалыптасу және даму процесі музыкалық-эстетикалық тәрбиенің даму процесі өзінше жүретіні мәлім. Қазақстан мәдениеті тарихының тамырлары тереңде жатыр. Қазіргі-ғылыми зерттеулердің нәтижелері қазақ халқының дербес және бірегей мәдениетінің даму жолын өте дәл болмағанымен, жеткілікті дәрежеде айқын көз алдымызға келтіруге мүмкіндік береді. Ғасырлар қойнауымсен біхге келіп жеткен көркем творчество элементтерін мұқият салыстырып, зерттеу арқылы халықтың рухани өмірінің тұтас бітім-болмысын азды-көпті жасауға болады. Қазақ аспаптық халық музыкасындағы қобыз күйлерін қалыптастыруда. Оны жан жақты дамытуға халық компазиторы әрі асқан қобызшы Ықылас Дүкенұлының (1843-1916) творчествосы халық музыкасының тарихында ерекше орын алды. Ықыластың әкесі қобызшы, үлкен әкесі және арғы аталары жыршы, бақсы болған. Ықылас әкесінің оның қобызшылық өнерін үйреніп әрі толық меңгеруімен қатар, ол қобыздың дыбыс көлемін байытып, өлшем-ырғағына өзгерістер енгізді, мелодиялық үн-баяуын түрлендірді. Әрі қобызға арнап программалы, көркемдік жағынан бір-тұтас, күрделі эпикалық күйлер (Қорқыт, Қамбар, Қазан, Шыңырау күйлері т.б.) шығарды. Сол күйлерді орындау арқылы қобыхдың мүмкіндігін кеңейтті. Біржан Қожағұлұлы (1834-1897) әндеріне айқын демократиялық характер тән. Компазиторларында әлеуметтік оқиғалар, адамгершілік, мөлдір махаббат, жастық шақ т.б. тақырыптар орын алды. Ақтелтек, Біржан сал, Ғашығым, Алтын балдақ, Бірлән, Айтпай әндері - Біржан творчествосындағы шоқтығы биік, лирикалық туындылар. Оның Ләйлім шырақ, Көлбай-Жанбай, Ақтентек сияқты әзіл - наз әндерінің өзінен достық, сезім күйлері Біржан жеке адамның жан сезімін, көңіл күйін жырлаумен қатар патриархалды-феодалдық заманның озбырлығына асқақ әншімен қарсы тұрды. Оның ыза-кекті, уатты Жанботасы, жан ашуындай ащы айғайға жететін Адасқағы сол бір заманның азулы өкілдеріне бітіспес кегі еді. Өз заманына деген осындай наразылық, өмірге деген өкінім, үні жастық шағын еске түсірген Жамбас сипардан да, Теміртас атты трагедиялық үндегі әннен де айқын естіледі. Халықтың дарында әнші-компазиторы әрі ақын Ақан сері Қорамсаұлының (1843-1913) ән творчествосы қазақтың класикалық ән қазынасының алтын қорына еніп, артына аса мол музыкалы поэзиялық мұра қалдырды. Ол - өмір шындығын өлкен суреткершілікпен жырлаған ақын әрі мұңшыл да сыршыл, лирикалық бағыттағы әнші-компазитор. Ақан сері туындыларында халық тұрмысы, қоғамдық өмірдің әлеуметтік мәселелері айқын сураттелді. Мысалы: Ақтақты, Құлагер әндерінде адамның жеке басын кемсітетін ескілікті дәмтүр және әлеуметтік әділетсіздік шынайы бейнеленген. Ал Сырымбет, Маңшангер, Алтыбасар, Қараторғай әндерінде туған жердің табиғаттың сұлулығы және ғышықтық сезім сыр шертеді. Қазақ халқының ұлы ақын Абай (Ибрахим) Құнанбаевтің (1845-1904) алуан қырлы творчествосының негізгі бір саласы оның ән творчествосы. Абайдың 30 тарта әні сақталған. Оның ішінде Ата-анаға көз қуаныш атты үлгі-өнегелік әні сөзі мен мелодиясының қиюласуы жағынан ерекше көзге түсті. Ал, Бойы бұлғаң әнде байлыққа мастанған тоғыштардың топтастығы мен надандығын жеріне жеткізе шенйді. Абайдың жалын атқан жастық шақты, мөлдір махаббатты, қаймағы бұзылмаған ынтықтың сезімді жар ететін лирикалық әндері тыңдушысын эстетикалық әсерге бөлейді. ХІХ ғ. ІІ-жартысындағы қазақ халқының музыкасында Жаяу Мұса Байжанұлының (1835-1929) ән творчествосы ерекше көрініс болды. Жаяу Мұсаның бізге жеткен 70 таяу әндері поэзиялық мазмұны мен музыкалық образдылығы жағынан алуан түрлі болып келеді. Ол өзінің ән творчествосында қазақ халқының ұшаң теңіз ән байлығын, сондай-ақ орыс, украин, татар әуендерінің әуен ырғағын творчестволық жолмен еркін пайдалана білді. Мұның өзі Мұсаның ән творчестволық музыкалық ерекшелігін мәнерлеп байыта түсті. Халық музыкасының ірі - өкілдерінің бірі белгілі әнші-компазитор, ақын-импровизатор Үкілі Ыбырай Сандыбайұлы (1860-1930). Ол қазақтың атақты әнші-ақындарымен достық қарым қатынаста болуы, оның өнерге деген көзқарасына, дүние танымына үлкен әсер етте. Үкілі Ыбырайдің музыкалық мұрасында 40 жуық әндер бар. Ол өзінің ән творчествосында халықтың әлеуметтік әдет-ғұрпын күн-көріс кәсібін қазақ дерінің ерекшелігін, әсем табиғатын жыр етті. Компазитор творчестволық шыңы сұлу қыздан музыкалық образын аққу кейпінде бейнелеген атақты Гәкку әні кең байтақ қазақ даласына тарады. ХХ ғ. басындағы ән мәдениетін өрістеткен классикалық халық музыкасының көренкі өкілдерінің бірі - Естай Бекінбаев (1874-1946). Ол дарынды компазитор әрі шебер орындаушы, ақын ретінде танылды. Естайдың әнші-ақындық, компазиторлық атағын бүкіл қазақ сахарасына мәшһүр еткен ән Хорлан осы шығармасымен классик компазиторлардың қатарынан орын алды. Ол - Бір мысқал, Майдай қоңыр, Шек қара ағаш т.б. әндердің авторы. Әйелдің қоғам өміріне әнші-күйшілік, өмірге араласуына тиым салған ескілікті салт-жораның қиындығы мен кедергісіне қарамастан Назипа Құлжанова (1887-1933), Майра Шамсутдинова (1896-1926), Дина Нүрпейісова (1861-1955) сияқты қазақтың өнерпаз қыздары түнек түндегі жарық жұлдыздай көзге түсті. Қазақтың тұңғыш профессионал әнші әйелдерінің бірі - Майра. Ол жас кезінен-ақ ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz