Жүйелік программалау пәнінің алатын орны және оны зерттеудің заманауи тәсілдері

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

1 Жүйелік программалау пәнінің алатын орны

және оны зерттеудің ЗАМАНАУИ ТӘСІЛДЕРІ

1. 1 Жүйелік программалаудан виртуальді зертханалық жұмыстарды жасау мақсаты

Информатика бойынша элетивті курс

Элетивті курс туралы түсінік
Элективті курстығ маңызы мен формасы

1. 3. Информатика бойынша элективті курста басқарудың әртүрлі түрлерін реализацияда қолданылатын басқару құралы

1. 2. ТМ үшін программа құруға мысалдар

2. Марковтың қалыпты алгоритмдері

1. 3 Есептің қойылуы және зертхана құру технологиясы

2 Жүйелік программалаудан виртуальді

зертханалық жұмыстарды жоБАЛАУ

2. 1 Жүйелік программалау пәнін сипаттау

2. 2 Жүйелік программалау пәнінің зертханасының құрамы және

құрылымы

2. 3 Зертхана жұмысының алгоритмдерін, әдістемелерін өңдеу

2. 4 Компьютерлік жүйемен оқушының қатынас интерфейсін құру

1 Жүйелік программалау пәнінің алатын орны

және оны зерттеудің ЗАМАНАУИ ТӘСІЛДЕРІ

1. 1 Жүйелік программалаудан виртуальді зертханалық жұмыстарды жасау мақсаты

Ақпараттық жүйелерді құру жұмысы пәндік облысқа талдау жүргізуден басталады. Нысанның жұмыс істеу барысын талдағанда жүйені қарастыру шекаралары еске алынып, болашақ ақпараттық жүйені қолданушылар анықталып, автоматтандырылатын кластар мен нысандар типтері қарастырылуы қажет.

Пәнді облысқа талдау жүргізу, ол - жобалау алдында сол пәндік облыстың зерттеу мәліметтерін жинау, қалыптастыру және талдау, сонымен бірге зерттеу объектісінің автоматтандырылатын есептер жиынтығын таңдау және нақтылау болып келеді.

Компьютерлік қызмет көрсететін менеджер клиенттердің тапсырысын қанағаттандыра алуы, тапсырыстар ағымын қарастыруы және қызмет көрсету сапасын мен өндірістік процестердің жылдамдығын арттыра алуы қажет. Компьютерлік қызмет көрсету бөлімінің менеджерлерінің негізгі функциялары:

компьютерлерді сатуға келісім-шартты рәсімдеу;
клиенттерден тапсырыстарды қабылдау;
клиенттермен жұмыс (сатылымдарға талдау, клиенттер анықтамаларын жүргізу) ;
есеп шот пен жинақтамаларды рәсімдеу ;
сатылып алынатын өнімге немесе қызмет көрсетілген жұмысқа санақ жүргізу (шотты шығару) ;
қызмет көрсетілген жұмыстарға есеп беру және т. б.

«Таразспецтехбаза» ЖШС-гі (жауапкершілігі шектеулі серіктестігі) шаруашылық қызмет көрсету арқылы серіктестік мүшелері мүддесі үшін пайда көру, сонымен бірге ішкі нарықтың талаптарын қанағаттандыру. Ұйымның қаржысы өнімді, жұмысты және қызметтерін нәтижелеуден түскен пайдадан құралады.

Осы аталған мақсаттарға жету үшін «Таразспецтехбаза» ЖШС-і мына жүмыстарды атқарады:

құрастырушыларды сатып алу;
клиенттердің тапсырысы бойынша компьютерлерді құрастыру;
компьютерлерді жөндеу;
компьютерлерді сату;
кепілділік қызметін көрсету.

Потенциалды сатып алушылардың нарығын зерттеу және сатылуға ұсынылып отырған нысандардыңңң ұсыныстары негізінде қызметкер немесе арнайы маман каталогті өңдейді; үлкен фирмадағы сондай қызметті маркетинг бөлімі дейтін еді. Ал бұл ұйымда маркетинг қызметі экономикалық бөлімде атқарылады.

Сондықтан клиенттің тапсырысы бойынша ақпараттық құралдарды және конфигурацияларды таңдау бизнес-үрдісін автоматтандыру жұмысын нәтижелеу варианты таңдалды.

XX ғасырдың соңында адамдардың индустриалды дәуірдің аяқталуымен және ақпараттық дәуірге көшуімен сипатталады. Ақпаратты қолдана білу, оны өңдей білу цивилизацияны дамыту болып табылады. Бұл курстық жұмыс элективті курсты құруға арналған.

Элективті курс - оқу жоспарының жаңа элементі бағдарлы мазмұнын толықтырады және оқушылардың әртүрлі қызығушылығын қанағаттандырады. Элективті курс әртүрлі тақырыпқа, сонымен де жалпыбілімдік программаға да қатысады. Біз информатиканың элективті курсы мен элетивті матиматикасын ұсынамыз. Элективті курс бұл жаңа актуалды механизм және оқытудың индивидуалды процесі. Жақсы жоспарланған элективті курстан, әрбір оқушы өз қалауымен бір білім облысында білім алуына болады.

Элективті курс информатиканың оқушылар компаненті орындалады және бірнеше функция атқарады: бағдарлы курстың мазмұнын толықтырады, бір базалық курстың мазмұнын дамытады, әртүрлі дамытушылық қызығушылықтарды қанағаттандырады.

Айта кететін жайт, элективті курсқа бірынғай мемлекеттік емтихан өткізілмейді. Элективті курс информатиканың таға да бір маңызды функциясын атқарады - жаңа оқулықтар материалдарын тексеруді. Факультативті курстың өткізілуі оның аналогтық курстық функциясын жақсы орындағанын көрсетеді.

Информатика бойынша элетивті курсЭлетивті курс туралы түсінік

Элективті курс (таңдау бойынша курс) бағдарлы оқыту жүйесінің маңызды рөлін атқарады. Факультативті курстан басқа, мектепке қатысты, жоғарға сыныптарға арналған элективті курс.

Қазақстан Республикасында жақын арада жоғарғы мектептік білімде бағдарлы оқыту енгізілді, құрамалық бөлік жалпы білімдік базаға байланысты тереңдетілген (мамандандырылған және бағдарлы) және элективті курстар. Әртүрлі курстарды орындағанда мұғалімдер жолында қиындықтар болуы мүмкін. Олардың формальді білімнің, дарындылығы мен қолдана білуі іске асырылады. Бақылаушының сұрағы актуальді, бақылау құрамалық бөлтік болып табылады, оқытудың компанентті процесі, программалық материалды меңгерумен байланысты, бекітуі мен қолданылуы, тиімді методтарды қолданылуымен, дер кезінде орнатуға көмектеседі, сонан соң оқу процесінде аяқталмаған істі жүргізеді, оқу материалдарының жетіспеушілігін қолға алады және ары қарай жұмыс істеуіне көмектеседі.

Жалпы білімдік базалық курстың формасы мен мазмұны бойынша жай сабақтар бойынша қойылады, қазіргі мектепте жүргізілген, сұраққа жауап ретінде жабдық бақылауы мен түр таңдауы оларға еш қиындықсыз табуға болады6 8лкен баспа мекемелер, сонымен әртүрлі реализациялық сабақ түрлерінен болады. Өкінішке орай, осындай жас мектептік дисциплинаға, информатика сияқты, аса практикалық материалдар жоқ. Сондықтан да информатика мұғалімдері осы сұрақты қызықтыратын, педагогикалық жұмысқа қатысты немесе информатикаға жақын пәнге назар аудару керек.

Бағдарлы және элективті курстарға қатысты айтатын болсақ, олар соңғы 3-4 жылдың ішінде зерттелініп келе жатыр. Бақылауға және диагностикаға байланысты нақты материал ала алынған жоқ. Авторлардың бір ғана затқа көңіл аударуы мүмкін, ол соңғы сынақ проекті жобаға байланысты жүзеге асатын, соның ішінде оқушылардың өздерінің элективті курс0а байланысты жаса5ан жобалары немесе (конференциадағы баяндамалар) оқушылардың өздерінің элективті курстарға байланысты материалдардан алған білім деңгейлерін көрсететін баяндамалар. Курстық жұмыстың материалдары негізінен (элетрондық және баспасөздік материлдарға негізделген) информатикаға байланысты элективті курстарға

және компьютерлерге арналған дисциплина және оларды құруға арналған тақырыбында курстарды өткізуге арналған.

Қазіргі кездегі ең жақсы мектептердің бір жоғарғы сыныптарға арналған бағдарлы оқыту негізінен ол 3 бөлімнен тұрады:

Базалық (негізгі)
тереңдетілген (мамандандырылған)
элективті (дамытушылық)

Егер де алғашқы екеуімен бәрі түсінікті, өйткені ол жоба кәдімгі мектептерде де қолданылады, ал элективті курс олардан сәл өзгешелеу. Біріншіден - оған байланысты нормативті құжаттар дайындалмаған. Екіншіден - оған байланысты дайындалған жобалар тәжірибеден өтпеген және қана баяндама ретінде қалған. Үшіншіден - элективті курсқа байланысты базалардайындалмаған және ғылыми зерттеулерді күтуде. Төртіншіден - элективті курсқа байланысты жасалған жалпы жоба жоқ.

Элективті курстың педагогикалық маңызын бағалай отырып, оның ғылымғы деген қажеттілігін есте сақтау қажет.

Элективті курстығ маңызы мен формасы

Бірден айтып кететін жайт, элективті курс авторлық болып табылады және ол оқу жоспарына арналған уақыттан аспайды, тәжірибе көрсеткендей ол 16 дан 134 сағатқа дейін болып келеді. Айтылған курстық жұмыста тек қана мынадай элективті курс қарастырылған: оған уақыты 34 сағаттан аспайды, өйткені мұндай ауқымды курстар мазмұнды және практикалық жүйелерге бөлінген.

Элективті курстар жалпы білімдік курстар және кәсіптік курстардан ерекшелінеді, формасы бойынша, мазмұны бойынша мектептегі білім берудегі индивидуалды әдіс болып саналады. Олар тікелей білім берудегі мақсаттарға, міндеттерге, өмірдегі жоспарларға байланысты. Элективті курстар - ол таңдалынған білім берудегі жоғарғы сыныптардың білім беру жоспарына кіру міндетті деп кездейсоқ айтылмаған. Сондықтан да элективті курстардың өткізілу барысы 4 түрлі бақылау өткізу керек .

Кіріспе
өту барысы
аралық
соңғы

Ал бағдарлы және базалық курстарда бастапқы бақылаудан бас тартуға болады. Бұл оның сатысын және оқу деңгейін анықтауға арналғандығына байланысты. Төменгі деңгейі базалық курстың және бағдарлы курстың білімгерлеріне таңдауға көмектеседі.

Бастапқы бақылаудың ең оңай түрі анкета және әңгіме. Кейінгісінен ең үйлесімді, өйткені кеңес кезінде мұғалім оқушының білімін, айқын мүмкіншілігін біле алады. Бірақ кеңес ұзақ уақаыт алып қояды, сондықтан да кейбір кезде анкетамен толығымен ауыстырады. Бірақ анкеталық мұғалімге қиыншылық тудыру мүмкін олар: сұрақтың толықтылығы мен мазмұны. Анкетадағы сұрақтар тек қана ойдағыдай нәтиже бермей қоймай мұғалімді ойландырады, қателестіреі, оның соңы білімнің сапасын төмендетеді. Оқушылардың жүйелік өзіндік жұмысқа ынталануы, ұмтылуы, өзінше сынып және үй жұмысын жасауы, берілеген жұмысқа жауапкершілік сезімі ағымдағы бақылауда үлкен мәні бар. Элективтік курстарда ол әр сабақта жүзеген асады, және ақпарат алуға бағытталған. Талдай отырып, мұғалім өзінің түзетулерін енгізеді. Мысалы мазмұнының оқу әдісінің, өзгеруі. Ол тағыда мұғалімге оқушылардың білім сатысын көрсетеді және оқушыларға қандай материал беруінің болжамдайды. Жалпы түрде клгенде ағымдағы бақылау сұрақ жүйесі, бақылау, кеңес, творчествалық тапсырмалар арқылы жүзеге асады.

Рубежкалық (шекаралық) бақылау тек қана көлемі 34 сағаттық элективті курстарда ғана мүмкін, өйткені осы сияқты курстар бөлімнен тұрады және рубежкалық бақылау бір- бірімен келісетін бөлімнін зерттеуінің аяқталуы. Шекаралық бақылаудағы құралдардың арасында кіші жобалар, тесттер, индивидуалдық тапсырмалар қолданылады.

Элективті курста қорытынды бақылау аяқтайды, мұғалім оқушының алған білімін, дағдыларын, іскерлігін анықтайды. Информатикаға сәйкес элективті курсты жобалық жұмыспен немесе белгілі тақырыптағы рефератпен аяқталады. Бақылаудың құралын нақты таңдау біріншіден элективті курстың бағытымен мақсатына, екіншіден мәтініне, үшіншіден дайындықтың сатысына және оқушының интелектуалды дамуына байланысты. Информатикадан элективті курстың келесі бағыттары бар: олар базалық жалпы білімді курстармен терең немесе кең білім беру, ЖОО түсу үшін дайындық немесе ҰБТ-ны тапсыру, бастауыш мамандандырылған дағдылар алу үшін курстың мәтіні ең қиын сұрақ, немесе мәтіннің анықтамасы қатты бекітілмейді және элективті курсқа келушілердің мүмкіндігін ескем алу керек. Бақылау құралының таңдауының қиындығы, элетивті курс авторлық болып саналады, және оны өздері анықтайды, көбінесе бақылау құралдарының қолданғанға берілетін кепілдер қиынға түседі.

Базалық жалпы білімді курстар барлық оқушыларға білімнің міндетті инварианттық бөлімін көрсетеді және жалпы білімді дайындықтың аяқталуына бағытталған. Бағдарлы курстар әр пәннің терең зерттеуін қамсыздандырады және ең біріншіден мектеп бітірушілердің келесі кәсіптік біліміне дайындайды. Элективті курстар әр оқушының қажеттілігімен, бейімділігімен байланысты. Тек қана осы ғана индивидуалды жалпы білімді программаны құруға мүмкіндік береді, өйткені көбінесе олар оқушының талдауымен, қабілеттілігімен, кейінгі өмірдегі мақсатпен байланысты. Элективті курстар базалық және бағдарлы шектеулі мүмкіншіліктерді компенсациялайды, жоғарғаы сынып оқушыларының білімдік қажеттілігін қанағаттандырады. Элективті курстың осы рөлі бағдарлы білім беру жүйесінде кең спектрді және оның кең функция есептерін айқындайды. Бірнеше элективті курстардың типтарын белгілеуге болады. Олардың кейбіреуі дарынды оқушыларға белгілі бір пәннен жоғары сатыда білім бере алады. Басқа элективтер пән аралық байланыс және қосымша оқулық пәндерді бағдарлы сатыда оқи алады. Элективті курстын мысалы: «Математикалық статистика» экономикалық бағдарлы таңдаған оқушыларға арналған, компьютерік графика индустриалды - технологиялық профильге арналған немесе «Өнер тарихы» гуманитарлық бағдарға арналған. Элективті курстың үшінші түрі оқушыға ҰБТ-ны жоғары деңгейде тапсыруға мүмкіншілік береді. Тағы да бір айта кетсек ол оқушыға еңбек базарында біліми нәтиже береді.

Көрсетілген кестеде, элективтік курстарға арналған бақылаудың түрлері келтірілген.

Курстың бағыты - білімнің кеңейтуі.

Курстың аты - «Компьютерлік графика Бейсикте».

Ұсынылатын бағдар: физика-математикалық, технологиялық.

Бақылау түрі

Бақылау түрі: алдыңғы

Ағымдағы

шекаралық

қорытынды

Бақылау түрі: Кеңес, оператолардың Бейсик программасын айқындауға (білуге) арналған тест

Бейсик құралымен берілген суреттерді құрудың тапсырмалары

Шығармашылық мини жобалар және индивидуалдылық тапсырмалар

Жобалар «Үшөлшемділік Бейсик құралымен», «Бейсикте ертегі жазамыз»

Курстың аты - «Компьютерде мәтіндік информацияның өңдеуі».

Ұсынылатын бағдар - физика-математикалық, технологиялық, гуманитарлық.

Бақылау түрі

Бақылау түрі: алдыңғы

Ағымдағы

шекаралық

қорытынды

Бақылау түрі: Анкеталық, MS Excel функциясына және жүйе программалық операторына тесттер

Программалық MS Excel және программалық жүйенің тапсырмалары

Шығармашылық тапсырмалар, өзіндік шығаруға арналған тапсырмалар

Индивидуалды тапсырмалар

Курстың аты - «Компьютерде қызықты материалдың өңдеуі».

Ұсынылатын бағдар: физика-математикалық, технологиялық, гуманитарлық.

Бақылау түрі

Бақылау түрі: алдыңғы

Ағымдағы

шекаралық

қорытынды

Бақылау түрі: Анкеталық

Бақылау, мини шығармашылық тапсырмалар

Шығармашылық тапсырмалар, мини жобалар

Мектептегі дисциплинаның бір бөліміне жобалық жұмысы

Тьюринг машинасы

Бөлімде Тьюринг машинасына арналған алгоритімдерді құру есептері қарастырылады. Машинаға қысқаша сипаттама, соған сәйкес алгоритім құру мысалдары және өзіндік жұмыстарға есептер беріледі.

Тьюринг машинасына сипаттама

Тьюринг машинасының құрлымы

Тьюринг машинасы (МТ) 2 бөліктен тұрады - лента және автомат (сол жағынан қара) :

лента:

автомат:

Лента ақпарат сақтауға арналған. Ол екі жағынан шексіз және номірленбейтің, ат қойылмайтын торларға бөлінген. Әр торда бір символ жазылуы немесе жазылмауы мүмкін. Тор ішін өзгертуге болады - оған басқа символ жазуға немесе ондағы символды өшіруге болады.

Бос торларды «бос» символ деп атап және оны Λ («лямбда») белгісімен белгілейміз.

Осыған байланысты суреттегі сол жақтағы лента оң жақтағы суретгідей. Бұл кейбір тордағы символдарды өшіруді осы клеткаға Автомат - Тьюринг машинасының активті бөлігі. Ол әр уақытта лентаның бір торына орналасып, оның құрамын көреді: бұл көрінетін тор , ал оның ішіндегі символ көрінетін символ деп аталады ; автомат көрші және басқа торларды көре алмайды. Соңымен қатар автомат әр уақытта белгілі бір күйде болады, оны q әріпімен белгілеп, q1, q2 нөмірлерімен нөмірлейміз. Автомат белгілі бір күйде болып белгілі бір операция орындайды(мысалы, лентада оңға жылжып b және а символдарын алмастырады), басқа күйде - басқа операция орындайды.

Автомат ағымдағы күйінде (q) көрінет символ жұбын (S) - конфигурация деп атап, <S, q> белгісімен белгілейміз.

Автомат 3 элементар әрекеттерді орындайды:

көрінетін торға жаңа символ жазуды (автомат басқа торларды өзгерте алмайды) ;
бір тор оңға немесе солға жылжиды (автомат бірнеше торлардан секіре алмайды) ;
жаңа қалыпқа тұрады.

Автомат басқа әрекеттерді орындай алмайтындықтан, орындалатын операциялардың барлығы осы 3 әрекеттерге сай келу қажет.

Тьюринг машина жұмысының такті

Тьюринг машинасы бір бірінен кейін орындалатын тактармен жұмыс істейді. Әр такта тьюринг машина автоматты келесі үш әрекеттерді орындайды және олар міндетті түрде көрсетілген ретімен орындалу керек:

S’ символын көрінетін торға жазады;
Бір тор солға жылжиды ( мағынысы - L, left), немесе бір тор оңға жылжиды (мағынасы - R, right), немесе жылжымайды (мағынасы - N) ;
Белгілі бір q’ күйге келеді (бұрынғы қалпында да қала алады) .

Формальды түрде бір такт үштік түрінде жазамыз:

S’, [L, R, N], q’

мұнда квадрат скобка ның орнына кез келген L, R, N әріпін жазуға мүмкіндік береді. Мысалы, *, L, q8 такті көрінетін торға * символының жазылуын білдіреді, бір тор солға жылжуды және q8 күйіне көшеді.

Тьюринг машинасына программа

Тьюринг машинасы өзінен өзі ешнарсе жасамайды. Оны жұмыс жасату үшін оған программа жазу керек. Программа келесі кестедегідей жазылады:

S ₁

S ₂

…

S _i

…

S _n

: q ₁

S1:

S2:

…:

Si:

…:

Sn:

Λ:

: …

S1:

S2:

…:

Si:

…:

Sn:

Λ:

: q _i

S1:

S2:

…:

Si: S’, [l, R, N], q’

…:

Sn:

Λ:

: …

S1:

S2:

…:

Si:

…:

Sn:

Λ:

: Qm

S1:

S2:

…:

Si:

…:

Sn:

Λ:

Сол жақта автомат болатын барлық күйі көрсетіледі, жоғарыда автомат лентада көретін барлық символдар жазылады (соңымен қатар Λ) . (Кестеде қандай символ жазылатының және қандай күйде болатының программа авторы анықтайды ) . Қиылысуында (кесте ұяшықтарында ) автомат қажетті күйде және лентада сәйкес символды көргенде орындау тиіс такттар көрсетілуі тиіс.

Қорыта айтқанда кесте барлық мүмкін конфигурацияларында және Тьюринг машинасының әрекетін сипаттайды. Алгоритімді Тьюринг машинасы түрінде сипаттау дегеніміз - осындай кесте құру деген.

(Ескерту, Тьюринг машинасын лентадан, автоматтан және программадан тұрады деп анықтайды, әр программада әртүрлі Тьюринг машинасы құрылады. Біздің есептеуіміз бойынша Тьюринг машинасы жалғыз, бірақ ол түрлі программаларды орындайды ) .

Программа орындалу ережелері

Программа орындалмас бұрын бастапқы бірнеше әрекеттер орындалуы тиіс.

Біріншіден, программа ауыстырылатын лентаға енгізу сөзін жазу қажет. Енгізу сөзі - көрші торларға жазылған соңғы символдардың үздіксіз қайталануы. Енгізілулі сөз ішінде бос тор болмауы қажет, оның оң және сол жағында тек бос торлар орналасу қажет. Бос енгізілген сөз оның лента торының бос екендігін білдіреді.

Екіншіден, q ₁ күйіндегі автоматты орнатып (кестеде бірінші көрсетілген) және оны енгізген сөздің бірінші символ астына орналастыру қажет:

q ₁

Егер енгізілген сөз бос болса, онда автомат басқа бос торларды қарайды, себебі олар бос.

Осы бастапқы әдәстерден кейін программаның орындалуы басталады. Кестеден бірінші жолмен қиылысатын және (автомат q ₁ күйінде тұрады) енгізілген сөздін бірінші символына сәйкес бағанға, (кестенің сол бағаны болу шарт емес) осы ұяшыққа сәйкес тактті орындайтын ұяшық табылады. Нәтижесінде автомат жаңа конфигурацияда орналасады. Енді осындай әрекеттер жаңа конфигурацияға орындалады: кестеден қалыпқа сай және осы конфигурация символына және осы ұяшықтын тактін орындайтын ұяшық табылады .

Программа орындалуы қашан аяқталады? Тоқтау такт ұғымын енгізейік. Ол еншәрсені өзгертпейді: автомат көрінген торға бұрын болған символды жазады, орны айыстырылмай бастапқы күйінде қалады, яғни <S, q> конфигурациясына S, N, q такті. Тоқтау такті анықтап, тоқтап, өз жұмысын аяқтайды.

Толық алғанда Тьюринг машинасы жұмыс істеуінің 2 жолы бар:

Бірінші жолы - «жақсы»: бұл Тьюринг машинасының тоқтау сәті (тоқтау сәтіне келгенде) . Бұл жағдайда Тьюринг машинасы енгізілген сөзгеқолданулыдеп атайды. Ал осы сәтте лентада алынған сөз шығу сөзі болып саналады, яғни Тьюринг машина жұмыс нәтиже жауабы.

Тоқтау сәтіне келесі шарттар орындалу қажет:

шығу сөзінің ішінде бос торлар болмау қажет (программа барысында өнделетін сөз арасында бос торлар болу мүмкін, бірақ соңында олар қалмау тиіс) ;
Автомат шығу сөзінің бір символына тоқтау тиісті (қайсысына екені - маңызды емес), ал сөз бос болса - кез келген лента торына.

Екінші жолы - «жаман»: ол Тьюринг машинасы ешқашан тоқтау тактісіне түспей айнала береді (мысалы, автомат әр қадам сайын оңға жылжи береді және тоқта алмайды, яғни лента шексіз) . Бұл жағдайда: Тьюринг машинасы енгізуле сөзінеқолданусыздеп аталады. Бұл жағдайда нәтиже болмайды.

Бір алгоритмнің Тьюринг машинасы (Тьюринг машина программасы) бір енгізулі сөзіне қолданылатын (яғни тоқтайды) және басқаларға қолданусыз (яғни айналады) болатының белгілейік. Яғни қолданулы /қолданусыз болу тек алгоритмнен ғана емес, сонымен қатар енгізулі сөзіне де байланысты.

Алгоритім қай енгізулі сөзінде тоқтау қажет? Жақсы сөздерге, яғни жіберуге болатын мәндерде. Бірақ лентада кез келген, сонымен қатар есептін мәні болмайтын енгізілген сөздер жазуға болады; мұндай сөздерде алгоритм фиксирленген, тоқтай алады (кез келген нәтижеде), сонымен қатар айналу да мүмкін.

Жазуды қысқартуға арналған келсім

Тьюринг машина программасын қысқартатын келсімдерді келтірейік

Егер тактте көрінетін символ өзгермесе немесе автомат жылжымаса немес автомат күйі өзгермесе, сәйкес такт позициясы еш нәрсе жазылмайды. Мысалы, <a, q1> конфигурациясына келесі такт жазулары эквивалентті: