Ұйымдағы коммуникациялық байланыстарды талдау және олардың болашағы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І бөлім. ҰЙЫМДАҒЫ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Коммуникацияның мәні, қажеттілігі, және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2.Коммуникациялық процесстің кезеңдері және сипаттамалары ... ... ... ... ... ..12
ІІ бөлім. ҰЙЫМДАҒЫ БҰҚАРАМЕН БАЙЛАНЫС БӨЛІМІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
2.1 ПР. бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және құрамы ... ..17
2.2. Ұйымдағы бұқарамен байланыс бөлімінің қызметтерінің негізгі қағидалары мен мәселелері ... ... ... ... 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... 33
І бөлім. ҰЙЫМДАҒЫ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Коммуникацияның мәні, қажеттілігі, және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2.Коммуникациялық процесстің кезеңдері және сипаттамалары ... ... ... ... ... ..12
ІІ бөлім. ҰЙЫМДАҒЫ БҰҚАРАМЕН БАЙЛАНЫС БӨЛІМІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
2.1 ПР. бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және құрамы ... ..17
2.2. Ұйымдағы бұқарамен байланыс бөлімінің қызметтерінің негізгі қағидалары мен мәселелері ... ... ... ... 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... 33
Коммуникация – басшылық етудің байланыстырушы процесі болып табылады. Шетел зерттеушілерінің пікірінше, тиімсіз қарым-қатынас – проблемалардың туындауының басты себептерінің бірі. Ұйым ішінде де, одан тысқары жерде де тиімді қарым-қатынас ұйым аралықтары үшін де, сыртқы орта үшін де аса қажетті, сол мақсатта олар түрлі амалдарды пайдаланады. Дәріс мақсаты коммуникация процесінің басқарудағы басты ролін аша түсу. Басқару шешімі. Туындаған мәселелер бойынша тиімді шешім қабылдау.
Коммуникацияда қолданылатын негізгі терминдер: коммуникация процесі, басқару шешімі, вербалсыз қатынас құралдары, декодтау, канал таңдау және т.б.
Коммуникация дегеніміз қарым-қатынас, екі және одан да көп адамдардың өзара түсінісуге негізделген байланысы: бір-бірінен ақпарат, мәліметтер алмасуы. Менеджерлер өзінің жұмысын тиімді орындау үшін, тиімді қарым-қатынас орнатуы
қажет. Басқарудың барлық функцияларын жүзеге асыру қарым-қатынас деңгейіне тікелей байланысты.
Қарым-қатынас жоғарғы және төменгі буын басшыларының мәлімет алмасуы – есеп беру, ұсыныс пікірлерін айту немесе жазбаша түсініктеме түрінде болады.
Кез-келген ұйым мемлекеттік реттеу тәртібіне бағынуына тура келеді, сол себепті есеп беріп, қаржы, маркетинг, кадрлар туралы басқада ресми мәлімет алмасып, өздерінің мүмкіндектері, жеңілдіктері туралы деректер келтіріп, хабарлап тұрады, осындай жағдайларда коммуникацияның маңызы зор.
Басшы өзінің көпшілік уақытын мәліметтер алу және шешім қабылдау үшін біреулермен байланысуға, қарым-қатынас орнатуға арнайды. Басқарудың жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация және бақылау қызметтерін орындау да қарым-қатынас орнатуға байланысты.
Коммуникациялық процесс – бұл екі немесе одан да көп адамдар арасындағы мәлімет алмасу, әрі оның негізгі мақсаты мәліметтің түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация – бұл күрделі процесс және де оны жақсы түсіну үшін процесс сатыларын білу қажет.
Мәлімет (ақпарат) алмасу процесінің элементтері мыналар саналады:
- мәліметті жіберуші идеяны қорытушы немесе мәліметті жинаушы және оны таратып беруші болып саналады;
- символдар көмегімен кодталған мәліметтің өзін хабарлау;
- канал, мәліметті беру құралы;
- алушы, бұл мәліметті қажет ететін адам
Коммуникацияда қолданылатын негізгі терминдер: коммуникация процесі, басқару шешімі, вербалсыз қатынас құралдары, декодтау, канал таңдау және т.б.
Коммуникация дегеніміз қарым-қатынас, екі және одан да көп адамдардың өзара түсінісуге негізделген байланысы: бір-бірінен ақпарат, мәліметтер алмасуы. Менеджерлер өзінің жұмысын тиімді орындау үшін, тиімді қарым-қатынас орнатуы
қажет. Басқарудың барлық функцияларын жүзеге асыру қарым-қатынас деңгейіне тікелей байланысты.
Қарым-қатынас жоғарғы және төменгі буын басшыларының мәлімет алмасуы – есеп беру, ұсыныс пікірлерін айту немесе жазбаша түсініктеме түрінде болады.
Кез-келген ұйым мемлекеттік реттеу тәртібіне бағынуына тура келеді, сол себепті есеп беріп, қаржы, маркетинг, кадрлар туралы басқада ресми мәлімет алмасып, өздерінің мүмкіндектері, жеңілдіктері туралы деректер келтіріп, хабарлап тұрады, осындай жағдайларда коммуникацияның маңызы зор.
Басшы өзінің көпшілік уақытын мәліметтер алу және шешім қабылдау үшін біреулермен байланысуға, қарым-қатынас орнатуға арнайды. Басқарудың жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация және бақылау қызметтерін орындау да қарым-қатынас орнатуға байланысты.
Коммуникациялық процесс – бұл екі немесе одан да көп адамдар арасындағы мәлімет алмасу, әрі оның негізгі мақсаты мәліметтің түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация – бұл күрделі процесс және де оны жақсы түсіну үшін процесс сатыларын білу қажет.
Мәлімет (ақпарат) алмасу процесінің элементтері мыналар саналады:
- мәліметті жіберуші идеяны қорытушы немесе мәліметті жинаушы және оны таратып беруші болып саналады;
- символдар көмегімен кодталған мәліметтің өзін хабарлау;
- канал, мәліметті беру құралы;
- алушы, бұл мәліметті қажет ететін адам
1.Зверинцев А.Б. Коммуникационный менеджмент РR. – СПб.: Союз, 1997.
2.Коротков Э.М. и др. Концепция российского менеджмента» ДеКа, 2004.
3.Ниренберг Дж. Гений переговоров. – Мн.: Попурри, 1997.
4.Почепцов Г. Теория и практика коммуникации. – М.: Центр, 1998.
5.Романов А.А. Грамматика деловых бесед. – Тверь: Печатное дело, 1995.
6.Робинс С.П., Коултер М. Менеджмент. – М.: Вильямс, 2002.
7.Гринберг Д., Бейрон Р. Организационное поведение: от теории к практике.
8.Вершина, 2004. Мескон М., Альберт М. И др. Основы менеджмента, М., 2000
9.Ахметов К.Ғ. Менеджмент негіздері, Алматы, 1993 ж.
10.Ахметов К. Ғ. Менеджмент негіздері, Ақтөбе-Орал 2005 ж.
11.Бердалиев К. Менеджмент: лекциялар курсы- Алматы, 2005 ж.
12.Алешина И. В. РR для менеджеров и маркетеров.м. 1997.
13.Али М. Практический менеджмент и РR для малого бизнеса: перевод с английского языка – 2-е издание – СПб.: Нева. – 416 стр.
14.Ассоциация авторов и издателей «Тандем».PR.с.ов сфере бизнеса.М.1999.
15.Антилов К.В., Баженов Ю.К. Паблик рилейшнз для коммерсантов: Учебно-практическое пособие. – М.: Дашков иК, 2000. – 132 стр.
16.РR сегодня: новые подходы, исследования, международная практика/ Переводс ангийского языка – М.: ИНФРА-М, 2002. – 493 стр. – (Современные консалтинговые технологии).
17.Бенедихктова о деловой этике и этикете м. – 1994
18.Богданов Е.Н., Зазыкин В.Г. Психологические основы «Паблик рилейшнз»: Учебное пособие. – 2-е издание – СПб.: Питер, 2003. – 208 стр.
19.Бложанов Е А. ПР. Москва.1994 г.
20.Викентьев И.Л. Приемы рекламы и PR – С.П.Б
2.Коротков Э.М. и др. Концепция российского менеджмента» ДеКа, 2004.
3.Ниренберг Дж. Гений переговоров. – Мн.: Попурри, 1997.
4.Почепцов Г. Теория и практика коммуникации. – М.: Центр, 1998.
5.Романов А.А. Грамматика деловых бесед. – Тверь: Печатное дело, 1995.
6.Робинс С.П., Коултер М. Менеджмент. – М.: Вильямс, 2002.
7.Гринберг Д., Бейрон Р. Организационное поведение: от теории к практике.
8.Вершина, 2004. Мескон М., Альберт М. И др. Основы менеджмента, М., 2000
9.Ахметов К.Ғ. Менеджмент негіздері, Алматы, 1993 ж.
10.Ахметов К. Ғ. Менеджмент негіздері, Ақтөбе-Орал 2005 ж.
11.Бердалиев К. Менеджмент: лекциялар курсы- Алматы, 2005 ж.
12.Алешина И. В. РR для менеджеров и маркетеров.м. 1997.
13.Али М. Практический менеджмент и РR для малого бизнеса: перевод с английского языка – 2-е издание – СПб.: Нева. – 416 стр.
14.Ассоциация авторов и издателей «Тандем».PR.с.ов сфере бизнеса.М.1999.
15.Антилов К.В., Баженов Ю.К. Паблик рилейшнз для коммерсантов: Учебно-практическое пособие. – М.: Дашков иК, 2000. – 132 стр.
16.РR сегодня: новые подходы, исследования, международная практика/ Переводс ангийского языка – М.: ИНФРА-М, 2002. – 493 стр. – (Современные консалтинговые технологии).
17.Бенедихктова о деловой этике и этикете м. – 1994
18.Богданов Е.Н., Зазыкин В.Г. Психологические основы «Паблик рилейшнз»: Учебное пособие. – 2-е издание – СПб.: Питер, 2003. – 208 стр.
19.Бложанов Е А. ПР. Москва.1994 г.
20.Викентьев И.Л. Приемы рекламы и PR – С.П.Б
Ұйымдағы коммуникациялық байланыстарды талдау және олардың болашағы
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І бөлім. ҰЙЫМДАҒЫ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Коммуникацияның мәні, қажеттілігі, және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2.Коммуникациялық процесстің кезеңдері және сипаттамалары ... ... ... ... ... .. 12
ІІ бөлім. ҰЙЫМДАҒЫ БҰҚАРАМЕН БАЙЛАНЫС БӨЛІМІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
2.1 ПР- бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және құрамы ... ..17
2.2. Ұйымдағы бұқарамен байланыс бөлімінің қызметтерінің негізгі қағидалары мен мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...33
Кіріспе
Коммуникация - басшылық етудің байланыстырушы процесі болып табылады. Шетел зерттеушілерінің пікірінше, тиімсіз қарым-қатынас - проблемалардың туындауының басты себептерінің бірі. Ұйым ішінде де, одан тысқары жерде де тиімді қарым-қатынас ұйым аралықтары үшін де, сыртқы орта үшін де аса қажетті, сол мақсатта олар түрлі амалдарды пайдаланады. Дәріс мақсаты коммуникация процесінің басқарудағы басты ролін аша түсу. Басқару шешімі. Туындаған мәселелер бойынша тиімді шешім қабылдау.
Коммуникацияда қолданылатын негізгі терминдер: коммуникация процесі, басқару шешімі, вербалсыз қатынас құралдары, декодтау, канал таңдау және т.б.
Коммуникация дегеніміз қарым-қатынас, екі және одан да көп адамдардың өзара түсінісуге негізделген байланысы: бір-бірінен ақпарат, мәліметтер алмасуы. Менеджерлер өзінің жұмысын тиімді орындау үшін, тиімді қарым-қатынас орнатуы
қажет. Басқарудың барлық функцияларын жүзеге асыру қарым-қатынас деңгейіне тікелей байланысты.
Қарым-қатынас жоғарғы және төменгі буын басшыларының мәлімет алмасуы - есеп беру, ұсыныс пікірлерін айту немесе жазбаша түсініктеме түрінде болады.
Кез-келген ұйым мемлекеттік реттеу тәртібіне бағынуына тура келеді, сол себепті есеп беріп, қаржы, маркетинг, кадрлар туралы басқада ресми мәлімет алмасып, өздерінің мүмкіндектері, жеңілдіктері туралы деректер келтіріп, хабарлап тұрады, осындай жағдайларда коммуникацияның маңызы зор.
Басшы өзінің көпшілік уақытын мәліметтер алу және шешім қабылдау үшін біреулермен байланысуға, қарым-қатынас орнатуға арнайды. Басқарудың жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация және бақылау қызметтерін орындау да қарым-қатынас орнатуға байланысты.
Коммуникациялық процесс - бұл екі немесе одан да көп адамдар арасындағы мәлімет алмасу, әрі оның негізгі мақсаты мәліметтің түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация - бұл күрделі процесс және де оны жақсы түсіну үшін процесс сатыларын білу қажет.
Мәлімет (ақпарат) алмасу процесінің элементтері мыналар саналады:
- мәліметті жіберуші идеяны қорытушы немесе мәліметті жинаушы және оны таратып беруші болып саналады;
- символдар көмегімен кодталған мәліметтің өзін хабарлау;
- канал, мәліметті беру құралы;
- алушы, бұл мәліметті қажет ететін адам.
Мәліметті алмасу барысында жөнелтуші мен алушы белсенді роль атқарады, әрі мұның өзі бір - біріне қатысты бірнеше кезеңде өтеді. Бұлардың міндеті хабарды дайындау және каналды пайдалана отырып, екі жаққа да түсінікті болуын қарастыру. Мәлімет алу кезеңдері мынадай:
а) идеяның пайда болуы;
ә) кодтау және канал таңдау;
б) беру;
в) декодтау.
Коммуникациялық процестің негізгі мақсаты - мәліметтің түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация барысында хабар нақты жету үшін, ұйым мәліметпен толық қамтамасыз етілуі үшін мәлімет алмасу процесіне қатысатын элементтерді және олар қандай кезеңдерден өтетінін білу әрбір басшының міндеті.
Мәлімет алмасу процесінің кезеңдерінде мәлімет алмасу идеяны тұжырымдаудан немесе мәліметті таңдаудан басталады. Бұл кезеңде жөнелтуші ақпарат алмасу үшін қандай концепцияны басшылыққа алу қажет екендігін шешеді де, мұнда ол көптеген факторларды ескереді. Мәселен, басшы жұмыс нәтижесін бағалау туралы мәлімет алмасқысы келсе, ол мынадай жайтты есте сақтауы тиіс: идеяның мәнісі сол, өзінің қарамағындағыларға олардың күшті және әлсіз жақтары туралы нақты мәліметті хабарлау, әрі олардың жұмыс нәтижесін қалайша жақсартуға болатындығы жөнінде кеңес беру.
Мәліметті кодтауға пайдаланатын, символ типіне үйлесетін каналды таңдай білуі тиіс. Каналдарға берілген сөздер мен жазылған материалдар, сондай-ақ электрондық байланыс құралдары, компьютер желілері, электроникалар, пошталар, бейнетаспалар мен бейнеконференциялар жатады. Хабарды беру тек бір каналмен шектелмеуі тиіс. Көп жағдайда екі және одан да көп коммуникациялық құралдар пайдаланылады.
Үшінші кезеңде жөнелтуші идеяны екінші бір адамға жеткізу үшін мәліметті береді. Жөнелтуші хабарды жібергеннен кейін алушы оны декодтайды. Декодтау - бұл жөнелтушінің жіберген символын алушының түсінігінде аудару.
Басшы мынаны ескеруі қажет: олардың басқа орындардан алған мәліметі дәл болмауы және алмасу барысында әртүрлі ауытқулар болуы мүмкін. Осыған орай кері байланысты жолға қою қажет.
ҰЙЫМДАҒЫ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Коммуникацияның мәні, қажеттілігі, және түрлері
Басқарудағы коммуникацияның ролі және оның түрлері
Коммуникация дегеніміз қарым-қатынас, екі және одан да көп адамдардың өзара түсінісуге негізделген байланысы: бір бірінен ақпарат, мәліметтер алмасуы.
Басшы өзінің көпшілік уақытын мәліметтер алу және шешім қабылдау үшін, біреулермен байланысуға, қарым-қатынас орнатуға арнайды. Баскдрудың жоспарлау, ұйымдастыру мотивация және бақылау қызметтерін орындау да қарым-қатынас орнатуға байланысты. Коммуникация - басшылық етудің байланыстырушы процесі болып саналады.
Менеджерлер өз жұмысын ойдағыдай орындау үшін тиімді қарым-қатынас орнатуы қажет.
Шетел зерттеушілерінің пікірінше, тиімсіз қарым-қатынас - проблемалардың туындауының басты себептерінің бірі. Тиімді жұмыс істейтін басшылар - бұлар тиімді қарым-қатынас орната білетіндер. Ұйым ішінде де, одан тысқары жерде де тиімді қарым-қатынас ұйым аралықтары үшін де, сыртқы орта үшін де аса қажетті, сол мақсатта олар түрлі амалдарды пайдаланады.
Олар тұтынушыларға жарнама арқылы және басқадай жолдармен байланысады. Қоғамдық ұйымдармен қарым-қатынас орнатуда жергілікті ұйымдармен, жалпыұлттық немесе халықаралық деңгейде байланыс жасауға ерекше кеңіл бөледі. Ұйым мемлекеттік реттеу тәртібіне бағынуына тура келеді, сол себептен де есеп беріп, онда қаржы және маркетинг туралы мәлімет береді, сондай-ақ өзінің орналасуы мүмкіндіктері, жеңілдіктері т.б. туралы деректер келтіреді. Ұйымның сыртқы ортадағы оқиғалар мен факторларға қатысуынын баска да толып жатқан әдістері бар.
Сыртқы орта арқылы пайда болатын алуан түрлі проблемаларға байланысты ұйым ішінде әр түрлі талқылаулар, жиналыстар, телефон арқылы келісімдер жүргізіліп, қызмет жазбалары, есептері, бейнетаспалар т.б. жасалады.
Ұйымда мәліметтер бірінен бірі беріліп, алмасып отырады. Жоғарғы басшылықтан төменгі басшылықка күнделікті міндеттер, нақты тапсырмалар, ұсыныстар т.б. беріледі. Төменгі деңгейдегі басшылықтан жоғары деңгейдегі басшылыкка берілетін мәліметтер еңбек өнімділігіне айтарлықтай ықпал етеді.
Төменгі деңгейден жоғарғы деңгейдегі басшылыкка берілетін мәліметте не істеп жатқандығы айтылады. Басшы осындай жолмен ағымдағы және толғағы жеткен мәліметтерді біліп отырады, істі оңға бастырудың мүмкін болатын варианттарын ұсынады. Жоғарғы басшылар мен төменгі басшылардын мәлімет алысуы әдетте есеп беру, ұсыныс айту және жазбаша түсініктеме нышанында болады.
Әр түрлі бөлімшелер аралығындағы коммуникация көлбеу коммуникацияға жатады. Кез келген ұйым ұндай коммуникацияны қажет етеді, өйткені, оның өзі өзара байланысты элементтерден тұратындықтан басшы мақсатқа жетуі үшін біркелкі жолға қойылған жұмысқа қол жеткізуі тиіс.
Басшы мен бағыныштылар коммуникация компоненттері болып саналады. Олар бөлімшелердегі міндеттерді анықтау үшін мәліметтер алмасады, жұмысты тиімді орындау проблемаларын талқылайды.
Басшы мен жұмысшы топтарының арасындағы коммуникация, басшы мен бағыныштылар арасындағы қосымша мәлімет алу болып саналады, әрі басшыға топтың іс әрекетінің тиімділігін арттыруға ықпал етеді.
Коммуникациялық процесс бұл екі немесе оданда көп адамдар арасындағы мәлімет алмасу, әрі оның негізгі мақсаты мәліметтін түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация -- бұл күрделі процесс және де оны жақсы түсіну үшін процесс сатыларын білу қажет.
Мәлімет (ақпарат) алмасу процесінің элементтері мыналар болып саналады:
-- мәліметті жіберуші идеяны қорытушы немесе мәліметті жинаушы және оны таратып беруші болып саналады;
-- символдар көмегімен кодталған мәліметтің өзін хабарлау;
-- канал, мәліметті беру құралы;
-- алушы. бұл мәліметті қажет ететін адам.
Мәліметті алмасу барысында жөнелтуші мен алушы белсенді роль атқарады, әрі мұның өзі бір біріне қатысты бірнеше кезеңде өтеді. Бұларлың міндеті хабарды дайындау және каналды пайдалана отырып, екі жакка да түсінікті болуын қарастыру. Мәлімет алу кезеңдері мынадай: а) идеяның пайда болуы; ә) кодтау және канал таңдау; б) беру; в) декодтау.
Мәлімет алмасу процесінің кезеңдерін қарастырайық мәлімет алмасу идеяны тұжырымдаудан немесе мәліметті тандаудан басталады. Бұл кезеңде жөнелтуші ақпарат алмасу үшін қандай концепцияны басшылыкка алу қажет екендігін шешеді де, мұнда ол көптеген факторларды ескереді. Мәселен, басшы жұмыс нәтижесін бағалау туралы мәлімет алмасқысы келсе, ол мынадай жайтты есте сақтауы тиіс: идеянын мәнісі сол, өзінің қарамағындағыларға олардың күшті және әлсіз жақтары туралы нақты мәліметті хабарлау, әрі олардың жұмыс нәтижесін қалайша жақсартуға болатындығы жөнінде кеңес беру.
Мәліметті жөнелтуші кодтауға аайдаланатын, символ типіне үйлесетін каналды тандай білуі тиіс. Каналдарға берілген сөздер мен жазылған материалдар, сондай-ақ электрондық байланыс құралдары, компьютер желілері, электроникалар, пошталар, бейнетаспалар мен бейнеконференциялар жатады. Хабарды беру тек бір каналмен шектелмеуі тиіс. Көп жағдайда екі және одан да көп коммуникациялық құралдар пайдаланылады.
Үшінші кезеңде женелтуші идеяны екінші бір адамға жеткізу үшін мәліметті береді. Жөнелтуші хабарды жібергеннен кейін алушы оны декодтайды. Декодтау - бұл жөнелтушінің жіберген символын алушының түсінігінде аудару.
Басшы мынаны ескеруі қажет: олардын басқа орындардар алған мәліметі дәл болмауы және алмасу барысында әр түрлі ауытқулар болуы мүмкін. Осыған орай кері байланысты жолға қою қажет.
Басшы өз уақытының көпшілік бөлігін әңгіме, кеңес өтікузге, тікелей байланыс орнатуға, мәлімет алмасуға жұмсайды. Осыған орай жеке адамдар арасындағы коммуникацияда қандай кедергілер болатындығын білудің айрықша маңызы бар.
Бірінші қабылдауға -- түсініп, ұғынуға қатысты кедергілер. адамдардьін қабылдап, ұғынуына алуан түрлі факторлар ықпал етеді, сондықтан коммуникация тиімділігін кемітпес үшін бұларды ескеру қажет. Коммуникациялық ахуал басшылар мен бағыныштылар арасындағы өзара қарым-қатынасқа байланысты. Кедергілердің өзі осылардын арасындағы келіспеушіліктегі немесе пікір қайшылықтарынан туындайды.
Семантика -- сөзді және а.йтылған сез мәнін пайдалану әдісін зерттейді.
Екіншіден - байланысқа қатыса қатыса отырып және символдарды пайдаланып, мәліметтер алмасады, әрі оны түсінуге тырысады да, мұндайда сөз символын, дене қимылы мен мәліметтерді қолданады.
Үшіншіден, вербалсыз (латынша вербалис -- ауызша, сөздей деген мағынаны білдіреді) кедергілер. Вербалсыз қатынаста сөзден басқа кез келген символдар қолданылады. Вербалсыз хабар (передача) көп жағдайда вербалды хабармен қоса өтеді де, сөз мәнін күшейтуі де немесе өзгертуі де мүмкін. Вербалсыз қатынас мысалына пікір алмасуды, адамның бет-әлпетіндегі өзгерісті, мәселен, күлкісін, қабылдамау белгісін, ойнақы немесе түнерген қалпын, қабылдаған немесе қабылдамаған көзқарасын алуға болады.
Төртіншіден, нашар кері байланыс. Кері байланыс өте маңызды, өйткені оның өзі сіздің алған хабарыңыздың нақтылығын анықтауыңызға мүмкіндік береді. Басшылар тарапынан жіберілген хабарға қатысты кері байланыстың болмауы жеке адамдар арасында мәлімет алу тиімддігін шектейді.
Бесіншіден, тыңдай білмеу. Қарым-қатынас тиімділігін арттырудың маңызды жағдайларының бірі -- адам хабарды жібергенде де және кабылдағанда да бірдей дәл болуы тиіс.
Жеке адамдар арасындағы қарым-қатынас тиімділігін арттыру үшін мынадай жайттар ұсынылады:
-- мұқият тыңдай білуге дағдылану;
-- өз идеяңды айтпас бұрын айқындап алу;
-- потенциалдық семантикалық проблемаларды қабылдай білу;
-- өзіңнің дене тұрысыңа, қимылыңа, дауыс ырғағыңа зер салу;
-- эмпатияға және ашық жарқын әңгімеге көңіл бөлу. Эмпатия -- бұл басқа адамның сезіміне көңіл аудару, әрі өзара пікірлескенде, хабар алмасқанда қолдау, көңілді әңгімелесу;
-- кері байланыс орнатуға тырысу.
Ұйымдық қарым-қатынас кәсіпорын қызметінің тиімділігіне едәуір ықпал етеді, сондықтан да, қандай кедергілер болатындығын, әрі мұндай алмасуды қалай жетілдіруге болатындығын білудің зор маңызы бар.
Кедергілердің бірі -- хабардың бұрмалануы. Кәсіпорын ішінде мәліметтің бұрмалануы жеке адамдар арасында жөнді қарым-қатынас орнатылмаудан немесе басқарушының біреуі хабармен келіспегенде болуы мүмкін. Екінші бір себебі -- мәліметтің екшелік сүзілуінен (фильтрациялануынан), былайша айтқанда мәліметтін. дұрыс сұрыпталмауынан оның мазмұны бұрмаланады.
Келесі кедергі мәліметтің тым көп келуінен болады. Мұндайда басшы қажетті, қажетсіз мәліметтерді өңдеуте әуестенеді.
Кәсіпорынның тиімсіз құрылымы басшының қойылған міндетті жоспарлау және жүзеге асыру мүмкіндігін шектейді.
Жоғарыда аталған кедергілерден басқасына жататындары -- басқарма кадрларының құрамы, әрі оларды қабылдай білуі т.б.
Кәсіпорында мәлімет алмасуды жақсартуға болады, ол үшін кері байланыс жүйесі құрылуы, мәлімет тасқыны реттеліп отыруы, басқару әрекетінің белсенділігі арттырылуы, ұсыныс жинау жүйесі өрістетілуі, алынған мәліметтерді бастырып, ұйым ісінде пайдалануы, сондай-ақ мәлімет алу үшін казіргі технология жетістіктерін қолдануы тиіс.
