АТС жұмысын жеңілдету үшін автоматтандырылған басқару жүйелерін пайдалану
Мазмұны
КІРІСПЕ
І Теориялық бөлім . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .6
1.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ..6
1.2 BDE Administrator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...6
1.3 Мәліметтер базасының кестесін құру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...7
1.4 Кестенің қасиетін беру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...9
1.5 Paradox форматының кестелері . . . . . ... ... ... ... . . . . . . . . ..11
1.6 Компоненттер парағы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 13
ІІ Программаның баяндалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..15
2.1 Жалпы мағлұматтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...15
2.2 Функционалдық тағайындалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..15
2.3 Логикалық құрылымның баяндалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
2.4 Шақыру және жүктеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..18
2.5 Қажетті техникалық жабдықтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ..18
2.6 Кіріс мәліметтер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...18
2.7 Шығыс мәліметтер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...19
ІІІ Тәжірбиелік бөлім
3.1 Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2 Есептің алгоритмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
V Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Қолданылған әдебиеттер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Қосымша А . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .22
Қосымша Б . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
КІРІСПЕ
І Теориялық бөлім . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .6
1.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ..6
1.2 BDE Administrator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...6
1.3 Мәліметтер базасының кестесін құру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...7
1.4 Кестенің қасиетін беру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...9
1.5 Paradox форматының кестелері . . . . . ... ... ... ... . . . . . . . . ..11
1.6 Компоненттер парағы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 13
ІІ Программаның баяндалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..15
2.1 Жалпы мағлұматтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...15
2.2 Функционалдық тағайындалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..15
2.3 Логикалық құрылымның баяндалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
2.4 Шақыру және жүктеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..18
2.5 Қажетті техникалық жабдықтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ..18
2.6 Кіріс мәліметтер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...18
2.7 Шығыс мәліметтер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...19
ІІІ Тәжірбиелік бөлім
3.1 Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2 Есептің алгоритмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
V Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Қолданылған әдебиеттер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Қосымша А . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .22
Қосымша Б . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
КІРІСПЕ
ЭЕМ (электронды есептеуіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі- ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу,сонымен бірге мәтіндік және графикалық құжаттар (суреттер,сызулар,фотосуреттер,географиялық карталар) ғана емес,жаһандық жүйе,дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де жинақталады.Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.Мәліметтер базасы(МБ)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты мәліметтерді баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы принциптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі.Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы кестесін,кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия тапсыру қорытындылары және т.б. атуға болады.Электронды мәліметтер базасының басты қасиеті-ақпараттықтез іздестіру мен сұрыптау,сондай-ақ берілген форма бойынша есепті қарапайым түрлендіру мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының нөмерлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда ХХ ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын келтірейік.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде ұқсастарын атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут (немесе атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды іздестіру операцияларында қолданылады.
Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар кешені,оны құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және ақпаратпен көрсетушілік.База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес бейнелейтін мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын құрылғыға беру немесе байланыс арналары бойынша беру.Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операкция орындауға мүмкіндік береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеден бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
Мәліметтер базасын жіктеу.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік МБ.Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге қатыныс(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол үшін дамыған математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен реляциялық алгебра.Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі үлес қосты.Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметтер құрылымының қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да мұндай байланыстар ағаш-сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік шар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал.Егер бпрлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана,бұл қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары қанағаттандырмайды.Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып тасталды,онды(тым болмағанда,теориялық жағынан) «бәрімен барлық жағынан» байланыс болуы ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін болмаған-дықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің сілтемесі болуы тиіс.Сол себептен ЭЕМ оперативті және дискілік жадындағы едәуір ресурстар талап етеді.Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы
ЭЕМ (электронды есептеуіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі- ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу,сонымен бірге мәтіндік және графикалық құжаттар (суреттер,сызулар,фотосуреттер,географиялық карталар) ғана емес,жаһандық жүйе,дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де жинақталады.Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.Мәліметтер базасы(МБ)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты мәліметтерді баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы принциптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі.Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы кестесін,кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия тапсыру қорытындылары және т.б. атуға болады.Электронды мәліметтер базасының басты қасиеті-ақпараттықтез іздестіру мен сұрыптау,сондай-ақ берілген форма бойынша есепті қарапайым түрлендіру мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының нөмерлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда ХХ ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын келтірейік.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде ұқсастарын атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут (немесе атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды іздестіру операцияларында қолданылады.
Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар кешені,оны құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және ақпаратпен көрсетушілік.База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес бейнелейтін мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын құрылғыға беру немесе байланыс арналары бойынша беру.Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операкция орындауға мүмкіндік береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеден бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
Мәліметтер базасын жіктеу.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік МБ.Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге қатыныс(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол үшін дамыған математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен реляциялық алгебра.Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі үлес қосты.Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметтер құрылымының қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да мұндай байланыстар ағаш-сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік шар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал.Егер бпрлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана,бұл қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары қанағаттандырмайды.Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып тасталды,онды(тым болмағанда,теориялық жағынан) «бәрімен барлық жағынан» байланыс болуы ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін болмаған-дықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің сілтемесі болуы тиіс.Сол себептен ЭЕМ оперативті және дискілік жадындағы едәуір ресурстар талап етеді.Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Уэйт М., Прата С., Мартин Д. Язык СИ. Москва: "Мир", 1998 .
2. С.В.Федотова. Москва: “ Создание Windows – приложений в среде Delphi ”,2004./201-203 беттер/.
3. Фаронов В.В. Москва, изд.” Нолидж ”: “ Работа в среде Delphi ”,2000.
4. Архангельский А.Я. “ Программирование на Delphi - 7 ”-Москва: Бином, 2004./324-328 беттер/.
5. Гофман В.Э, Хоманенко А.Д. “ Delphi - 6 ”-СПБ:БХВ.2001. /95-103 беттер/.
6. Иванова Т.С, Ничушкина Т.Н, Пугачев Е.К. “ Объектно –ориентирование программирование ”- Москва: изд.МГТУ Им.Н.Э.Баумана, 2003.
7. Фаронов В.В. “Delphi - 6” Учебный курс – СПБ. Питер,2002.
1. Уэйт М., Прата С., Мартин Д. Язык СИ. Москва: "Мир", 1998 .
2. С.В.Федотова. Москва: “ Создание Windows – приложений в среде Delphi ”,2004./201-203 беттер/.
3. Фаронов В.В. Москва, изд.” Нолидж ”: “ Работа в среде Delphi ”,2000.
4. Архангельский А.Я. “ Программирование на Delphi - 7 ”-Москва: Бином, 2004./324-328 беттер/.
5. Гофман В.Э, Хоманенко А.Д. “ Delphi - 6 ”-СПБ:БХВ.2001. /95-103 беттер/.
6. Иванова Т.С, Ничушкина Т.Н, Пугачев Е.К. “ Объектно –ориентирование программирование ”- Москва: изд.МГТУ Им.Н.Э.Баумана, 2003.
7. Фаронов В.В. “Delphi - 6” Учебный курс – СПБ. Питер,2002.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
КІРІСПЕ
І Теориялық бөлім . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . ... .6
1.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .. ..6
1.2 BDE Administrator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . ...6
1.3 Мәліметтер базасының кестесін құру . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. ...7
1.4 Кестенің қасиетін беру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . ...9
1.5 Paradox форматының кестелері . . . . . ... ... ... ... . . . . . . . . ..11
1.6 Компоненттер парағы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . ... 13
ІІ Программаның баяндалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . ..15
2.1 Жалпы мағлұматтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . ...15
2.2 Функционалдық тағайындалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . ..15
2.3 Логикалық құрылымның баяндалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.15
2.4 Шақыру және жүктеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . ..18
2.5 Қажетті техникалық жабдықтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .. ..18
2.6 Кіріс мәліметтер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . ...18
2.7 Шығыс мәліметтер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . ...19
ІІІ Тәжірбиелік бөлім
3.1 Есептің
қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
3.2 Есептің
алгоритмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..
V Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . Қолданылған әдебиеттер . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Қосымша А . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .. . . . . . . . .22
Қосымша Б . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .29
КІРІСПЕ
ЭЕМ (электронды есептеуіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі-
ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу,сонымен бірге мәтіндік және
графикалық құжаттар (суреттер,сызулар,фотосуреттер,геог рафиялық карталар)
ғана емес,жаһандық жүйе,дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де
жинақталады.Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске
асады.Мәліметтер базасы(МБ)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты мәліметтерді
баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы принциптерін
қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің
жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды
түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.Арқаулы ауқым ретінде
нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі.Қарапайым МБ
мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы кестесін,кәсіпорын
қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия тапсыру
қорытындылары және т.б. атуға болады.Электронды мәліметтер базасының басты
қасиеті-ақпараттықтез іздестіру мен сұрыптау,сондай-ақ берілген форма
бойынша есепті қарапайым түрлендіру мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының
нөмерлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе
жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.Мәліметтер
базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда ХХ ғасырдың 50-
жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі
ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын келтірейік.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық
жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект
атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің
мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде ұқсастарын
атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут (немесе
атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды іздестіру
операцияларында қолданылады.
Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы тығыз
(МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар кешені,оны
құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және ақпаратпен
көрсетушілік.База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес
бейнелейтін мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын құрылғыға
беру немесе байланыс арналары бойынша беру.Кез келген МББЖ мәліметтермен
төрт қарапайым операкция орындауға мүмкіндік береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеден бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару
ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,мәліметтермен
жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен
үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
Мәліметтер базасын жіктеу.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату
әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік
МБ.Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және
әдеттегі формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге
қатыныс(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол
үшін дамыған математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен
реляциялық алгебра.Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі
үлес қосты.Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық
құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметте р құрылымының
қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және
оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-
ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы
мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер арасындағы
байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да мұндай байланыстар ағаш-
сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік шар бастан төменгі
кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал.Егер бпрлық
ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана,бұл қажетті ақпаратқа
жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары
қанағаттандырмайды.Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып
тасталды,онды(тым болмағанда,теориялық жағынан) бәрімен барлық жағынан
байланыс болуы ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін
болмаған-дықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.Мәліметтердің әрбір
элементі құрамында кейбір басқа элементтердің сілтемесі болуы тиіс.Сол
себептен ЭЕМ оперативті және дискілік жадындағы едәуір ресурстар талап
етеді.Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйені
дамығанн талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады. Мәліметтер қоры - ақпаратты
сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы,тез кіруді қамтамасыз етеді.
Мәліметтер қоры өзінен белгілі бір ережелерге сай құралған деректер
жиынтығын құрайды.Мәліметтер қоры деп деректердің электрондық сақтаушысын
айтады. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске
асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.Delphi
жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, бірақ толық МББЖ (
мәліметтер басқару жүйесі ) Ұсынылып отырған Delphi құралы локальдік және
тораптық деректер базасын құрып және оның ішінде жұмыс істеуге және кез
келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға мүмкіндік
береді.
Курстық жұмыс тақырыбы: АТС жұмысының мәліметтер базасын ұйымдастыру.
Delphi тілін пайдалана отырып, АТС жұмысын дұрыс ұйымдастыру.
Теориялық бөлім
Мәліметтер базасын ұйымдастыру
Мәліметтер базасы кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын
деректерді қамтиды. Мысалы: ’Сирена’ немесе ’Экспресс’ авиа және теміржол
билеттерін сату системасы. Мәліметтердің ұйымдастыру түріне байланысты
мәліметтер базасындағы деректердің негізгі модульдері келесі түрде болады:
• иерархиялық
• желілік
• реляциялық
• объекті-бағытталған
Иерархиялық модельде деректер ағаштәріздес (иерархиялық) құрылым түрінде
беріледі. Деректердің осындай ұйымы иерархиялық реттелген ақпараттармен
жұмыс жасағанда ыңғайлы, бірақ қиын логикалық байланыстармен жұмыс
жасағанда иерархиялық модель әлсіз .
Желілік модельде деректер ерікті граф түрінде ұйымдастырылады. Желілік
модельдің кемшілігі болып, құрылымының қаттылығы және оны ұйымдастырудың
қиындылығы болып табылады. Сонымен қатар, иерархиялық және желілік
модельдерінің кемшіліктерінің бірі болып, деректер құрылымының деректер
базасын жобалау кезінде берілуі және деректерге қатынау барысында өзгертуге
келмейді.
Объекті-бағытталған модельде мәліметтер базасының жазбасы объект түрінде
беріледі. Объекті-бағытталған модель желілік және реляциялық модель
ерекшеліктерін қамтып, күрделі мәліметтер базасын құруда пайдаланылады.
BDE
Administrator
DELPHI қолданбасы деректер базасына қатынауды BDE ( Borland DataBase Engine-
Borland фирмасының деректер базасының поцессоры ) арқылы жүзеге асырады.
BDE өзінен деректерге қатынайтын динамикалық кітапханалар және драйвер
жиынтығын құрайды. BDE деректер базасымен жұмыс істейтін барлық
компьютерлерге орнатылуы тиіс. Деректер базасына BDE арқылы жіберілген
сұраныс, қолданушы сұратқан деректерді алады.
Жергілікті деректер базасы және онымен жұмыс істейтін қолданба бір
компьютерде орналасады. Бұл жағдайда ақпараттық жүйе жергілікті сәулетке
ие. (Сурет 1.1)
Сурет 1.1. Дербес сәулет
Деректер базасымен жұмыс, ережеге сай, бірқолданушылық режимде жұмыс
істейді. STANDART драйверлер үшін, әдетте Paradox деректер базасы,
мінездемелер псевдонимі жиынтығы минималды болады: Type – драйвер аты және
PATH – деректер базасына жол. PATH параметрін басқанда, сіз көп нүктелі
батырманы көресіз. Оны басқанда Windows – тің жаңа каталогты таңдау
стандартты диалогы ашылады, ол арқылы біз керекті каталогты таңдап аламыз.
STANDART типті драйверлерді тек Paradox, dBASE, FoxPro кестелері үшін
қолдануға болады.
Жергілікті деректер базасына қатынау үшін BDE деректер базасының процессоры
стандартты драйверлерді қолданады. Олар dBase, Paradox, FoxPro және текстік
файлдарымен жұмыс жасайды. Жергілікті деректер базасын қолданғанда, желіде
деректер базасына көпқолданушылық қатынауды ұйымдастыруға болады. Бұл
жағдайда деректер базасының файлдары және осымен жұмыс істейтін қолданбалар
желінің серверінде орналасады. Сонда әрбір қолданушы өз компьютерінен
серверде орналасқан қолданбаны қосқанда, өз компьютерінде қолданбаның
көшірмесі іске
Мәліметтер базасының кестесін құру
Деректер базасын құрайтын кестелер қатты дискідегі каталогта тұрады.
Кестелер файлдарда сақталып , бөлек құжаттарға немесе электрондық
кестелерге ұқсас. Кестелерді көшіруге, орнын ауыстыруға болады. Бірақ,
құжаттарға қарағанда, деректер базасының кестелері көпқолданбалы қатынау
режимін қолдайды, яғни бірнеше қолданбалармен бірмезгілде қолданылуына
болады. Бір кесте үшін ( деректер, кілттер, индекстер т.б құрайтын )
бірнеше файлдар жасалады. Осылардың ішінде негізгісі болып кестенің атымен
аталатын деректер файлы болып есептеледі. Кестені таңдағанда, әсіресе оның
негізгі файлы таңдалады. Мыс: dBase кестесі үшін кеңейтіндісі DBF болатын
файл, ал Paradox кестесі үшін DB кеңейтіндісі болып табылады. Деректер
базасының әрбір кестесі жолдан және бағаннан тұрады, бір типті
объектілердің ақпараттық жүйелер деректерін сақтауға негізделген.
Өріс мүмкін болатын типтің деректерін қамтиды. Кестенің негізін оның
өрісінің сипаты құрайды. Әрбір кестенің кем дегенде бір өрісі болуы тиіс.
Кестенің құрылымдық түсінігі өте кең және оның құрамына:
• өріс сипаты
• кілт
• индекс
• өрістің мәтініне шек қою
• кестелер арсындағы біртұтастықты сақтау
• парлольдер
кіреді. Кестені құрғанда кестенің аты және құрылымы беріледі. Кестенің атын
өзгерткенде кесте және оның файлдары жаңа атқа ие болады. Бұл үшін деректер
базасының кестелерімен жұмыс істейтін арнайы программалар қолданылады. Мыс:
Database немесе Data Pump. Дискіден кестені жойғанда, оның барлық файлдары
да жойылады.Ал енді мәліметтер базасымен жұмыс жасамас бұрын, біз оның
каталогын құрып алайық. Ол каталог бізде D:\BOLATKHAN. Деректер базасын
құру DatabaseDesktop (DBD) утилит көмегімен іске асырылады. DBD утилит
көмегімен кестені құруға және оның құрылымын өзгертуге, оның біріншілік
кілттерін және индекстерін, жазбалар құру және өзгертулер жасауға болады.
