Хі-хv ғасырлардағы пиреней мемлекеттері

1. Арабтар Испанияда. Кордова Халифаты және Пиреней түбегіндегі христиан мемлекеттері.
2. Реконкиста және оның негізгі кезеңдері.
3. Пиренейдің жеке королдықтарының: Арагонның. Кастилияның, Наварраның және Португалияның экономикалық және саяси дамуының ерекшеліктері.
4. Кстилия мен арагонның бірігуі және біріккен Испан королдығының құрылуы.

Арабтар 711-714 жылдары Испанияны толық жаулап алып, Пиреней түбегiнде Кордова әмiрлiгi деп аталатын күштi араб мемлекетiн құрды. Олар Испанияны Солтүстiгiндегi таулы аудандарынан басқа жердiң барлығын жаулап алды. Испандықтарды арабтар жаулап алғаннан кейiн шаруашылық өмiрiнде бiрнеше прогресивтi даму байқалды. Әсiресе арабтар Испанияның ауылшаруашылығын күштi дамытты. Испанияға шығыстан және оңтүстiктен күрiш, қант қамысы, пальма, анар, тұт ағаштары мен жүзiм өсiре бастады. Жүзiм өсiру Испанияда шарап жасау iсiн дамытты. Егiншiлiкпен бiрге қой өсiруде және қолөнердiң әртүрлi салалары да өркендедi. Арабтар Испанияның қалаларының дамуына үлкен үлес қосты. Әсiресе араб мемлекетiнiң астанасы болған Кордова қаласы iрi қолөнер, сауда және мәдениеттiң орталығына айналды. Испанияда iрi теңiз флотын құрды. Осылайша испан қалалары теңiз арқылы Африка, Италия және Византиямен, ал құрлық арқылы Оңтүстiк Франциямен, Ломбардиямен сыртқы сауда жүргiзiп отырды. Қала халқының ең маңызды әлеуметтiк тобы саудагерлер болды. Экономиканың өсуiмен қатар арабтар Испанияда мәдениеттiң дамуына да үлкен үлкен үлес қосты. Мысалы, Кордовада өте үлкен кiтапхана және жоғарғы мектеп болды. Бұл мектепте медицина, математика және география ғылымдары дами түстi. Бұрын латын тiлiндегi ғылым ендi араб тiлiнде дами бастады. Бiлiм алуға талаптанған еуропалықтар Испанияға келiп бiлiм ала бастады. Архитектуралық тамаша стильде салынған мешiттер бой көтердi. Мысалы, қазiрге дейiн сақталған Гранададағы Альгамбра және Севильядағы Алькасар сарай қамалдарын атауға болады.
Бүкiл Периней түбегiнде Испанияның Астурия аумағы ғана арабтар өз тәуелсiздiгiн сақтап қалды. Арабтарға қарсы испан территорияларын қайта жаулап алу үшiн христиан мемлекеттерi соғыс бастады. Бұл қайта жаулап алу соғысын Испания тарихында “реконкиста” деп атайды. Олар Астурияның орталық қаласы Леон корольдiгiне бiрiктi. Көп ұзамай бұған Кастилияның және Арагон мен Наварраның бiрнеше графтықтары қосылды. Олар 1137 жылы Арагон корольдiгiне бiрiктi. Ал Испанияның батысында Португалия графтығы пайда болды. Осылайша ХI ғасырға қарай Кордова халифаты бiрте-бiрте ыдырап, әлсiрей бастады. Бiрақ арабтар толығымен жеңiлген жоқ. Жеңген жерлердегi испандықтар арабтың тiлi мен дiнiн қабылдады. Оларды тарихта мосарабтар деп атады. Дегенмен арабтарға қарсы христиандар бiрнеше рет көтерiлiс жасап, жеңiлгендерi солтүстiгiне қарай ығысып, реконкистерге қосылып отырды. Реконкиста барысында испандықтар ең iрi жеңiске 1085 жылы Толедо қаласында жеттi. Осы жеңiлiстен кейiн арабтар Африкадағы мұсылман Бербер тайпаларынан көмек сұраған, сөйтiп реконкистаны уақытша тоқтата алды. Бiрақ ХIII ғасырға қарай арабтар бiрте-бiрте жеңiле бастады. Мысалы, 1236 жылы испандықтар Кордованы, 1248 жылы Севильяны, 1235 жылы Балеар аралдарын, 1238 жылы Валенсияны арабтардан азат еттi.