Әлеуметтік психологияда дене тілі, немесе вербалсыз қатынас деген болады. Психологтардын пікірінше, адамдар арасындағы әңгімеде мәліметтің 90%-дайы вербалсыз, яғни сөзбен емес, басқадай амалдармен беріледі.
Әңгімелеушінің маңызды мәліметтерінде бет және қол қимылдарымен қоса, дене қимылы да ерекше орын алады.
Әңгіме-кеңес өткізушінің нақты жағдайдан тұтастай мағлұматы болуы тиіс. Бір жағдайда ұйым ішіндегі өзара сөйлесуі, екінші бір жағдайда сауда ісінде сөйлесу маңызды рөл атқаруы мұмкін. Кестеде осы тарапында кейбір мәліметтер келтірілген (Дж.Миллер және К.Борген).
Вербалсыз қарым-қатынастың ең табиғи амалы -- көзқарас. Оның өзі көптеген жайді аңғартады. Егер әңгіме-дүкен кұруға машықтанған адамдар өзінің сезім күйін ыммен немесе дене қимылымен білдіретін болса, онда ол өзінің кез қимылына бақылау жасай алмайды. Оның көзі еріксізден біресе ұлғаяды, біресе кішірейеді, сол арқылы әңгімелесушіге өз пікірін білдіреді.
Мәселен, қытай немесе түрік саудагерлері сатып алушының көзіне қарап тауарына баға қояды екен. Әйгілі покер ойынында да әріптесінің көзіне зер салады -- сол арқылы ойнап отырған әріптесінде қандай карталар бар екендігін жобалайды. Жақсы карта келген ойыншының көз шарасы ұлғайып, нашар карта келсе тарылады.
Коммуникацияның түрлері.
Коммуникация ұйымның ішінде де және сыртқы ортамен де ақпарат алмасу кезіндегі жекеадамаралық және ұйымдастыру қарым-қатынастары мен байланысты процесті көрсетеді.
Жалпы коммуникацияның екі негізгі түрлері кездеседі. Олар:
Жекеадамаралық коммуникация.
Ұйымдастыру коммуникациясы,
Жекеадамаралық коммуникацияныың тиімді басқару үшін үлкен маңыздылыққа ие. Бір жағынан басшы өз уақытының 50-90 пайызын әңгімелесуге жұмсайды. Ал екінші жағынан -- көптеген басқару міндеттерін шешу әртүрлі жағдайлар шеңберінде адамдардың тікелей өзара әрекеттесуінен құрылады. Жекеадамаралық коммуникация анықталмаған және екі мағыналылықты сипаттайтын, сұрақтарды талқылау және шешудің жақсы тәсілі болып табылады.
Жекеадамдар арасындағы байланысты төменде келтірілген мәселелер жиынтығы ретінде қарастыруға болады.
Қабылдау немесе түсіну;
Сөздің мағынасы (семантика);
Сөзбен емесг ауызша емес ақпараттармен алмасу;
Кері байланыстың сапасыздығы;
Дұрыс естімеу немесе қабылдай алмау. Қабылдаудағы, түсінудегі кедергілер.
Бірінші кедергі хабарды беру ауқымындағы жіберуші мен қабылдаушы арасындағы дау-жанжал нәтижесінде пайда болады.
Адамдар бір мағынадағы мәліметтерді, хабарларды жинақтаған тәжірибелеріне байланысты әртүрлі түсіндіреді және жеткізеді. Пікір мен ойлардың өзара айырмашылығы, орта қажет ететін, қызығатын, адамдардың қызығушылық, сезімталдығына байланысты және сыртқы ортасына байланысты деректерді, мәліметтерді таңдауы арқылы қабылданады,
Сөздің мағынасындағы (семантикалық) кедергі. Екінші кедергіні адамдардың әлеуметтік жағдайларын қарастыруға болады. Адамдардың мінез - құлқы, хабарлардың бұрмалануына ықпалын тигізеді.
Көптеген зерттеулер бойынша кәсіпорын басшыларына бағыныштылармен, ақпарат ағымдарымен және адамдар ағымдарымен ашық сөйлесудің дұрыстығын көрсетеді. Себебі ашық сөйлесу сенімділікті күшейтеді.
Семантика - сөзбен берілген мәліметтің қолданылуы және мағынасын түсіндіреді. Сөздер әртүрлі мамандықтағы адамдар үшін әртүрлі мағынаны білдіреді.
Керекті қарым - қатынастарға түсу арқылы шартты түрде берілген белгілі символдарды пайдалана отырып, адамдар мәліметтер, хабарлармен алмасуға және оны түсінуге тырысады. Қолданылатын символдарға сөз, сөз екпіні, қимыл арқылы ымдау, ишара жасаулар жатады. Осы символдар арқылы адамдар байланыс процесін жасай алады. Семантикалық бөгеттер көп ұлтты ортада жұмыс жасайтын компаниялар үшін байланыс қиындықтарын тудырады.
Сөзбен емес ақпараттармен алмасу кезінде пайда болатын кедергілер.
Сөзбен емес коммуникацияға сөзден басқа кез келген символдар қолданылады. Сөзбен емес берілетін коммуникацияға бет пішін әлпеті, дене қимылын, саусақпен көрсету және т.б. жатады.
Сөзбен емес байланыстың бір кедергісі ретінде сөз екпіні қарастырылады. Бұл жерде ескеретін бір нәрсе дауыс ырғағы, сөз екпіні және т.б.
Кері байланыстың нашарлығы немесе сапасыздығы
Жекеадамдар арасындағы байланыстың тиімсіз болуы, кері байланыстың нашарлығы әсерінен болады. Жіберушінің пікірі, ойы қабылдаушыға келіп түскен жағдайда ғана кері байланыс жүзеге асады. Ақпараттың мазмұнын бұрмалайтын ауылдардың көптеген қайнар көздері болғандықтан, кері байланыс қолданушыға коммуникацияның дұрыстығына кепілдеме беретін бірден-бір құрал болып табылады.
Дұрыс түсінбеу, дұрыс естімеу, тыңдай білмеу.
Байланыстардың тиімділігі адамдардың деректерді жібергенде де және қабылдағанда да бірдей қарым - қатынастарда болуында. Тыңдай білу керек. Дұрыс тыңдау менеджерлерге қойылатын негізгі талаптардың бірі.
Ұйымдастыру коммуникациясы.
Ұйымдардағы коммуникациялар көп жағдайда жеке адам аралық сипатта болғанымен, олардың ұйымдарының проблемалары әрқашанда жеке адам аралық тосқауылдар арқылы шешіле бермейді.
Қазіргі кезде фирмалардың қызметін коммуникациясыз елестету мүмкін емес. Жалпы ұйымдарда шешім қабылдау процесін жеделдету үшін үлкен көмек көрсетеді.
Осыған орай, келесі суретте қазіргі фирмадағы коммуникацияны
дамытудағы қиыншылықтар келтіріген (Сурет 1 ).
Қазіргі фирмалардағы дамытуға қиыншылықтар
Хабарлардың
бұрмалануы
Шамадан тыс ақпа-
раттардың көп болуы. Клип түсетін
ақпараттарды өндеумен және ақпаратты алмасуды қолдау қажеттігімен айналысатын менеджер, ақпараттың барлығына жауап беруге мүмкіндігі жетпейді. Ол өте маңызды ақпа раттарды іріктепн және оның ойынша жеткілікті маңыздыларын ғана қолдануға мәжбүр
Ұйымның қанағаттанарлықсыз құрылымы. Жеткілікті ойластырылған болмаса онда басшының алдына қойылған мақсаттарды жоспарлауға және жүзеге асыруға қол жеткізу мүмкіндігі төмендейді. Басқарудың көп деңгейі бар ұйымдарда ақпараттың бұрмалану ықтималдығы өсті, өйткені басқарудың кез келген деңгейі хабарды түзетіп және фильтрация жасау мүмкін.
Ұйым ішінде ақпараттардың қозғалысы кезіндегі оның бұрмалану себептері
Ойламаған жерден бұрмалау жеке адам аралық
байланыстардағы қиын-
дықтардан болуы мүмкін.
Әдейі ақпаратты бұрмалау бұл жөнелтуші басшы хабармен келіспе-
ген жағдайда болады. Мұндай жағдайда басшы хабардың мағынасының өзгерісі оның ойынан шығатындай етіп модификациялады
Фильтрация-ақпарат қозғалысын жылдадату және хабарға әртүрлі мәліметтермен үлкен анықтылық беру үшін, ұйымның әртүрлі сегменттерін жіьермес бұрын оларды біріктіріп және қысқартып отырады
Жазалану алдындағы қорқыныш және істің пайдасыз екендігін сезіну
Тиімді коммуникация және осыған сәйкес ұйымның табысты жұмыстарының жолында жүйелердің жалпылығы ретіндегі ұйымның әртүрлі проблемаларымен байланысты арнайы кедергілерінен тұрады. Бұл коммуникациядағы ұйымдық кедергілерге жеке көңіл бөлуді қажет етеді, өйткені, олардың табиғаты адамдардың жеке немесе топтық мінез-құлықтарымен байланысты емес, ал ұйымның коммуникациялық емес проблемаларымен байланысты, яғни ақпараттардың бұрмалануы, шамадан тыс мәліметтердің болуы және ұйымның қанағаттанарлықсыз құрылымының болуы.
Демек, ұйымдарда коммуникациялық процестер кезінде бірқатар кедергілер кездесетіндігін айқындап отыр. Сол кедергілерге тоқталып өтейік.
Ұйымдастыру коммуникациясында кездесетін кедергілер:
1. Хабардың бұрмалануы. Хабарлар төменнен жоғары және
жоғарыдан төмен түскен кезде, аз да болса бұрмаланады. Мұндай
бұрмалануға бірнеше себеп бар:
а) жекеадамаралық түсінбеушіліктен пайда болған бүрмалану;
б) басшы хабармен келіспеген жағдайда саналы түрде бұрмаланады.
Шамадан тыс мәліметтердің болуы. Әр басшы барлық хабарларға тиімді жауап қайтара алмайды. Сондықтан ол өзіне өте қажетті мәліметті ғана таңдап алуға тырысады.
Ұйымдар құрылымдарының қанағаттанарлықсыз болуы. Күрделі көп деңгейлі құрылымы бар ұйымдарда басқа мәселе туындауы мүмкін. Егер ұйымның құрылымы және ынталандыру жүйесі тиімсіз түрғызылса, онда бөлімшелердің жеке мақсаттары ұйымның жалпы мақсаттарымен қарма-қайшы келуі мүмкін. Ұйым құрылымында деңгейлер көп болған сайын, онда қарама-қайшылықтардың пайда болу ықтималдылығы көп болады.
Ауызша және жазбаша коммуникациялардағы көрсетілген кедергілерді болдырмау үшін "бес "С" коммуникация" жүйесі қабылданған:
1. Анықтылық. Хабар, ақпарат қаншалықты мүмкін болса, соншалықты бір мағыналы болуы тиіс. Көп жағдайда жеткіліксіз, анық еместік, бір сөйлеммен айтылатын хабар өте көп мағынаны білдіруінен туындайды.
2. Толықтылық. Ақпаратты қысқарту оның толық еместігіне алып келеді. Ақпараттың бір бөлігі оның толық болмауынан да зиянды болуы мүмкін.
Қысқалық. Көптеген коммуникациялар өте жақсы таңдалған сөздер, дұрыс таңдалмаған сөздермен құрастырылғандықтан көп сөздерден тұратын ақпартпен алмасу жағдайда жақсарады.
Нақтылық. Әдетте коммуникаторлар нақты факторлар сенімсіз болған жағдайда, абстракциялармеи жалпылауға сүйенеді.
5. Дұрыстылық. Егер хабар дұрыс болмаса, онда коммуникацияның әдістерін дұрыс қолдану пайдасыз.
Ұйымдастыру коммуникациясындағы мәселелерді шешу үшін қазіргі ақпараттық технологиялардың негізінде төмендегілерді қолдануға болады. Кері байланыстар құру ақпараттар ағымын реттеу, ұсыныстар жинау жүйесін құру, аклараттық бюлетендер шығару.
Ұйымдастыру коммуникациясын жетілдіру әдістері:
1. Мәліметтер ағымын реттеу және басқару;
2. Басқарушы іс-әрекеттерін жасау;
3. Кері байланыс жүйесін жасау;
4. Ұсыныстар жинақтау жүйесі ;
5. Мәлімет бюллетендері;
6. Қазіргі кезеңдегі ақпараттық технологиялар.
1.2.Коммуникациялық процесстің кезеңдері және сипаттамалары
Коммуникация дегеніміз -- басшылардың тиімді шешімдер қабылдау үшін хабарлар, мәліметтермен алмасуы және төменгі буындарға қабылданған шешімдерді жеткізуі болып табылады.
Басқару қызметкерінің барлық түрлеріндегі ақпараттар, хабарлар, мәліметтер айналымы коммуникациядағы байланыс процестері деп аталады.
"Коммуникация" термині латын сөзінен шыққан "жалпы" деген мағынаны білдіреді. Берілетін ақпарат алынатын ақпараттарды жалпы белгілеуге тырысады. Осыдан барып коммуникация тек жай ғана ақпарат алмасу ретінде анықталып қана қоймай, жалпы символдар көмегімен тусінуді білдіреді.
Басшылар еңбегінің тиімділігі ақпараттармен алмасу сапасына байланысты болады, ақпараттар сапасы мақсаттарды жүзеге асыру дәрежесіне тікелей әсер етеді. Бұл дегеніміз жеке тұлғалар мен жалпы ұйымдардың табысы үшін тиімді коммуникация қажет.
Коммуникация -- тиімді басқарудың кілті болып табылады. Коммуникациялар -- ауызша және жазбаша, ресми және бейресми түрде көптеген арналар және әртүрлі бағыттар бойынша жүреді.
Коммуникация -- бұл идеяларды трансплантациялау. Басқарушы өзінің үш ролін атқара отырып және төрт негізгі функцияларды жүзеге асыратын болғандықтан, ұйымның мақсатын анықтап, оған жетуте ұмтылатын болғандықтан, коммуникация сапасы мақсаттарды іске асыру деңгейіне тікелей ықпал етеді. Бұл дегеніміз ұйымның немесе мекеменің дұрыс жұмыс істеуі үшін коммуникация барынша тиімді болуы керек деген сөз.
Коммуникацияның ұйымды басқарудағы ролі зор болғанына қарамастан, 73% американ, 65% ағылшын, 85% жапон жетекшілері осы коммуникацияны жетістікке жету жолындағы басты кедергі деп есептейді.
Әрбір басшы ұйымының мақсатына жетуі үшін негізгі 4 функцияны орындайды. Осы мақсатқа жету үшін олар хабарлар, мәліметтермен жұмыс жасайды және олар мақсатқа тура ықпал етеді.
Енді ұйымдардағы коммуникациялық процестерге тоқтаймыз.
Бірінші, ұйымдар мен оның қоршаған ортамен қатынастары. Әрбір ұйымдағы қызметтер жөніндегі жазбалар, телефон арқылы сөйлесу, ресми (формальді) есептер, бейне-ленталар, көзбе - көз әңгімелеу және т.б. қатынастарды байланыстырудың негізі болып табылады. Ұйымдар сыртқы қоршаған ортамен байланыста болулары үшін бірнеше құралдарды қолданады.
Потенциалды тұтынушылармен байланыстар. Олардың жарнамалары және тауарларды базарға өткізулері арқылы қоғаммен байланыстары, олардың халықтың бейнесі арқылы көрінеді.
Өзінің бір жылдық есептерінде әрбір ұйым өздерінің қаржысы, маркетинг жеңілдіктері, орналасуы және т.б. туралы мәліметтер береді.
Екінші, бөлімшелер мен деңгей арасындағы байланыстар. Ұйымдар ішіндегі хабарлар бір деңгейден келесі деңгейге тік байланыс шеңберінде жүргізіледі. Ол хабарлар жоғары деңгейден төменге түседі және олар бәсендеп түсуі мүмкін. Осы арқылы бағынышты деңгейлерге алдағы міндеттер, нақты тапсырмалар туралы хабарланады.
Ұйымдарда жоғарыдан төмен ғана байланыстар болып қоймайды, сонымен бірге төменнен жоғары көтерілуші (восход) 3 жүйе хабарлар да болады.
Төменнен жоғары көтерілетін байланыстар -- жоғарғы буындарды төменгі буындарда болған жағдайпармен таныстыру немесе хабардар ету. Бұл байланыс әдетте есеп беру, ұсыныс жасау, түсініктеме хаттар жазу түрлерінде жасалынады.
Мысалы, банкте істейтін оператор жаңадан әкелінген ЭЕМ -- нің бұрынғыға қарағанда, бірнеше есе баяу жұмыс істейтінін байқайды дейік. Ал бұл жағдай банк клиенттерінің арасында наразылық тудырады. Сондықтан оператор өз бөлімінің басшысына қалыптасқан жағдай туралы хабар береді. Бұл бастық операцияларды басқару бөліміне, ал ондағылар өз кезегінде вице-президентке, вице-президент банк президентіне хабар береді. Президент осы жағдайларды талдай келе, ЭЕМ -- дердегі құрылған бағдарламалардың орнына жаңа жетілдірілген бағдарламалар алу туралы шешім қабылдайды. Ақпараттарды төменгі деңгейден жоғарғы деңгейге беру көп жағдайда еңбек өнімділігіне өз әсерін тигізеді. Төменнен жоғары қарай болатын коммуникация төменгі деңгейдегі хабарлап отыру функциясында атқарылады.
Ұйым немесе мекеме өте күрделі байланысып жатқан бөлімдерден тұратын болғандықтан, оларда коммуникация міндеттерді және мақсаттарды үйлестіру үшін керек.
Үшінші, түрлі бөлімшелер арасындағы байланыстар. Ұйымдарда жоғарыдан төмен (исходящий) және төменнен жоғары (восходящий) хабарлар байланысы болып қана қоймай, сонымен бірге көлденең байланыстар да болуы қажет. Ұйымдар бірнеше бөлімшелерден тұратын болғандықтан, олардың ортасындағы хабарлардың айналымы немесе алмасуы мақсаттарын үйлестіріп, іс-қимыл әрекетін жасау үшін қажет. Көлденең қатынастар бөлімшелердің тепе - тең қалыптасуына әсер етеді.
Төртінші, басшылар мен бағыныштылар арасындағы байланыстар.
Мұндай байланыс тікелей бағыттағы байланыс болғанымен, ол басқарушының коммуникациялық іс - әрекетіттің негізгі бөлігін құрайды.
Басқарушы мен бағынышты арасында байланыс немесе ақпараттармен алмасу мақсаттарды айқындау, нәтижелерді талдау жөнінде болуы мүмкін. Сонымен қатар мұндай жағдайда мамандар квалификациясын көтеру, шын мәнінде болатын проблемаларды талқылау, келешекте болатын өзгерістерді анықтау туралы да болып жатады.
Бесінші, басшылар мен жұмысшы топтары арасындағы байланыстар.
Бұл байланыс басшыларға топтардың тиімді жұмыс атқаруы үшін керек. Хабарлар, мәліметтер айналымы кезінде топтардың барлық мүшелері қатысатын болғандықтан олар болашақтағы жұмыс мақсаттары, олардағы өзгерістер мен жаңалықтар және т.б. туралы өз ойларын ортаға салып бір кісідей талдап, шешім қабылдайды. Кейде жұмысшы топтары басшының қатынасуынсыз өздері көптеген Мәселелер бойынша жинала береді. Мұндай жиналыстар әр жұмысшының өзінің қызметіне деген жауапкершіліктерін арттырады және өз еңбегіне қанағаттанады.
Алтыншы, бейресми байланыстар. Бейресми байланыстар арнасын -- сыбыс таратушы арналар деп атайды.
Дәл емес хабарлар мен мәліметтер жиынтығы сыбыс немесе сырт естулер деп аталады.
Сыбыс, қауесет немесе сырттай естіп білген хабар-ошарлар адамдардың топ боуын жиналған жерлерінде болып тұрады. Мысалы, асхана, дәліздерде, көше, аулада және т.б. жерлерде...
Бейресми арналар арқылы берілген мәліметтер мен хабарлар немесе сыбыс - қауесеттердің 80--90%-ы әрқашанда дәлдеп танылады.
Ұйымдардағы кездесетін сыбыс - қауесет пен сырттай естіп білген хабарлар түрлері төмендегідей болуы мүмкін:
болашақтағы өндіріс қызметкерлерінің ықшамда, тынуы;
жұмысқа кешіккендері үшін қолданылатын шара түрлері;
ұйым құрылымындағы өзгерістер;
басшылардың болашақтағы жоғарылауы немесе төмендеуі;
қызмет уақыты біткен соң кімнің кімді кездестіруі мүмкіндігі және т.б. хабарлар.
Хабар, мәліметтердің айырбасы немесе алмасулары берген хабарларыңызды тек келесі адамның қабылдауы кезінде ғана пайда Жоғарыдағы суреттен көріп отырғанымыздай, (Сурет 19) бұл
кезеңдер айқын түрде көрінуде. Біз ақпараттармен алмасуды ұйымның әрбір бөлімдерінің қаншалықты кең ауқымды қамтып өтетінін көре аламыз. Іс жүзінде адамдар ақпараттармен тиімді пайдалана алмайды.
Ойлар және идеялардың тууы.
Хабарламалар және хабар алмасу әрқашанда ойды немесе идеяны тұжырымдау арқылы іске асады.
Басшы қажет деген идеяны бағыныштыларға беруі немесе алмасуы үшін мынадай қорытынды жасау керек.
Жұмысшылар қандай өзгерістер енгізгенде аз уақытта өнімді көп шығарады?
Жұмысшылар бұл өнімді көп шығару не үшін қажет болғанын түсіну керек?
Жұмысшылар бұл өзгерістерді қандай жағдайларда жасай алады деген мәселелерді қамтуы қажет?
Шартты белгілер және арналардың таңдап алынуы.
Идеяны бермес бұрын, жөнелтуші символдардың көмегімен хабарды кодтау керек. Бұл үшін жөнелтуші сөздер, дауыс ырғағы, дене қимылын қолданады. Бұндай кодтау идеяны хабарға айналдырады.
Жөнелтуші сондай-ақ жіберу арналарын да таңдауы қажет. Арналарға материалдарды беру, электронды байланыс құралдары, компьютерлер бейне-ленталар, бейне конференциялар және тағы басқалары енгізіледі. Хабарларды беру арналары тек қана бір құралдармен шектелмеуі керек. Хабар беру.
Бұл кезеңге мәліметті жөнелтуші қабылдаушыға жететіндей арнаны табады. Ақпараттармен алмасу барысында екі жақ та аса маңызды ролді атқарады. Ақпараттармен алмасу неғұрлым тиімді болуы үшін бағынышты басқарушыға қабылдап алған ақпараттарды қалай түсінгендігі туралы, соған сәйкес келешектегі атқаратын іс-әрекеттері туралы хабарлап отыру керек. Ақпараттармен алмасу қалыпты жүріп отыру үшін бірінші жақ ақпараттарды жөнелтіп, екінші жақ оны уақтылы қабылдап отыру керек. Сонда ғана басқару процесінде комуникацияның ролі жоғары деңгейге көтеріледі. Ұйымдасқан ақпараттармен алмасу жазбаша есеп берулер, пікір алысулар түрінде болғандықтан, бұл процесс баяу түрде өтеді. Сондықтан ақпараттарды пайдалану керек. Декодтау.
Декодтау -- алынған хабарды түсіндіру, ұғындыру. Түсіну немесе ұғыну жіберушінің символын қабылдаушының ойына, сана -сезіміне жетуі.
Коммуникациялық бағдарламалармен жұмыс істейтін ұйымдарда кері байланыстың маңыздылығы өте үлкен. Осыған орай, келесі суреттегі кері байланыстардың еркшеліктері мен кедергілердің қайнар көздерін көруге болады.
Ғылыми түрде даңғыл, шуыл дегеніміз -- мәліметтің хабарлануын дұрыс бермеу, бұрмалау, түрлендіріп жіберу.
Мәлімет алмасу процесінің элементтері:
1. Мәліметті жөнелтуші - мәліметтерді жинап таратып беруші.
2. Хабарлаушы - симвлолдар көмегімен кодталған мәліметті хабарлау.
3. Канал - мәліметті беру құралы (ср-во пер.).
4. Хабар алушы - мәліметті қажет ететін адам (кімге арналған).
Мәлімет алмасу кезеңдері:
1. Идеяның (мәселе) туындауы.
2. Канал таңдау, кодтау (қандай тілмен жеткізу, символ, цифр, сөз т.б.).
3. Хабарлау.
4. Декодтау (хабардың мәнін ашу, хабар алушының мәліметті түсінуі).
Мәлімет - ағымдағы жоспардың орындалуы туралы жедел тапсырмалар, жарлықтар, басқа да хабарлар. Кәсіпорынды басқару басқарылатын және басқарушы жүйелердің аралығында мәлімет алмасу арқылы жүзеге асады.
Мәліметсіз басқару мақсатын анықтау, жағдайды бағалау, шешім қабылдау және оның орындалуын бақылау мүмкін емес.
Мәліметтің қасиеті - оның оқиғаны, процесті анық көрсете алатындығында. Адамдар мәліметтің кез келген түрін түсіну үшін, ол адам органдарының сезіміне лайықталып, тиісінше индекстелуі қажет.
Индекстеу формалары:
- цифр түрінде;
- алфабиттік-сөз;
- символика-сызба, схема, шартты түрде бейнелеу;
- заттық, бейнелік (телевиз. бейне, фотосурет);
- құжаттар - ведомастар, тех. карта;
- дискеттер, касеталар.
Мәліметтербасқару жүйесіне қатыстылығы бойынша екіге бөлінеді:
- кіріс мәліметтер;
- шығыс мәліметтер.
Басқару басшылардың міндеті басқару қызметінің маңызды құралы - мәліметтермен жұмыс істей білу. Мәліметтерді тіркеу , жүйелеу, өңдеу, жинақтау, тарату және пайдалану құжаттау деп аталады.
Құжаттар дегеніміз - белгілі тәртіппен жасалған, қол қойылған және расталған іс қағаздары. Сонымен бірге мәліметтердің сақталуын, тапсырылуын шектейтін нұсқаулар, архивтер болуы тиіс. Әртүрлі мәліметтердің сақталу мерзімі, архивтерге өткізу мерзімі арнайы нұсқауларда көрсетіледі. Ұйым үшін немесе жеке адам үшін маңызды роль атқаратындықтан, мәліметтерге мұқият қарау керек.
Хабарлау алдында ойланып, тексеріп, сұрыптап алу қажет.
Барлық хабарды жазбаша беру мүмкін емес, тауардың сапасы сияқты хабардың да әсерлі, түсінікті әрі әдемі болуы шарт. Ауызша хабар беру кезінде әртүрлі кедергілердің болу себебінен хабар нақты сол қалпында жетпеуі мүмкін. Сондықтан, коммуникация жолындағы кедергілерді білу керек:
Коммуникация барысында кездесетін кедергілер:
- нашар кері байланыс;
- тыңдай білмеу;
- шудың болуы;
- семантикалық кедергілер;
- вербалсыз кедергілер.
Вербалсыз латын сөзі аудармасы вербалис ауызша, сөздей деген мағынаны білдіреді. Вербалсыз қатынаста сөзден басқа кез келген символдар қолданылады. Психологтардың пікірінше, адамдар арасындағы қарым-қатынаста 90%-дайы вербалсыз, яғни сөзбен емес, дене қимылдары арқылы беріледі. Вербалсыз қарым-қатынастың ең табиғи амалы - көзқарас.
Кері байланыс өте маңызды, өйткені оның өзі сіздің алған хабарыңыздың нақтылығын анықтауыңызға мүмкіндік береді. Басшылар тарапынан жіберілген хабарға қатысты кері байланыстың болмауы жеке адамдар арасында мәлімет алу тиімділігін шектейді.
Тыңдай білмеу. Қарым-қатынас тиімділіні арттырудың маңызды жағдайларының бірі - адам хабарды жібергенде де және қабылдағанда да бірдей дәл болуы тиіс.
Семантика - сөзді және айтылған сөз мәнін пайдалану әдісін зерттейді. Екіншіден, байланысқа қатыса отырып және де символдарды пайдаланып, мәліметтер алмасады, әрі оны түсіну тырысады да, мұндайда сөз символын, дене қимылы мен мәліметтерді қолданады.
ҰЙЫМДАҒЫ БҰҚАРАМЕН БАЙЛАНЫС БӨЛІМІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
2.1 ПР- бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және құрамы
Бұқарамен байланыс бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттарын, құрлымын талдап қарастырғанда бірнеше авторлар бар.Мысалға: Демин Ю М, Шишкина М А, Почепцов Г Г.
Кәсіпорынның қоғаммен байланысы бойынша құрылымдық бөлімшені ұйымдастыру мамандандырылған ПР - компаниясын ұйымдастырудан айырмашылығы аз. Ең маңыздысы, мұндай бөлімшелер, біріншіден, кәсіпорынның ұйымдық және ақпараттық ортасына тығыз байланысты, екіншіден, өз жұмысын жоспарлы түрде жүзеге асырады, яғни кәсіпорын қызметінің жалпы мазмұны мен бағытына байланысты орындалады.
Құрылымдық Бұқарамен байланыс бөлімшесінің мақсаты - жарнама құрушылардың білімі тапсырыс берушілердің талабына сай болуы тиіс. Яғни, көп жағдайларда осы сенімді бөлімше жұмысында ұйымшылдық пен шығармашылық қабілет басты рөл атқарады. Онсыз жарнама сапасының төмендеуіне душар етуі мүмкін.
Бірақ Ресей кәсіпорындарының көпшілігі in - house-ке көп назар аударады, яғни жұртшылықпен байланыс жасау бойынша жеке бөлімшелерге көңіл бөледі. Сол себепті, кәсіпорынның құрылымдық ПР бөлімшесін жұртшылықпен байланыс жасау бөлімшесі деп атауды ұйғарамыз.
Мысалы, Демин. Ю. М айтқандай Біздің кәсіпорындағы толыққанды ПР - құрылым жасау қажеті туындады (қай жерде жұмыс жасайды және жасауды ұйғарады). Бұл жұмысты неден бастауы керек? Алдымен, оның мақсатын, содан соң ұйымдық сұрақтардың сәйкес мәселелеріне кірісу қажет1.
Жұртшылықпен байланыс бөлімшесінің мақсаты кәсіпорындағы барлық қызметшілердің мақсатына сай болуы керек, мұндай мақсат жалпы жағдайда мүліктендіру (қаржымен дәстүрлі мағынада максималды пайда көзін табу, акционерлік қаржыны көбейту т.б) болып табылады.
Бұл артықшылық, көп жағдайда, паблициттік капитал деп аталады. Ол дегеніміз не және оның спецификасы неден тұрады?
ПР саласының беделді мамандарының анықтамасы бойынша, паблициттік капитал дегеніміз - публикалық коммуникация аумағында қызмет ететін нарықтық субъект болып табылатын маңызды капитал түрі. Капиталдың бұл түрі жеке тұлғамен байланысты әлеуметтік қатынас болып табылады және оның мәні жеке тұлғаға негізделген тұтынушы құнын қолдану есебінен құнның ратуына байланысты.
Нақты түсінік беретін негізгі детальдарын қарастырайық.
Паблициттік капитал терминінің өзі паблисити ұғымына қатысы.
Паблисити - комерциялық маңызды жаңалықтарды ұйымдар үшін басылымдарда жариялау немесе радиода, теледидарда не сахнада белгілі бір демеуші ақысын төлейтін қолайлы тұсаукесер рәсімге мүмкіндік алу арқылы тауарға, қызмет көрсетулерге немесе іс-қимылға сұранымды ынталандыру жөніндегі насихат ұғымы. Сондықтан, паблициттік капитал - біздің жағдайымызда, кәсіпорынның әйгілі болуына, атақ-даңққа ие болуына жұмсалатын қаржы болып есептеледі. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І бөлім. ҰЙЫМДАҒЫ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Коммуникацияның мәні, қажеттілігі, және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2.Коммуникациялық процесстің кезеңдері және сипаттамалары ... ... ... ... ... .. 12
ІІ бөлім. ҰЙЫМДАҒЫ БҰҚАРАМЕН БАЙЛАНЫС БӨЛІМІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
2.1 ПР- бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және құрамы ... ..17
2.2. Ұйымдағы бұқарамен байланыс бөлімінің қызметтерінің негізгі қағидалары мен мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...33
Кіріспе
Коммуникация - басшылық етудің байланыстырушы процесі болып табылады. Шетел зерттеушілерінің пікірінше, тиімсіз қарым-қатынас - проблемалардың туындауының басты себептерінің бірі. Ұйым ішінде де, одан тысқары жерде де тиімді қарым-қатынас ұйым аралықтары үшін де, сыртқы орта үшін де аса қажетті, сол мақсатта олар түрлі амалдарды пайдаланады. Дәріс мақсаты коммуникация процесінің басқарудағы басты ролін аша түсу. Басқару шешімі. Туындаған мәселелер бойынша тиімді шешім қабылдау.
Коммуникацияда қолданылатын негізгі терминдер: коммуникация процесі, басқару шешімі, вербалсыз қатынас құралдары, декодтау, канал таңдау және т.б.
Коммуникация дегеніміз қарым-қатынас, екі және одан да көп адамдардың өзара түсінісуге негізделген байланысы: бір-бірінен ақпарат, мәліметтер алмасуы. Менеджерлер өзінің жұмысын тиімді орындау үшін, тиімді қарым-қатынас орнатуы
қажет. Басқарудың барлық функцияларын жүзеге асыру қарым-қатынас деңгейіне тікелей байланысты.
Қарым-қатынас жоғарғы және төменгі буын басшыларының мәлімет алмасуы - есеп беру, ұсыныс пікірлерін айту немесе жазбаша түсініктеме түрінде болады.
Кез-келген ұйым мемлекеттік реттеу тәртібіне бағынуына тура келеді, сол себепті есеп беріп, қаржы, маркетинг, кадрлар туралы басқада ресми мәлімет алмасып, өздерінің мүмкіндектері, жеңілдіктері туралы деректер келтіріп, хабарлап тұрады, осындай жағдайларда коммуникацияның маңызы зор.
Басшы өзінің көпшілік уақытын мәліметтер алу және шешім қабылдау үшін біреулермен байланысуға, қарым-қатынас орнатуға арнайды. Басқарудың жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация және бақылау қызметтерін орындау да қарым-қатынас орнатуға байланысты.
Коммуникациялық процесс - бұл екі немесе одан да көп адамдар арасындағы мәлімет алмасу, әрі оның негізгі мақсаты мәліметтің түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация - бұл күрделі процесс және де оны жақсы түсіну үшін процесс сатыларын білу қажет.
Мәлімет (ақпарат) алмасу процесінің элементтері мыналар саналады:
- мәліметті жіберуші идеяны қорытушы немесе мәліметті жинаушы және оны таратып беруші болып саналады;
- символдар көмегімен кодталған мәліметтің өзін хабарлау;
- канал, мәліметті беру құралы;
- алушы, бұл мәліметті қажет ететін адам.
Мәліметті алмасу барысында жөнелтуші мен алушы белсенді роль атқарады, әрі мұның өзі бір - біріне қатысты бірнеше кезеңде өтеді. Бұлардың міндеті хабарды дайындау және каналды пайдалана отырып, екі жаққа да түсінікті болуын қарастыру. Мәлімет алу кезеңдері мынадай:
а) идеяның пайда болуы;
ә) кодтау және канал таңдау;
б) беру;
в) декодтау.
Коммуникациялық процестің негізгі мақсаты - мәліметтің түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация барысында хабар нақты жету үшін, ұйым мәліметпен толық қамтамасыз етілуі үшін мәлімет алмасу процесіне қатысатын элементтерді және олар қандай кезеңдерден өтетінін білу әрбір басшының міндеті.
Мәлімет алмасу процесінің кезеңдерінде мәлімет алмасу идеяны тұжырымдаудан немесе мәліметті таңдаудан басталады. Бұл кезеңде жөнелтуші ақпарат алмасу үшін қандай концепцияны басшылыққа алу қажет екендігін шешеді де, мұнда ол көптеген факторларды ескереді. Мәселен, басшы жұмыс нәтижесін бағалау туралы мәлімет алмасқысы келсе, ол мынадай жайтты есте сақтауы тиіс: идеяның мәнісі сол, өзінің қарамағындағыларға олардың күшті және әлсіз жақтары туралы нақты мәліметті хабарлау, әрі олардың жұмыс нәтижесін қалайша жақсартуға болатындығы жөнінде кеңес беру.
Мәліметті кодтауға пайдаланатын, символ типіне үйлесетін каналды таңдай білуі тиіс. Каналдарға берілген сөздер мен жазылған материалдар, сондай-ақ электрондық байланыс құралдары, компьютер желілері, электроникалар, пошталар, бейнетаспалар мен бейнеконференциялар жатады. Хабарды беру тек бір каналмен шектелмеуі тиіс. Көп жағдайда екі және одан да көп коммуникациялық құралдар пайдаланылады.
Үшінші кезеңде жөнелтуші идеяны екінші бір адамға жеткізу үшін мәліметті береді. Жөнелтуші хабарды жібергеннен кейін алушы оны декодтайды. Декодтау - бұл жөнелтушінің жіберген символын алушының түсінігінде аудару.
Басшы мынаны ескеруі қажет: олардың басқа орындардан алған мәліметі дәл болмауы және алмасу барысында әртүрлі ауытқулар болуы мүмкін. Осыған орай кері байланысты жолға қою қажет.
ҰЙЫМДАҒЫ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Коммуникацияның мәні, қажеттілігі, және түрлері
Басқарудағы коммуникацияның ролі және оның түрлері
Коммуникация дегеніміз қарым-қатынас, екі және одан да көп адамдардың өзара түсінісуге негізделген байланысы: бір бірінен ақпарат, мәліметтер алмасуы.
Басшы өзінің көпшілік уақытын мәліметтер алу және шешім қабылдау үшін, біреулермен байланысуға, қарым-қатынас орнатуға арнайды. Баскдрудың жоспарлау, ұйымдастыру мотивация және бақылау қызметтерін орындау да қарым-қатынас орнатуға байланысты. Коммуникация - басшылық етудің байланыстырушы процесі болып саналады.
Менеджерлер өз жұмысын ойдағыдай орындау үшін тиімді қарым-қатынас орнатуы қажет.
Шетел зерттеушілерінің пікірінше, тиімсіз қарым-қатынас - проблемалардың туындауының басты себептерінің бірі. Тиімді жұмыс істейтін басшылар - бұлар тиімді қарым-қатынас орната білетіндер. Ұйым ішінде де, одан тысқары жерде де тиімді қарым-қатынас ұйым аралықтары үшін де, сыртқы орта үшін де аса қажетті, сол мақсатта олар түрлі амалдарды пайдаланады.
Олар тұтынушыларға жарнама арқылы және басқадай жолдармен байланысады. Қоғамдық ұйымдармен қарым-қатынас орнатуда жергілікті ұйымдармен, жалпыұлттық немесе халықаралық деңгейде байланыс жасауға ерекше кеңіл бөледі. Ұйым мемлекеттік реттеу тәртібіне бағынуына тура келеді, сол себептен де есеп беріп, онда қаржы және маркетинг туралы мәлімет береді, сондай-ақ өзінің орналасуы мүмкіндіктері, жеңілдіктері т.б. туралы деректер келтіреді. Ұйымның сыртқы ортадағы оқиғалар мен факторларға қатысуынын баска да толып жатқан әдістері бар.
Сыртқы орта арқылы пайда болатын алуан түрлі проблемаларға байланысты ұйым ішінде әр түрлі талқылаулар, жиналыстар, телефон арқылы келісімдер жүргізіліп, қызмет жазбалары, есептері, бейнетаспалар т.б. жасалады.
Ұйымда мәліметтер бірінен бірі беріліп, алмасып отырады. Жоғарғы басшылықтан төменгі басшылықка күнделікті міндеттер, нақты тапсырмалар, ұсыныстар т.б. беріледі. Төменгі деңгейдегі басшылықтан жоғары деңгейдегі басшылыкка берілетін мәліметтер еңбек өнімділігіне айтарлықтай ықпал етеді.
Төменгі деңгейден жоғарғы деңгейдегі басшылыкка берілетін мәліметте не істеп жатқандығы айтылады. Басшы осындай жолмен ағымдағы және толғағы жеткен мәліметтерді біліп отырады, істі оңға бастырудың мүмкін болатын варианттарын ұсынады. Жоғарғы басшылар мен төменгі басшылардын мәлімет алысуы әдетте есеп беру, ұсыныс айту және жазбаша түсініктеме нышанында болады.
Әр түрлі бөлімшелер аралығындағы коммуникация көлбеу коммуникацияға жатады. Кез келген ұйым ұндай коммуникацияны қажет етеді, өйткені, оның өзі өзара байланысты элементтерден тұратындықтан басшы мақсатқа жетуі үшін біркелкі жолға қойылған жұмысқа қол жеткізуі тиіс.
Басшы мен бағыныштылар коммуникация компоненттері болып саналады. Олар бөлімшелердегі міндеттерді анықтау үшін мәліметтер алмасады, жұмысты тиімді орындау проблемаларын талқылайды.
Басшы мен жұмысшы топтарының арасындағы коммуникация, басшы мен бағыныштылар арасындағы қосымша мәлімет алу болып саналады, әрі басшыға топтың іс әрекетінің тиімділігін арттыруға ықпал етеді.
Коммуникациялық процесс бұл екі немесе оданда көп адамдар арасындағы мәлімет алмасу, әрі оның негізгі мақсаты мәліметтін түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация -- бұл күрделі процесс және де оны жақсы түсіну үшін процесс сатыларын білу қажет.
Мәлімет (ақпарат) алмасу процесінің элементтері мыналар болып саналады:
-- мәліметті жіберуші идеяны қорытушы немесе мәліметті жинаушы және оны таратып беруші болып саналады;
-- символдар көмегімен кодталған мәліметтің өзін хабарлау;
-- канал, мәліметті беру құралы;
-- алушы. бұл мәліметті қажет ететін адам.
Мәліметті алмасу барысында жөнелтуші мен алушы белсенді роль атқарады, әрі мұның өзі бір біріне қатысты бірнеше кезеңде өтеді. Бұларлың міндеті хабарды дайындау және каналды пайдалана отырып, екі жакка да түсінікті болуын қарастыру. Мәлімет алу кезеңдері мынадай: а) идеяның пайда болуы; ә) кодтау және канал таңдау; б) беру; в) декодтау.
Мәлімет алмасу процесінің кезеңдерін қарастырайық мәлімет алмасу идеяны тұжырымдаудан немесе мәліметті тандаудан басталады. Бұл кезеңде жөнелтуші ақпарат алмасу үшін қандай концепцияны басшылыкка алу қажет екендігін шешеді де, мұнда ол көптеген факторларды ескереді. Мәселен, басшы жұмыс нәтижесін бағалау туралы мәлімет алмасқысы келсе, ол мынадай жайтты есте сақтауы тиіс: идеянын мәнісі сол, өзінің қарамағындағыларға олардың күшті және әлсіз жақтары туралы нақты мәліметті хабарлау, әрі олардың жұмыс нәтижесін қалайша жақсартуға болатындығы жөнінде кеңес беру.
Мәліметті жөнелтуші кодтауға аайдаланатын, символ типіне үйлесетін каналды тандай білуі тиіс. Каналдарға берілген сөздер мен жазылған материалдар, сондай-ақ электрондық байланыс құралдары, компьютер желілері, электроникалар, пошталар, бейнетаспалар мен бейнеконференциялар жатады. Хабарды беру тек бір каналмен шектелмеуі тиіс. Көп жағдайда екі және одан да көп коммуникациялық құралдар пайдаланылады.
Үшінші кезеңде женелтуші идеяны екінші бір адамға жеткізу үшін мәліметті береді. Жөнелтуші хабарды жібергеннен кейін алушы оны декодтайды. Декодтау - бұл жөнелтушінің жіберген символын алушының түсінігінде аудару.
Басшы мынаны ескеруі қажет: олардын басқа орындардар алған мәліметі дәл болмауы және алмасу барысында әр түрлі ауытқулар болуы мүмкін. Осыған орай кері байланысты жолға қою қажет.
Басшы өз уақытының көпшілік бөлігін әңгіме, кеңес өтікузге, тікелей байланыс орнатуға, мәлімет алмасуға жұмсайды. Осыған орай жеке адамдар арасындағы коммуникацияда қандай кедергілер болатындығын білудің айрықша маңызы бар.
Бірінші қабылдауға -- түсініп, ұғынуға қатысты кедергілер. адамдардьін қабылдап, ұғынуына алуан түрлі факторлар ықпал етеді, сондықтан коммуникация тиімділігін кемітпес үшін бұларды ескеру қажет. Коммуникациялық ахуал басшылар мен бағыныштылар арасындағы өзара қарым-қатынасқа байланысты. Кедергілердің өзі осылардын арасындағы келіспеушіліктегі немесе пікір қайшылықтарынан туындайды.
Семантика -- сөзді және а.йтылған сез мәнін пайдалану әдісін зерттейді.
Екіншіден - байланысқа қатыса қатыса отырып және символдарды пайдаланып, мәліметтер алмасады, әрі оны түсінуге тырысады да, мұндайда сөз символын, дене қимылы мен мәліметтерді қолданады.
Үшіншіден, вербалсыз (латынша вербалис -- ауызша, сөздей деген мағынаны білдіреді) кедергілер. Вербалсыз қатынаста сөзден басқа кез келген символдар қолданылады. Вербалсыз хабар (передача) көп жағдайда вербалды хабармен қоса өтеді де, сөз мәнін күшейтуі де немесе өзгертуі де мүмкін. Вербалсыз қатынас мысалына пікір алмасуды, адамның бет-әлпетіндегі өзгерісті, мәселен, күлкісін, қабылдамау белгісін, ойнақы немесе түнерген қалпын, қабылдаған немесе қабылдамаған көзқарасын алуға болады.
Төртіншіден, нашар кері байланыс. Кері байланыс өте маңызды, өйткені оның өзі сіздің алған хабарыңыздың нақтылығын анықтауыңызға мүмкіндік береді. Басшылар тарапынан жіберілген хабарға қатысты кері байланыстың болмауы жеке адамдар арасында мәлімет алу тиімддігін шектейді.
Бесіншіден, тыңдай білмеу. Қарым-қатынас тиімділігін арттырудың маңызды жағдайларының бірі -- адам хабарды жібергенде де және кабылдағанда да бірдей дәл болуы тиіс.
Жеке адамдар арасындағы қарым-қатынас тиімділігін арттыру үшін мынадай жайттар ұсынылады:
-- мұқият тыңдай білуге дағдылану;
-- өз идеяңды айтпас бұрын айқындап алу;
-- потенциалдық семантикалық проблемаларды қабылдай білу;
-- өзіңнің дене тұрысыңа, қимылыңа, дауыс ырғағыңа зер салу;
-- эмпатияға және ашық жарқын әңгімеге көңіл бөлу. Эмпатия -- бұл басқа адамның сезіміне көңіл аудару, әрі өзара пікірлескенде, хабар алмасқанда қолдау, көңілді әңгімелесу;
-- кері байланыс орнатуға тырысу.
Ұйымдық қарым-қатынас кәсіпорын қызметінің тиімділігіне едәуір ықпал етеді, сондықтан да, қандай кедергілер болатындығын, әрі мұндай алмасуды қалай жетілдіруге болатындығын білудің зор маңызы бар.
Кедергілердің бірі -- хабардың бұрмалануы. Кәсіпорын ішінде мәліметтің бұрмалануы жеке адамдар арасында жөнді қарым-қатынас орнатылмаудан немесе басқарушының біреуі хабармен келіспегенде болуы мүмкін. Екінші бір себебі -- мәліметтің екшелік сүзілуінен (фильтрациялануынан), былайша айтқанда мәліметтін. дұрыс сұрыпталмауынан оның мазмұны бұрмаланады.
Келесі кедергі мәліметтің тым көп келуінен болады. Мұндайда басшы қажетті, қажетсіз мәліметтерді өңдеуте әуестенеді.
Кәсіпорынның тиімсіз құрылымы басшының қойылған міндетті жоспарлау және жүзеге асыру мүмкіндігін шектейді.
Жоғарыда аталған кедергілерден басқасына жататындары -- басқарма кадрларының құрамы, әрі оларды қабылдай білуі т.б.
Кәсіпорында мәлімет алмасуды жақсартуға болады, ол үшін кері байланыс жүйесі құрылуы, мәлімет тасқыны реттеліп отыруы, басқару әрекетінің белсенділігі арттырылуы, ұсыныс жинау жүйесі өрістетілуі, алынған мәліметтерді бастырып, ұйым ісінде пайдалануы, сондай-ақ мәлімет алу үшін казіргі технология жетістіктерін қолдануы тиіс.
Әлеуметтік психологияда дене тілі, немесе вербалсыз қатынас деген болады. Психологтардын пікірінше, адамдар арасындағы әңгімеде мәліметтің 90%-дайы вербалсыз, яғни сөзбен емес, басқадай амалдармен беріледі.
Әңгімелеушінің маңызды мәліметтерінде бет және қол қимылдарымен қоса, дене қимылы да ерекше орын алады.
Әңгіме-кеңес өткізушінің нақты жағдайдан тұтастай мағлұматы болуы тиіс. Бір жағдайда ұйым ішіндегі өзара сөйлесуі, екінші бір жағдайда сауда ісінде сөйлесу маңызды рөл атқаруы мұмкін. Кестеде осы тарапында кейбір мәліметтер келтірілген (Дж.Миллер және К.Борген).
Вербалсыз қарым-қатынастың ең табиғи амалы -- көзқарас. Оның өзі көптеген жайді аңғартады. Егер әңгіме-дүкен кұруға машықтанған адамдар өзінің сезім күйін ыммен немесе дене қимылымен білдіретін болса, онда ол өзінің кез қимылына бақылау жасай алмайды. Оның көзі еріксізден біресе ұлғаяды, біресе кішірейеді, сол арқылы әңгімелесушіге өз пікірін білдіреді.
Мәселен, қытай немесе түрік саудагерлері сатып алушының көзіне қарап тауарына баға қояды екен. Әйгілі покер ойынында да әріптесінің көзіне зер салады -- сол арқылы ойнап отырған әріптесінде қандай карталар бар екендігін жобалайды. Жақсы карта келген ойыншының көз шарасы ұлғайып, нашар карта келсе тарылады.
Коммуникацияның түрлері.
Коммуникация ұйымның ішінде де және сыртқы ортамен де ақпарат алмасу кезіндегі жекеадамаралық және ұйымдастыру қарым-қатынастары мен байланысты процесті көрсетеді.
Жалпы коммуникацияның екі негізгі түрлері кездеседі. Олар:
Жекеадамаралық коммуникация.
Ұйымдастыру коммуникациясы,
Жекеадамаралық коммуникацияныың тиімді басқару үшін үлкен маңыздылыққа ие. Бір жағынан басшы өз уақытының 50-90 пайызын әңгімелесуге жұмсайды. Ал екінші жағынан -- көптеген басқару міндеттерін шешу әртүрлі жағдайлар шеңберінде адамдардың тікелей өзара әрекеттесуінен құрылады. Жекеадамаралық коммуникация анықталмаған және екі мағыналылықты сипаттайтын, сұрақтарды талқылау және шешудің жақсы тәсілі болып табылады.
Жекеадамдар арасындағы байланысты төменде келтірілген мәселелер жиынтығы ретінде қарастыруға болады.
Қабылдау немесе түсіну;
Сөздің мағынасы (семантика);
Сөзбен емесг ауызша емес ақпараттармен алмасу;
Кері байланыстың сапасыздығы;
Дұрыс естімеу немесе қабылдай алмау. Қабылдаудағы, түсінудегі кедергілер.
Бірінші кедергі хабарды беру ауқымындағы жіберуші мен қабылдаушы арасындағы дау-жанжал нәтижесінде пайда болады.
Адамдар бір мағынадағы мәліметтерді, хабарларды жинақтаған тәжірибелеріне байланысты әртүрлі түсіндіреді және жеткізеді. Пікір мен ойлардың өзара айырмашылығы, орта қажет ететін, қызығатын, адамдардың қызығушылық, сезімталдығына байланысты және сыртқы ортасына байланысты деректерді, мәліметтерді таңдауы арқылы қабылданады,
Сөздің мағынасындағы (семантикалық) кедергі. Екінші кедергіні адамдардың әлеуметтік жағдайларын қарастыруға болады. Адамдардың мінез - құлқы, хабарлардың бұрмалануына ықпалын тигізеді.
Көптеген зерттеулер бойынша кәсіпорын басшыларына бағыныштылармен, ақпарат ағымдарымен және адамдар ағымдарымен ашық сөйлесудің дұрыстығын көрсетеді. Себебі ашық сөйлесу сенімділікті күшейтеді.
Семантика - сөзбен берілген мәліметтің қолданылуы және мағынасын түсіндіреді. Сөздер әртүрлі мамандықтағы адамдар үшін әртүрлі мағынаны білдіреді.
Керекті қарым - қатынастарға түсу арқылы шартты түрде берілген белгілі символдарды пайдалана отырып, адамдар мәліметтер, хабарлармен алмасуға және оны түсінуге тырысады. Қолданылатын символдарға сөз, сөз екпіні, қимыл арқылы ымдау, ишара жасаулар жатады. Осы символдар арқылы адамдар байланыс процесін жасай алады. Семантикалық бөгеттер көп ұлтты ортада жұмыс жасайтын компаниялар үшін байланыс қиындықтарын тудырады.
Сөзбен емес ақпараттармен алмасу кезінде пайда болатын кедергілер.
Сөзбен емес коммуникацияға сөзден басқа кез келген символдар қолданылады. Сөзбен емес берілетін коммуникацияға бет пішін әлпеті, дене қимылын, саусақпен көрсету және т.б. жатады.
Сөзбен емес байланыстың бір кедергісі ретінде сөз екпіні қарастырылады. Бұл жерде ескеретін бір нәрсе дауыс ырғағы, сөз екпіні және т.б.
Кері байланыстың нашарлығы немесе сапасыздығы
Жекеадамдар арасындағы байланыстың тиімсіз болуы, кері байланыстың нашарлығы әсерінен болады. Жіберушінің пікірі, ойы қабылдаушыға келіп түскен жағдайда ғана кері байланыс жүзеге асады. Ақпараттың мазмұнын бұрмалайтын ауылдардың көптеген қайнар көздері болғандықтан, кері байланыс қолданушыға коммуникацияның дұрыстығына кепілдеме беретін бірден-бір құрал болып табылады.
Дұрыс түсінбеу, дұрыс естімеу, тыңдай білмеу.
Байланыстардың тиімділігі адамдардың деректерді жібергенде де және қабылдағанда да бірдей қарым - қатынастарда болуында. Тыңдай білу керек. Дұрыс тыңдау менеджерлерге қойылатын негізгі талаптардың бірі.
Ұйымдастыру коммуникациясы.
Ұйымдардағы коммуникациялар көп жағдайда жеке адам аралық сипатта болғанымен, олардың ұйымдарының проблемалары әрқашанда жеке адам аралық тосқауылдар арқылы шешіле бермейді.
Қазіргі кезде фирмалардың қызметін коммуникациясыз елестету мүмкін емес. Жалпы ұйымдарда шешім қабылдау процесін жеделдету үшін үлкен көмек көрсетеді.
Осыған орай, келесі суретте қазіргі фирмадағы коммуникацияны
дамытудағы қиыншылықтар келтіріген (Сурет 1 ).
Қазіргі фирмалардағы дамытуға қиыншылықтар
Хабарлардың
бұрмалануы
Шамадан тыс ақпа-
раттардың көп болуы. Клип түсетін
ақпараттарды өндеумен және ақпаратты алмасуды қолдау қажеттігімен айналысатын менеджер, ақпараттың барлығына жауап беруге мүмкіндігі жетпейді. Ол өте маңызды ақпа раттарды іріктепн және оның ойынша жеткілікті маңыздыларын ғана қолдануға мәжбүр
Ұйымның қанағаттанарлықсыз құрылымы. Жеткілікті ойластырылған болмаса онда басшының алдына қойылған мақсаттарды жоспарлауға және жүзеге асыруға қол жеткізу мүмкіндігі төмендейді. Басқарудың көп деңгейі бар ұйымдарда ақпараттың бұрмалану ықтималдығы өсті, өйткені басқарудың кез келген деңгейі хабарды түзетіп және фильтрация жасау мүмкін.
Ұйым ішінде ақпараттардың қозғалысы кезіндегі оның бұрмалану себептері
Ойламаған жерден бұрмалау жеке адам аралық
байланыстардағы қиын-
дықтардан болуы мүмкін.
Әдейі ақпаратты бұрмалау бұл жөнелтуші басшы хабармен келіспе-
ген жағдайда болады. Мұндай жағдайда басшы хабардың мағынасының өзгерісі оның ойынан шығатындай етіп модификациялады
Фильтрация-ақпарат қозғалысын жылдадату және хабарға әртүрлі мәліметтермен үлкен анықтылық беру үшін, ұйымның әртүрлі сегменттерін жіьермес бұрын оларды біріктіріп және қысқартып отырады
Жазалану алдындағы қорқыныш және істің пайдасыз екендігін сезіну
Тиімді коммуникация және осыған сәйкес ұйымның табысты жұмыстарының жолында жүйелердің жалпылығы ретіндегі ұйымның әртүрлі проблемаларымен байланысты арнайы кедергілерінен тұрады. Бұл коммуникациядағы ұйымдық кедергілерге жеке көңіл бөлуді қажет етеді, өйткені, олардың табиғаты адамдардың жеке немесе топтық мінез-құлықтарымен байланысты емес, ал ұйымның коммуникациялық емес проблемаларымен байланысты, яғни ақпараттардың бұрмалануы, шамадан тыс мәліметтердің болуы және ұйымның қанағаттанарлықсыз құрылымының болуы.
Демек, ұйымдарда коммуникациялық процестер кезінде бірқатар кедергілер кездесетіндігін айқындап отыр. Сол кедергілерге тоқталып өтейік.
Ұйымдастыру коммуникациясында кездесетін кедергілер:
1. Хабардың бұрмалануы. Хабарлар төменнен жоғары және
жоғарыдан төмен түскен кезде, аз да болса бұрмаланады. Мұндай
бұрмалануға бірнеше себеп бар:
а) жекеадамаралық түсінбеушіліктен пайда болған бүрмалану;
б) басшы хабармен келіспеген жағдайда саналы түрде бұрмаланады.
Шамадан тыс мәліметтердің болуы. Әр басшы барлық хабарларға тиімді жауап қайтара алмайды. Сондықтан ол өзіне өте қажетті мәліметті ғана таңдап алуға тырысады.
Ұйымдар құрылымдарының қанағаттанарлықсыз болуы. Күрделі көп деңгейлі құрылымы бар ұйымдарда басқа мәселе туындауы мүмкін. Егер ұйымның құрылымы және ынталандыру жүйесі тиімсіз түрғызылса, онда бөлімшелердің жеке мақсаттары ұйымның жалпы мақсаттарымен қарма-қайшы келуі мүмкін. Ұйым құрылымында деңгейлер көп болған сайын, онда қарама-қайшылықтардың пайда болу ықтималдылығы көп болады.
Ауызша және жазбаша коммуникациялардағы көрсетілген кедергілерді болдырмау үшін "бес "С" коммуникация" жүйесі қабылданған:
1. Анықтылық. Хабар, ақпарат қаншалықты мүмкін болса, соншалықты бір мағыналы болуы тиіс. Көп жағдайда жеткіліксіз, анық еместік, бір сөйлеммен айтылатын хабар өте көп мағынаны білдіруінен туындайды.
2. Толықтылық. Ақпаратты қысқарту оның толық еместігіне алып келеді. Ақпараттың бір бөлігі оның толық болмауынан да зиянды болуы мүмкін.
Қысқалық. Көптеген коммуникациялар өте жақсы таңдалған сөздер, дұрыс таңдалмаған сөздермен құрастырылғандықтан көп сөздерден тұратын ақпартпен алмасу жағдайда жақсарады.
Нақтылық. Әдетте коммуникаторлар нақты факторлар сенімсіз болған жағдайда, абстракциялармеи жалпылауға сүйенеді.
5. Дұрыстылық. Егер хабар дұрыс болмаса, онда коммуникацияның әдістерін дұрыс қолдану пайдасыз.
Ұйымдастыру коммуникациясындағы мәселелерді шешу үшін қазіргі ақпараттық технологиялардың негізінде төмендегілерді қолдануға болады. Кері байланыстар құру ақпараттар ағымын реттеу, ұсыныстар жинау жүйесін құру, аклараттық бюлетендер шығару.
Ұйымдастыру коммуникациясын жетілдіру әдістері:
1. Мәліметтер ағымын реттеу және басқару;
2. Басқарушы іс-әрекеттерін жасау;
3. Кері байланыс жүйесін жасау;
4. Ұсыныстар жинақтау жүйесі ;
5. Мәлімет бюллетендері;
6. Қазіргі кезеңдегі ақпараттық технологиялар.
1.2.Коммуникациялық процесстің кезеңдері және сипаттамалары
Коммуникация дегеніміз -- басшылардың тиімді шешімдер қабылдау үшін хабарлар, мәліметтермен алмасуы және төменгі буындарға қабылданған шешімдерді жеткізуі болып табылады.
Басқару қызметкерінің барлық түрлеріндегі ақпараттар, хабарлар, мәліметтер айналымы коммуникациядағы байланыс процестері деп аталады.
"Коммуникация" термині латын сөзінен шыққан "жалпы" деген мағынаны білдіреді. Берілетін ақпарат алынатын ақпараттарды жалпы белгілеуге тырысады. Осыдан барып коммуникация тек жай ғана ақпарат алмасу ретінде анықталып қана қоймай, жалпы символдар көмегімен тусінуді білдіреді.
Басшылар еңбегінің тиімділігі ақпараттармен алмасу сапасына байланысты болады, ақпараттар сапасы мақсаттарды жүзеге асыру дәрежесіне тікелей әсер етеді. Бұл дегеніміз жеке тұлғалар мен жалпы ұйымдардың табысы үшін тиімді коммуникация қажет.
Коммуникация -- тиімді басқарудың кілті болып табылады. Коммуникациялар -- ауызша және жазбаша, ресми және бейресми түрде көптеген арналар және әртүрлі бағыттар бойынша жүреді.
Коммуникация -- бұл идеяларды трансплантациялау. Басқарушы өзінің үш ролін атқара отырып және төрт негізгі функцияларды жүзеге асыратын болғандықтан, ұйымның мақсатын анықтап, оған жетуте ұмтылатын болғандықтан, коммуникация сапасы мақсаттарды іске асыру деңгейіне тікелей ықпал етеді. Бұл дегеніміз ұйымның немесе мекеменің дұрыс жұмыс істеуі үшін коммуникация барынша тиімді болуы керек деген сөз.
Коммуникацияның ұйымды басқарудағы ролі зор болғанына қарамастан, 73% американ, 65% ағылшын, 85% жапон жетекшілері осы коммуникацияны жетістікке жету жолындағы басты кедергі деп есептейді.
Әрбір басшы ұйымының мақсатына жетуі үшін негізгі 4 функцияны орындайды. Осы мақсатқа жету үшін олар хабарлар, мәліметтермен жұмыс жасайды және олар мақсатқа тура ықпал етеді.
Енді ұйымдардағы коммуникациялық процестерге тоқтаймыз.
Бірінші, ұйымдар мен оның қоршаған ортамен қатынастары. Әрбір ұйымдағы қызметтер жөніндегі жазбалар, телефон арқылы сөйлесу, ресми (формальді) есептер, бейне-ленталар, көзбе - көз әңгімелеу және т.б. қатынастарды байланыстырудың негізі болып табылады. Ұйымдар сыртқы қоршаған ортамен байланыста болулары үшін бірнеше құралдарды қолданады.
Потенциалды тұтынушылармен байланыстар. Олардың жарнамалары және тауарларды базарға өткізулері арқылы қоғаммен байланыстары, олардың халықтың бейнесі арқылы көрінеді.
Өзінің бір жылдық есептерінде әрбір ұйым өздерінің қаржысы, маркетинг жеңілдіктері, орналасуы және т.б. туралы мәліметтер береді.
Екінші, бөлімшелер мен деңгей арасындағы байланыстар. Ұйымдар ішіндегі хабарлар бір деңгейден келесі деңгейге тік байланыс шеңберінде жүргізіледі. Ол хабарлар жоғары деңгейден төменге түседі және олар бәсендеп түсуі мүмкін. Осы арқылы бағынышты деңгейлерге алдағы міндеттер, нақты тапсырмалар туралы хабарланады.
Ұйымдарда жоғарыдан төмен ғана байланыстар болып қоймайды, сонымен бірге төменнен жоғары көтерілуші (восход) 3 жүйе хабарлар да болады.
Төменнен жоғары көтерілетін байланыстар -- жоғарғы буындарды төменгі буындарда болған жағдайпармен таныстыру немесе хабардар ету. Бұл байланыс әдетте есеп беру, ұсыныс жасау, түсініктеме хаттар жазу түрлерінде жасалынады.
Мысалы, банкте істейтін оператор жаңадан әкелінген ЭЕМ -- нің бұрынғыға қарағанда, бірнеше есе баяу жұмыс істейтінін байқайды дейік. Ал бұл жағдай банк клиенттерінің арасында наразылық тудырады. Сондықтан оператор өз бөлімінің басшысына қалыптасқан жағдай туралы хабар береді. Бұл бастық операцияларды басқару бөліміне, ал ондағылар өз кезегінде вице-президентке, вице-президент банк президентіне хабар береді. Президент осы жағдайларды талдай келе, ЭЕМ -- дердегі құрылған бағдарламалардың орнына жаңа жетілдірілген бағдарламалар алу туралы шешім қабылдайды. Ақпараттарды төменгі деңгейден жоғарғы деңгейге беру көп жағдайда еңбек өнімділігіне өз әсерін тигізеді. Төменнен жоғары қарай болатын коммуникация төменгі деңгейдегі хабарлап отыру функциясында атқарылады.
Ұйым немесе мекеме өте күрделі байланысып жатқан бөлімдерден тұратын болғандықтан, оларда коммуникация міндеттерді және мақсаттарды үйлестіру үшін керек.
Үшінші, түрлі бөлімшелер арасындағы байланыстар. Ұйымдарда жоғарыдан төмен (исходящий) және төменнен жоғары (восходящий) хабарлар байланысы болып қана қоймай, сонымен бірге көлденең байланыстар да болуы қажет. Ұйымдар бірнеше бөлімшелерден тұратын болғандықтан, олардың ортасындағы хабарлардың айналымы немесе алмасуы мақсаттарын үйлестіріп, іс-қимыл әрекетін жасау үшін қажет. Көлденең қатынастар бөлімшелердің тепе - тең қалыптасуына әсер етеді.
Төртінші, басшылар мен бағыныштылар арасындағы байланыстар.
Мұндай байланыс тікелей бағыттағы байланыс болғанымен, ол басқарушының коммуникациялық іс - әрекетіттің негізгі бөлігін құрайды.