Жаңа кестені құру келесі команда бойынша іске асады: Пуск\Программы\Borland
Delphi7\Database Desktop. DBD кірген мезетте жұмыс істейтін каталогты
таңдап алу керек. Ол үшін DBD менюінде File\Working Directory және
көрсетілген терезеден D:\BOLATKHAN каталогына сілтеме жасаймыз. Менің
жағдайымда Raspisanie кестесін құру үшін File\New\Table. DBD Create Table
терезесін шығарады, оның форматын таңдап алу керек.
ОК-ді басып, біз осы форматты аламыз. Экранда келесідей сурет шығады:
Сурет1. Кестенің құрылымын құру суреті
Құрылып жатқан кестенің әрбір өрісіне бір жазба сәйкес келеді. Field Name
бағанына өріс атын, Type – символ, өрісте сақталынатын мәліметтердің типін
анықтайды. Size бағанына – сан қойылады, өрістің ұзындығын анықтайды,
Key–* символы, егер бұл өріс бойынша біріншілік кілт қою керек болса.
Кестенің қасиетін беру
Validity Checks – бұл қасиет кестенің мәндерінің дұрыстығын тексереді. Бұл
бөлімнің оң жақ терезесі 2 – кестеде көрсетілген және өрістік типіне қарай
өзгеріп отыруы мүмкін:
2 – кесте Validity Checks қасиеттері.
Required Бұл индекаторда әрбір жазбада керекті жолдар белгілену
Field керек.
Minimum Мәннің минимумы. Бұл қасиет сандық өріске берілу тиімді.
Maximum Мәннің максимумы. Бұл қасиет сандық өріске берілу
тиімді.
Default Бұл қасиетті сандық және логикалық өрістерге, ал кейбір
жағдайда символдыққа қолдану тиімді.
Picture Енгізілетін мәннің түрін корсетуге болады. Мысалы,
телефон номерінің шаблоны (## - ## - ##).
Assist Бұл батырма Picture түрін құруға көмектесетін диалогтық
терезені шақырады.
Table Lookup – бұл бөлім берлген кестенің өрісін басқа көрсетіліп отырған
кестенің өрісімен байланысын көрсетеді. Table Lookup – ті таңдағаннан кейін
Define – анықтау батырмасы шығады. Бұл батырманы басқанда көру диалогтық
терезесі ашылады. Бұл терезеде драйверлер мен псевдонимдерді қолдана
аламыз.
Secondary Index – бұл бөлім ары қарай жұмыс барысына керекті екінші индекс
құруға мүмкіндік береді.
Жаңа индекс құру үшін Define – анықтау батырмасын басу керек. Бұл батырманы
басқанда көру диалогтық терезесі ашылады. Оның cол жақ терезесінде Fields
қатынау өрістерінің тізімі көрсетілген, ал оң жақ терезесінде Indexed
fields екінші индекс болатын өрістер көрсетіледі.
Index Options радиобатырма панелі келесідей қасиеттерді құруға мүмкіндік
береді:
Unique Бұл опция екінші индекс болатын өрісті болдырмайды,
егер кестеде бір – біріне ұқсас өрістер болса.
Descending Бұл опция кестені кему бойынша реттейді.
Case Sensitive Бұл опция енгізілген символдардың регистріне назар
аударады.
Maintained Егер бұл опция тұрса, онда кестеде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
І Теориялық бөлім . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . ... .6
1.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .. ..6
1.2 BDE Administrator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . ...6
1.3 Мәліметтер базасының кестесін құру . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. ...7
1.4 Кестенің қасиетін беру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . ...9
1.5 Paradox форматының кестелері . . . . . ... ... ... ... . . . . . . . . ..11
1.6 Компоненттер парағы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . ... 13
ІІ Программаның баяндалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . ..15
2.1 Жалпы мағлұматтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . ...15
2.2 Функционалдық тағайындалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . ..15
2.3 Логикалық құрылымның баяндалуы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.15
2.4 Шақыру және жүктеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . ..18
2.5 Қажетті техникалық жабдықтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .. ..18
2.6 Кіріс мәліметтер. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . ...18
2.7 Шығыс мәліметтер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . ...19
ІІІ Тәжірбиелік бөлім
3.1 Есептің
қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
3.2 Есептің
алгоритмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..
V Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . Қолданылған әдебиеттер . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Қосымша А . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .. . . . . . . . .22
Қосымша Б . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .29
КІРІСПЕ
ЭЕМ (электронды есептеуіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің бірі-
ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу,сонымен бірге мәтіндік және
графикалық құжаттар (суреттер,сызулар,фотосуреттер,геог рафиялық карталар)
ғана емес,жаһандық жүйе,дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де
жинақталады.Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске
асады.Мәліметтер базасы(МБ)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты мәліметтерді
баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы принциптерін
қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің
жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды
түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.Арқаулы ауқым ретінде
нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі.Қарапайым МБ
мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы кестесін,кәсіпорын
қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия тапсыру
қорытындылары және т.б. атуға болады.Электронды мәліметтер базасының басты
қасиеті-ақпараттықтез іздестіру мен сұрыптау,сондай-ақ берілген форма
бойынша есепті қарапайым түрлендіру мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының
нөмерлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе
жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.Мәліметтер
базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда ХХ ғасырдың 50-
жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі
ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын келтірейік.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық
жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект
атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің
мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде ұқсастарын
атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут (немесе
атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды іздестіру
операцияларында қолданылады.
Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы тығыз
(МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар кешені,оны
құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және ақпаратпен
көрсетушілік.База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес
бейнелейтін мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын құрылғыға
беру немесе байланыс арналары бойынша беру.Кез келген МББЖ мәліметтермен
төрт қарапайым операкция орындауға мүмкіндік береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеден бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару
ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,мәліметтермен
жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен
үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
Мәліметтер базасын жіктеу.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату
әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік
МБ.Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және
әдеттегі формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге
қатыныс(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол
үшін дамыған математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен
реляциялық алгебра.Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі
үлес қосты.Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық
құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметте р құрылымының
қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және
оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-
ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы
мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер арасындағы
байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да мұндай байланыстар ағаш-
сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік шар бастан төменгі
кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал.Егер бпрлық
ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана,бұл қажетті ақпаратқа
жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары
қанағаттандырмайды.Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып
тасталды,онды(тым болмағанда,теориялық жағынан) бәрімен барлық жағынан
байланыс болуы ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін
болмаған-дықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.Мәліметтердің әрбір
элементі құрамында кейбір басқа элементтердің сілтемесі болуы тиіс.Сол
себептен ЭЕМ оперативті және дискілік жадындағы едәуір ресурстар талап
етеді.Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйені
дамығанн талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады. Мәліметтер қоры - ақпаратты
сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы,тез кіруді қамтамасыз етеді.
Мәліметтер қоры өзінен белгілі бір ережелерге сай құралған деректер
жиынтығын құрайды.Мәліметтер қоры деп деректердің электрондық сақтаушысын
айтады. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске
асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.Delphi
жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, бірақ толық МББЖ (
мәліметтер басқару жүйесі ) Ұсынылып отырған Delphi құралы локальдік және
тораптық деректер базасын құрып және оның ішінде жұмыс істеуге және кез
келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға мүмкіндік
береді.
Курстық жұмыс тақырыбы: АТС жұмысының мәліметтер базасын ұйымдастыру.
Delphi тілін пайдалана отырып, АТС жұмысын дұрыс ұйымдастыру.
Теориялық бөлім
Мәліметтер базасын ұйымдастыру
Мәліметтер базасы кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын
деректерді қамтиды. Мысалы: ’Сирена’ немесе ’Экспресс’ авиа және теміржол
билеттерін сату системасы. Мәліметтердің ұйымдастыру түріне байланысты
мәліметтер базасындағы деректердің негізгі модульдері келесі түрде болады:
• иерархиялық
• желілік
• реляциялық
• объекті-бағытталған
Иерархиялық модельде деректер ағаштәріздес (иерархиялық) құрылым түрінде
беріледі. Деректердің осындай ұйымы иерархиялық реттелген ақпараттармен
жұмыс жасағанда ыңғайлы, бірақ қиын логикалық байланыстармен жұмыс
жасағанда иерархиялық модель әлсіз .
Желілік модельде деректер ерікті граф түрінде ұйымдастырылады. Желілік
модельдің кемшілігі болып, құрылымының қаттылығы және оны ұйымдастырудың
қиындылығы болып табылады. Сонымен қатар, иерархиялық және желілік
модельдерінің кемшіліктерінің бірі болып, деректер құрылымының деректер
базасын жобалау кезінде берілуі және деректерге қатынау барысында өзгертуге
келмейді.
Объекті-бағытталған модельде мәліметтер базасының жазбасы объект түрінде
беріледі. Объекті-бағытталған модель желілік және реляциялық модель
ерекшеліктерін қамтып, күрделі мәліметтер базасын құруда пайдаланылады.
BDE
Administrator
DELPHI қолданбасы деректер базасына қатынауды BDE ( Borland DataBase Engine-
Borland фирмасының деректер базасының поцессоры ) арқылы жүзеге асырады.
BDE өзінен деректерге қатынайтын динамикалық кітапханалар және драйвер
жиынтығын құрайды. BDE деректер базасымен жұмыс істейтін барлық
компьютерлерге орнатылуы тиіс. Деректер базасына BDE арқылы жіберілген
сұраныс, қолданушы сұратқан деректерді алады.
Жергілікті деректер базасы және онымен жұмыс істейтін қолданба бір
компьютерде орналасады. Бұл жағдайда ақпараттық жүйе жергілікті сәулетке
ие. (Сурет 1.1)
Сурет 1.1. Дербес сәулет
Деректер базасымен жұмыс, ережеге сай, бірқолданушылық режимде жұмыс
істейді. STANDART драйверлер үшін, әдетте Paradox деректер базасы,
мінездемелер псевдонимі жиынтығы минималды болады: Type – драйвер аты және
PATH – деректер базасына жол. PATH параметрін басқанда, сіз көп нүктелі
батырманы көресіз. Оны басқанда Windows – тің жаңа каталогты таңдау
стандартты диалогы ашылады, ол арқылы біз керекті каталогты таңдап аламыз.
STANDART типті драйверлерді тек Paradox, dBASE, FoxPro кестелері үшін
қолдануға болады.
Жергілікті деректер базасына қатынау үшін BDE деректер базасының процессоры
стандартты драйверлерді қолданады. Олар dBase, Paradox, FoxPro және текстік
файлдарымен жұмыс жасайды. Жергілікті деректер базасын қолданғанда, желіде
деректер базасына көпқолданушылық қатынауды ұйымдастыруға болады. Бұл
жағдайда деректер базасының файлдары және осымен жұмыс істейтін қолданбалар
желінің серверінде орналасады. Сонда әрбір қолданушы өз компьютерінен
серверде орналасқан қолданбаны қосқанда, өз компьютерінде қолданбаның
көшірмесі іске
Мәліметтер базасының кестесін құру
Деректер базасын құрайтын кестелер қатты дискідегі каталогта тұрады.
Кестелер файлдарда сақталып , бөлек құжаттарға немесе электрондық
кестелерге ұқсас. Кестелерді көшіруге, орнын ауыстыруға болады. Бірақ,
құжаттарға қарағанда, деректер базасының кестелері көпқолданбалы қатынау
режимін қолдайды, яғни бірнеше қолданбалармен бірмезгілде қолданылуына
болады. Бір кесте үшін ( деректер, кілттер, индекстер т.б құрайтын )
бірнеше файлдар жасалады. Осылардың ішінде негізгісі болып кестенің атымен
аталатын деректер файлы болып есептеледі. Кестені таңдағанда, әсіресе оның
негізгі файлы таңдалады. Мыс: dBase кестесі үшін кеңейтіндісі DBF болатын
файл, ал Paradox кестесі үшін DB кеңейтіндісі болып табылады. Деректер
базасының әрбір кестесі жолдан және бағаннан тұрады, бір типті
объектілердің ақпараттық жүйелер деректерін сақтауға негізделген.
Өріс мүмкін болатын типтің деректерін қамтиды. Кестенің негізін оның
өрісінің сипаты құрайды. Әрбір кестенің кем дегенде бір өрісі болуы тиіс.
Кестенің құрылымдық түсінігі өте кең және оның құрамына:
• өріс сипаты
• кілт
• индекс
• өрістің мәтініне шек қою
• кестелер арсындағы біртұтастықты сақтау
• парлольдер
кіреді. Кестені құрғанда кестенің аты және құрылымы беріледі. Кестенің атын
өзгерткенде кесте және оның файлдары жаңа атқа ие болады. Бұл үшін деректер
базасының кестелерімен жұмыс істейтін арнайы программалар қолданылады. Мыс:
Database немесе Data Pump. Дискіден кестені жойғанда, оның барлық файлдары
да жойылады.Ал енді мәліметтер базасымен жұмыс жасамас бұрын, біз оның
каталогын құрып алайық. Ол каталог бізде D:\BOLATKHAN. Деректер базасын
құру DatabaseDesktop (DBD) утилит көмегімен іске асырылады. DBD утилит
көмегімен кестені құруға және оның құрылымын өзгертуге, оның біріншілік
кілттерін және индекстерін, жазбалар құру және өзгертулер жасауға болады.
Жаңа кестені құру келесі команда бойынша іске асады: Пуск\Программы\Borland
Delphi7\Database Desktop. DBD кірген мезетте жұмыс істейтін каталогты
таңдап алу керек. Ол үшін DBD менюінде File\Working Directory және
көрсетілген терезеден D:\BOLATKHAN каталогына сілтеме жасаймыз. Менің
жағдайымда Raspisanie кестесін құру үшін File\New\Table. DBD Create Table
терезесін шығарады, оның форматын таңдап алу керек.
ОК-ді басып, біз осы форматты аламыз. Экранда келесідей сурет шығады:
Сурет1. Кестенің құрылымын құру суреті
Құрылып жатқан кестенің әрбір өрісіне бір жазба сәйкес келеді. Field Name
бағанына өріс атын, Type – символ, өрісте сақталынатын мәліметтердің типін
анықтайды. Size бағанына – сан қойылады, өрістің ұзындығын анықтайды,
Key–* символы, егер бұл өріс бойынша біріншілік кілт қою керек болса.
Кестенің қасиетін беру
Validity Checks – бұл қасиет кестенің мәндерінің дұрыстығын тексереді. Бұл
бөлімнің оң жақ терезесі 2 – кестеде көрсетілген және өрістік типіне қарай
өзгеріп отыруы мүмкін:
2 – кесте Validity Checks қасиеттері.
Required Бұл индекаторда әрбір жазбада керекті жолдар белгілену
Field керек.
Minimum Мәннің минимумы. Бұл қасиет сандық өріске берілу тиімді.
Maximum Мәннің максимумы. Бұл қасиет сандық өріске берілу
тиімді.
Default Бұл қасиетті сандық және логикалық өрістерге, ал кейбір
жағдайда символдыққа қолдану тиімді.
Picture Енгізілетін мәннің түрін корсетуге болады. Мысалы,
телефон номерінің шаблоны (## - ## - ##).
Assist Бұл батырма Picture түрін құруға көмектесетін диалогтық
терезені шақырады.
Table Lookup – бұл бөлім берлген кестенің өрісін басқа көрсетіліп отырған
кестенің өрісімен байланысын көрсетеді. Table Lookup – ті таңдағаннан кейін
Define – анықтау батырмасы шығады. Бұл батырманы басқанда көру диалогтық
терезесі ашылады. Бұл терезеде драйверлер мен псевдонимдерді қолдана
аламыз.
Secondary Index – бұл бөлім ары қарай жұмыс барысына керекті екінші индекс
құруға мүмкіндік береді.
Жаңа индекс құру үшін Define – анықтау батырмасын басу керек. Бұл батырманы
басқанда көру диалогтық терезесі ашылады. Оның cол жақ терезесінде Fields
қатынау өрістерінің тізімі көрсетілген, ал оң жақ терезесінде Indexed
fields екінші индекс болатын өрістер көрсетіледі.
Index Options радиобатырма панелі келесідей қасиеттерді құруға мүмкіндік
береді:
Unique Бұл опция екінші индекс болатын өрісті болдырмайды,
егер кестеде бір – біріне ұқсас өрістер болса.
Descending Бұл опция кестені кему бойынша реттейді.
Case Sensitive Бұл опция енгізілген символдардың регистріне назар
аударады.
Maintained Егер бұл опция тұрса, онда кестеде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz