Кәсіпорындағы жоспарлауды ұйымдастыруын талдау
Кіріспе
I. Кәсіпорындағы жоспарлаудың түсінігі;
1.1. Жоспарлаудың мәні мен принциптері;
1.2. Кәсіпорындағы жоспарлау процесі мен
жоспарлаудың әдістері;
II. Кәсіпорындағы жоспарлауды ұйымдастыруын талдау:
2.1. Кәсіпорындардағы өндірістік бағдарламаның жасалуы.
2.2. Жоспарлаудың өмірлік тәжірибедегі түрлері және
шетелдік тәжрибелері
Қорытынды:
Пайдаланылған әдебиеттер:
I. Кәсіпорындағы жоспарлаудың түсінігі;
1.1. Жоспарлаудың мәні мен принциптері;
1.2. Кәсіпорындағы жоспарлау процесі мен
жоспарлаудың әдістері;
II. Кәсіпорындағы жоспарлауды ұйымдастыруын талдау:
2.1. Кәсіпорындардағы өндірістік бағдарламаның жасалуы.
2.2. Жоспарлаудың өмірлік тәжірибедегі түрлері және
шетелдік тәжрибелері
Қорытынды:
Пайдаланылған әдебиеттер:
Өз кезінде К.Маркс жоспарлауды қоғамдық еңбекті халық шаруашылығының салдары мен түрлеріне бөлуде қажетті пропорцияларды қоғамның сұранысы мен мүмкіндіктеріне сәйкес саналы анықтау және жүзеге асыру үшін қажет деп түсіндірді. Әкімшілік жоспарлау жүйесінен нарықтық экономикаға көшуге байланысты және халық шаруашылығын дамытудың жаңа қарым- қатынастарының қалыптасуы жайында жоспарлау жаңа қырынан көрінеді де, жаңа міндеттерді шешуді көздейді.Жаңа жағдайдағы жоспарлаудың сапалық ерекшелігі жоғарыдан жасалатын бұрынғы директивтік жоспарлау орталық және жергілікті органдардың, кәсіпорындар мен ұйымдардың өзара тиімді келісімі арқылы орындалатын нұсқаулы жоспарлауға айналады.
Жоспарлау – менеджменттің негізі болып табылады. Осы жоспарлау негізгі 3 топтан тұрады:
1) Фирманың қазіргі уақытта қандай жағдайда, қандай күйде болғаны? Қандай экономикалық дәрежеде екенің, оның нәтижесін және әрқашан күшті жағымен тексеріп тұруын анықтайды. Соның ішінде маркетингте, өндірісте бір нәрсені тексеріп тұруда, ғылыми зерттеуде өндіріс ресурсында нәтижеге қол жеткізуді т.б- ларын жоспарлау.
2) Фирма қайда, қандай жолмен жылжып барады? Кәсіпорындағы және фирманың басқарушылары қоғамдағы түрлі кедергілерге қарамастан өз жоспарларын қалай іске асыруы керектігі.
3) Ненің көмегі арқылы организациялар, фирмалар, кәсіпорындар жоспарлаған мақсаттарына жетеді. Кім нені істеуі керек ?
I.1.Жоспарлаудың мәні мен принциптері
Экономиканы жоспарлы дамытудың обьективті қажеттілігі өндірушілердің бөлінуіне және қоғамдық еңбек бөлнісінің дамуына байланысты пайда болады.
Жоспарлау – менеджменттің негізі болып табылады. Осы жоспарлау негізгі 3 топтан тұрады:
1) Фирманың қазіргі уақытта қандай жағдайда, қандай күйде болғаны? Қандай экономикалық дәрежеде екенің, оның нәтижесін және әрқашан күшті жағымен тексеріп тұруын анықтайды. Соның ішінде маркетингте, өндірісте бір нәрсені тексеріп тұруда, ғылыми зерттеуде өндіріс ресурсында нәтижеге қол жеткізуді т.б- ларын жоспарлау.
2) Фирма қайда, қандай жолмен жылжып барады? Кәсіпорындағы және фирманың басқарушылары қоғамдағы түрлі кедергілерге қарамастан өз жоспарларын қалай іске асыруы керектігі.
3) Ненің көмегі арқылы организациялар, фирмалар, кәсіпорындар жоспарлаған мақсаттарына жетеді. Кім нені істеуі керек ?
I.1.Жоспарлаудың мәні мен принциптері
Экономиканы жоспарлы дамытудың обьективті қажеттілігі өндірушілердің бөлінуіне және қоғамдық еңбек бөлнісінің дамуына байланысты пайда болады.
1) “Кәсіпорын экономикасы”
Г.Ө. Жолдасбаева «Алматы Экономика» 2002
2) “Кәсіпорын экономикасы”
Д.Я. Қуатова «Алматы» 2006
3) “Экономика предприятия”
А.С. Паламарчук,
Л.Г. Паштова «Москва ИНФРА-М»2003
4) “Әлеуметтік – экономикалық дамуды болжау мен жоспарлау ”
Ж. Сүндетұлы.,
Ж. Көменбаева.,
5) “Планово – финонсовые механизмы госудорственного регулирование экономики”.
Ж.О. Ихданов., Г.П. Сансызбаев.,
А.Н. Саханова.,
Г.Ө. Жолдасбаева «Алматы Экономика» 2002
2) “Кәсіпорын экономикасы”
Д.Я. Қуатова «Алматы» 2006
3) “Экономика предприятия”
А.С. Паламарчук,
Л.Г. Паштова «Москва ИНФРА-М»2003
4) “Әлеуметтік – экономикалық дамуды болжау мен жоспарлау ”
Ж. Сүндетұлы.,
Ж. Көменбаева.,
5) “Планово – финонсовые механизмы госудорственного регулирование экономики”.
Ж.О. Ихданов., Г.П. Сансызбаев.,
А.Н. Саханова.,
Мазмұны:
Кіріспе
I. Кәсіпорындағы жоспарлаудың түсінігі;
1.1. Жоспарлаудың мәні мен принциптері;
1.2. Кәсіпорындағы жоспарлау процесі мен
жоспарлаудың әдістері;
II. Кәсіпорындағы жоспарлауды ұйымдастыруын талдау:
2.1. Кәсіпорындардағы өндірістік бағдарламаның жасалуы.
2.2. Жоспарлаудың өмірлік тәжірибедегі түрлері және
шетелдік тәжрибелері
Қорытынды:
Пайдаланылған әдебиеттер:
Кіріспе.
Өз кезінде К.Маркс жоспарлауды қоғамдық еңбекті халық шаруашылығының салдары мен түрлеріне бөлуде қажетті пропорцияларды қоғамның сұранысы мен мүмкіндіктеріне сәйкес саналы анықтау және жүзеге асыру үшін қажет деп түсіндірді. Әкімшілік жоспарлау жүйесінен нарықтық экономикаға көшуге байланысты және халық шаруашылығын дамытудың жаңа қарым- қатынастарының қалыптасуы жайында жоспарлау жаңа қырынан көрінеді де, жаңа міндеттерді шешуді көздейді.Жаңа жағдайдағы жоспарлаудың сапалық ерекшелігі жоғарыдан жасалатын бұрынғы директивтік жоспарлау орталық және жергілікті органдардың, кәсіпорындар мен ұйымдардың өзара тиімді келісімі арқылы орындалатын нұсқаулы жоспарлауға айналады.
Жоспарлау – менеджменттің негізі болып табылады. Осы жоспарлау негізгі 3 топтан тұрады:
1) Фирманың қазіргі уақытта қандай жағдайда, қандай күйде болғаны? Қандай экономикалық дәрежеде екенің, оның нәтижесін және әрқашан күшті жағымен тексеріп тұруын анықтайды. Соның ішінде маркетингте, өндірісте бір нәрсені тексеріп тұруда, ғылыми зерттеуде өндіріс ресурсында нәтижеге қол жеткізуді т.б- ларын жоспарлау.
2) Фирма қайда, қандай жолмен жылжып барады? Кәсіпорындағы және фирманың басқарушылары қоғамдағы түрлі кедергілерге қарамастан өз жоспарларын қалай іске асыруы керектігі.
3) Ненің көмегі арқылы организациялар, фирмалар, кәсіпорындар жоспарлаған мақсаттарына жетеді. Кім нені істеуі керек ?
I.1.Жоспарлаудың мәні мен принциптері
Экономиканы жоспарлы дамытудың обьективті қажеттілігі өндірушілердің бөлінуіне және қоғамдық еңбек бөлнісінің дамуына байланысты пайда болады.
Жоспарлау- зерттеліп отырған нысанның жағдайын алдын ала нақты көре білу, сол арқылы көздеген мақсатқа сәйкес дамудың жолдары мен тәсілдері көрсетіледі, сондай- ақ оны шешудің басқару жолдары анықталады. Сонымен, жоспарда алдын ала көре білу дәлірек және айқынырақ көрініс болып табады.
Жоспарлау – кәсіпорынның дамуы мен жалпы мақсатына жету үшін ұйымның барлық мүшелерінің күшін қамтамасыз ететін бағыт.
Жоспарлау - басқарудың негізгі функциясы. Жоспарлау сатып алушылардың әртүрлі қажеттіліктерін есепке ала отырып өнім ассортименттерін көбейтуде зор мәнге ие. Жоспарлау мәні бекітілген мерзімге нарық сұраныстары мен материалдық көздер есебімен қамтамасыз етіліп дамуына бағытталған, анықталған негіздеме.
Ф.Энгельс “Анти- Дюринг”атты еңбегінде былай деп жазды:“Дамыған қоғамда өндірістегі анархия өндірісті қоғамдық жоспарлы реттеумен ауыстырылады, ол бүкіл қоғам қажеттілігіне және оның мүшелерінің қажеттілігіне сай жүргізіледі”.
Өз кезінде К.Маркс жоспарлауды қоғамдық еңбекті халық шаруашылығының салдары мен түрлеріне бөлуде қажетті пропорцияларды қоғамның сұранысы мен мүмкіндіктеріне сәйкес саналы анықтау және жүзеге асыру үшін қажет деп түсіндірді. 1986 жылы 11 шілдеде Л.Кугельманға жазған хатында ол былый деген болатын: “Қоғамдық еңбекті белгілі пропорциямен бөлу қажеттігі қоғамдық өндірістің белгілі формасына сәйкес жойылуы мүмкүн емес, оның көріну формасы ғана өзгереді”.
Әкімшілік жоспарлау жүйесінен нарықтық экономикаға көшуге байланысты және халық шаруашылығын дамытудың жаңа қарым- қатынастарының қалыптасуы жайында жоспарлау жаңа қырынан көрінеді де, жаңа міндеттерді шешуді көздейді.Жаңа жағдайдағы жоспарлаудың сапалық ерекшелігі жоғарыдан жасалатын бұрынғы директивтік жоспарлау орталық және жергілікті органдардың, кәсіпорындар мен ұйымдардың өзара тиімді келісімі арқылы орындалатын нұсқаулы жоспарлауға айналады.
Нарықтық экономикада жоспарлау жойылмайды, керісінше, жоспар мен нарықтың өзара байланысы күшейе түседі. Әйтпесе нарықтың өз бетінше дамуы және өзін-өзі реттеуі қоғамдық экономикалық және әлеуметтік процестер барысында үлкен қателіктер мен күрделі олқылықтарға ұрындырады. Сондықтан әр бір мемелекет, жоспарлау мен экономикалық реттеуге сүйене отырып, пайда болған деформайияларға түзетулер енгізіп, нарықтық қатынастарды әлсін- әлсін бәсекелестік жағдайына келтіреді, экономиканы динамикалық тепе- теңдікте ұстап, тұтынуды қоғамның төменгі күнкөріс деңгейі дәрежесіне сәйкестендіруге тырысады.Сонымен, жоспарлау жүйесі нарықсыз, нарықтық қатынастар механизімінсіз сәтсіздікке ұшыраса, тиісінше нарықтық шаруашылықты болжаусыз және реттеусіз жүргізу аса тиімді болмайды.
Жоспарлау- басқару шешімдерін қабылдау просеці. Ол кәсіпорынның экономикалық даму мінездемесіне бағытталған.
Нарықтық ортада жоспарлау келесі принциптерге негізделіп түрлерге бөлінеді:
1) Демократиалық жоспарлау- бұл кәсіпорындағы жоспарлау басқару шешімдері директивті түрде емес, индикативтік негізде төменнен қалыптастырады.
2) Меншіктің алғашқы формасы – обьектіні меншіктеу құқығы ең алдымен меншік иесіне беріледі.
3) Жоспарлаудың ғылымилығы- жоспарды жасауда экономикалық заңдармен ғылыми нормамен нормативтерді, ғылыми техниканың жетістіктерін қолдауды білдіреді.
4) Жоспардың әлеуметтік бағыттануы.
5) Ағымдық, оперативтік, стратегиялық жоспарлардың өзара байланысы мен бірлігі.
6) Жоспардың кешенділігі – кәсіпорындағы барлық жоспарлау түрлерін қамтиды.
7) Жоспардың оңтайлылығы – бұл бірнеше жоспардың ішінен максималды пайдамен шығындардың ми нимумын беретін оңтайлы жоспарды таңдауға мүмкіндік береді.
8)
I.2. Жоспарлаудың әдістері мен кәсіпорындағы жоспарлау процесі .
Жоспарлауға обьективті экономикалық заңдылықтарды білу және сапалы қолдану негіз болады. Экономикалық заңдылықтар экономика дамуының негізгі тенденцияларының бағыттарын, мазмұнын, сипаттап анықтайды дегенмен олар бұл тенденциялардың нақты сандық көлемін көрсете алмайды.Шаруашылық дамуының тиімді вариантын саналы тандау мүмкіндігі кеңітілген ұдаиы өндірістің прапортциясы мен қарқынын анықтау, онын нәтижесін бөлу ғылыми методология , әдістеме жане жоспарды ұйымдастыру арқылы жүзеге асады. Жоспарлаудың әдістемесі әдістемелер жиынтығынан нақты тәсілдерден , технологиялық-экономикалық және экономикалық- математикалық есептеулерден тұрады. Олар жоспардың жеке теориялары мен көрсеткіштерін үйлестіру, байланыстыру, таңдау үшін қажет. Жоспарлаудың ең негізгі әдістері болып: экономикалық- статистикалық, экономикалық- математикалық, теңгерімділік, нормативтік,баланыстық әдістер жатады.
Нормативтік әдістің мәні – есептеулері ғылыми негізге сүйенген, еңбек пен қаражат шығыны ескерілген техникалық- экономикалық көрсеткіштер болып табылады.
Жоспарлауың басты әдістерінің бірі теңгерімділік әдісі. Оның мәні – жоспардың түрлі элементтер арасындағы өзара байланысты анықтауға материалдық,еңбек және ақща ресурстарының қолдағы қоры мен олардың қажеттілігін салыстыру олыменанықталады.
Баланыстық әдіс – кеңінен қолдану сала аралық, салалық, аудандық және шаруашылық өнімдегі өзара үйлесімділікті сақтауды, сондай- ақ жоспардың орындалуына қажетті ресурстарын тиімді қолдануды қамтамасыз етеді.
Жоспарлауда ең кеңінен таралған балама түрлері: натуралды, құндық, еңбектік баланыстар.
Жоспарлауда кеңінен таралған әдістер : статистикалық және аналитикалық тәсілдер. Олардың көмегімен есеп беру мәліметтері,
бастапқы мәліметтер таңдалады, бұлардың негізінде берілген мерзімге қажетті көрсеткіштер дайындалады.
Әдістердің ішінде экономикалық- математикалық әдістер ерекше дамыған болып саналады. Олар арқылы техникалық – технологиялық және экономикалық ұйымдастырудың өзара байланыстары теориямен ашылады, көп вариантты есептеулер негізінде экономикалық өзгерістер жан – жақты дәлелденеді және берілген критери бойынша ең тиімді варианты талданады.
Кәсіпорындардағы жоспарлаумен байланысты қызметті бірнеше этаптарға бөлуге болады:
1. Ұйымның болашақ мақсаты үшін шешім қабылдауға тікелей қатысты жоспарлау процесі немесе жоспарлар құрамының процесі. Жоспарлау процесінің нәтиесінде жоспарлар жүйесі пайда болады.
2. Жосарланған шешімдердің жүзеге асуы үшін іс- әрекеттер.Бұл қызметің нәтижесі болып ұйым қызыметінің нақты көрсетіштері болып табылады.
3. Нәтижелерді бақылау. Бұл этапта жоспардағы көрсеткіштермен нақты нәтижелер салыстырылады.
Жоспарлау процесі жоспарлау құрамының жәй ғана тізбектеліп орындалу операциясы ғана емес. Бір уақиға басқалар үшін мінетті түрде із қалдруын қарастыру.
Процес – үлкен басқару өнерімен икемділікті қажет етеді. Жоспарлау процесіне қатысушы адамдар өз қызметерін орындап қана қоймай, қажет болған жағдайда қызмет мінездемесінің өзгеруіне әсер ете алады.
Жоспарлау процесі бірінен соң бірі келетін кезеңдер қатарынан тұрады:
1 – ші кезең. Фирма ұйымының ішкі және сыртқы ортасына зерттеулер жүргізеді. Басты компонеттер анықталып, ұйым үшін мәні зор біреуі таңдалады. Фирманың нақты жағдайын бағалай отырып болашаққа болжау жасайды.
2 – ші кезең. Фирма өз қызметіне мақсатты бағыты мен бағдарын бекітеді: мақсаттың кешенділігі , миссиясы.
3 – ші кезең. Стратегиялық талдау. Фирма сыртқы және ішкі факторларды зерттеудің нәтижелері мен мақсатын салыстырады. Олардың айырмашылығын анықтайды.
4 – ші кезең. Альтернативтік стратегияның біреуі таңдалады.
5 – ші кезең. Фирма қызметінің шешуші стратегиялық жоспарлары мен бағдарламалар дайындалады.
6 – ші кезең. Орта мерзімді жоспарлау. Орта мерзімді жоспарлары мен бағдарламалар дайындалады.
7 – ші кезең. Стратегиялық жоспар негізінде және орта мерзімді жоспарлау нәтижесінде фирма жылдық оперативті жоспарымен жобаны жасайды.
8 – ші 9 – шы кезеңдер жоспарлау процесіне тікелей қатысты болмаса да, жаңа жоспар құрудың алғы шартарын анықтайды.
1) Ұйым өз жоспарын жасау арқылы не істей алды.
2) Жоспардағы көрсеткіштермен нақты орындалғандар арасында қандай айырмашылықтар болды.
II.1. Кәсіпорындағы экономикалық талдауды ұйымдастыру және өндірістік бағдарламаның жасалуы.
Экономикалық талдаудың түрлері мен әдістері. Кәсіпорын қызыметін кешенді зерттеу үшін жалпыға танымал келесі әдістер кеңінен қолданылады: салыстырма, орташа сандарды қолдау, топтастыру, элиминирование, баланыстық үйлесу және т.б. сонымен бірге математикалық әдістер: Математикалық статистика, экономикалық моделдеу, математикалық бағдарламалау, желілі жоспарлаудың басқару жүйесі және т.б.
Экономикалық талдау түрлерінің жіктелу негізінде басқару қызметінің жіктелуі жатыр, өйткені экономикалық талдау экономиканы басқарудың әр қызметтерін жүзеге асырудың қажетті элементі болып табылады: Перспективтік (болжамды, алдын ала) талдау, оперативтік талдау, қызымет жетістіктерінің нәтижесі бойынша белгіленетін ағымдағы талдау.Экономикалық талдаудың бұндай жіктелуі негізгі қызыметтердің мазмұнына сай келеді, ол басқарудың уақыт сатыларын қамтып көрсетеді:
1. Алдын ала басқару ( жоспарлау қызметі)
2. Оперативтік ( қолма-қол) басқару кезеңі (басқарудың ұйымдастыру кезеңі)
3. Басқарудың қортынды кезеңі (бақылау кезеңі)
Басқару процесінің мазмұны бойынша
Өндірістік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
I. Кәсіпорындағы жоспарлаудың түсінігі;
1.1. Жоспарлаудың мәні мен принциптері;
1.2. Кәсіпорындағы жоспарлау процесі мен
жоспарлаудың әдістері;
II. Кәсіпорындағы жоспарлауды ұйымдастыруын талдау:
2.1. Кәсіпорындардағы өндірістік бағдарламаның жасалуы.
2.2. Жоспарлаудың өмірлік тәжірибедегі түрлері және
шетелдік тәжрибелері
Қорытынды:
Пайдаланылған әдебиеттер:
Кіріспе.
Өз кезінде К.Маркс жоспарлауды қоғамдық еңбекті халық шаруашылығының салдары мен түрлеріне бөлуде қажетті пропорцияларды қоғамның сұранысы мен мүмкіндіктеріне сәйкес саналы анықтау және жүзеге асыру үшін қажет деп түсіндірді. Әкімшілік жоспарлау жүйесінен нарықтық экономикаға көшуге байланысты және халық шаруашылығын дамытудың жаңа қарым- қатынастарының қалыптасуы жайында жоспарлау жаңа қырынан көрінеді де, жаңа міндеттерді шешуді көздейді.Жаңа жағдайдағы жоспарлаудың сапалық ерекшелігі жоғарыдан жасалатын бұрынғы директивтік жоспарлау орталық және жергілікті органдардың, кәсіпорындар мен ұйымдардың өзара тиімді келісімі арқылы орындалатын нұсқаулы жоспарлауға айналады.
Жоспарлау – менеджменттің негізі болып табылады. Осы жоспарлау негізгі 3 топтан тұрады:
1) Фирманың қазіргі уақытта қандай жағдайда, қандай күйде болғаны? Қандай экономикалық дәрежеде екенің, оның нәтижесін және әрқашан күшті жағымен тексеріп тұруын анықтайды. Соның ішінде маркетингте, өндірісте бір нәрсені тексеріп тұруда, ғылыми зерттеуде өндіріс ресурсында нәтижеге қол жеткізуді т.б- ларын жоспарлау.
2) Фирма қайда, қандай жолмен жылжып барады? Кәсіпорындағы және фирманың басқарушылары қоғамдағы түрлі кедергілерге қарамастан өз жоспарларын қалай іске асыруы керектігі.
3) Ненің көмегі арқылы организациялар, фирмалар, кәсіпорындар жоспарлаған мақсаттарына жетеді. Кім нені істеуі керек ?
I.1.Жоспарлаудың мәні мен принциптері
Экономиканы жоспарлы дамытудың обьективті қажеттілігі өндірушілердің бөлінуіне және қоғамдық еңбек бөлнісінің дамуына байланысты пайда болады.
Жоспарлау- зерттеліп отырған нысанның жағдайын алдын ала нақты көре білу, сол арқылы көздеген мақсатқа сәйкес дамудың жолдары мен тәсілдері көрсетіледі, сондай- ақ оны шешудің басқару жолдары анықталады. Сонымен, жоспарда алдын ала көре білу дәлірек және айқынырақ көрініс болып табады.
Жоспарлау – кәсіпорынның дамуы мен жалпы мақсатына жету үшін ұйымның барлық мүшелерінің күшін қамтамасыз ететін бағыт.
Жоспарлау - басқарудың негізгі функциясы. Жоспарлау сатып алушылардың әртүрлі қажеттіліктерін есепке ала отырып өнім ассортименттерін көбейтуде зор мәнге ие. Жоспарлау мәні бекітілген мерзімге нарық сұраныстары мен материалдық көздер есебімен қамтамасыз етіліп дамуына бағытталған, анықталған негіздеме.
Ф.Энгельс “Анти- Дюринг”атты еңбегінде былай деп жазды:“Дамыған қоғамда өндірістегі анархия өндірісті қоғамдық жоспарлы реттеумен ауыстырылады, ол бүкіл қоғам қажеттілігіне және оның мүшелерінің қажеттілігіне сай жүргізіледі”.
Өз кезінде К.Маркс жоспарлауды қоғамдық еңбекті халық шаруашылығының салдары мен түрлеріне бөлуде қажетті пропорцияларды қоғамның сұранысы мен мүмкіндіктеріне сәйкес саналы анықтау және жүзеге асыру үшін қажет деп түсіндірді. 1986 жылы 11 шілдеде Л.Кугельманға жазған хатында ол былый деген болатын: “Қоғамдық еңбекті белгілі пропорциямен бөлу қажеттігі қоғамдық өндірістің белгілі формасына сәйкес жойылуы мүмкүн емес, оның көріну формасы ғана өзгереді”.
Әкімшілік жоспарлау жүйесінен нарықтық экономикаға көшуге байланысты және халық шаруашылығын дамытудың жаңа қарым- қатынастарының қалыптасуы жайында жоспарлау жаңа қырынан көрінеді де, жаңа міндеттерді шешуді көздейді.Жаңа жағдайдағы жоспарлаудың сапалық ерекшелігі жоғарыдан жасалатын бұрынғы директивтік жоспарлау орталық және жергілікті органдардың, кәсіпорындар мен ұйымдардың өзара тиімді келісімі арқылы орындалатын нұсқаулы жоспарлауға айналады.
Нарықтық экономикада жоспарлау жойылмайды, керісінше, жоспар мен нарықтың өзара байланысы күшейе түседі. Әйтпесе нарықтың өз бетінше дамуы және өзін-өзі реттеуі қоғамдық экономикалық және әлеуметтік процестер барысында үлкен қателіктер мен күрделі олқылықтарға ұрындырады. Сондықтан әр бір мемелекет, жоспарлау мен экономикалық реттеуге сүйене отырып, пайда болған деформайияларға түзетулер енгізіп, нарықтық қатынастарды әлсін- әлсін бәсекелестік жағдайына келтіреді, экономиканы динамикалық тепе- теңдікте ұстап, тұтынуды қоғамның төменгі күнкөріс деңгейі дәрежесіне сәйкестендіруге тырысады.Сонымен, жоспарлау жүйесі нарықсыз, нарықтық қатынастар механизімінсіз сәтсіздікке ұшыраса, тиісінше нарықтық шаруашылықты болжаусыз және реттеусіз жүргізу аса тиімді болмайды.
Жоспарлау- басқару шешімдерін қабылдау просеці. Ол кәсіпорынның экономикалық даму мінездемесіне бағытталған.
Нарықтық ортада жоспарлау келесі принциптерге негізделіп түрлерге бөлінеді:
1) Демократиалық жоспарлау- бұл кәсіпорындағы жоспарлау басқару шешімдері директивті түрде емес, индикативтік негізде төменнен қалыптастырады.
2) Меншіктің алғашқы формасы – обьектіні меншіктеу құқығы ең алдымен меншік иесіне беріледі.
3) Жоспарлаудың ғылымилығы- жоспарды жасауда экономикалық заңдармен ғылыми нормамен нормативтерді, ғылыми техниканың жетістіктерін қолдауды білдіреді.
4) Жоспардың әлеуметтік бағыттануы.
5) Ағымдық, оперативтік, стратегиялық жоспарлардың өзара байланысы мен бірлігі.
6) Жоспардың кешенділігі – кәсіпорындағы барлық жоспарлау түрлерін қамтиды.
7) Жоспардың оңтайлылығы – бұл бірнеше жоспардың ішінен максималды пайдамен шығындардың ми нимумын беретін оңтайлы жоспарды таңдауға мүмкіндік береді.
8)
I.2. Жоспарлаудың әдістері мен кәсіпорындағы жоспарлау процесі .
Жоспарлауға обьективті экономикалық заңдылықтарды білу және сапалы қолдану негіз болады. Экономикалық заңдылықтар экономика дамуының негізгі тенденцияларының бағыттарын, мазмұнын, сипаттап анықтайды дегенмен олар бұл тенденциялардың нақты сандық көлемін көрсете алмайды.Шаруашылық дамуының тиімді вариантын саналы тандау мүмкіндігі кеңітілген ұдаиы өндірістің прапортциясы мен қарқынын анықтау, онын нәтижесін бөлу ғылыми методология , әдістеме жане жоспарды ұйымдастыру арқылы жүзеге асады. Жоспарлаудың әдістемесі әдістемелер жиынтығынан нақты тәсілдерден , технологиялық-экономикалық және экономикалық- математикалық есептеулерден тұрады. Олар жоспардың жеке теориялары мен көрсеткіштерін үйлестіру, байланыстыру, таңдау үшін қажет. Жоспарлаудың ең негізгі әдістері болып: экономикалық- статистикалық, экономикалық- математикалық, теңгерімділік, нормативтік,баланыстық әдістер жатады.
Нормативтік әдістің мәні – есептеулері ғылыми негізге сүйенген, еңбек пен қаражат шығыны ескерілген техникалық- экономикалық көрсеткіштер болып табылады.
Жоспарлауың басты әдістерінің бірі теңгерімділік әдісі. Оның мәні – жоспардың түрлі элементтер арасындағы өзара байланысты анықтауға материалдық,еңбек және ақща ресурстарының қолдағы қоры мен олардың қажеттілігін салыстыру олыменанықталады.
Баланыстық әдіс – кеңінен қолдану сала аралық, салалық, аудандық және шаруашылық өнімдегі өзара үйлесімділікті сақтауды, сондай- ақ жоспардың орындалуына қажетті ресурстарын тиімді қолдануды қамтамасыз етеді.
Жоспарлауда ең кеңінен таралған балама түрлері: натуралды, құндық, еңбектік баланыстар.
Жоспарлауда кеңінен таралған әдістер : статистикалық және аналитикалық тәсілдер. Олардың көмегімен есеп беру мәліметтері,
бастапқы мәліметтер таңдалады, бұлардың негізінде берілген мерзімге қажетті көрсеткіштер дайындалады.
Әдістердің ішінде экономикалық- математикалық әдістер ерекше дамыған болып саналады. Олар арқылы техникалық – технологиялық және экономикалық ұйымдастырудың өзара байланыстары теориямен ашылады, көп вариантты есептеулер негізінде экономикалық өзгерістер жан – жақты дәлелденеді және берілген критери бойынша ең тиімді варианты талданады.
Кәсіпорындардағы жоспарлаумен байланысты қызметті бірнеше этаптарға бөлуге болады:
1. Ұйымның болашақ мақсаты үшін шешім қабылдауға тікелей қатысты жоспарлау процесі немесе жоспарлар құрамының процесі. Жоспарлау процесінің нәтиесінде жоспарлар жүйесі пайда болады.
2. Жосарланған шешімдердің жүзеге асуы үшін іс- әрекеттер.Бұл қызметің нәтижесі болып ұйым қызыметінің нақты көрсетіштері болып табылады.
3. Нәтижелерді бақылау. Бұл этапта жоспардағы көрсеткіштермен нақты нәтижелер салыстырылады.
Жоспарлау процесі жоспарлау құрамының жәй ғана тізбектеліп орындалу операциясы ғана емес. Бір уақиға басқалар үшін мінетті түрде із қалдруын қарастыру.
Процес – үлкен басқару өнерімен икемділікті қажет етеді. Жоспарлау процесіне қатысушы адамдар өз қызметерін орындап қана қоймай, қажет болған жағдайда қызмет мінездемесінің өзгеруіне әсер ете алады.
Жоспарлау процесі бірінен соң бірі келетін кезеңдер қатарынан тұрады:
1 – ші кезең. Фирма ұйымының ішкі және сыртқы ортасына зерттеулер жүргізеді. Басты компонеттер анықталып, ұйым үшін мәні зор біреуі таңдалады. Фирманың нақты жағдайын бағалай отырып болашаққа болжау жасайды.
2 – ші кезең. Фирма өз қызметіне мақсатты бағыты мен бағдарын бекітеді: мақсаттың кешенділігі , миссиясы.
3 – ші кезең. Стратегиялық талдау. Фирма сыртқы және ішкі факторларды зерттеудің нәтижелері мен мақсатын салыстырады. Олардың айырмашылығын анықтайды.
4 – ші кезең. Альтернативтік стратегияның біреуі таңдалады.
5 – ші кезең. Фирма қызметінің шешуші стратегиялық жоспарлары мен бағдарламалар дайындалады.
6 – ші кезең. Орта мерзімді жоспарлау. Орта мерзімді жоспарлары мен бағдарламалар дайындалады.
7 – ші кезең. Стратегиялық жоспар негізінде және орта мерзімді жоспарлау нәтижесінде фирма жылдық оперативті жоспарымен жобаны жасайды.
8 – ші 9 – шы кезеңдер жоспарлау процесіне тікелей қатысты болмаса да, жаңа жоспар құрудың алғы шартарын анықтайды.
1) Ұйым өз жоспарын жасау арқылы не істей алды.
2) Жоспардағы көрсеткіштермен нақты орындалғандар арасында қандай айырмашылықтар болды.
II.1. Кәсіпорындағы экономикалық талдауды ұйымдастыру және өндірістік бағдарламаның жасалуы.
Экономикалық талдаудың түрлері мен әдістері. Кәсіпорын қызыметін кешенді зерттеу үшін жалпыға танымал келесі әдістер кеңінен қолданылады: салыстырма, орташа сандарды қолдау, топтастыру, элиминирование, баланыстық үйлесу және т.б. сонымен бірге математикалық әдістер: Математикалық статистика, экономикалық моделдеу, математикалық бағдарламалау, желілі жоспарлаудың басқару жүйесі және т.б.
Экономикалық талдау түрлерінің жіктелу негізінде басқару қызметінің жіктелуі жатыр, өйткені экономикалық талдау экономиканы басқарудың әр қызметтерін жүзеге асырудың қажетті элементі болып табылады: Перспективтік (болжамды, алдын ала) талдау, оперативтік талдау, қызымет жетістіктерінің нәтижесі бойынша белгіленетін ағымдағы талдау.Экономикалық талдаудың бұндай жіктелуі негізгі қызыметтердің мазмұнына сай келеді, ол басқарудың уақыт сатыларын қамтып көрсетеді:
1. Алдын ала басқару ( жоспарлау қызметі)
2. Оперативтік ( қолма-қол) басқару кезеңі (басқарудың ұйымдастыру кезеңі)
3. Басқарудың қортынды кезеңі (бақылау кезеңі)
Басқару процесінің мазмұны бойынша
Өндірістік ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz