Музыка сабағында ән айту дағдыларының маңыздылығы

1 Музыка сабағында ән айту дағдыларының маңыздылығы
2 Есте сақтау қабілетінің дамуы және қалыптасуы.
3 Пайдаланылған әдебиеттер:

Мектепте музыкалық тәрбие берудің басты міндеті-оқушылардың музыканы дұрыс тыңдап, түсінуге және оны әсерлі орындай білуге баулу.Орындаушылық шеберлікті шыңдау ән айту дағдыларын жүйелі түрде жолға қоя білумен тығыз байланысты. Сабақта ән салу дағдыларын жүйелі түрде жолға айтқандай үйренеміз де, ал ән үйрену кезінде оларды пысықтап қайталау арқылы есте қалдыруды көздейміз .Ән салу –музыка сабағындағы іс-әрекеттің бір түрі. Ән салуға үйретуде оқушылардың музыкалық қабылдау дағдысы басты рөл атқарады.Алдымен, «әннің өзі не?» дегенге тоқталайық.. Ән –музыка мен сөздің бірлігі ғана емес, осылар арқылы орындаушының өз сезімін білдіруі.Өз сезімін орындаушы ән арқылы бере алғанда ғана орындалған ән тындаушының сезіміне әсер етіп, музыка мазмұнын түсінуге жол ашады . Сабақтағы ән салу – сыныптағы әрбір оқушының өз сезімін музыка арқылы бере білуі үйренуі, сол арқылы музыканы тереңірек қабылдау процесі. Осы орындаушылық шеберлікті меңгере отырып, оқушының музыкалық –теориялық білімі артады. Нотамен ән айта отырып, лад басқыштарын сезіне білу қабілеті дамиды. Бала музыканың ішкі сырын қаныға отырып, кейбір нашар әдеттерден (қысылу, ұяңдық, сылбырлық , т,б.) арылуға мүмкіндік алады. Әнді көпшілікке қосылып орындау баланың өзіне деген сенімін оятады, оны жеке орындауға психологиялық жағынан біртіндеп төселеді . Оқушының орындаушылық шеберлікке жеткізетін көрсеткіштің бірі -ән репертуары. Ән репертуарына қызықса ғана баланың әнді жақсы орындауға деген ықыласы артады. Оқушыны ән сала білі шеберлігіне үйретуші басты тұлға – мұғалім. Ол оқушылардың дамуын, жас ерекшелігін ескере отырып, соған сай репертуар таңдап, жүйелі жұмыс жүргізсе, балалар әнді толғана сезініп, шығарма мазмұнына үңіле отырып, сол мазмұнын өз даусы арқылы бере біліуге жаттығады. Әуенде дыбыс жасау дыбыс аппараттарының құрлысына байланысты. Балалар дауысының ересектер дауысынан ерекшелігінің өзі де осында. Бала дауысы жоғары болғанымен, дипазоны шектеулі. Көмекейдің (дыбыс апараттарының) жоғары орналасуы, қысқалығы мен майысқақ, жұмсақтығы дауыс сипатын анықтайды. Он жасқа дейін балалардың вакальдық еттері біртіндеп дамиды. Сондықтан да дауыс дипазоны да біртіндеп кеңейеді. 9-10 жастан бастап обертондармен байиды, дипазоны да біртіндеп кеңейеді. Он жастан бастап қыз балалардың даусы- «сопрано», ұл балалардың даусы –«дисконт» деп сипатталады. Музыка сабағына берілетін уақыт көлемі қаншалықты тығыз болғанымен, мұғалім әр баланың дауыс мүмкіншілігін жылма –жыл зерттеп, бақылап отырған жөн. Баланың әнді жай болса да орнықты, дыбысты толқытпай айтуы табиғи жеңілдік пен дыбыс бояуын сақтауға көмегін тигізеді. Сонымен, мектептің бастауыш сыныптарында балаларға ән айтқызуда олардың даусының әлсіздігін, нерв жүйесінің тез шаршап, дауыс апараттарының жетілмегендігін үнемі естен шығармаған жөн. Әнді таза айта алмайтын оқушылармен жұмыс жасау. Мұндай балалардың барлығы бірдей ән айтуға шамасы жетпейді немесе музыкалық есту қабілеті жоқ деп қарауға болмайды.Олармен жұмыс жасауды әнді таза айта алмау себебін анықтаудан бастаған жөн.Балалардың кейбірі әнді қысылып,ұялшақтықтан яғни психологиялық дайындығының жоқтығынан айта алмаса,енді біреулер естіген дыбыс биіктігін даусымен бере алмайды.Екінші біреулерінің вокальдық дағдысының төмен болуы мүмкін.Алайда бұл екі топтағылар да дыбыс биіктігін анық сезе алатын оқушылар болып келеді.

1.ҚР Білім беруді дамытудың 2011-2020 жылға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
2.Ф.Нарсейітова «Тәрбие тағлымы – тәртіп пен талап», «Бастауыш метеп» №1, 2010ж.
3.Сайлауғазинова Б., Жеке тұлға тәрбиелеу. «Сынып жетекшісі» №4, 2010ж.
4.Аринова Г.К. Жаңа мектепте тәрбие жұмысын ұйымдастырудың кейбір мәселелері. «Жаңа мектеп» №2, 2010ж
5.С.Г. Губашева «Тәрбие жұмысының әдістемесі»
6.С. Әбенбаев. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.