Тілдің таңбалық және құрылымдық сипаты

1. Тілдің таңбалық және құрылымдық сипаты
2. Тіл және таңба
3. Тілдік таңба
4. Пайдаланған әдебиет

Тілдің таңбалық сипаты оның негізгі ерекшеліктерінің бірі болып саналады. Осылай болғандықтан, философтар мен лингвистер бұл мәселеге (тілдің таңбалык сипаты туралы мәселеге) ертеден бері-ақ назар аударып келеді. Тілдің таңбалық табиғаты әсіресе Бодуэн де Куртенэнің еңбектерінен және Фердинанд де Соссюрдің «Жалпы лингвистика курсы» атты еңбегі жарыққа шыққаннан бергі дәуірде кең көлемде қарастырыла бастады.
Ф. де Соссюр тілді таңбалардың жүйесі деп есептейді де, оны таңбалардың басқа жүйелерімен салыстыра қарайды. Ол былай деп жазды: «Тіл дегеніміз идеяларды білдіретін таңбалардың жүйесі, демек, оны жазумен, мылқаулар үшін жасалған әліппемен, символ мәнді әдет-ғұрыптармен, сыпайылық формаларымен, әскери сигналдармен және т. б. салыстыруға болады. Ол (тақбалардың жүйесі ретіндегі тіл. — К. А.) тек осы жүйелердің ішіндегі өте-мөте маңыздырағы. Сонымен, қоғам өмірінін, ішіндегі таңбалардың табиғатын зерттейтін ғылым бар деп ойлауға болады, біз оны «семиология» деп атар едік».
Таңбалар жүйесінің ұғымы қазіргі заманғы ғылымда кен өріс алғандығын және әр түрлі типтегі таңбалар туралы ғылым — семиотика білімнің әр түрлі салаларының назарын аударып отырғанын айту қажет. «Ғылыми-зерттеу процесінде таңбалық жүйелердің мол тобын қолданудың өрістеуі қазіргі заманғы ғылымның маңызды ерекшелігі болып саналады. Біздің кезіміздің адамдары өзінің практикалық қызметінің табысты болуы үшін «табиғи» таңбалар жүйелерін ғана емес, сонымен бірге әр түрлі жасанды «тілдерді» (математикалық формалар мен теңдемелер жүйелерін, чертеждерді, графиктеоді, таблицаларды және т. б.) қолдануға мәжбүр болып отыр. Әр түрлі типтегі танбалар жүйелері туралы ғылым — семиотика соңғы кезде зерттеушілердің назарын өзіне өте-мөте жиі аудара бастады.

1. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. "Сөздік-Словарь", 2005.
2. Аханов К.А. Тіл біліміне кіріспе. – Алматы, 1998.

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
1. Тілдің таңбалық және құрылымдық сипаты
2. Тіл және таңба
3. Тілдік таңба
4. Пайдаланған әдебиет

Тілдің таңбалық және құрылымдық сипаты
Тілдің таңбалық сипаты оның негізгі ерекшеліктерінің бірі болып саналады. Осылай болғандықтан, философтар мен лингвистер бұл мәселеге (тілдің таңбалык сипаты туралы мәселеге) ертеден бері-ақ назар аударып келеді. Тілдің таңбалық табиғаты әсіресе Бодуэн де Куртенэнің еңбектерінен және Фердинанд де Соссюрдің Жалпы лингвистика курсы атты еңбегі жарыққа шыққаннан бергі дәуірде кең көлемде қарастырыла бастады.
Ф. де Соссюр тілді таңбалардың жүйесі деп есептейді де, оны таңбалардың басқа жүйелерімен салыстыра қарайды. Ол былай деп жазды: Тіл дегеніміз идеяларды білдіретін таңбалардың жүйесі, демек, оны жазумен, мылқаулар үшін жасалған әліппемен, символ мәнді әдет-ғұрыптармен, сыпайылық формаларымен, әскери сигналдармен және т. б. салыстыруға болады. Ол (тақбалардың жүйесі ретіндегі тіл. -- К. А.) тек осы жүйелердің ішіндегі өте-мөте маңыздырағы. Сонымен, қоғам өмірінін, ішіндегі таңбалардың табиғатын зерттейтін ғылым бар деп ойлауға болады, біз оны семиология деп атар едік.
Таңбалар жүйесінің ұғымы қазіргі заманғы ғылымда кен өріс алғандығын және әр түрлі типтегі таңбалар туралы ғылым -- семиотика білімнің әр түрлі салаларының назарын аударып отырғанын айту қажет. Ғылыми-зерттеу процесінде таңбалық жүйелердің мол тобын қолданудың өрістеуі қазіргі заманғы ғылымның маңызды ерекшелігі болып саналады. Біздің кезіміздің адамдары өзінің практикалық қызметінің табысты болуы үшін табиғи таңбалар жүйелерін ғана емес, сонымен бірге әр түрлі жасанды тілдерді (математикалық формалар мен теңдемелер жүйелерін, чертеждерді, графиктеоді, таблицаларды және т. б.) қолдануға мәжбүр болып отыр. Әр түрлі типтегі танбалар жүйелері туралы ғылым -- семиотика соңғы кезде зерттеушілердің назарын өзіне өте-мөте жиі аудара бастады.

Тіл және таңба
Алғаш таңба мәселесімен көне ғасырларда әйгілі философтар Аристотель мен Демократ айналысқан. Ертедегі грек философтары мен грамматиктерінен тәлім болып қалған екі бағыт бар. Оның біріншісі - тілдің элементтері (сөз, сөйлем) таңба болып саналуға тиіс; екіншісі - осы таңбалар адамның ойымен пайымдауымен байланысты деген пікір. Кейінірек философиядағы стоиктер (стоицизм) мектебі де тілдегі таңба мәселесіне көңіл бөледі. Семиотиканың бір аспектісі ретінді тіл конкретті теоретикалық проблема болып ХҮІІІ ғасырда бөлінді. ХІХ-ХХ ғасырларда тілдің таңбалық элементтері тарихи-салыстырмалы тіл білімі мен логикада қарастырылады. Басты философиялық бағыт ретінде бұл идея ХХ ғасырда барлық лингвистикалық, психологиялық, логикалық, эстетикалық ғылым салаларында ерекше орын алады. ХҮІІ-ХҮІІІ ғасырларда таңба проблемасын философ Д.Локк, Г.Кондильяк зерттеді. ХІХ ғасырда американдық ғалым Д.Локк жалпы адамзат тілін: табиғи тіл және философиялық тіл деп бөледі. Оның пікірінше, осы екі тілдік ішіндегі философиялық тіл ғылыми ұғымдардың тілі болуға тиіс. Философия тілінде материалдық таңба болып табылатын сөз бен сөйлем бар. Д.Локк сөз мағынасы мен таңбаның арасындағы байланыс шартты түрде болады дей келіп, тілдегі таңбалық қасиетті осы қатынасқа негіздесе, бұны Н.Винер таңбалық теориясын коммуникативтік түрде алып қарайды. Қазіргі кезде таңбалық системаның басты шығу тарихи кейбір жеке ғалымдар, Пирс, Доррисқа телініп жүр. Ал шындығында жеке ілім ретінде бұл құбылыстың дүниеге келуі анағұрлым күрделі. Ол өмірдің заңдылығынан, әлеуметтік даму қажеттілігінен туса керек. Жоғарыдағы ғалымдар - оны алғаш рет теория жүзінде дәлелдегендер. Алайда, тіл - таңбалар жүйесі сынды мәселесінің кең көлемде қойылуы Ф. Де Соссюрдің Жалпы лингвистика курсы деген кітабының жарыққа шыққан кезінен басталады. Фердинант де Соссюр тілді таңбалар системасы деп есептейді де, оны таңбалардың кез келген жүйесімен қатар қойып, солармен бірдей, тең деп таниды. Тілдің таңбалық сипаты туралы мәселе сөздің лексикалық мәні туралы мәселемен тығыз байланысты. Ф. Де Соссюрдің пікірі бойынша, сөздің екі жағы бар. Оның бірі - таңбалаушы (означающее), екіншісі - таңбаланушы (означаемое). Таңбалаушы - сыртқы жақ, ол - дыбыстардың тіркесі, комплексі. Таңбаланушы - ішкі жақ, ол - ұғым, мазмұн. Ф. Де Соссюр сөздің осы екі қырын еш уақытта бірінен бірін жеке бөліп қарауға болмайды, олар бір-біріне байланысты шыққан деп есептейді. Ал шындығында, мұның қайшы пікір екендігі, таңбалаушы мен таңбаланушының арасындағы қатынастың бөлінбейтін біртұтас еместігі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.