Басқарушы мен бағынышты арасында байланыс немесе ақпараттармен алмасу мақсаттарды айқындау, нәтижелерді талдау жөнінде болуы мүмкін. Сонымен қатар мұндай жағдайда мамандар квалификациясын көтеру, шын мәнінде болатын проблемаларды талқылау, келешекте болатын өзгерістерді анықтау туралы да болып жатады.
Бесінші, басшылар мен жұмысшы топтары арасындағы байланыстар.
Бұл байланыс басшыларға топтардың тиімді жұмыс атқаруы үшін керек. Хабарлар, мәліметтер айналымы кезінде топтардың барлық мүшелері қатысатын болғандықтан олар болашақтағы жұмыс мақсаттары, олардағы өзгерістер мен жаңалықтар және т.б. туралы өз ойларын ортаға салып бір кісідей талдап, шешім қабылдайды. Кейде жұмысшы топтары басшының қатынасуынсыз өздері көптеген Мәселелер бойынша жинала береді. Мұндай жиналыстар әр жұмысшының өзінің қызметіне деген жауапкершіліктерін арттырады және өз еңбегіне қанағаттанады.
Алтыншы, бейресми байланыстар. Бейресми байланыстар арнасын -- сыбыс таратушы арналар деп атайды.
Дәл емес хабарлар мен мәліметтер жиынтығы сыбыс немесе сырт естулер деп аталады.
Сыбыс, қауесет немесе сырттай естіп білген хабар-ошарлар адамдардың топ боуын жиналған жерлерінде болып тұрады. Мысалы, асхана, дәліздерде, көше, аулада және т.б. жерлерде...
Бейресми арналар арқылы берілген мәліметтер мен хабарлар немесе сыбыс - қауесеттердің 80--90%-ы әрқашанда дәлдеп танылады.
Ұйымдардағы кездесетін сыбыс - қауесет пен сырттай естіп білген хабарлар түрлері төмендегідей болуы мүмкін:
болашақтағы өндіріс қызметкерлерінің ықшамда, тынуы;
жұмысқа кешіккендері үшін қолданылатын шара түрлері;
ұйым құрылымындағы өзгерістер;
басшылардың болашақтағы жоғарылауы немесе төмендеуі;
қызмет уақыты біткен соң кімнің кімді кездестіруі мүмкіндігі және т.б. хабарлар.
Хабар, мәліметтердің айырбасы немесе алмасулары берген хабарларыңызды тек келесі адамның қабылдауы кезінде ғана пайда Жоғарыдағы суреттен көріп отырғанымыздай, (Сурет 19) бұл
кезеңдер айқын түрде көрінуде. Біз ақпараттармен алмасуды ұйымның әрбір бөлімдерінің қаншалықты кең ауқымды қамтып өтетінін көре аламыз. Іс жүзінде адамдар ақпараттармен тиімді пайдалана алмайды.
Ойлар және идеялардың тууы.
Хабарламалар және хабар алмасу әрқашанда ойды немесе идеяны тұжырымдау арқылы іске асады.
Басшы қажет деген идеяны бағыныштыларға беруі немесе алмасуы үшін мынадай қорытынды жасау керек.
Жұмысшылар қандай өзгерістер енгізгенде аз уақытта өнімді көп шығарады?
Жұмысшылар бұл өнімді көп шығару не үшін қажет болғанын түсіну керек?
Жұмысшылар бұл өзгерістерді қандай жағдайларда жасай алады деген мәселелерді қамтуы қажет?
Шартты белгілер және арналардың таңдап алынуы.
Идеяны бермес бұрын, жөнелтуші символдардың көмегімен хабарды кодтау керек. Бұл үшін жөнелтуші сөздер, дауыс ырғағы, дене қимылын қолданады. Бұндай кодтау идеяны хабарға айналдырады.
Жөнелтуші сондай-ақ жіберу арналарын да таңдауы қажет. Арналарға материалдарды беру, электронды байланыс құралдары, компьютерлер бейне-ленталар, бейне конференциялар және тағы басқалары енгізіледі. Хабарларды беру арналары тек қана бір құралдармен шектелмеуі керек. Хабар беру.
Бұл кезеңге мәліметті жөнелтуші қабылдаушыға жететіндей арнаны табады. Ақпараттармен алмасу барысында екі жақ та аса маңызды ролді атқарады. Ақпараттармен алмасу неғұрлым тиімді болуы үшін бағынышты басқарушыға қабылдап алған ақпараттарды қалай түсінгендігі туралы, соған сәйкес келешектегі атқаратын іс-әрекеттері туралы хабарлап отыру керек. Ақпараттармен алмасу қалыпты жүріп отыру үшін бірінші жақ ақпараттарды жөнелтіп, екінші жақ оны уақтылы қабылдап отыру керек. Сонда ғана басқару процесінде комуникацияның ролі жоғары деңгейге көтеріледі. Ұйымдасқан ақпараттармен алмасу жазбаша есеп берулер, пікір алысулар түрінде болғандықтан, бұл процесс баяу түрде өтеді. Сондықтан ақпараттарды пайдалану керек. Декодтау.
Декодтау -- алынған хабарды түсіндіру, ұғындыру. Түсіну немесе ұғыну жіберушінің символын қабылдаушының ойына, сана -сезіміне жетуі.
Коммуникациялық бағдарламалармен жұмыс істейтін ұйымдарда кері байланыстың маңыздылығы өте үлкен. Осыған орай, келесі суреттегі кері байланыстардың еркшеліктері мен кедергілердің қайнар көздерін көруге болады.
Ғылыми түрде даңғыл, шуыл дегеніміз -- мәліметтің хабарлануын дұрыс бермеу, бұрмалау, түрлендіріп жіберу.
Мәлімет алмасу процесінің элементтері:
1. Мәліметті жөнелтуші - мәліметтерді жинап таратып беруші.
2. Хабарлаушы - симвлолдар көмегімен кодталған мәліметті хабарлау.
3. Канал - мәліметті беру құралы (ср-во пер.).
4. Хабар алушы - мәліметті қажет ететін адам (кімге арналған).
Мәлімет алмасу кезеңдері:
1. Идеяның (мәселе) туындауы.
2. Канал таңдау, кодтау (қандай тілмен жеткізу, символ, цифр, сөз т.б.).
3. Хабарлау.
4. Декодтау (хабардың мәнін ашу, хабар алушының мәліметті түсінуі).
Мәлімет - ағымдағы жоспардың орындалуы туралы жедел тапсырмалар, жарлықтар, басқа да хабарлар. Кәсіпорынды басқару басқарылатын және басқарушы жүйелердің аралығында мәлімет алмасу арқылы жүзеге асады.
Мәліметсіз басқару мақсатын анықтау, жағдайды бағалау, шешім қабылдау және оның орындалуын бақылау мүмкін емес.
Мәліметтің қасиеті - оның оқиғаны, процесті анық көрсете алатындығында. Адамдар мәліметтің кез келген түрін түсіну үшін, ол адам органдарының сезіміне лайықталып, тиісінше индекстелуі қажет.
Индекстеу формалары:
- цифр түрінде;
- алфабиттік-сөз;
- символика-сызба, схема, шартты түрде бейнелеу;
- заттық, бейнелік (телевиз. бейне, фотосурет);
- құжаттар - ведомастар, тех. карта;
- дискеттер, касеталар.
Мәліметтербасқару жүйесіне қатыстылығы бойынша екіге бөлінеді:
- кіріс мәліметтер;
- шығыс мәліметтер.
Басқару басшылардың міндеті басқару қызметінің маңызды құралы - мәліметтермен жұмыс істей білу. Мәліметтерді тіркеу , жүйелеу, өңдеу, жинақтау, тарату және пайдалану құжаттау деп аталады.
Құжаттар дегеніміз - белгілі тәртіппен жасалған, қол қойылған және расталған іс қағаздары. Сонымен бірге мәліметтердің сақталуын, тапсырылуын шектейтін нұсқаулар, архивтер болуы тиіс. Әртүрлі мәліметтердің сақталу мерзімі, архивтерге өткізу мерзімі арнайы нұсқауларда көрсетіледі. Ұйым үшін немесе жеке адам үшін маңызды роль атқаратындықтан, мәліметтерге мұқият қарау керек.
Хабарлау алдында ойланып, тексеріп, сұрыптап алу қажет.
Барлық хабарды жазбаша беру мүмкін емес, тауардың сапасы сияқты хабардың да әсерлі, түсінікті әрі әдемі болуы шарт. Ауызша хабар беру кезінде әртүрлі кедергілердің болу себебінен хабар нақты сол қалпында жетпеуі мүмкін. Сондықтан, коммуникация жолындағы кедергілерді білу керек:
Коммуникация барысында кездесетін кедергілер:
- нашар кері байланыс;
- тыңдай білмеу;
- шудың болуы;
- семантикалық кедергілер;
- вербалсыз кедергілер.
Вербалсыз латын сөзі аудармасы вербалис ауызша, сөздей деген мағынаны білдіреді. Вербалсыз қатынаста сөзден басқа кез келген символдар қолданылады. Психологтардың пікірінше, адамдар арасындағы қарым-қатынаста 90%-дайы вербалсыз, яғни сөзбен емес, дене қимылдары арқылы беріледі. Вербалсыз қарым-қатынастың ең табиғи амалы - көзқарас.
Кері байланыс өте маңызды, өйткені оның өзі сіздің алған хабарыңыздың нақтылығын анықтауыңызға мүмкіндік береді. Басшылар тарапынан жіберілген хабарға қатысты кері байланыстың болмауы жеке адамдар арасында мәлімет алу тиімділігін шектейді.
Тыңдай білмеу. Қарым-қатынас тиімділіні арттырудың маңызды жағдайларының бірі - адам хабарды жібергенде де және қабылдағанда да бірдей дәл болуы тиіс.
Семантика - сөзді және айтылған сөз мәнін пайдалану әдісін зерттейді. Екіншіден, байланысқа қатыса отырып және де символдарды пайдаланып, мәліметтер алмасады, әрі оны түсіну тырысады да, мұндайда сөз символын, дене қимылы мен мәліметтерді қолданады.
ҰЙЫМДАҒЫ БҰҚАРАМЕН БАЙЛАНЫС БӨЛІМІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
2.1 ПР- бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттары, құрылымы және құрамы
Бұқарамен байланыс бөлімінің негізгі қызметтері, мақсаттарын, құрлымын талдап қарастырғанда бірнеше авторлар бар.Мысалға: Демин Ю М, Шишкина М А, Почепцов Г Г.
Кәсіпорынның қоғаммен байланысы бойынша құрылымдық бөлімшені ұйымдастыру мамандандырылған ПР - компаниясын ұйымдастырудан айырмашылығы аз. Ең маңыздысы, мұндай бөлімшелер, біріншіден, кәсіпорынның ұйымдық және ақпараттық ортасына тығыз байланысты, екіншіден, өз жұмысын жоспарлы түрде жүзеге асырады, яғни кәсіпорын қызметінің жалпы мазмұны мен бағытына байланысты орындалады.
Құрылымдық Бұқарамен байланыс бөлімшесінің мақсаты - жарнама құрушылардың білімі тапсырыс берушілердің талабына сай болуы тиіс. Яғни, көп жағдайларда осы сенімді бөлімше жұмысында ұйымшылдық пен шығармашылық қабілет басты рөл атқарады. Онсыз жарнама сапасының төмендеуіне душар етуі мүмкін.
Бірақ Ресей кәсіпорындарының көпшілігі in - house-ке көп назар аударады, яғни жұртшылықпен байланыс жасау бойынша жеке бөлімшелерге көңіл бөледі. Сол себепті, кәсіпорынның құрылымдық ПР бөлімшесін жұртшылықпен байланыс жасау бөлімшесі деп атауды ұйғарамыз.
Мысалы, Демин. Ю. М айтқандай Біздің кәсіпорындағы толыққанды ПР - құрылым жасау қажеті туындады (қай жерде жұмыс жасайды және жасауды ұйғарады). Бұл жұмысты неден бастауы керек? Алдымен, оның мақсатын, содан соң ұйымдық сұрақтардың сәйкес мәселелеріне кірісу қажет1.
Жұртшылықпен байланыс бөлімшесінің мақсаты кәсіпорындағы барлық қызметшілердің мақсатына сай болуы керек, мұндай мақсат жалпы жағдайда мүліктендіру (қаржымен дәстүрлі мағынада максималды пайда көзін табу, акционерлік қаржыны көбейту т.б) болып табылады.
Бұл артықшылық, көп жағдайда, паблициттік капитал деп аталады. Ол дегеніміз не және оның спецификасы неден тұрады?
ПР саласының беделді мамандарының анықтамасы бойынша, паблициттік капитал дегеніміз - публикалық коммуникация аумағында қызмет ететін нарықтық субъект болып табылатын маңызды капитал түрі. Капиталдың бұл түрі жеке тұлғамен байланысты әлеуметтік қатынас болып табылады және оның мәні жеке тұлғаға негізделген тұтынушы құнын қолдану есебінен құнның ратуына байланысты.
Нақты түсінік беретін негізгі детальдарын қарастырайық.
Паблициттік капитал терминінің өзі паблисити ұғымына қатысы.
Паблисити - комерциялық маңызды жаңалықтарды ұйымдар үшін басылымдарда жариялау немесе радиода, теледидарда не сахнада белгілі бір демеуші ақысын төлейтін қолайлы тұсаукесер рәсімге мүмкіндік алу арқылы тауарға, қызмет көрсетулерге немесе іс-қимылға сұранымды ынталандыру жөніндегі насихат ұғымы. Сондықтан, паблициттік капитал - біздің жағдайымызда, кәсіпорынның әйгілі болуына, атақ-даңққа ие болуына жұмсалатын қаржы болып есептеледі. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz