Тың игерудің салдары



Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Тың және тыңайған жер¬лерді иге¬ру (1954.1958 жж.)
2. Тың иге¬рудің сал¬да¬ры.
3. Қазақстан аумағына тың игерушілерді қоныстандыру.
4. Тың және тыңайған жерлерді игерудің демографияға әсері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазіргі уақытта өз тәуелсіздігін алған Қазақстанның әлемдік қауымдастыққа кіріп, Елбасымыз – Н.Ә. Назарбаев халыққа жолдауындағы әлемдегі бәсекелестік қабілеті бойынша алдыңғы елу елдің қатарына кіру, сондай-ақ БСҰ-ға кіру алдында, дүниежүзілік тарихи дамуымен байланысы оның өткен тарихын жан-жақты үйрену мен зерттеудің қжеттілігін көрсетіп отыр. Әсіресе, мұндай қажеттілік күрделі кезеңдерге байланысты Қазақстан тарихының мұқият зерттелуі мен зерделенуін талап етуде, әрі заңды құбылыс болып отырғаны белгілі. Кеңес дәуірінің тарихнамасы әкімшілік-әміршілдік саясат салдарынан тарихи жағдайлар мен әлеуметтік жайларды теріс түсіндіріп, ақиқатты айтпай, қисынсыз теория мен тұжырымдарға жол беріп отырды. Тарихи процестерді шындыққа жанаспайтиын партиялық таптық тұрғыдан көрсету, оны маркстік-лениндік әдістеме негізінде түсіндіру осы жүйенің заңы мен тәртібіне саналды. Осының нәтижесінде Қазақстан тарихында көптеген «ақтаңдақтар» пайда болды. Солардың бірі – тың және тыңайған жерлерді игеру науқаны.
Егіс көлемінің ұлғайтылуының нәтижесінде Қазақстан 6 мәрте миллиард пұттан астам астық жинап, ел экономикасын біршама нығайтты. Тың даланың игеріліп, егіншілік айналымына қосылуы – республика халық шаруашылығының барлық саласының өндіргіш күштерін дамытуға, мәдениеті мен ғылымының өсіп-өркендеуіне қалай ықпал етті, қазақ даласына басқа да қандай өзгерістер әкелді деген сұрақ қазіргі таңда өте өзекті болып отыр.
Егеменді ел атанып, әлем жұртшылығы танып отырған Қазақстанның жер көлемін айтқанда өткен 20-ғасырдың барысында қалыптасқандай, Атыраудан Алтайға дейін созылып жатқан кең өлке деп атауға қалыптасып кеткен түсінік бар. Осы аталған аралықтың, яғни Атырау мен Алтайдың қашықтығы 3000 шақырым болса, Республикамыздың Батыс Сібір ойпатынан бастау алатын Солтүстігі мен Тянь-Шань тауларына арқа тірейтін Оңтүстік өлкесіне дейінгі ара-қашықтық 2000 шақырымға жуықтайды. Барша жер көлемі 2 миллион 700 мың шаршы шақырымды қамтитын кең байтақ алқап сеңгір таулармен қоршалған, құс қанаты талып, тұлпар тұяғы қызатын атақты Қызылқұм, Мойынқұм, бір шеті қамтылған Қарақұм сияқты құмды аймақтар, селдір селеу мен жусан көмкерген кең құлашты жазық далалары, еншімізге солтүстік-шығыс бөлігі тиген Каспий, Арал теңіздері, Балқаш көлі мен жер бетін тілгілеген есепсіз көп өзендерден тұратын су айдындары бар өлке қазақ жері болып аталғалы қай заман.
1. Жұмақаева Б. «Қахзақстан тарихы». Алматы 2010.
2. Мусин Ч. «Қазақстан тарихы». Алматы 2005.
3.Абжанов Х.Н. Сельская интеллигенция Казахстана в условиях совершенствования социализма. - Алма-Ата,1988.
4.Алексеенко А.Н. Население Казахстана. 1920-1990 гг. - Алматы,1993.
5.Асылбеков М.Х., Құдайбергенова А.И. Қазақстан халқының әлеуметтік-демографиялық жағдайы (1939-1959 жж.). - Алматы,2005.
6.Әбуов Қ. Түйе үстіне сирақ үйіткен жыл еді...//Зерде,1990. №7. 5-6 б.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Тың және тыңайған жер - лерді иге - ру (1954 - 1958 жж.)
2. Тың иге - рудің сал - да - ры.
3. Қазақстан аумағына тың игерушілерді қоныстандыру.
4. Тың және тыңайған жерлерді игерудің демографияға әсері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Қазіргі уақытта өз тәуелсіздігін алған Қазақстанның әлемдік қауымдастыққа кіріп, Елбасымыз - Н.Ә. Назарбаев халыққа жолдауындағы әлемдегі бәсекелестік қабілеті бойынша алдыңғы елу елдің қатарына кіру, сондай-ақ БСҰ-ға кіру алдында, дүниежүзілік тарихи дамуымен байланысы оның өткен тарихын жан-жақты үйрену мен зерттеудің қжеттілігін көрсетіп отыр. Әсіресе, мұндай қажеттілік күрделі кезеңдерге байланысты Қазақстан тарихының мұқият зерттелуі мен зерделенуін талап етуде, әрі заңды құбылыс болып отырғаны белгілі. Кеңес дәуірінің тарихнамасы әкімшілік-әміршілдік саясат салдарынан тарихи жағдайлар мен әлеуметтік жайларды теріс түсіндіріп, ақиқатты айтпай, қисынсыз теория мен тұжырымдарға жол беріп отырды. Тарихи процестерді шындыққа жанаспайтиын партиялық таптық тұрғыдан көрсету, оны маркстік-лениндік әдістеме негізінде түсіндіру осы жүйенің заңы мен тәртібіне саналды. Осының нәтижесінде Қазақстан тарихында көптеген ақтаңдақтар пайда болды. Солардың бірі - тың және тыңайған жерлерді игеру науқаны.
Егіс көлемінің ұлғайтылуының нәтижесінде Қазақстан 6 мәрте миллиард пұттан астам астық жинап, ел экономикасын біршама нығайтты. Тың даланың игеріліп, егіншілік айналымына қосылуы - республика халық шаруашылығының барлық саласының өндіргіш күштерін дамытуға, мәдениеті мен ғылымының өсіп-өркендеуіне қалай ықпал етті, қазақ даласына басқа да қандай өзгерістер әкелді деген сұрақ қазіргі таңда өте өзекті болып отыр.
Егеменді ел атанып, әлем жұртшылығы танып отырған Қазақстанның жер көлемін айтқанда өткен 20-ғасырдың барысында қалыптасқандай, Атыраудан Алтайға дейін созылып жатқан кең өлке деп атауға қалыптасып кеткен түсінік бар. Осы аталған аралықтың, яғни Атырау мен Алтайдың қашықтығы 3000 шақырым болса, Республикамыздың Батыс Сібір ойпатынан бастау алатын Солтүстігі мен Тянь-Шань тауларына арқа тірейтін Оңтүстік өлкесіне дейінгі ара-қашықтық 2000 шақырымға жуықтайды. Барша жер көлемі 2 миллион 700 мың шаршы шақырымды қамтитын кең байтақ алқап сеңгір таулармен қоршалған, құс қанаты талып, тұлпар тұяғы қызатын атақты Қызылқұм, Мойынқұм, бір шеті қамтылған Қарақұм сияқты құмды аймақтар, селдір селеу мен жусан көмкерген кең құлашты жазық далалары, еншімізге солтүстік-шығыс бөлігі тиген Каспий, Арал теңіздері, Балқаш көлі мен жер бетін тілгілеген есепсіз көп өзендерден тұратын су айдындары бар өлке қазақ жері болып аталғалы қай заман.

Тың және тыңайған жер - лерді иге - ру (1954 - 1958 жж.)
Тың жер - лердің игерілуі 1954 жы - лы бас - талды. 1954 жы - лы на - урыз - да КОКП Ор - та - лық Ко - митетінің пле - нумын - да Ас - тық өндіруді арт - ты - ру, тың және тыңайған жер - лерді иге - ру ту - ралы қаулы қабыл - данды. Тың иге - ру, ас - тық өсіретін егістік көлемін арт - ты - ру, негізінен, Орал мен Сібірде, Солтүстік Кав - каз бен Қазақстан - да жүргізілді.
1954 жы - лы Кеңес Одағын - да 13,4 млн. гек - тар жаңа жер, оның ішінде Қазақстан - да 6,5 мил - ли - он гек - тар жер игерілді. 1956 жылға қарай КСРО-да егістік көлемін 28 - 30 мил - ли - он гек - тарға жеткізу көзделді. Тың жер - лерді иге - ру ісі ерек - ше қарқын - мен, асығыс түрде жүргізілді. 1955 жы - лы 9,4 мил - ли - он гек - тар жер жыр - тылды. Ал жос - пар бойын - ша 7,5 млн гек - тар жер жыр - ту көздел - ген бо - латын. Тың жер - лердің игерілуі жүргізілді:
Ақмо - ла, Солтүстік Қазақстан;
Қос - та - най, Көкше - тау;
Торғай;
Пав - ло - дар об - лыста - рын - да.
Тың жер - лерді иге - ру мақса - тын - да Қазақстанға көпте - ген жұмыс - шы - лар келді. 1953 - 1958 жыл - дар ара - лығын - да сов - хоздар мен кол - хоздарға 266,6 мың ме - хани - затор, 1954 жы - лы Ақмо - ла об - лы - сына тың иге - ру үшін 20000-ға жуық адам келді. Тың иге - руді же - дел - де - ту мақса - тын - да көпте - ген ша - ралар қол - да - ныл - ды. Басқа өңірлер - ден тың иге - руге кел - гендер - ге көпте - ген ма - тери - ал - дық жеңілдіктер жа - сал - ды. Тың иге - руге кел - ген әр адамға 150 - 1000 сом ара - лығын - да бір реттік көмек берілді. Бұдан басқа да ма - тери - ал - дық, азық-түлік т. б. көмек - тер берілді. Тың иге - руге кел - гендер ауыл ша - ру - ашы - лық са - лығынан бо - сатыл - ды.
1954 - 1959 жыл - дар ара - лығын - да Қазақ КСР-де тың және тыңайған жер - лерді иге - ру мақса - тын - да 20 млрд-қа жуық сом жұмсал - ды.
Тың иге - рудің пай - да - сы. Тың иге - ру Қазақстан - да ерек - ше қарқын - мен жүргізілді. Қазақстан - да егістік жер - лердің көлемі арт - ты. Ас - тық өндіру көлемі жөнінен Қазақстан одақта 2-орынға шықты. Со - ның арқасын - да Қазақстан Ор - та Азия мен Сібірді, Орал - ды ас - тықпен қам - та - масыз етті. Тың иге - ру жыл - да - рын - да Қазақстан көп ұлтты, ин - терна - ци - онал - дық ел - ге ай - нал - ды. Қазақстан жерінде көпте - ген тұрғын үй - лер, құры - лыс - тар, мәде - ни обьектілер са - лын - ды. Он мыңдаған шақырым жол - дар төселді.
Тың иге - рудің сал - да - ры.
Көпте - ген жыл - дар бойы тың жер - лерді иге - ру пар - тия көре - гендігі, Мем - ле - кет жеңісі ретінде дәріптеліп келді. Ал оның көлеңкелі жағы ту - ралы еш - теңе ай - тыл - ма - ды және ай - ты - луы да мүмкін бол - ма - ды.
Ең ал - ды - мен Қазақстанға тың және тыңайған жер - лерді иге - руге кел - гендер ара - сын - да арам - та - мақтар мен қыл - мыскер - лер де бол - ды. 1954 - 1955 жыл - дарда Қазақстанға кел - ген 650000 тың иге - рушінің 150000-ы ғана ме - хани - затор бол - ды. Нәти - жесінде көпте - ген тәртіп бұзу - шылықтар, қыл - мыстар етек ал - ды.
Тың иге - руге бай - ла - ныс - ты сов - хоздарға көбіне - се тозған, бүлінген трак - торлар мен ком - бай - ндар, ауыл ша - ру - ашы - лық тех - ни - касы жіберілді.
Эко - логи - ялық жағдай күрт на - шар - ла - ды. Аса көп тер - ри - тория жыр - ты - лып, нәти - жесінде көп жер - лер тіршілікке жа - рам - сыз бо - лып қал - ды. То - пырақ эро - зияға ұшы - рап, жердің құнар - лы - лығы азай - ды.
Мал ша - ру - ашы - лығының да - муы арт - та қал - ды. Мил - ли - он - даған гек - тар жер - лер жыр - тылған - дықтан, мал - дың жайылы - мы, жемшөп дайын - дай - тын жер - лер азай - ды. Мал ша - ру - ашы - лығының шығынға ұшы - ра - уынан ет, сүт өнімдерінің көлемі де азай - ды.
Қазақ халқының ұлттық ерек - шеліктері аяққа тап - талды. Тың иге - рушілер ара - сын - да қазақ халқының ұлттық на - мысын қор - лай - тын теріс пікірлер та - рады. Тың иге - ру жыл - да - ры қазақ халқының салт-дәстүрлері, мәде - ни - еті, ұлттық ру - хани - ят - та - ры ес - керілмеді. Қазақ мек - тептері, ба - лабақша - лар, қазақ тіліндегі га - зет-жур - налдар азай - ды. Қазақ тілінің қол - да - нылу аясы та - рыл - ды. Тың иге - ру жыл - да - ры кел - ген 2 мил - ли - онға жуық басқа ұлт өкілдеріне берілген ар - тықшы - лықтар қазақ халқын менсінбе - ушіліктің көрінісі бол - ды.

Тың игеру.
Одақ ведомстволары қабылдаған Елімізде астық өндіруді одан әрі арттыру туралы, тың және тыңайған жерлерді игеру туралы қаулы бойынша Қазақстанның солтүстік аудандарында, Сібірде, Оралда және Солтүстік Кавказда дәнді дақылдар егуді шұғыл арада арттыру туралы шешім шығарылды. Жаңа жерлерді игеру есебінен 1954-1955 жылдарда 13 млн гектар жер жыртылып, 1955 жылы одан 1100-1200 млн пұт астық алу жоспарланды.
КСРО-да тың көтеруге байланысты белгіленген тапсырма 1954 жылғы тамыздың басына қарай орындалды: 13,4 млн гектар жер немесе жоспар бойынша 103,2%, оның ішінде Қазақстанда 6,5 млн гектардан аса тың жер жыртылды. Тамызда Астық өндіруді молайту үшін тың және тыңайған жерлерді одан әрі қарай игеру туралы жаңа қаулы қабылданды. Онда 1956 жылы тың жерлердегі дәнді дақылдар егуге арналған аудан көлемін 28-30 млн гектарға дейін жеткізу міндеті қойылды. Ғалымдардың тың жерлерді осыншама кең көлемде игеру өзін-өзі ақтамайтындығы туралы пікірлерін ешкім есепке алмады. 1955 жылы тың жерлерде жоспарланған 7,5 млн гектардың орнына 9,4 млн гектар жер жыртылды. Тың жерлерді игерудің басым көпшілігі негізінен Қазақстанның солтустігіндегі алты облыста - Қостанай, Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Көкшетау, Торғай және Павлодар облыстарында жүзеге асырылды.
Республика еңбекшілерінің алдында 6,3 млн гектар тың және тыңайған жерді игеру арқылы дәнді дақылдар өнімін арттыру міндеті тұрды.
Партия комитеттерінің қысымымен жалпы жиындарда жоғарылатылған міндеттемелер қабылданды, олар әрдайым орындала бермеді және жүзеге аспады. Нәтижесінде тек 1954 жылдың өзінде қосымша 636 мың гектар тың және тыңайған жерлер жыртылды. Тек сол жылы ғана колхоздар және МТС-тap 4847 мың, ал совхоздар 3 684 мың гектар жаңа жерлерді игерді. Осылайша, тың және тыңайған жерлерді көтеру туралы екі жылға есептелген мемлекеттік жоспар елеулі қарқынмен бір жыл ішінде жүзеге асты. Республикада жаппай жолдар салынып, жаңа елді мекендер тұрғызылды.

Қазақстан аумағына тың игерушілерді қоныстандыру.
Тың жерлерді игеру үшін мыңдаған ауыл шаруашылық өндірісінің мамандары, ұйымдастырушылары аттандырылды. Тың игеру кезінде бұрын-сонды болмаған көлемде жаппай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
ТЫҢ ИГЕРУ САЯСАТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ САЛДАРЫ
Тың және тыңайған жерлерді игеру науқаны
Тың және тыңайған жерлерді игеру (1954–1958 жж.)
ТЫҢ ЖӘНЕ ТЫҢАЙҒАН ЖЕРЛЕРДІ ИГЕРУДІҢ САЛДАРЫ
Соғыстан кейінгі экономиканың қалыптасуы
Тың игеру қарсаңында республиканың ауыл шаруашылығы
Тың жерлерді игерудің мақсаттары
Қазақстанның соғыстан кейінгі жылдардағы әлеуметтік – экономикалық және саяси дамуы
Тың және тыңайған жерлерді игеру эпопеясы
ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы кеңестік реформалардың қайшылықтары мен зардаптары (1945-1964 жж. )
Пәндер