Педагогикалық қарым-қатынас мәдениетін арттыру арқылы болашақ педагог мамандарын даярлау

1 Педагогикалық қарым.қатынас мәдениетін арттыру арқылы болашақ педагог мамандарын даярлау
2 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

Елбасымыз Н.Ə.Назарбаев 2012 жылғы Қазақстан халқына арналған Жолдауында: «Кез-келген қоғамда білім беру саясаты өмірлік ұстанымдарды, сұраныстарды, қажеттіліктерді ескеріп, білім беру мазмұны соған сəйкес құрылғанда ғана ұтымды, тиімді, өнімді болады.
Қазіргі адамзат баласы бастан кешіріп отырған тез арадағы өзгермелілік, ғаламдану, коммуникация-лық құралдардың қарқынды даму дəуірі өмір салтын, қарым- қатынас пен ойлауды өзгертуге əкелді. Ал мұның өзі игіліктерге қол жеткізудің жаңаша əдіс-тəсілдерін ашуға мүмкіндіктер береді. Мұндай жағдай адам интеллекті-сін, оның қабілетін қайта жасаушы, жасампаздық əрекеттерге бағыттайды. Ендеше жеке тұлға өзгермелі əлеуметтік жəне экономикалық жағдайларда өмір сүруге бейімделіп қана қоймай, шынайы өмірге белсенді ықпал ете алатын, өмірді жақсартуға, кемелдендіруге атсалысатын тұлға болуы тиіс. Қазірде біздің қоғам үшін көкейкесті мəселе – бəсекеге қабілетті жеке тұлға қалыптастыру» - деп көрсеткен /1/.
Заман талабына сай болашақ мамандардың кəсіби даярлығын жетілдіру мақсатында жоғары оқу орындарының оқу-тəрбие үрдісінің мазмұнын жаңғырту қажеттілігі нақтылана түсуде. Осыған байланысты қазіргі кездегі оқытушылар мен студенттердің, магистранттардың педагогикалық қарым- қатынасын қалыптастыру, олардың педагогикалық қарым-қатынасқа психо- логиялық даярлығы мəселелерін зерттеу – əлеуметтік-психологиялық жəне мəдени дағдарыспен қатар көтерілген өзекті мəселелердің бірі болып табылады.
Педагогикалық қарым-қатынасты білім мен біліктілік, дағды жəне адам- ның ішкі құндылықтарына негізделген ұстаздар қауымының мəдени сауатты-лығы ретінде қарастыруға болады.
Қарым-қатынас – білім мен мəдениеттің бір бөлігі, оның бөлінбейтін бөлшегі іспетті адамзаттың дүниетанымы мен сана-сезімін жетілдірудің ерекше жолы. Ұлттық құндылықтарға негізделген педагогикалық қарым-қатынас мəдениеті магистранттардың саналы көзқара-сын, ізгілікті қарым-қатынас орнатуына, рухани-адамгершілік құндылықта-рының қалыптасуына, жүйелі іс-əрекет жасауына мүмкіндік береді. Қазақ жазушылары М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, М.Дулатов жəне т.б. еңбектерінде педагогикалық қарым-қатынас мəдениеті жөніндегі маңызды пікірлері көрініc тапқан. Ал қарым-қатынастың психологиялық мүмкіншілігі жайлы пікірлерді Қ.Б. Жарықбаев, Ə.Алдамұратов жəне т.б. зерттеген /2/.
Білім беру субъектілері, оның ішінде педагогикалық мамандыққа болашақ мамандардың психологиялық даярлығы мəдениеттану, философия, педагоги-68 ка ғылымдарында жəне əcipece қазіргі кездегі психология ғылымында да өзіне үлкен назар аудартуда. Білім беру ic-əрекетінің, яғни, өзіне оның екіжақты өзара байланысын - педагогикалық жəне оқу формаларын қамтитын педагогикалық ic-əрекет субъектілерінің, əсіресе магистранттардың педагоги-калық қарым-қатынас орнатуға психологиялық даярлығын психологиялық тұрғыда талдау – психологиялық жəне нақты педагогикалық міндеттер арна-сында жатыр.
Жалпы педагогикалық сөздік бойынша субъект – басқа адамдарда жəне өзінде өзгеруді қамтамасыз ететін, заттық-тəжірибелік белсенділік пен танымды тасымалдаушы. Адамның субъектілігі оның өмір іс- əрекетінде, қарым-қатынасында, өзіндік санасында көрінеді. Бұл жерде сөз болып отырған дəстүрлі «оқытушы-студент», «студент- мұғалім» жəне қазіргі кезде «магистрант-оқытушы» субъектілер қарым- қатынасы өзгеше сипатқа ие болып отыр. Оқытушы мен магистранттың педагогикалық қарым-қатынас мəселесі дəл қазіргі уақытта психологиялық-педагогикалық зерттеу нысанына айналуда. Бұл мəселені шешудің басты жолы психологиялық кадрларды даярлайтын жоғары оқу орындарының қабырғасында ескерілуі тиіс. Сондықтан студенттер мен магистранттардың педагогикалық қарым-қатынас дағдылары мен икемділігін қалыптастыру, яғни, магистранттардың педагогикалық қарым- қатынас кезіндегі əртүрлі жағдайларға бейімделуі, тез меңгеру қабілеттеріне ие болуы, магистранттар-мен жағымды қарым-қатынас позициясын құруға ұмтылу, мотивациясы мен білімін заманның талабына сай жетілдіру аса маңызды болып табылады. Білім беру үрдісіне қатысатын субъектілердің əрқайсысының өзіндік міндет-тері мен құқықтары бар.

1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. -2012.72 2.
2. Мəмбетов М. Педагогикалық қарым-қатынас мəдениеті //Қазазстан мектебі, 2008, №12.
3. Рубинштейн С.А. Проблемы общей психологии. –М.: Педагогика, 1976. -140 с.
4. Kelman H.C., Hamilton V.L. Grimes of obedience: Toward a social psychology of authority and responsibility. – N.Y., 2000.
5. Мұхамеджанова Ә. Оқытушы мен студенттің өзара қарым-қатынасын басқару //Білім. №10 - 2006. -18 б.
6. Жігітбекова Б.Д. Психологиялық жаттығулар жинағы. –Алматы, 2007