Электрондық оқыту құралдарын жасау және білім беру жүйесінде пайдалану

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
1. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ ҚҰРАЛДАРЫН ЖАСАУ ЖӘНЕ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕ ПАЙДАЛАНУ ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.1. Электронды оқулық оның түрлері және электронды оқулықты пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
1.2. Электронды мультимедиялық оқулықты өңдеу принциптері
және оның құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
19
1.3. Электронды оқыту құралдарын білім беруде қолдану
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
2. ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚТЫ ЖАСАУДАҒЫ FLASH ТЕХНОЛОГИЯСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
37
2.1. Macromedia Flash технологиясына кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
2.2. Flash.тың жұмыс аймағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 47
2.3. ActionScript тілінде сценарий құру
3. ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 63
3.1. «Бастауыш мектепте информатиканы оқыту әтістемесі» пәніне арналып Flash бағдарламасында құрылған электрондық оқулық беттері ... ... ... ... ... .
63
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 68
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 70
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 72

Зерттеудің көкейкестілігі- Қазіргі кезде қоғам әрекеттерінің барлық саласында компьютер көмегімен ақпараттық ресурстар орын алады. Яғни, ХХІ асыр бүкіл дүние жүзі ақпараттық қоғамға көшіріле басталды деуге болады. Оған қоғамдағы барлық білім, ғылым, экономика және басқару салалары арқылы ақпараттандыру белгісіне қол жеткізуге болатындығы.
Қазіргі заманғы білім беруде жаңа ақпараттық технологияны пайдаланудың маңызы зор болып отырғаны баршаңызға белгілі. Ақпараттандырудың негізгі бағыты ХХІ ғасырдың талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың жоғарғы тиімділікті технологияларына сүйенген жаңа білім стратигиясына көшу болып табылады. Қазіргі таңда негізінен білім жүйесінің барлық сатыларын үшін электрондық оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электрондық оқулық студент үшін ақпарат көзі болып, сонымен қоса электрондық оқулықтармен жұмыс істеу әрбір студенттің өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Білім беру компьютерлік техналогиямен жүзеге асыру дербес білім алушының сұранысын қанағаттандыратын оқу құралын басылымының генерациясымен қатар тұрады. Жаңа таралымның маңызы оқулық шығару, оқу процестерінің бірігуін қамтамасыз ету және заманауи, иннавациялық ғылыми зерттеулердің, яғни жаңа ақпараттық технологиялардың қолданылу мақсатының оқу процестеріне лайықтылығы және сонымен қатар, әртүрлі «электрондық оқулықтардың» түбі бір дәл осылай аталатындығы. [1]
Сондықтан жаңа технологияларды игеруге қажетті білім мен дағдының жаңаруы білім берудің құрылымын өзгертудің маңыздылығын арттыра түсті. Мұндай жағдайда елдің одан ары дамуы үздіксіз білім беру жүйесін тиімді ұйымдастырумен тығыз байланысты. Бұл орайда жаңа ақпараттық технологиялар мен оларды пайдаланудың жаңа әдістемелік құралдарын дайындаудың ролі зор. Қоғамымыздағы дербес компьютерлермен, ЭЕМ желілерімен, информациялық қорлармен толық қамтамасыз етсек информацияны пайдалану, алу және тарату істерін ұйымдастыру жаңа сатыға көтеріледі. Сондықтан осы мақсатта білім беру жүйесін ақпараттандыру мен электрондық оқулық жасау негіздерін жаңа ақпараттық технологиялардың көмегімен қолдану қазіргі таңдағы ең үздік техно-педагогикалық жетістік болып табылады.
Тақырыптың өзектілігі: Қазіргі таңда білімді ақпараттандыру жүйесін дамыту процесіне үлкен, зор үлес қосатын негізінен – электрондық оқулықтар және мультимедиялық оқулықтар және мультимедиялық программалар. Сондықтан бұл жүйелер – ең жоғарғы дәрежелі оқыту технологияларының құрылғылары болып табылатындықтан белгілі бір тақырыпты оқытып үйретуші программалар құру арқылы оқытудың қажеттілігі зор. Бұл дипломдық жұмыстың өзектілігі жоғарғы оқу орнында «Бастауыш мектепте информатиканы оқыту әдістемесі» элективті курсын электрондық оқулық жасау арқылы оқыту, қазіргі кезде жекелеп, өз бетінше оқытуда және білім алуда жоғары дәрежедегі нәтижеге жетуге мүмкіндік беріп отыр.

1. Қазақстан Республикасы білім беруді дамытулың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекетік бағдарлама. 18 маусым , 2010ж.
2. «Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы» 28 қаңтар, 2011ж.
3. Башмаков А.И., Башмаков И.А. Разработка компьютерных учебников и обучающих систем, М. Филинь, 2003. беттер 47-61,108-120
4. Шолохович В. Ф. “Информационные технологии обучения” // Информатика и образование – 2008, 2
5. Роберт И.В. Современные информационные технологии в образовании: дидактические проблемы, перспективы использования. –М.: Школа-Пресс, 2009
6. Под редакцией Е.С. Полат Новые педагогические и информационные технологии в системе образования. –М.: Academa, 2003
7. Теңгебаев Т., Мыңжасарова Т. «Электронды оқулықтар – оқыту үрдісінде» Қазақстан мектебі - №7/2008
8. Политика в области образования и новые информационные технологии // Информатика и образование 2009. № 5.
9. Артеменко Ю. Н. Macromedia Flash MX ActionScript 2.0. “ПИТЕР”. Санкт-Петербург, 2004
10. Розенкноп Д. Л. Создание анимационных эффектов в Macromedia Flash MX 2004.
11. Чанг Т. К., Кларк Ш., Долецки Э. Е. И др. Популярны Web-приложения на Flash MX Игры, гостевые кн., чаты.
12. Вогелир Д., Пицци М. Macromedia Flash MX Professional 2004
13. Мук К. ActionScript Flash MX Подробное рук-во Секреты программирования во Flash
14. Бхангал Ш. Flash Трюки 100 советов и рекомендация профессионала. Санкт-Петербург, 2003.
15. Б.Сандерс. Эффективная работа Flash5.“ПИТЕР”.Санкт-Петербург, 2002.
16. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования /Под ред. Е.С. Полат. – М.: Академия, 2001. – 271 с.
17. Macromedia Flash MX ActionScript. Библия пользователя (+CD) М., 2003
18. Лещев Д. Flash MX 2004. Теория и практика. Самоучитель. СПб., 2004
19. Панкратова Т. Flash MX 2004. Учебный курс. СПб., 2004
20. Macromedia Flash MX 2004 ActionScript 2.0. Справочник разработчика / Под ред.Артеменко Ю.Н. М., 2005;
21 Мельник Н. М. Macromedia Flash MX 2004 Сборка видеоклипов. Санкт-Петербург
22. http://www.umb.metodkab.kz
23. http://www.edu.gov.kz

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .. 6
1. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ ҚҰРАЛДАРЫН ЖАСАУ ЖӘНЕ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕ
ПАЙДАЛАНУ ... ... ... ... ... ... . ... .. 9
1.1. Электронды оқулық оның түрлері және электронды оқулықты
пайдалану 9
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ...
1.2. Электронды мультимедиялық оқулықты өңдеу принциптері 19
және оның
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
1.3. Электронды оқыту құралдарын білім беруде қолдану
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...26
... ..
2. Электронды оқулықты жасаудағы Flash технологиясы
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...37
... ... ... ... ...
2.1. Macromedia Flash технологиясына кіріспе 37
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
2.2. Flash-тың жұмыс 47
аймағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. ActionScript тілінде сценарий құру
3. Практикалық бөлім 63
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
3.1. Бастауыш мектепте информатиканы оқыту әтістемесі пәніне 63
арналып Flash бағдарламасында құрылған электрондық оқулық
беттері ... ... ... ... ... .
Қорытынды 68
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер 70
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..
Қосымшалар 72
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...

КІРІСПЕ

Зерттеудің көкейкестілігі- Қазіргі кезде қоғам әрекеттерінің барлық
саласында компьютер көмегімен ақпараттық ресурстар орын алады. Яғни, ХХІ
асыр бүкіл дүние жүзі ақпараттық қоғамға көшіріле басталды деуге болады.
Оған қоғамдағы барлық білім, ғылым, экономика және басқару салалары арқылы
ақпараттандыру белгісіне қол жеткізуге болатындығы.
Қазіргі заманғы білім беруде жаңа ақпараттық технологияны пайдаланудың
маңызы зор болып отырғаны баршаңызға белгілі. Ақпараттандырудың негізгі
бағыты ХХІ ғасырдың талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың жоғарғы
тиімділікті технологияларына сүйенген жаңа білім стратигиясына көшу болып
табылады. Қазіргі таңда негізінен білім жүйесінің барлық сатыларын үшін
электрондық оқулықтар жасаумен шұғылданып келеді. Электрондық оқулық
студент үшін ақпарат көзі болып, сонымен қоса электрондық оқулықтармен
жұмыс істеу әрбір студенттің өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену
ісін жеке дара жүргізу болып саналады.
Білім беру компьютерлік техналогиямен жүзеге асыру дербес білім
алушының сұранысын қанағаттандыратын оқу құралын басылымының
генерациясымен қатар тұрады. Жаңа таралымның маңызы оқулық шығару, оқу
процестерінің бірігуін қамтамасыз ету және заманауи, иннавациялық ғылыми
зерттеулердің, яғни жаңа ақпараттық технологиялардың қолданылу мақсатының
оқу процестеріне лайықтылығы және сонымен қатар, әртүрлі электрондық
оқулықтардың түбі бір дәл осылай аталатындығы. [1]
Сондықтан жаңа технологияларды игеруге қажетті білім мен дағдының
жаңаруы білім берудің құрылымын өзгертудің маңыздылығын арттыра түсті.
Мұндай жағдайда елдің одан ары дамуы үздіксіз білім беру жүйесін тиімді
ұйымдастырумен тығыз байланысты. Бұл орайда жаңа ақпараттық технологиялар
мен оларды пайдаланудың жаңа әдістемелік құралдарын дайындаудың ролі зор.
Қоғамымыздағы дербес компьютерлермен, ЭЕМ желілерімен, информациялық
қорлармен толық қамтамасыз етсек информацияны пайдалану, алу және тарату
істерін ұйымдастыру жаңа сатыға көтеріледі. Сондықтан осы мақсатта білім
беру жүйесін ақпараттандыру мен электрондық оқулық жасау негіздерін жаңа
ақпараттық технологиялардың көмегімен қолдану қазіргі таңдағы ең үздік
техно-педагогикалық жетістік болып табылады.
Тақырыптың өзектілігі: Қазіргі таңда білімді ақпараттандыру жүйесін
дамыту процесіне үлкен, зор үлес қосатын негізінен – электрондық оқулықтар
және мультимедиялық оқулықтар және мультимедиялық программалар. Сондықтан
бұл жүйелер – ең жоғарғы дәрежелі оқыту технологияларының құрылғылары болып
табылатындықтан белгілі бір тақырыпты оқытып үйретуші программалар құру
арқылы оқытудың қажеттілігі зор. Бұл дипломдық жұмыстың өзектілігі жоғарғы
оқу орнында Бастауыш мектепте информатиканы оқыту әдістемесі элективті
курсын электрондық оқулық жасау арқылы оқыту, қазіргі кезде жекелеп, өз
бетінше оқытуда және білім алуда жоғары дәрежедегі нәтижеге жетуге
мүмкіндік беріп отыр.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Дипломдық жұмыстың мақсаты – Бастауыш
мектепте информатиканы оқыту әдістемесі пәні бойынша электронды оқулық
элементтерін жасау(қазақ тілінде) кезінде пайдаланылатын оқыту тәсілін
әдістемелік негізі ретінде пайдалана отырып, оқыту тиімділігін арттыруға,
жақсартуға ақпараттық технологияның пайдалануға болатындығын көрсету және
электронды оқулық арқылы оқыту процесінің үздіксіз және толық деңгейін
бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту. Ақпараттық
технологияларды пайдаланып Бастауыш мектепте информатиканы оқыту
әдістемесі пәнінен электронды оқулықты оқыту үрдісінде пайдалану арқылы
білімгерлердің білім алу белсенділігін дамытатынын ғылыми теориялық тұрғыда
негіздеу.
. Дипломдық жұмыс - flash аймағында, ActionScript тілінде сценарий
құрып және Java Script программалау тілінде Web сайт құру арқылы электронды
оқулық құрылды. Бұл электронды оқулықты жергілікті және ауқымды желіде
пайдалануға болады. Бастауыш мектепте информатиканы оқыту әдістемесі
пәнінен жасалған электронды оқулықта оқу-әдістемелік кешеніндегі: оқу
бағдарламасы, жұмысшы оқу бағдарламасы, лекция, практика және
білімгерлердің өзіндік жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар,
аралық бақылау бойынша материалдары, пәнді оқытуға арналған әдістемелік
нұсқау, пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз ету картасы бөлімдерімен жұмыс
жасап, оқуға болады.
Зерттеудің міндеттері:
– жоғарғы оқу орындарындағы инновацияны қолдануды дамыту;
– жоғарғы оқу орнында әдістемелік кешенінді пайдалануды
тәжірибелік-эксперимент арқылы тексеру.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы:
Өзіндік тұжырымдаулар мен негізгі алынған практикалық нәтижелер –
Бастауыш мектепте информатиканы оқыту әдістемесі пәнінен сабақты
ұйымдастырудың электронды оқулықты жасауда flash технологиясын пайдалану
арқылы оқу-әдістемелік кешеннің барлық тарауларын қамти отырып электронды
оқулық жасалды.
Дипломдық жұмысты орындау барысында көтеріп отырған бағытқа арналған
көптеген ғылыми-әдістемелік әдебиеттермен, журналдар және ондағы
статьялармен (мақалалармен) таныстым, сараптап шықтым. Көптеген қызықты
және мазмұнды, құнды материалдарды мына әдебиеттерден және журналдардан
таба алдым. Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2011-2020
жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама. 18 маусым , 2010ж., Елбасының
халыққа жолдауы Егемен қазақстан , Башмаков А.И. Башмаков И.А.Разработка
компьютерных учебников и обучающих систем Москва, Филин 2008 г,
Захарова И.Г. Информационные технологии в образовании Москва, Academa
2005 г, Советов Б.Я. Цехановский В.В. Информационные технологии Москва,
Высшая школа, 2006г, Е.С.Полат и др. Новые педагогические и информационные
технологии в системе образования. - М., 2009; М.В.Буланова-Топоркова и др.
Информатика и образование, Информатика негіздері журналдары, т.с.с. басқа
көптеген басылымдар пайдаланылды.
Бұл жұмыстың ғылыми және тәжірибелік мәні: Қазіргі кезде білім беруді
ақпараттандыру процесінің жүргізілуіне байланысты осы процесті жүзеге
асырудағы өзекті мәселелердің бірі - электронды оқулықтар дайындау болып
отыр. Ал оларды оқыту процесінде қолдану – сапалы білім берудің бірден-бір
құралы болып табылады
Дипломдық жұмыстың құрылымы:
Дипломдық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, практикалық бөлімнен,
қорытынды, әдебиеттер тізімі және бағдарлама листингісінен тұрады. Жұмыстың
кіріспесінде дипломдық жоба тақырыбының өзектілігі және мақсаты, қысқаша
жұмыс мазмұны туралы мәлімет беріледі.
Бірінші бөлімде негізінен теориялық мәселелер қарастырылған.
Электронды оқулық оның түрлері және электронды оқулықты пайдалану,
электрондық оқулық және оның құрылымы және электронды оқулықты пайдалану
туралы мәсәлелер толығымен ашып көрсетілген.
Электронды оқулықты жасаудағы flash технологиясы атты екінші бөлімде:
Macromedia Flash технологиясына кіріспе, Flash-тың жұмыс аймағы,
ActionScript тілінде сценарий құру сияқты теориялық мәліметтер толық
қамтылған.
Практикалық бөлімде Бастауыш мектепте информатиканы оқыту әдістемесі
пәнінен сабақты ұйымдастырудың әдістемелік ерекшеліктерін электронды
оқулықты жасауда flash технологиясын пайдалану арқылы оқу-әдістемелік
кешеннің барлық тарауларын қамти отырып электронды оқулық жасалды.
Дипломдық жұмысты педагогикалық программалық құралдар, оның ішінде,
оқытып-үйретуші электрондық оқулық дайындауда, білімгерлердің жұмыстарын
жүргізуді ұйымдастыруда, оқыту әдістемесі курстарын дайындауда әдістемелік
нұсқау ретінде пайдалануға болады деп ойлаймын.

1. ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚЫТУ ҚҰРАЛДАРЫН ЖАСАУ ЖӘНЕ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕ
ПАЙДАЛАНУ

1.1 Электронды оқулық оның түрлері және электронды оқулықты пайдалану

Электрондық оқулық дегеніміз – мультимедиялық оқулық, сондықтан
электрондық оқулықтың құрылымы сапалы жаңа деңгейде болуға тиіс.
Электрондық оқулық білімгердің уақытын үнемдейді, оқу материалын іздеп
отырмай, өтілген және ұмытып қалған материалдарын есте түсіруге зор ықпал
етеді. Себебі, білімгердің өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет
элементінің жанында жазуы болады.
Электронды оқулықтар – ғылыми негізде дайындалған педагогикалық
ақпараттық өнім. Электронды оқулықты дайындаудың негізі – модульдік
оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Онда теориялық тақырыптар
кеңінен беріліп түсіндіріледі, графикалық иллюстрациялар, әртүрлі суреттер
арқылы теориялық білім толықтырылады. Электронды оқулық пен оқытудың
негізгі мақсаты – оқыту процесін үздіксіз және толық деңгейін бақылау, сол
сияқты ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту. Білім берудің кез келген
саласында электронды оқулықтарды пайдалану оқушылардың танымдық
белсенділігін арттырып қана қоймай, ойлау жүйесін қалыптастыруға,
шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Электронды оқулықтың нәтижелілігі мынада:
– тез арада қайтарма байланыс болуын қамтамасыз етеді
(интерактивті қасиеті);
– қажетті ақпараттық материалдарды жылдам тауып алуға
мүмкіндік береді;
– гипермәтіндік түсіндіруден жан-жақты ақпараттық
материалдар алады;
– әрбір жеке тұлғаның білімін, білік іскерлігін әрбір
тараулар бойынша тексеруге, бағалауға мүмкіндік береді.
Электронды оқулықты мынадай жағдайларда қолдануға болады:
– теориялық материалды өз бетімен оқып – үйренуге, зерттеуге
мүмкіндік береді;
– сабақты иллюстрациялық материал ретінде жабдықтауда
көмектеседі;
– сабақта және сабақтан тыс уақытта өз бетімен әртүрлі
деңгейлі шығармашылық тапсырмалар орындауға мүкіндік
береді;
– емтиханға дайындық кезеңдерінде пайдаланылады.
Болашақ мұғалімдерді кәсіптік дайындауда электронды оқулықты қолдану
өте тиімді. Электрондық оқулықтың мазмұны білімгердің зерделі ойлау
қабiлетiн дамытуға бағытталуы қажет және оның мына қасиеттердi
қанағаттандыруы жеткiлiктi:
– қисынды ойлау жүйесінің қалыптасуы;
– жинақтылық;
– жүйелiлiк;
– эстетикалық көркемдiлiгi;
– жылдамдылығы және т.б.
Электрондық оқулықтар ара қашықтықтан оқыту формасына негiзделiп
жасақталады және оны жүзеге асыру үшiн қолданылады.
Электрондық оқулықтарды құрастыру технологиясы оқыту процесінің
заңдылықтарына негізделіп жасылып, бір –бірімен тығыз байланыстағы негізгі
төрт бөліктен тұрады. Олар:
1. Мотивациялық-мақсаттық;
2. Мазмұндық;
3. Операциялық;
4. Нәтижелік бақылау компоненттері.
Электрондық оқулықтардың мотивациялы –мақсаттық компоненттері
модульдерді (микромодульдерді) құрастырудан тұрады. Модуль дегеніміз –
жергілікті (локальды), жүйелік және функциональдық білім жиындары. Ол
оқушының өз танысдық әрекетін ұйымдастыратын түйіні болып саналады.
Электрондық оқулық пен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту процесін
үздіксіз және толық деңгейін бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс
қабілетін дамыту. білім берудің кез келген саласында Электрондық
оқулықтарды пайдалану білімгерлердің танымдық белсенділігін арттырып қана
қоймай ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай
жасайды.[5, 6]
Мазмұны қиындау бір үлкен тақырыптың бөліктерін өткенде қосымша
бейнехабар және клиптер қажетті элемент болып табылады. Бейнеклиптер уақыт
масштабын өзгертуге және көріністерді тез немесе жәй түрде көрсетуге
пайдалы. Электрондық оқулық таңдап алынған хабарды көшіруге мүмкіншілік
туғызады. Электрондық оқулықтың ең қажет элементі – аудиохабарлар.
Электронды оқулықты классификацялау алдында олардың негізгі
параметрлерін қарастыру керек. Негізгі түрлері:
– электрондық оқулық түрі;
– пәндік және білім беру орталығы;
– білім беруде ұсынылатын деңгей;
– білім беруде ұсынылатын үрдіс типі;
– білім беруде ұсынылатын форма түрі;
– арнайы аудиториялар.
Электронды оқулықтың түрлері.
1) Электронды ақпараттық өнім:
– мәліметтер қоры;
– презентация;
– электронды журнал;
– электронды газет;
– мультимедиялық жазба.
2) Қағаз түріндегі электрондық оқулықтар және ақпараттық құжаттар:
– ғылыми еңбектер жинағы, статиялар;
– жарияланған газет журналдар;
– нұсқаулар;
– стандарт;
– құралдар;
– практикалық құралдар;
– практикалық басқару;
– оқулық;
– оқу құралы;
– хрестоматия;
– оқу-әдістемелік құралдар;
– оқу бағдарламасы (курс, пән);
– оқу жоспары;
– практикум;
– библиографиялық анықтама;
– католог;
– альбом, атлас;
– көркемдік басылым;
– антология;
– рефераттық жинақтар;
– экспресс – ақпарат;
– әдістемелік сілтеме;
– тестілер жинағы;
– білім беру жинағы;
– дәрістік конспект;
– жарнамалық – техникалық сипаттау;
– оқу сынақ үлгісінің мәліметтері;
– магистрлік диссертация;
– дипломдық жоба;
– бакалаврлық түлектік жұмыс;
– курстық жұмыс;
– есеп беру(оқу – ғылыми ізденіс жұмыстары);
– рефераттар.
3) Бағдарламалар жинағы:
– оқу орындарында басқару жүйесін автоматтандыру;
– ақпараттық және кітапханалық жүйесін автоматтандыру;
– әр түрлі техникалық оқытуды қамтамасыз ететін
бағдарламалық құрылғы;
– жүйелік бағдарламаны қамтамасыз ету;
– қолданбалы бағдарламаны қамтамасыз ету;
– қолданбалы бағдарлама құжаттары.
4) Электрондық оқыту құрылғыларына арналған инструменталды құжаттар:
– электронды оқулықтарды және оқыту жүйелерін құратын
инструменталды құралдар;
– электрондық тапсырмаларды құрастыратын инструменталды
құралдар;
– электронды тренажерларды құрастыратын инструменталды
құралдар;
– білімді бақылаудың электрондық жүйесі және
психофизиологиялық тесттер құрастыратын инструменталды
құралдар;
– электрондық зертханалық жұмыстарды құрастыратын арнайы
құралдар;
– электронды оқулықтар және қайталау құжаттарын құрастыратын
инструменталды құралдар;
5) Ақпараттық бағдарламалар жинағы:
– электрондық сөздік;
– электрондық анықтама;
– электрондық инциклопедия;
– ақпараттық іздеу жүйесі;
– ақпараттық шешу жүйесі;
– сараптамалық жүйе.
6) Электрондық оқыту құралдары:
– теориялық және технологиялық дайындаулар;
– электрондық оқулық;
– білімді бақылаудың электрондық жүйесі;
– практикалық дайындау құралдары;
– электрондық белгілер;
– электрондық тренажерлар.
7) Кешенді және көмекші құралдар:
– электрондық оқыту курсы;
– электрондық қайталау курсы;
– электрондық зертханалық тәжірибе;
– дамытуға негізделген компьютерлік ойындар.
8) Психофизиологиялық тесттер құру;
9) Арнайы Интернет жүйесі:
– вертуальды кітапхана;
– іздеу жүйесі;
– internet – катологы;
– сервистік ақпаратты іздеу;
– internet – трансляциясы.
Пәндік оқыту облысының әмбебап классификациясы, әрбір электронды оқыту
құралы мен ресурсын бірге анықтау мүмкін емес. Бұл ең біріншіден, әр түрлі
оқулықтағы көпсалалы тақырыптық бағыттарды қамтиды. Практика кезінде пәндік
(оқыту) классификациясының бірнеше облысы пайдалануы мүмкін. Практикада
негізгі кең таралған және көп қолданылатын пәндік (оқыту) классификация
облысының бірі – тақырыптық құрылымның жалпыға және мамандандырылған
оқытуға арналған түрі. [7]
Оқыту үрдісінің түрі мен форумына электронды оқыту Қазақстан
Республикасының білім жүйесінде нақты тіркелген. Білім беру деңгейінің
классификациясына мектепке дейінгі, жалпы, мамандық бойынша және қосымша,
сонымен қатар мүмкіндіктері шектеулі тұлғаларға білім беру жатады.
Білім деңгейі:
1) Мектепке дейінгі;
2) Жалпы білім;
– жалпы бастауыш білім;
– жалпы негізгі білім;
– жалпы орта(толық) білім;
3) Мамандық бойынша білім;
– бастапқы мамандық білім;
– орта мамандық білім;
– жоғарғы мамандық білім;
– жоғарғы оқу орнынан кейінгі мамандық білім;
– қосымша мамандық білім;
4) Мүмкіндіктері шектеулі тұлғаларға білім беру;
5) Білім беру түрлері:
– іштей оқу;
– кешкі оқу;
– сырттай оқу;
– қашықтан оқу;
6) Білім беру формалары:
– дәріс;
– семинар;
– практикалық сабақ;
– зертханалық сабақ;
– ойын сабақ;
– оқу ғылыми – зерттеу жұмыстары;
– педагогикалық өлшеулер және бақылау;
– сынақ;
– емтихан;
– өзіндік оқу іс-әрекеті;
– курстық және дипломдық жобалар.
Қазіргі кездегі ақпараттық құрылғыларды электронды оқулық құру және
пайдалану кезінде бұны бір ғана қолданушыға немесе пайдаланушыға ғана емес,
сонымен қатар бір аудиториядағы бірнеше пайдаланушыларға арнап шығаруда.
Олар:
– талапкерлер;
– зерттеушілер;
– оқытушылар;
– оқушылар;
– ата-аналар.
Электронды оқулық – комплексті емес біртұтас, дидактикалық,
әдістемелік, интерактивті программалық жүйе, ақпараттың әр түрлі формаларын
қолданып оқу материалынан кездесетін қиындықтарды артта қалдырады және
мультимедияның соңғы мүмкіндіктерін қолданып, ғылыми зерттеу әдістерін
толықтырады. Бұл жерде оқытудың түсінікті кең көлемде қарастырылған
материалы қолданылады. Дидактикалық заңдастырылған жалпы білім аспектілер,
әдістемелік аспектілер, арнайылап оқыту, негізгі пән немесе пәндер тобы
және электрондық оқулықтың программалық нақтылығымен өзара тығыз байланыста
болады. Жалпылай Электронды оқулық ұғымын анықтау әлі пайда болған жоқ,
бірақ электронды оқулық – ол программалық – әдістемелік комплекс, өзіндік
немесе мұғалімнің көмегімен білім курсындағы бөлімнің мүмкіндігін қамтиды.
Электронды оқулық немесе курс негізнен үш бөліктен құрастырылады: негізгі
ақпараттық курс бөлімінен тұратын презентациялық бөлім, алған білімдері
бойынша бекітілген жаттығулар, оқушының білімін көлемді түрде бағалау үшін
тесттер. Компьютерлік оқулық негізгі оқулықты, анықтаманы, есептеуіш
зертханалық жұмыстарды бір – бірімен байланыстырады. Электронды оқулық –
таныстыратын теориялық материал, білімнің көрсеткішіне қарай біліммен
жаттықтылуды қамтамасыз ететін, оқу процесін үзіліссіз дидактикалық
материалдармен қамтамасыздан-дыратын, сонымен қатар, ақпараттық іздеу,
математикалық және компьютерлік визуальдаумен имитациялық модельдеу
интерактивті кері байланыстармен шарт бойынша функцияларды үйренуге
арналған программалық комплексті жүйе. Электрондық оқулық барлық негізгі
функцияларды, теориялық материалдарды көрсету, бірінші білімді алып
қабылдауды көрсету, өзіндік білім алудың жаттығулары мен бақылау
көрсеткіштерін қамтамасызданады. Дидактикалық цикл процесін бірыңғай
компьютердің көмегімен оқу процесін ұйымдастырып, білімгерлердің білім
алуда уақыттарын үнемдеп, автоматты түрде дидактикалық циклді бір ғана
жұмыспен электрондық оқулықпен орындау керек. Оқыту процесі жаңаша түрде
орындалу үшін компьютермен диалогтық қатынасты дұрыс орынға қою керек.
Мультимедияның әдістемелік күші білімгерді дыбыспен, көрермендік бейнемен
тез қызықтырып, ақпараттық және көңіл – күйіне де көмек береді.[8]
Мультимедиялық оқыту программасы бойынша WEB технологиясы таңдалды.
Мультимедиялық оқыту программасы соңғы жылдары орта мектептердің
стандарты бойынша WEB технологиясы таңдалды.

Талдауда қазіргі кездегі мультимедиялық технологияның ақпаратты
көрсетілген: Flash, Java аплеттері, ActiveX элементтері, аудио және видео,
VRML. Қазіргі ақпараттық технологияның мүмкіндіктері кең көлемді суреттерді
оқу материалы түрінде және басқарылатын анимациялар қолданылады. Үш өлшемді
графикада программалық нақтылау интернетке қосылған OpenGL технологиясы
ActiveX түрінде болады.
JavaScript-технологиясы
Интерактивті веб-парақтар құруға болатын программалау тілі. JavaScript
пайдалану арқылы клиенттің формасын толтыруды өңдеуге және өзгертіп отыруға
болатын парақтар құруға пайдалануға болады.
Java Script – интерактивті веб – беттер құруға көмек беретін
программалау тілі. Java Script беттің динамикалық өзгеруін және клиенттер
формасын толтыруды өңдеуге мүмкіндік береді.
Flash технологиясы
Программалық пакет фирмасы Macromedia – Flash MX – мультимедиялық
технология, керемет графикалық және анимациялық веб – ресурстарды құруға
болады. Бұл технология қолданғанда орындалатын жұмыс жаңа деңгей
интерактивтілігін ұсынады. Flash дәстүрлі әдіс, графикамен кескінделген
гипермәтінді материал алдында өз қатарына ие. Біріншіден бұл Flash –
роликтің ішіндегі ең кішісі: масштабын өзгерткенде сапасын жоғалтпайтын
векторлы – графика қолданылады. Flash – ролик экранда процесс аяқталзғанша
кескінделеді. Бұдан Flash – те MPEG, Layer – 3 дыбысты форматтарды қолдану
мүмкіндігі қарастырылған. Сонымен, Flash – ресурстың сапасы броузерге
тәуелді болмайды. Flash технологиясын мұғалімнің профессионалды қызметінде
қолдану мүмкіндігі ресурсқа сілтеме арқылы табуға болады:
http:edu.km.ru.metodamiteneva_v ozmozhen_flash. htm.
Стильді технология.
CSS (Cascading Style – Sheets – стильдің каскадты кестесі). CSS – бұл тіл
кез – келген HTML – гі документтердің ішкі сипатталуын кескіндейді. Оның
көмегімен веб – беттегі әрбір элементтің орналасуымен стилін толығымен
басқаруға болады, ол қарапайым HTML кодынан анағұрлым артық. Осындай
жағдайда жаңа электронды оқулықтың өңдеу схемасы сурет сияқты берілуіне
мүмкіндік береді.

Тестіленген орта өзіндік жұмыс және кері байланыстың орындалуын
бақылау, жіберілген дұрыс емес жауаптарды анализдеп, көрсету.

1.2 Электронды мультимедиялық оқулықты өңдеу принциптері

және оның құрылымы

Жаңа ақпараттық тенхологиялар білім беру процесінің жаңа
перстпективаларын ашуда білім берудің парадигмасының өзі де өзгереді. Ең
көп ролді активті танымды әдістер өздігімен білім алу, қашықтықтан оқыту
бағдарламалары алады және көп жағдайда интерактивті электрондық курстар
қолданылады.
Білім берудегі ақпараттық ресурстардың мақсаттарын келесі
категорияларға бөлуге болады.
- электронды оқулықтар;
- электронды анықтамалар;
- объектінің электронды кітапханалары (тексті мәліметт ер қоры,
графикалық, дыбыстық және т.б.)
электронды анықтамалар және объект кітапханасының құрылуы – ірі компанияның
шексіз рұқсаты – программалық қамсыздандыруды өңдеуіштер қазіргі программа
аумағында жақсы мамандарды талап етеді. Сонымен жұмыстың көлемді мазмұны
бұның орындалуы авторлық коллективтерге жүктеуге дұрыс. Барлық жоғарыда
айтылғандар электрондық оқулықтарды өңдеуге де қатысты, бірақ бұл жерде
жеке авторлардың жұмысы немесе азғана авторлық коллектив жұмысына орын
бөлек.[9]
Бұл ерекшке оқу процесімен және оқытудың программалық
қамсыздандыруымен келісілген: көптеген қазіргі электрондық оқулықтар оқу
процесінде қамсыздандыруға бағытталмаған. Олардың мазмұны білім беру
стандартына сай келе бермейді. Сондықтан көптеген мұғалімдер өз беттерімен
электрондық оқулықты жеке курстарға бөліп оқытады. Оның үстіне жаңа
ақпараттық технологиялар сапалы электрондық оқулықтар жасауға мүмкіндік
береді. Мультимедиялық оқулық ол компьютерлік технологияның көмегімен түрлі
ақпараттарды, оның ішінде текстік, дыбыстық, графикалық және т.б.
ақпараттарды қолданылатын оқулық. Көпт еген жаңа мультимедиялық оқулықтарда
гипертекстік технологиялар қолданылады. Келесі кезекте біз мультимедиялық
электрондық оқулықтарды өңдеудің негізгі принциптерімен этаптарын
қарастырамыз.
Электрондық оқулықтарды өңдеудің негізгі принциптері:
Электрондық оқулық орта және жоғарғы мектептерде оқу процесін
қолдауға арналған. Сондықтан өңдеу барысында келесі принциптерді ұстану
керек:
Толық бейнені қарастыру принципі. өңделіп отырған электрондық оқулық оқу
процесінің эффектілігін көтеру керек. Компьютердендіру оқу пәнінің белгілі
бір бөлігінде ғана қолдану керек. Компьютерлік технолгоияны оқу курсында
эффектілі түрде қолдануға максималды түрде көңіл бөлу керек. Көп жағдайда
жаңа электрондық оқулықтар дәстүрлі оқу әдісімен алмастыра алады.
Модульдеуді қолдану принципі. Орта мектептерде кабинеттердің компьютермен
жабдықталуы және де әрбір оқушыға бір компьютерден болған жағдайда
электрондық оқулықтарды модульді қолдануға келеміз. Бұл жерде белгілі бір
тақталарды, зертханалық жұмыстарды, бақылау жұмысын модульдеу
қарастырылады. Электрондық оқулықтарды алғашқы жобалаудан бастап,
модульдерді, олардың оқу жүйесінде орындалуын қамтамасыз ету керек.
Оқу адекватталық принциптері. Орта және жоғарғы мектептерге арналған
электрондық оқулықтарды өңдеу барысында қолданыстағы оқу бағдарламалары
және оқушыларға деген талап деңгей максималды қарастырылуы керек. Өкінішке
орай, оқу бағдарламалық қамсыздандыруды өңдеушілердің электрондық
оқулықтары бұл принципке сай келе бермейді.
Ұйымдастыру – эргономикалық принципі. Электрондық оқулықты қолдана отырып.
Бұл принцип сабақты техникалық ұйымдастыруға және алынған жұмыс нәтижесін
сараптауға мұғалім көп уақытын кетірмеу керек. Бұл жерде мұғалім желі
арқылы оқушылардың білім дәрежесін, жұмыстар нәтижесін мәліметтер қорына
енгізіп отыруы керек.
Жаңа электрондық оқулықтарды өңдеу этаптары
Сапалы электронды оқулықтарды жасау – ұзақ процесс. Ол компьютерлік
технологиялар облысында еңбекқорлықты, білімділікті қажет етеді. Электронды
оқулықтарды жасауда білімді мамандар, веб – дизайнерлер, программалаушылар,
оқулық мәтінінің авторы, суретшілер және психологтар болғаны дұрыс. Бір
адамға бұл жұмыстарды жалғыз өзі орындау өте қиын. Бірақ интернеттен жақсы
орындалған жеке авторлардың жұмысын көруге болады. Электронды оқулықтар
құрылымын жасау кезіндегі этаптар:
1. Мақсат қою. Оқу процесінде электронды оқулықтарды қолданудың негізгі
мақсаты анықталады. Ақпараттарды өңдеудің аудио – визуалды әдістері
арқылы мағыналы пәндер мазмұнын қолдануды ұсынады.
2. Оқу материалын іріктеу. Автор жаңа материалдарды оқушыға түсінікті
болатындай анықтамалар, иллюстрациялар, мысалдар іріктеп алу керек. Ол
оқушылардың жеке қасиеттеріне бағытталған.
3. Оқу материалының логикалық жүйелілігі және құрылымдылығы. Әр сабақтағы
оқу материалының көлемі анықталады. Оқытылып отырған материал
ақпараттың логикамен және толықбейнелі болуын қажет етуі керек.
Сабақтың анализі ретінде тапсырмалар жүйесін, сұрақтарды есептерді
алуға болады. Мұндай жағдайда оқушы диалогты түрде жұмыс істейді.
4. Объектіні оқытудың сценариін өңдеу. Бұл этап сценарий құруды немесе
анимациялық және видеофрагменттерді іріктеуді, интерфейс эскизін,
сканерлеуге арналған иллюстрацияларды жобалайды.
5. Жобаны техникалық түрде жүзеге асыру. Берілген этапта алдыңғы
бейнеленген объектіні құрып, оны толық бір программаға енгізу керек.
6. Оқулықты тестілеу, қателерді шығару. Тәжірбие жүзінде көрсетілгендей
әрбір программалық продуктыда қателер болады. Электронды оқулықтырды
тестілеу кезеңінде осындай қателердің көпшілігін шығару қажет.
Гиперсілтеме арқылы өтуді міндетті түрде тексеру керек.
7. Оқу үрдісінде электронды оқулықтарды қабылдау. Электронды оқулықпен
жұмыс істеу кезінде ғана оның уақыт интервалы дұрыс берілгенін, сабақ
сценариінің дұрыс өңделгенін байқауға болады. Ережеге сай электронды
оқулықтарды 4 – 5 сабақ қолданғаннан кейін ғана ол мұғалімнің нағыз
оқу құралы бола алады.
Электронды оқулықтың оқу процесінде қолдануының бірнеше аспектілері:
Электронды оқулықтың қолданылуы толықбейнелі болуы керек. Оның
қолданудағы нәтижесі келесі факторлармен анықталады. [10]
Мотивтілік. Барлық оқу процесін қолдау керек.
Оқулық мақсатының корректілі және нақты қойылуы. Компьютер алдында отырған
оқушы одан ең алдымен нені талар ететінін білуі керек. Оқулық есептері
нақты және түсінікті формулалармен берілуі керек.
Оқулық материалын жасаудағы алғышарттың құрылуы. Мұғалімнің дайындавп
ұсынған қосымша материалдары өздеріне жақсы көмекші бола алады. Табылған
анализдерді алдау және алдын – ала тестілеу болуы мүмкін.
Кері байланыспен қамтамасыз ету. Бұл критерий қатысушылар үшін кілттік
мәнді сөз болады: азы – тестілеу программасында, көбі – тренажерлікте.
Компьютерді қолдану кері байланыспен қамсыздандырады және оның көмегі
индивидуалды болады. Жоғарыда айтылғандардың барлығын қорыта келгенде білім
беру процесінде электронды оқулықтың қолданылуы жұмыс істеудегі әдістемелік
қолдаушысы деп айтуға болады. Ең дұрысы, мұғалімге әдістемелік пакет
ретінде және оқушыға дидактикалық материал ретінде ұсынып, оқу -
әдістемелік кешенін жасау.
Электронды оқулықтарды тарату деңгейлері:
1. CD, DVD - Электрондық оқулықосы дискеталар арқылы таратылуы керек
(жадының көлемі бойынша)
2. Желілік – Интернет, электрондық пошта арқылы берілетін ақпараттары
шексіз көп болуы керек.
Оқыту процесіндегі өзіндік бақылау деңгейі:
1. Автоматтандырылған - оқу матералдарының мазмұны мен құрылымын
кез кенген уақытта қолданушы өзіне қолайлы жағдайда өзгертуіне
болады.
2. Автоматтандырылмаған – алынған нәтижелер мен жүргізілген
бақылаулар нәтижесінде мұғалім ғана өзгерістер енгізуіне
болады.Бірақ бұл жағдайда оқыту үрдісіне өзгерістер
енгізілмейді.
Электрондық оқулық пен оқыту жүйесін құрудың этаптары мен стадияларына
төмендегідей сипаттама беруге болады.
Компьютерлік оқулық пен компьютерлік оқыту жүйесін құрудың 4 стадиясы бар
және әрбір стадияның өзінің жасау этаптары болады.
1. Концептуалды жобалау: Бүның бірнеше этаптары бар:
1Техникалық-экономикалық дәлелдеп қою және техникалық тапсырма.
2.Үйретуге, оны үқсатуға жақындау (келу).
3.Білім мен біліктілікті талдау талаптары.
4.Компьютерлік оқулықтың құрылымын өңдеу және курстың программасын нақтылау
(детализация).
5.Дидактикалық тәсілдерді таңдау және психологиялық-
педагогикалық стратегияны қалыптастыру.
6.Ақпаратты көрсетудің формасын таңдау.
7.Өңдеудің инструментальды құралын таңдау.
8. Оқу материалдарының ақпараттық-логикалық моделін өңдеу.
9.Білімді тексеру схемасын таңдауды өңдеу.
2.Жобалау. Мүның этаптары:
1.Пайдаланушы интерфейсін, шаблондарын және элементтерін өңдеу (жасау).
2. Типтік ақпарараттық компоненттер шаблонын жасау.
3. Ақпараттық қордың құрылымын қалыптастыру (қүру).
3. Іске асыру (реализация). Этаптары:
1. Оқу материалын және оқу-жаттығу есептерін (ОЖЕ) дайындау.
2. ОЖЕ және оқу материалдарын редактрлеу және оны әдістемелік өңдеу.
3. Компъютерлік графикалық материалдарды өңдеу, жасау.
4.Мультимедиялық компоненттерін өңдеу, жасау.
5.Программасын жасау және оны жургізу,
6 Пайдалану құжаттарын жасау,
4. Дайын жұмысты (продукты) тарату. Этаптары:
1.Жұмысты демонстрация (көрсету) (презентация).
2. Рекламалық материалдарды жасау.
3.Лицензия дайындау.
4. Жұмыстың дистрибутивын қалыптастыру және программаны инсталляция
жасау.
5. Дайын жұмысты тарату.
Бұл этаптардың реті оның нөмірімен сәйкес келеді.

1.3. Электронды оқыту құралдарын білім беруде қолдану

Электронды оқулықтың нәтижелілігі мынада:
– тез арада қайтарма байланыс болуын қамтамасыз етеді
(интерактивті қасиеті);
– қажетті ақпараттық материалдарды жылдам тауып алуға
мүмкіндік береді;
– гипермәтіндік түсіндіруден жан-жақты ақпараттық
материалдар алады;
– әрбір жеке тұлғаның білімін, білік іскерлігін әрбір
тараулар бойынша тексеруге, бағалауға мүмкіндік береді.
Электронды оқулықты мынадай жағдайларда қолдануға болады:
– теориялық материалды өз бетімен оқып-үйренуге, зерттеуге
мүмкіндік береді;
– сабақты иллюстрациялық материал ретінде жабдықтауда
көмектеседі;
– сабақта және сабақтан тыс уақытта өз бетімен әртүрлі
деңгейлі шығармашылық тапсырмалар орындауға мүкіндік
береді;
– емтиханға дайындық кезеңдерінде пайдаланылады.
Болашақ мұғалімдерді кәсіптік дайындауда электронды оқулықты қолдану
өте тиімді. Білімгерлер өздерінің білім көлемін өз бетімен толықтырып,
емтихан материалдарына дайындалады және ақпараттық білім арқылы танымдық
ойлауын, қабілеттіліктерін дамытады. Ал оқытушылар үшін ашық әдістемелік
жүйе, өзінің іс-тәжірибесінің жинақталуына, шығармашылық ізденістері
негізінде оқулықты толықтырып, дамытып, жетілдіруге мүмкіндік береді.
Электронды оқулықты қолдану білімгерлердің жоғары белсенді дүниетанымын
және өзіндік жұмыс аясын кеңейтеді, оқыту үрдісін саралауға, жан-жақты
ақпараттандыруға, білім беру мазмұнын ізгілендіруге көмектеседі.[11]
Қазіргі уақытта электрондық WEB оқулықтың қандай екендігі туралы
біртұтас ой жоқ. Мазмұны қиындау бір үлкен тақырыптың бөліктерін өткенде
қосымша бейнехабар және клиптер қажетті элемент болып табылады.
Бейнеклиптер уақыт масштабын өзгертуге және көріністерді тез немесе жәй
түрде көрсетуге пайдалы. Электрондық оқулық таңдап алынған хабарды көшіруге
мүмкіншілік туғызады. Электрондық оқулықтың ең қажет элементі –
аудиохабарлар. Бір жағынан, электрондық оқулықтың келеңсіз жақтары да бар.
Бұл психология – педагогикалық талаптардың, пәнаралық байланыстардың
жоқтығы сияқты. Көрнекілік материалдарда бірыңғай талдау, білімгердің жеке
ерекшеліктерін, денсаулық жағдайын және оқып үйренудегі мамандық бойынша
бағыты ескерілмейді үлкен кемшілігі – фрагменттік бағдарлама. Ол материалды
толық қамтуы немесе оқулықтарды толық аудару, берілген материалдағы
санитарлық, гигиеналық нормалардың сақталмауы, компьютердің графикалық
мүмкіншілігінің қолданылуының нашарлығы және әлсіздігі. Барлық
білімдендірудегі электронды оқулық мен ресурстар сапалы болуы тиіс. Бұл
барлығына белгілі. Сонымен қатар сапа нақтылықты қажет етеді. Сапалылық
атағына ие болу үшін, білімді ақпараттандыру құралдарының қандай талаптарға
жауап беретінін нақты анықтау қажет. Осы талаптарды анықтау, алдыңғы
қатарлы педагогтар мен экспертердің білімдендірудегі электронды оқулық
немесе ресурстардың сапалылық дәрежесін анықтау жұмысын әлдеқайда
жеңілдетері айдан анық.
Электронды оқулықтар бірнеше критерийлар бойынша жіктеледі. Көбінде
бұл талаптарды негізгі екі топқа бөлуге болады: инвариантты, білім
деңгейіне қатысты талап, яғни барлық білідендірудегі электронды оқулықты
қамтиды және спецификалық, жалпы орта, жоғары кәсіптік және қосымша білім
беру, сонымен қатар мүмкіндігі шектеулі адамдарды ақпараттандыру
құралдарына қойылатын талаптар. Ең алдымен, білімдендірудегі электронды
оқулықтың сандартты дидактикалық талаптарға жауап беру керек, атап өтетін
болсақ, олар – дәстүрлі оқу басылымдары, яғни оқулықтар, оқу және
әдістемелік құралдар.
Оқытудың мүмкіндіктерін қамсыздандыру талаптары, білімдендірудегі
электронды оқулықты қолдану барысында жүзеге асады, оқушылардың жас және
дара ерекшеліктеріне сәйкес келетін оқулық материалдарының теориялық
қиындықтары және зерттеу тереңдіктерін анықтау дәрежесінің қажеттілігін
білдіреді. Оқу материалының шамадан тыс ауыр және күрделі болмауы тиіс,
себебі бұл материалды білім алушының меңгеруіне қиынға түспеу керек.
Оқытудың проблемалық қамсыздандыру талаптары, өздігінен ізденіп, білім
алуға негізделген. Оқушы білім алу барысында шешуді қажет ететін белгілі
бір проблемалық ситуацияға кезіккенде ойлау белсенділігі өседі. Күнделікті
қолданып жүрген оқулықтар мен оқу құралдарына қарағанда білімдендірудегі
электронды оқулықты қолдану бұл дидактикалық талаптардан әлде қайда жоғары.
Оқытудың көрнекілік қамсыздандыру талаптары обьектілерді сезіп-көріп
қабылдауын бақылауға негізделген, яғни, оқушы білім алу барысында олардың
сұлбасы мен моделін бақылайды. Оқытдың көрнекілік қамсыздандыру талабы
білімдендірудегі электронды оқулықты қолданудың жаңа бір үлгісін жүзеге
асыруға мүмкіндік береді. Болашақта вертуалды нақтылық жүйесінің тарауы
бізге тек көрнекіліктермен оқытуды ғана емес, тіпті полисенсорлық оқытуға
дейін алып келеді. Оқытудың саналылық қамсыздандыру талаптары өздігінен
білім алуға негізделген, яғни, білімдендірудегі электронды оқулықты өз
бетімен қолдана отырып, оқушы белгілі бір нақты нәтиже алуын көздейді.
Оқытудың жүйелілік қамсыздандыру талаптары электронды оқулықты қолданудың
жүйе түрінде реттелуін және білімнің нақты қажеттілікте бағытталып,
іскерлік пен дағдының белгілі бір ретпен логикалық негізде құрылуы тиіс. Ол
үшін: оқу материалдары жүйеленген және құрылымды түрде көрсетілуі;
– білім, білік, дағдының жүйеленуін әрбір білім беру
ақпаратына есеп жүргізуі;
– оқытылып отырған пәнаралық байланыстарға есеп жүргізуі;
– дидактикалық негізде оқу материалдарының реттелуі;
– логикалық оқыту негізінде анықталған білім алу үдерісін
ұйымдастыру;
Электронды оқулықтардың компоненттерін қолданудың мазмұндылық
қамсыздандыру талаптары. Үйрену жүйесінiң қажеттi бағаланатын деңгейлік
қызметiн, оқушы оқу материалдарының мазмұнының сәйкестiгiн, бақылау – өлшеу
талабын қамтамасыз етеді.
Дидактикалық талаптармен әдiстемелiк талаптар тығыз байланысты.
Білімдендірудегі электрондық оқулықтарға қойылатын әдістемелік талаптар
нақты пәннiң ерекшелiгiн есепке алуын қадағалайды және ақпараттандыруға
бағытталған ақпараттық технология құралдарын өңдеу және қолданудың ғылыми
мазмұнының, заңдылықтарын зерттеу әдісінің және ақпаратты өңдеудің заманауи
технологиясының ерекшеліктерін зерттеуге бағыттаған.
Осыған орай білімдендірудегі электрондық оқулықтар төмендегідей
әдістемелік талаптарды қанағаттандыру қажет: Tехникалық жүйелер мен
құрылғылардың көп құрылымдылығы және функционалдау күрделілігіне байланысты
ақпараттандыру құралдары арқылы оқу материалдарының берілуі беріктік пен
өзара тығыз ажырамас байланыстарға негізделіп жасалуы тиіс.
Білімдендірудегі электрондық оқулықта білім беру аймағында иерархиялық
көп дәрежелі структура түрінде ғылыми түсініктерді бейнелеу жүйесін
қамтамасыз етуі тиіс. Білімдендірудегі электрондық оқулық бойынша білім
алушыға түрлі қадағаланған істерімен жаттығу мүмкіндіктерін қамтамасыз етуі
тиіс.
Білім беруде неғұрлым кең қолданылып отырған ақпараттық технологияның
бірі ретінде ақпаратты сақтау және ұсынуға бағытталған технологияны айтуға
болады. [16]
Ақпаратты гипермәтіндік ұсыну негізінде сызықтық емес мәтіндік
ұғымдарын енгізу арқылы мәтінді дәстүрлі түсінуді кеңейту идеясы жатыр.
Онда ажыратылған мәтіндік фрагменттер (ақпараттық мақалалар) арасында
қиыспалы байланыстар орнатылады және мәтіннің бір фрагментінен екіншісіне
өту ережесі анықталады.Осыдан келіп гипермәтін немесе сызықтық емес мәтін
деп аталатын жүйе алынады.
Мазмұнды мақалалардың негізгі элементі мәтін болып табылады.
Ақпараттық мақалалардың мәтінінде ұғымның мәнін анықтау түріндегі
түсініктер, мысалдар, дәлелдер, салыстырулар, бағалаулар беріледі. Егер бұл
қосымша ақпарат негізгі ақпараттан көзбен көргенге жеңіл ажыратылатын
болса, онда мақаланың мәтінін қарап шығу жеңілдейді. Сондықтан гипермәтінді
құруда қазіргі заманғы компьютлік құрылғыларын пайдалану мақалаларды
жасаушыларға көптеген нұсқаулардың ішінен таңдай отырып, еркін түрде
мәтінді ерекшелеуге мүмкіндік бар.
Ақпараттық мақалаларды ақпараттың реттелуіне және тақырыпшаларға бөлуі
мумкін. Ол қарап шығу мен таңдап оқуды жеңілдетеді. Безендірілуі де
гипермәтіндік бетті қараған кезде барлық тақырыпшаларды бірдей көре
алатындай болу керек.
Білім берудегі ақпараттардың негізгі мәселелерінің бірі электронды
оқыту басылымдарының жіктелуі болып табылады. Мұндау классификациялау әр
түрлі критерилердің негізінде жасалуы мүмкін. Бір жағынан орындалатын
функцияларына қарай дәстүрлі оқулықтарға сүйенсе, екінші жағынан
классификациялық принциптерді қолдау және соларға сүйену болып табылады.
Басқаша айтқанда олар электрондық басылымдар категорияларына жатады және
оларға электрндық басылымдар классификациясының принциптері қолданылады,
үшіншіден, технология құрылғылары бойынша олар бағдарламалар жинақтары
бойынша келеді.
Білім беру жүйесінде электронды оқулықты келесідей бөлімдерге бөлуге
болады:
– электронды оқулықта Қазақстан Республикасының Білім
Министрлігінің стандартына сай оқытудың дәстүрлі жүйесі
бойынша оқу пәндеріне сай келеді;
– факультатив жұмыстарына арналған пән бойынша білімді
тереңдету электронды оқулықтар;
– үйде дайындалуға арналған оқулықтар;
– бақылайтын және оқу үдерістерінің нәтижесін бағалайтын
оқулықтар;
– анықтамалық және энциклопедиялық оқулықтар.
Бiлiм беретiн электрондық шығарулар және қорлар, сәйкестер жоғарыда
айтылған дидактикалық білімдендірудегі электрондық оқулықтар мен ресурстар
құрастыруы, бекiту дидактикалық көздегендiгi бойынша классификациялауға
болады, және дағды бiлiм деңгейін қадағалау, жалпылау, әбден жетiлдiрудi
бақылау. Мұндай ирудация электрондық шығарулар және психологиялық қисынды
тiзбегiнiң қорларының өңдеуiнiң жанында есепке алу арқасында толықтыра
алады, олар:
– қабылдау;
– білімді түсіну және тіркеу;
– жобалық зерттеу мен іздеу жұмыстары;
– жеке тәжірибесін дамыту(іскерлік, дағдысын және кәсіптік
сезім).
Электрондық оқулық түсінігінің анықтамасы жалпы электрондық басылым
ұғымынан шығады.Электрондық оқулық ақпараттың графикалық, мәтіндік,
цифрлық, сөздік, музыкалық, бейне, фото және т.б. жиынтығы. Бір электрондық
оқулықтарда құрылымдарды басқаратын ақпаратты құру мен өңдеу құралдары,
ақпарттық көздері ерекшеленуі мүмкін.Бұл жағдайда студенттер мен
қатысушыларға білім саласына сәйкес шығармашылық және белсенді түрде білім
алуды қамтамасыз ететін ғылыми-практикалық жүйеленген оқу материал түрі
электрондық басылым болып табылады. Бұл жоғары деңгейде орындалу мен көркем
әсемдеу, ақпараттың толықтылығы, әдістемелік құрал сапасы мен логикасымен
ерекшелену тиіс.[14]
Электронды оқулықтың анықтамасының спецификасы арқасында визуалды
және аудио ақпарат сапасын көтереді. Бұл салада қазіргі заман мультимедиа
технологияның мүмкіндіктері көп. Бұдан басқа БЭБ қолданғанда визуалды
және аудио ақпаратты қалыптастыру тәсілдерін түбегейлі өзгертеді. Егер
дәстүрлі оқытуда оқытатын объктілердің нақтылығына сүйенсе, компьютерлік
технологияларды қолдану кезінде объектілер қасиеттерінің динамикалық
интрепритациясын, сонымен қатар ғылыми заңдылықтары мен тероияларын
қарастыруға мүмкіндік болады.
Электронды оқулықтың компоненті болып табылатын комптьютерлік
құралдардың негізгі түрлері:
– жалпы пайдаланатын сервистік программалары,оқушының
білім,білік дағдысын бақылау үшін арналған программалық
құралдар;
– электрондық тренажерлар;
– математикалық және имитациондық модельдеу үшін
программалық құралдар;
– жойылған рұқсат лабораториялары мен визуалды
лабораториялар құралдары;
– ақпараттық іздеу анықтамалық жүйелер;
– автоматтандырылған оқыту жүйелері;
– электрондық оқулықтар;
– эксперименталды оқыту жүйесі;
– интеллектуалды оқыту жүйесі;
– кәсіптік автоматтандыру құралдары.
Сервистік программалық құралдар қайталанатын есептерді автоматтандыру,
оқыту құжатын көркемдеу, эксперименталды зерттеудердің мәліметтерін өңдеу.
Олар лабороториялық, практикалық сабақтарды жүргізуде, оқушылар мен
студенттердің шығармашылық жұмысын ұйымдастыруда, курстық және дипломдық
жұмысты жобалау үшін қолданылады.
Электрондық тренажерлар практикалық біліктілік пен дағдыны
қалыптастыруға бағытталған. Апат жағдайындағы әрекеттерге, апатқа қарсы
әрекеттер жасауға үйрететін тиімді жаттықтыру үшін арналған қондырғыларды
қауіп төну мүмкін деген себептерге байланысты қажет етпейді. Оқытуда
электрондық тренажерлар есептерді шешуде біліктілік пен дағдыны
қалыптастыру үшін пайдаланылады. Бұл жағдайда олар өз-өзіне жауапкершілік,
өз-өзін бақылау деңгейлерін жаттықтыру үшін қысқаша ақпаратты алуды
қамтамасыз етеді.
Автоматтандырылған оқыту жүйелері оқушыларған теориялық материалмен
танысу, білім деңгейін жаттықтыру мен бақылауды қамтаамасыз ететін аз
көлемді программаларды айтуға болады.
Электрондық оқулықтар (ЭО) негізгі электтондық басылымдар болып
табылады. ЭО дидиактикалық стандарт бірліктерімен анықталатын оқыту
стандартының мамандық пен бағыттарына құралатын ғылыми және әдістемелік
деңгейге сәйкес келуі тиіс. Бұдан басқа ЭО интерактивті кері байланыстсы
іске асыруда оқыту процесінің дидактикалық циклдың үзіліссіздігі мен
толықтығын қамтамасыз ету қажет. ЭО ең негізігі қасиеттерінің бірі оның
баспалық нұсқа редукциясы (ЭО мазмұны баспаға шығару) әр уақытта ЭО-ға
тән дидактикалық қасиеттердің жойылуына әкелуі болв табылады.
Экспертті оқыту жүйелері (ЭОЖ) жасанды интеллект технология мен идеясы
негізінде жүзеге асырылады. Мұндай жүйелер қиын есеп шешуде эксперттердің
әрекеттерін модельдейді. ЭОЖ жаңа білімдерді қабылдауға, нақты пән
саласындағы есептерді шешуге және сұрақтарға жауап беруге қабілетті. Және
ЭОЖ шешу барысынд есепті шешу стратегиясы мен тактикасын түсіндіреді.
Өкінішке орай ЭОЖ-мен жұмыс кезінде алғашқы білімді алу және кері байланыс
жасау секілді оқытудың дидактикалық цикл буындарын ұйымдастыру мүмкін
болмайды.ЭОЖ-мен жұмыс барысында оқушылар өздері жауап іздемейді, яғни
дидактиалық цикл буыны кері байланыс алынбайды.[15]
Қазіргі заманғы білім беруде сапалы электрондық басылымдар мен
ресурстарға қажеттілік туындайды: қатысушылардың білімді өздігінен алудың
әртүрлі формаларын ұйымдастыру.
Оқу процесінде қазіргі заманғы ақпараттық және телекоммуникациялық
технологиялардың барлық мүмкіндіктерін қолдану:ақпаратты тіркеу жинау,
сақтау, өңдеу, интерактивті диалог, объектілер, құбылстарды модельдеу,
лабороториялардың жұмыс істеуі.

2. Бастауыш мектепте информатиканы оқыту әдістемесі эликтивті курс
бойынша электрондық ОҚУЛЫҚТЫ ЖАСАУДАҒЫ FLASH ТЕХНОЛОГИЯСЫ

2.1 Macromedia Flash технологиясына кіріспе

Бүгінгі таңда технологияның қарқынды дамуына байланысты
компьютерлердің графикалық мүмкіндіктері күннен-күнге үлкеюде. Қазіргі
компьютерлердің мүмкіндігіне байланысты программалар да аз жасалып жатқан
жоқ. Соның ішінде, анимация жасауда көп қолданысқа ие Flash программасы.
Сондай-ақ мультфильм жасаушылар үшін бұл программаның орны ерекше. Қазір
Flash-технологиясы ең жаңа және кең қолданылып жатқан технология болып
табылады. Flash технологиясы анимация жасаушылар үшін өте қолайлы
программа, өйткені ол төмендегі сапаларға ие: [17]
1. Жинақтылық (компьютерде тез жүктеледі) – векторлық графиканы пайдалану
есебінде;
2. Интерактивтілік – пайдаланушы Flash-фильмдегі іс әрекеттерді тікелей
басқара алады;
3. Мультимедиялық – фильм және Internet-ке информацияны визуалдаудың
стандартты құралдары үшін қол жетпес видео, аудио эффектілер;
4. Көпсалалығы – Flash-те қарапайым үй парақтары сияқты арнаулы серверлер
де (пошталық, виртуальді дүкендер) орындалуы мүмкін;
5. Қолайлылық – Flash технологиясының негізі, компьютермен жұмыс істеудің
минимальді дағдысы бар кез-келген адамға түсінікті. Сондай-ақ компьютер
жадында өте аз орын алуы мен тез жүктелетіндігі Flash пайдаланушылары үшін
үлкен мүмкіндіктер туғызады.
Flash-те жұмыс істей отырып, сіз фильм құрайсыз, өздігінен сурет салып
немесе графиканы импорттап эффект қолдана отырып, фильм арнайы түрде
келушінің іс-әрекетіне жауап беретіндей қылып, жасауға болады. Фильм
құралған кезде оны экспорттау, әлде Flash Playerде қарастыру үшін немесе
проект түрінде көретіндей қылу керек. Flash фильмін келесі түрде орындатуға
болады.
- Flash Player орнатылған браузерде
- Windows немесе Active Х-тің басқаруы Flash Active Х Microsoft
Office, Microsoft Internet Explorer-дің көмегімен
- Flash Player қосалқы модуль жұмыс істейтін автаномды Flash Player
нұсқауында
- Автаномды проекторында бұл жағдайда фильмді Flash Player – сыз қосуға
болады.
Flash арқылы объектілерді анимациялау етуге, процесті көрсетуге немесе
олардың орнын ауыстыруын және түстің үлкейгендігін, көлемін, бұрыш- бұрышын
анықтауға болады. Flash-те екі анимация бар: адымдық (frame-by-frame) және
кадрлік. Адымдық анимациясы үшін әрбір кадрді бөлек құрастыру керек, ал
кадрланғанға бірінші және соңғы кадр, ал мазмұнын Flash өзі автоматты түрде
санайды. Одан басқа анимацияны Set Propetty командасы арқылы құруға болады.

Flash технологиясының құрамына мыналар кіреді:
- векторлық графика;
- анимацияларды қолдау;
- интерфейстің интербелсенді элементтерін құру мүмкіндігі;
- әртүрлі графикалық форматтарды қолдау (сонымен қатар растрлы графика
да);
- Flash фильмдерді HTMLформатына қосу;
- Flash фильмдерін Web- браузерде көру мүмкіндігі;
- әртүрлі визуальді саймандардың болуы.
Flash МХ ортасын әрбір қолданушы қосқан кезде жұмыс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.