Әлеуметтендіру арқылы жеке тұлғаны қалыптастыру жолдары

Перейти назад

Әдістемелік баяндамалар

Әлеуметтендіру арқылы жеке тұлғаны қалыптастыру жолдары

Әлеуметтену - қарым-қатынаста және іс-әрекетте жүзеге асырылатын, индивидтің әлеуметтік тәжірибені белсенді қайталаудың процесі және меңгеруінің нәтижесі.
Әлеуметтену - бұл тұлғаның қоғамда өмір қамын дұрыс тәсілмен іске асыруына мүмкіндік беретін білімдердің нормалары мен құндылықтардың белгілі бір жүйесін игеру үрдісі болып табылады.
«Тұлға болып туылмайды, тұлға болып қалыптасады» (А. Н Леонтьев) .
Мұның басты мағынасы тұлғаны қоғамда қалыптастыруымыз керек. Әлеуметтену динамикалық сипатта болғандықтан тұлға бұл әр қашанда үдеріс, бұл үнемі қалыптасу.
Әлеуметтенудің мәні мына процестерінің қиылысуында ашып көрсетіледі: бейімделу, интеграция, өзін-өзі дамытуы, өзін - өзі жүзеге асыруы.
Зерттеумақсаты:
Жеке тұлғаны әлеуметтендіру арқылы тәрбие бағыттарының
Әлеуметтендірудің жетекші және анықтаушы бастауы - тәрбиелеу. Тұлғаны әлеуметтендірудің педагогикалық негіздері бала жасының психологиялық . , өздеріне, , .
Осыбағытта Ж. . , тәрбиесінің, салауаттыөмірсалтының, . ,
1. «Жанұя»
2. «Ұжым»
3. «Қоғам»
4. «Әлем»
5. «Мен - Жекетұлға» .
- жақтыдамыту, қалыптастырукөзделген. топ . Оқужылыныңбасында топ , .
Әлеуметтендірудің сәттілігі тұлғаның қоғамға бейімделуін білдіреді. Сонымен бірге өзін-өзі дамытуға, өзін анықтауға, өзін жүзеге асыруға кедергі келтіретін өмірлік бұрылыстарға қарсы тұру қабілетінде байқатады. Жалпы колледжде жүргізілген барлық жұмыстары студент тұлғасын әлеуметтендіруде негіз бола алады.
Тұлғаның әлеуметтік бейнесін сомдау оның жалпы тіршілік әрекетінің неғұрлым маңызды жақтарын сипаттау негізінде жасалды. Ол үшін жүйелеу жолымен мынадай негізгі бағыттар: отбасылық жағдайы, бос уақытын тиімді пайдалану жолдарына материалдық жағынан қамтамасыз ету жағдайына, өмірлік жоспарларына т. б. әсерлер болып алынды.
Жеке тұлғаны әлеуметтендіру дегеніміз не?
Жалпы білім беретін мектеп жағдайында жекетұлғаны әлеуметтендіру - мәдени элементтерді түсіндіру, әлеуметтік мұрағаттар мен құндылықтарды игеру негізінде жеке тұлға қасиеттерін қалыптастыру. Әлеуметтендіру қоғам талаптарынан жеке тұлғаның қалыптасу кезеңінде бірте - бірте игеруі, сана мен тәртіптің маңызды әлеуметтік даму барысында қоғамда адам өзін тұлға ретінде сезінеді. Бұл тәрбие, адам өздігінен алдында мақсат қойып, оған жетуде өзінің беделі мен сезімін түсінеді, қоғамдағы өз орнына сенімді. Әлеуметтендіру идеяларын іске асыру, жалпы алғанда, педагогикалық процесте оқу және оқудан тыс уақытты толыққанды пайдалануды, сондай-ақ, отбасымен, қосымша білім беру ұйымдарымен тығыз ынтымақтастықты талап етеді.
Тұлғаның әлеуметтенуінің әлеуметтік - психологиялық факторлары жалпы түрде екі үлкен топқа бірігуі мүмкін:
1) әлеуметтенудің әлеуметтік - мәдени жағын көрсететін және оның тарихи, мәдени, ұлттық ерекшеліктері мәселелерін қарастыратын әлеуметтік топ;
2) белгілі бір деңгейде тұлғаның өмір жолының кезеңдерімен анықталатын жеке тұлғалық топ.
В. Г. Крыська тұлғаның әлеуметтенуінің үш факторын (микрофакторлар, мезофакторлар, макрофакторлар), механизмдері мен құралдарын көрсетті.
Тұлғаның әлеуметтенуіне қызығушылық өткен ғасырдың ортасында пайда болды. Әлеуметтену - тұлғаның (барлық өмір сүру кезеңінде) дамуы, қалыптасу процестері және нәтижесі. Әлеуметтену - тұлға мен қоғамның өзара әрекет процесі мен нәтижесі.
Бүгінгітаңдаәлемдік білім білім беру талап етеді. білім беру жүйесіжоғары білім берудіңқұрылымын, мақсатыменміндеттерін, . Білімді, білік - дағдыларды беру емес, ақпараттық-зияткерлікресурстарды өз бетіншетауып, , , -.

ҚР “Білім туралы” Заңындакөрсетілгендей білім беру , ғылыммен практика .
Нәтижеге бағытталған білім беру моделі тұлғаның әлеуметтену процесіне қоғамды, түрлі қауымдастықтарды тартуды қарастырады. Осы мақсатта аталған мәселемен айналысатын кәсіби қауымдастықтар арасында өзара күш біріктіру үшін қарым - қатынастар орнатып, білім берудің мақсаттары мен нәтижелері турасындағы талқыға бүкіл қоғамды қатыстыру жұмыстары жүргізілуде.
Нәтижеге бағытталған білім беріп, құзіретті маман қалыптастыру жұмысында мынадай жауапкершіліктерді де бөліп көрсетуге болады:

• оқушы өмірде және қоғамда конструктивті роль атқару үшін болашақ нәтижелерге ұмтылуға міндетті;
• оқытушы оқу ісін ұйымдастыру шарты ретінде оқу процесін шығармашылық тұрғыда ұйымдастыруға міндетті;
• ата - ана өз баласының қажетті дәрежеде білім алуына жағдай жасауға тиіс;
• мектеп әрбір оқушының өз даму траекториясын құруына жағдай жасауға міндетті;
• мемлекеттік органда әлемдік білім беру кеңістігіндегі ағымдарды ескере отырып, білім беру жүйесінің сапсы мен оқушылардың жетістіктеріне ұлттық мониторинг жасаудың негіздерін айқындауға міндетті;
• қоғам күтілетін нәтижелердің жетілдірілуіне, білім беру жүйесі жетістіктерінің ашық түрде жариялануына жауапты болуы керек.

Әрбір мұғалім оқушылардың сыныптағы іс - әрекетін ұйымдастыра отырып, 12 жылдық оқытудың тұжырымын ұғына отырып, мына төмендегі қасиеттерді басшылыққа алса, жас ұрпақты әлеуметтендіру мәселесінің шешімі нәтижелі болмақ:

• жеке тұлғаны әлеуметтік бейімділікке үйрету;
• жеке тұлғаны әлеуметтік өзін - өзі ұйымдастырушылыққа үйрету;
• жеке тұлғаны әлеуметтілік белсенділікке үйрету;
• жеке тұлғаны әлеуметтілік жауапкершілікке үйрету;
• жеке тұлғаны әлеуметтілік экономикалық еріктілікке үйрету;
• жеке тұлғаны ақпараттық біліктілікке үйрету;
• этномәдени, саяси әлеуметтік сәйкестілік, т. б.

Бүгінгі біздің білім жүйесінің мақсаты басқа елдердегі тәрбиенің озық үлгілерін қайталау емес, тәрбие үрдісінің негізінде білім беру және оқушыны тұлғалық деңгейде қарастырып, тұлғаны жан -жақты дамытып, әлеуметтендіру - заман талабынан туындаған өзекті мәселе екендігін мойындау.
Әлеуметтендіру жұмыстарын сараптау барысында төмендегідей мәселелер анықтадым:

• жастар ісі комитетінің жұмысын тиімді ұйымдастыру, студент санын көбейту;
• оқытушылар мен оқушылар арасындағы қарым - қатынасты жақсарту;
• студенттердің әлеуметтік белсенділігі мен қоғамға қарсы қылықтарының алдын алу мақсатында оқушылармен жұмыс түрі мен әдістерін жетілдіру;
• студенттердің жан-жақты қабілеттерін дамыту мақсатында оларды бос уақыттарын тиімді пайдаланулары үшін әртүрлі үйірмелерге тарту;
• тәрбиеленуші тұлғаны терең зерттеп, жиналған ақпаратты диагностикалау.

«Колледж студенттерінің әлеуметтендірудің психологиялық мүмкіндіктерін дамытуға бағытталған эксперименттік зерттеу» аттыпсихологиялық мүмкіндіктерін ашу мақсаттары мен міндеттеріне негізделіп дайындалған ғылыми-әдістемелік құралдардың мазмұны сипатталып және эксперименталдық әдістемелер қолданылды:
1. «Әлеуметтік интеллектіні зерттеу».
2. «Түсініктерді салыстыру».
3. «Интеллект лабилділігі немесе ауыса білу іскерлігі» әдістемесі.

2 а, б 5 бағытбойыншажүргіздім: «Қоғам», «Ұжым», «Жанұя», «Әлем», «Мен - Жеке тұлға»
Тәрбие жұмысының мақсаты: бәсекеге қабілетті, саяси мәдениетті, азаматтық, ұлттық, патриоттық деңгейі жоғары, адами байлықты меңгеруде шығармашылығы қабілетті, қиындықты жеңе білетін кәсіби тұлғалы құзыретті маман дайындау.

Міндеттері:

Топпен жұмыс:

2011жылдың қыркүйек айынан бастап 2 а, б Әлеуметтік іс тобына топ жетекшісі ретінде берілді. Топта 33 студент бар. Алғашқы қабылданғаннан бастап топ белсенділерін сайлан алдым.

Топ басшысы: Ермекова М.,
Оқу секторы Бериккалиев А.,

Мәдениет секторлары:Рахимов Қ. және Төреғалиева Ж.
Спорт секторлары: Тұрдалиев Б.,

Жанұя
«Ерлер мен әйелдердің тең құқықтары»
«Қазақстан отбасына гендерлік көзқарас» пікірталас мұнда « ерлер мен әйелдердің тең құқықтары, гендерлік көзқарас»деген сауалдар тасталып, сол жөнінде пікір алмасты, Ата-аналармен хабарласып тұрдым.
«Ұлт дәстүрін ұлықтай біл»
Қоғам бағыты бойыншаТұңғыш Президент күніне орай «Ел тірегі-Елбасы» 16 желтоқсанда біздің еліміз өз тәуелсіздігінің 21 жылдығын орай «Тәуелсіздік тұғырым» тақырыптарында тәрбие сағаттары жүргізілді.

«Қазақстан ұлы Отан соғысы жылдарында» т/с

«Туған жер тұнған шежіре»

Әлем бағыты бойынша «СПИД ғасыр дерті» тақырыбында желтоқсан айында Дүниежүзілік СПИД - ке қарсы күніне орай тәрбие сағаты өткізілді. Тәрбие сағатының ең негізгі мақсаты: Адамзат ұрпағына төніп тұрған экологиялық проблеманың түйінін ашу, «СПИД», «нашақорлық», «алкоголизм», «шылым шегу» сияқты жаман аурулардың пайда болуын, қоғамға адамдарға осы аурулардың зардаптарын түсіндіру, ашып көрсету.
«Имандылық адам көркі»
«Адамды адам ететін де Иман!» Мақсаты:Бүгінгі біздің өткелі отырған тәрбие сағатымыздың тақырыбы «Дінім- қасиетті діңгегім ».
Діни экстрелизм дегеніміз-үзілді-кесілді пікір деген ұғым, дінді саяси мүддеге қызмет еткізіп қоюға көзделген идеологиялық тәсіл. Діни экстрелистердің идеология құралына айналдырып, өздерінің саяси мүдделерін дінмен бүркемелейді. Таза дін басшылары діни экстрелизмге қарсы. Дін зорлыққа қарсы. Діни экстрелистер зорық тіптен қарулы қақтығыс, соғыстарды насихаттайды.

Табиғат тал бесігіміз Мақсаты: оқушыларға табиғат адамзаттың өмір сүріп отырған ортасы екенін түсіндіру, табиғатқа деген танымын, талғамын шыңдау. табиғаттағы түрлі құбылыстарды көру, сезіну арқылы ойлау, әңгімелеу, шығармашылықпен жұмыс жасау қабілеттерін дамыту. оқушыларды табиғатты сүйе білуге, қорғауға, аялауға, оған қамқор болуға тәрбиелеу
«Қазақстан халықтары»
«Ынтымақ достық кепілі»

Ұжым бағыты бойынша «Өнегелі тұлға» Ж. Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледж директоры Ш. Х. Құрманалинамен кездесуге өткізілілді интерактивті тақта арқылы тәрбие сағаты, қараша айында «Дүниежүзілік студенттер күнін атап өттік» Топ жиналысы өтіліп, топ белсенділері сайланды, Мұз айдынға бардық.
«Ұстазым менің ұстазым»,
«Анасы бар адамдар ешқашан қартаймайды» тәрбие сағаты топта оздырылды.

Жеке тұлға бағыты бойынша топ студенттері колледж қағидаларымен, ережесімен танысты. Қараша айында «Өз құқығыңды білесің бе?», «темекінің зияны» тақырыбында тәрбие сағаты өткізіліп, пікір алмастырылды.
«Жаңа жылға жаңалық» «Зинет» мәдениет үйінде өткен думанды кешке қатыстық.
«Мәңгі лаулап жану үшін ғаламда, үлкен арман керек екен адамға»
«Сен және сенің құқығың»
«Өз құқығыңды білесің бе?» құқық және тең мүмкіндіктер мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ету саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді және мемлекет пен қоғам өмірінің барлық салалаларына теңдікке жағдай жасауға қатысты негізгі принциптер мен нормалар айтылды.

«Сен және төтенше жағдай» мақсаты: студенттерге
жол жүру ережесін сақтауға үйрету, көше қатынас ережелерін меңгерту, ақпараттық көрсеткіш белгілерін таныстыру, оларды бұлжытпай орындауға баулу;

Колледж студенттері арасындағы өзара қарым-қатынастың маңызды құрамдас бөліктерінің біріне оқушыларды олардың тәртібіне, әрекетіне қарай түсіну біліктілігі деп аталатын әлеуметтік интеллект жатады.
Берілген тест бойынша жоғары бағалағандар студенттерді бейвербальды әрекеті арқылы олардың қалпын, сезімдерін, мақсат, мүдделерін дұрыс анықтауға қабілетті. Мұндай оқушылар, ең алдымен, коммуникацияға қатысушылардың бейвербальды әрекетіне баса назар аударады. Мұндай қабілет - бейвербальды экспрессияны сезіну қабілеті адамдардың өзгелерді түсіну, тану қабілетін күшейтеді.

Ал тест нәтижелері бойынша төмен баға алған-38%, онтогенезді ерте меңгеріліп, вербальді тілден гөрі көп сенімділік туғызатын дене қозғалысы тілін, көзқарас, ишарат, ымды жақсы игермеген. Олар бейвербальды реакциясына жеткілікті көңіл бөлмегендіктен, басқалардың сөздерінің мәнін түсінбеуі мүмкін.
Егер тест нәтижелері бойынша жоғары ұпай жинаған-62%, сіздің қолыңыздан төмендегі әрекеттер келеді деп айтуға болады:

• бейтаныс адамның суреті бойынша оны толық, дәл, анық суреттей аласыз;
• іскерлік қарым-қатынас барысында басқалардың эмоционалдық қалпын, жағдайын түсіне аласыз;
• тілдесім барысында өзіңіздің достық сезіміңізді ашық білдіре аласыз;
• эмоциалдық жағынан тұрақтылық танытасыз;
• тілдесімдегі кері байланысқа сезімтал, сынға төзгіш, ар-ұяты бар адамсыз;
• өзіңізді-өзіңіз бағалауыңыз және өзіңізді-өзіңіз қабылдауыңыз жоғары деңгейде.

Кесте 2 - Анықтау экспериментінің көрсеткіші (% есебімен)
Дамыту экспериментіне дейін тәжірибе тобындағы сыналушылардың әлеуметтік интеллект көрсеткіштерінің жоғары деңгейі 22% болса, ал төменгісі 43% көрсетті. Эксперименттік зерттеу нәтижелерінен алынған мәліметтер бойынша әлеуметтік интеллект көрсеткіштерінің орташа деңгейі 35%. Ал бақылау тобының сыналушылардың әлеуметтік интеллект көрсеткіштері