Локальды ақпараттық жүйелерді құру және енгізу
Кіріспе ... ... ... ... ... .4
1 Жалпы бөлім
1.1 Құрылымданған кабельдік жүйелердің пайда болуы ... ... ... ... ... .9
1.2 OSI (Open System Interconnection) базалық моделі ... ... ... ... ... ... ..11
1.3 Жүйелік құрылғылар және коммуникация құралдары ... ... ... ...16
1.4 Есептеуіш желілердің топологиялары ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
1.5 Файл.серверлер және жұмыс станциялары ... ... ... ... ... ... ... 31
2 Арнайы бөлім
2.1 Желі құрылымын жоспарлау ... ... ... 32
2.2 Корпоративті компьютерлік желілерінің құрылымы ... ... ... ... .47
2.3 Негізгі административтік блоктар ... ... ... .48
2.4 Желідегі ақпаратты қорғау ... ... ... 51
3.Негізгі бөлім
3.1 Macromedia Flash MX 2004 технологиясына жалпы сипаттама ... ... .56
3.2 Программа листингісі ... ... ... ... ... ... ... ... 64
4.Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... .66
5. Қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау ... ..75
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 90
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... .91
Қысқартылған сөздер ... ... ... ... ... ... ... ... .92
Қосымшалар ... ... ... ... 93
1 Жалпы бөлім
1.1 Құрылымданған кабельдік жүйелердің пайда болуы ... ... ... ... ... .9
1.2 OSI (Open System Interconnection) базалық моделі ... ... ... ... ... ... ..11
1.3 Жүйелік құрылғылар және коммуникация құралдары ... ... ... ...16
1.4 Есептеуіш желілердің топологиялары ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
1.5 Файл.серверлер және жұмыс станциялары ... ... ... ... ... ... ... 31
2 Арнайы бөлім
2.1 Желі құрылымын жоспарлау ... ... ... 32
2.2 Корпоративті компьютерлік желілерінің құрылымы ... ... ... ... .47
2.3 Негізгі административтік блоктар ... ... ... .48
2.4 Желідегі ақпаратты қорғау ... ... ... 51
3.Негізгі бөлім
3.1 Macromedia Flash MX 2004 технологиясына жалпы сипаттама ... ... .56
3.2 Программа листингісі ... ... ... ... ... ... ... ... 64
4.Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... .66
5. Қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау ... ..75
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 90
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... .91
Қысқартылған сөздер ... ... ... ... ... ... ... ... .92
Қосымшалар ... ... ... ... 93
"Компьютер" – деген сөз "есептеуші" - деген ұғымды білдіреді. Деректерді өңдеуді автоматтандыру яғни есептеуге арналған құрылғы, оның ішінде есептеу жұмыстары - өте ерте кезде пайда болды. Компьютердегі есептеулер тас құмалақтар, есептеу таяқшалары пайдаланылды. 1500 жыл бұрын (мүмкін одан да бұрын) есептеулерді жеңілдету үшін счеттар пайдалана бастады.
1642 жылы Блез Паскаль сандардың қосындысын есептеу үшін механикалық құрылғы ойлап тапты. 1673 жылы Готфрид Вильгельм Лейбниц (арифмометор құрастырды) төрт арифмометрлік амалдарды механикалық түрде есептеу мүмкідігін беретін арифметр құрастырды. 18-ғасырдан бастап арифмометикалыр кезінен пайдалана басталды. Оларды артериалдық атауға арналған өте күрделі баллитикалық есептеулер жүргізілді. "Есептеуші адам"- деген мамандық енгізіліп, ол өте тез берілген нұсқаулар бойынша жұмыс жасайтын болған (бұл нұсқаулар программа деп атаған). Көп есептеулер өте жәй жүргізіліп, кей жағдайларда бір есептеуді жүргізу үшін минималдарды бірнеше апта, кейде тіпті ойлап жұмыс жасауға тұра келген. Оның негізгі себебі минималдармен жұмыс жасағанда, орындалатын амалдарды талдау және есеп жауаптарын жазып тұруы адамның қолымен орындалған,-ал оның жылдамдығы белгілі.
18-ғасырдың бірінші жартысында ағылшын математигі Чарльз Бэббидж адамның көмегінсіз есептеулер жүргізуі тиіс, әмбебап есептеуші құрылғы-аналитикалық машина құрастыруға кірісті.
1642 жылы Блез Паскаль сандардың қосындысын есептеу үшін механикалық құрылғы ойлап тапты. 1673 жылы Готфрид Вильгельм Лейбниц (арифмометор құрастырды) төрт арифмометрлік амалдарды механикалық түрде есептеу мүмкідігін беретін арифметр құрастырды. 18-ғасырдан бастап арифмометикалыр кезінен пайдалана басталды. Оларды артериалдық атауға арналған өте күрделі баллитикалық есептеулер жүргізілді. "Есептеуші адам"- деген мамандық енгізіліп, ол өте тез берілген нұсқаулар бойынша жұмыс жасайтын болған (бұл нұсқаулар программа деп атаған). Көп есептеулер өте жәй жүргізіліп, кей жағдайларда бір есептеуді жүргізу үшін минималдарды бірнеше апта, кейде тіпті ойлап жұмыс жасауға тұра келген. Оның негізгі себебі минималдармен жұмыс жасағанда, орындалатын амалдарды талдау және есеп жауаптарын жазып тұруы адамның қолымен орындалған,-ал оның жылдамдығы белгілі.
18-ғасырдың бірінші жартысында ағылшын математигі Чарльз Бэббидж адамның көмегінсіз есептеулер жүргізуі тиіс, әмбебап есептеуші құрылғы-аналитикалық машина құрастыруға кірісті.
1. Администрирование сети на основе Мicrosoft Windows 2000. Учебный курс, изд-во Русская редакция, 2003 г.
2. WWW.aport.ru www.yandex.ru www.google.ru www.rambler.ru и ТД.
3. Компьютерные сети. Модернизация поиск неисправностей. БХВ Петербург, 2002 г.
4. Б. Сосински, Дж. Московиц. Windows 2000 Server за 24 часа. Киев, Издательский дом Вильяме, 2002 г.
2. WWW.aport.ru www.yandex.ru www.google.ru www.rambler.ru и ТД.
3. Компьютерные сети. Модернизация поиск неисправностей. БХВ Петербург, 2002 г.
4. Б. Сосински, Дж. Московиц. Windows 2000 Server за 24 часа. Киев, Издательский дом Вильяме, 2002 г.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 93 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 93 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..4
1 Жалпы бөлім
1.1 Құрылымданған кабельдік жүйелердің пайда
болуы ... ... ... ... ... .9
1.2 OSI (Open System Interconnection) базалық
моделі ... ... ... ... ... ... ..11
1.3 Жүйелік құрылғылар және коммуникация құралдары ... ... ... ...16
1.4 Есептеуіш желілердің топологиялары ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
1.5 Файл-серверлер және жұмыс станциялары ... ... ... ... ... ... ... 31
2 Арнайы бөлім
2.1 Желі құрылымын жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32
2.2 Корпоративті компьютерлік желілерінің құрылымы ... ... ... ... .47
2.3 Негізгі административтік блоктар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48
2.4 Желідегі ақпаратты қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51
3.Негізгі бөлім
3.1 Macromedia Flash MX 2004 технологиясына жалпы
сипаттама ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...56
3.2 Программа
листингісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 64
4.Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .66
5. Қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау ... ... ... ... ... ... ...75
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..90
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .91
Қысқартылған
сөздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...92
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .9 3
Кіріспе
"Компьютер" – деген сөз "есептеуші" - деген ұғымды білдіреді.
Деректерді өңдеуді автоматтандыру яғни есептеуге арналған құрылғы, оның
ішінде есептеу жұмыстары - өте ерте кезде пайда болды. Компьютердегі
есептеулер тас құмалақтар, есептеу таяқшалары пайдаланылды. 1500 жыл бұрын
(мүмкін одан да бұрын) есептеулерді жеңілдету үшін счеттар пайдалана
бастады.
1642 жылы Блез Паскаль сандардың қосындысын есептеу үшін механикалық
құрылғы ойлап тапты. 1673 жылы Готфрид Вильгельм Лейбниц (арифмометор
құрастырды) төрт арифмометрлік амалдарды механикалық түрде есептеу
мүмкідігін беретін арифметр құрастырды. 18-ғасырдан бастап арифмометикалыр
кезінен пайдалана басталды. Оларды артериалдық атауға арналған өте күрделі
баллитикалық есептеулер жүргізілді. "Есептеуші адам"- деген мамандық
енгізіліп, ол өте тез берілген нұсқаулар бойынша жұмыс жасайтын болған (бұл
нұсқаулар программа деп атаған). Көп есептеулер өте жәй жүргізіліп, кей
жағдайларда бір есептеуді жүргізу үшін минималдарды бірнеше апта, кейде
тіпті ойлап жұмыс жасауға тұра келген. Оның негізгі себебі минималдармен
жұмыс жасағанда, орындалатын амалдарды талдау және есеп жауаптарын жазып
тұруы адамның қолымен орындалған,-ал оның жылдамдығы белгілі.
18-ғасырдың бірінші жартысында ағылшын математигі Чарльз Бэббидж
адамның көмегінсіз есептеулер жүргізуі тиіс, әмбебап есептеуші құрылғы-
аналитикалық машина құрастыруға кірісті. Бұл үшін машина перфокарта қатты
қағаздан (ақпарат бастырылған, арнайы тесіліп, жасалған карталар, олар сол
кезде тоқыма станоктарында кеңінен пайдаланған) көмегімен еңгізілген
программаны орындау керек болды және берілген деректермен аралық
нәтижелерді сақтап қоюға арналған қойма жаңа терминде-жады деп аталатын
болу керек болды. Бэббидж аналитикалық машина жасау жұмысын аяғына дейін
жеткізе алмады, өйткені ол сол уақыттың техникасына қарағанда өте күрделі
болды. Дегенімен ол барлық негізгі зерттеулерді құрастырып, олардың
негізінде 1943жылы америкалық Говорд Эйкен осы Бэббиджд жұмысшыларының
негізінде және 20 ғасырдың техникасы жетістігінің-электромеханикалық
негізінде- ІBM фирмасының мекемесінде ”Марк-1”,-атты осындай машина
құрастырды. Бұданда ертерек-1941жылы аналитикалық машина құрастырған неміс
инженері Конрау Цузе Бэббидж зерттеулерін іске асырды. Сол жолдары әсіресе
есептеулердің автоматтандыру қажеттілігін (оның ішінде әскери қызметтегі
қажеттілік баллистикалық, гиптографиялық және т.б.) сонша өсіп, Эйкенмен
Цузе құрастырған машиналар сияқты есептеуіш құрылғыларды құрастырушы
бірнеше зерттеушілер топтары бір мезгілде жұмыс жүргізді. 1943 жылынан
бастап Джон Мачли мен Преспер Экара басқарған мамандар тобы АҚШ-та осы
сияқты машинаны хреле негізінде емес Электрон шамдар негізінде құрастыра
бастады. Олардың құрастырған машинасы ENІAC-деп аталып, Марк-1 машинасынан
мың рет тез жұмыс жасаған, бірақ оның программасын еңгізу үшін бірнеше
сағат бойы, кейде типті бірнеше күн бойы тоқсымдарды керектідей қылып
жалғау керек болған. Программа еңгізу процессін жеңілдету үшін, Могли мен
Экрит еңгізілген программасы жадыға сақтап қоюуға болатын, жаңа машина
құрастыра бастаған. 1945жылы бұл жұмыстарға белгілі математик Джон Фон
Нейман да араласқан. Ол есептеуіш әмбебап құрылғылардың, яғни компьюрлердің
жұмыс жасауының жалпы принципін жәй және түсінікті қылып сипаттаған.
Фон Нейман принципі бойынша құрылған біренше компьютер ағылшын
зерттеушісі Морис Уилкспен 1949жылы құрастырған. Содан бері қарай
компьютерлер өте күрделі де маңызды жұмыстарды атқарып, сапасымен
жылдамдықтары күшейген, бірақ олардың көбісі дерлік сол Фон Нейман 1945
жылы жасалған докладындағы принциптер негізінде құрылған.
40-шы және 50-ші компьютерлері үлкен жолдарда орналастырылған
электрондық құрылғылардан тұратын шкафтар түрінде болған. Мұндай үлкен
құрылғылардың бағалары да үлкен болған, сондықтан бұндай компьютерлерді тек
өте ірі компаниялар мен мекемелер ғана сайын алалатын болған. Дегенмен
тұтынушылар (сатып алушылар)
санын арттыру үшін компьютер жасайтын және оның электрондық
құрылғыларын жасайтын фирмалар өз өнімдерін тез, ықшам және арзан қылып
шығаруға тырысқан. Заманның осы саладағы техника мен технологиялар
жетістіктерінің арқасында бұл жұмыстарды орындауда өте үлкен жетістіктерге
қол жеткізілген.
Транзисторлар
Компьютердің сырт пішіннің кішірейтіліп ықшамдалуына жасалған бірінші
қадам 1948 жылы шыққан транзисторлардың кішкене ғана, компьютердегі
электрондық шамдардың орнында пайдалануға болатын құрылғылардың артқысында
мүмкін болған. 50-ші жылдардың екінші жартысында осы транзисторларды
негізінде құрылған копьютерлер пайда бола бастаған. Олар электро- шамдық
(лампалық) компьютерден жүз еседен кіші көлемді болып, өнімдіктері сол
қалыпта қалған. Тек компьютердің бірақ құрылғысы жады блогында
транзисторларды пайдалану мүмкіндігі болмаған, бір-ақ ол жадтар блогының
орнына сол кезде пайда болған магниттік жүрекшелерден тұратын жадтар
схемасы пайдаланылған.
Интегралдық схемалар
60-шы жылдардың ортасында компьютер көлемін кішірейтуге арналған тағы
бір қадам ойлап табылған-ол интегралдық схемалар. 1968 жылы Burroughs
фирмасы интегралдық схемалар негізінде құрылған бірнеше компьютер
шығарған, ал 1970 жылы Іntel фирмасы жадтың интегралды схемасын сата
бастаған.
Микропроцессорлар
Сол жылы дербес компьютердің пайда болу жолында тағы бір өте
негізгі қадам жасалынған,- сол Іntel фирмасынан Маршин Эдворд Хофф
атқаратын функциясы үлкен ЭЕМ-дың орталық процессорының жұмысына сәйкес
келетін интегралдық схемасын ойлап тапқан. Осылай 1970 жылдың соңында
сатуға шығарылған Іntel -4004 микропроцессоры пайда болған.
Сонымен 1975 жылы Іntel – 8080 микропроцессоры құрылғаннан кейін
компьютерлер “Дербес” ,- деп атала бастаған.
Дербес компьютерлердің кеңінен пайдаланылатын түрі олардың толық күші
әрдайым ұлғайып пайдалану орындары кеңейтілуде. Дербес компьютерлер
желілерде біріктіріле алады да, ол 10-даған және 100-деген жылдар
пайдаланушыға ақпараттармен алмасуға, бірмезгілде ортақ деректер қоймасын
пайдаланып, жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Электрондық пошта құралдары
компьютер пайдаланушыға телефондық желілермен бөтен қалаларға жібере алады
және өт ірі банктерде ақпараттар ала алады.
Дегенмен дербес компьютер ақпаратты өңдеу мүмкіндіктері әлі де төмен
де шектелген. Жиі кездесеті жіктеулер – ол өңделетін ақпараттар көлемі,
есептеу жылдамдықтары болып табылады.
Супер компьютерлердің жұмыс жылдамдықтары өте жоғары болады және
олардың есептеу мүмкіндіктері өте үлкен. Бұндай супер компьютерлер бір-
біреулеп ғана шығарылады, олардың құрылымында ғылым мен техниканың ең
жаңа жетістіктері пайдаланылады. Супер компьютер аэродинамикада,
метеорлогияда, космостық және физикалық зерттеулерде, экономикалық және
финанстық басқару жұмыстарында орындалатын күрделі есептеулерде
пайдаланылады. Өз даму жолының соңғы 50 жылында компьютерлер икемсіз дөрекі
электрондық монстрлардан күшті және күрделі, икемді, ыңғайлы және әрбір
адам сатып ала алатын құралға айналды. Компьютер ХХ ғасырдың жалпы дамуының
символы болып табылады.
Адамға неғұрлым үлкен және ауқымды ақпараттарды өңдеу керек болған
сайын, соған сәйкес оларды өңдеуге арналған құрылғылар мен компьютерлер
жаңарып жақсара бастайды.
Бұл дипломдық жұмыста көптеген желі түрлерімен бір мекеменің локальды
есептеуіш желісін құру проблемасы қарастырылған.
Бұл ұсынылған жұмысының іске асырылуы мекеменің ішіндегі қағаз
түріндегі құжат айналымын азайтады, еңбектің өнімділігін көтереді,
ақпаратты өңдейтін уақытын азайтады. Сондықтан, жаңа экономикалық және
инвестициялық жобаларды құраcтыру және оларды іске аcыру үшін қосымша
уақыт ресурстары пайда болады. Сонымен, осы корпоративті жүйені енгізу
арқылы тиімділік проблемасы шешіледі.
Бұл ұсынылған жұмысты енгізу және Internet глобальды жүйеге қосылу
арқылы мекемеде шексіз ақпарат алу мүмкіндіктері, биржалық және финанстық
жаңалықтарды тез арада алу мүмкіндіктері пайда болады.
Бірақ та компьютерлерді бір локальды есептеуіш жүйеге қосуының өз
қиындықтары да болады. Мекемедегі бір бөлімше ешкімге жарияланбайтын
ақпаратпен жұмыс істейді, сондықтан бұл ақпаратқа басқалардын рұқсаты
болмауы керектігінен, локальды есептеуіш желілерде (ЛЕЖ) ақпаратты қорғау
проблемасы пайда болады.
Сондықтан, ЛЕЖ мәліметтерді жоғары дәрежеде қорғайтын болып жобалану
қажет. Сонымен бірге есте болу керек, мұндай әрекеттерден пайдаланушылар
мен жүйе администраторлардың жұмыстарына кедергі болмағаны жөн.
1 Жалпы бөлім
1.1 Құрылымданған кабельдік жүйелердің пайда болуы
1990 жылдар бастарынан бастап өнеркәсіптік өнімнің құрылымданған
кабельдік жүйелер (ҚКЖ) деген жаңа түрі дамыды. Оларды көптеген
электрондық, коммуникациялық және электротехникалық компаниялар шығара
бастады. Әр түрлі қосылғыштар, кабельдер, басқа да әр түрлі құралдар,
конструкциялық құрылғылар және аксессуарлар өңдіретін фирмалар пайда болды.
Кабельдік жүйелердің пайда болуы 1984-89ж. келеді. Бұл саланың
өркендеуі 1991ж. EITTIA568 стандарты және осыған қарасты құжаттар
қабылданғаннан кейін басталды. Бұл стандартта ҚКЖ-нің әр түрлі
мүмкіндіктері қаралған және де стандарттың ары қарай дамуы мыс жұбынан
және волоконды-оптикалық кабельдерден жасалған өткізгіштер номенлатурасын
кеңейтетін ұсыныстар берілуіне, мультимедиялық қосымшаларының мәліметтерді
өткізу жылдамдығы 2 Гбитс дейін жеткізетін керекті өткізу жолы ортасын алу
мүмкіндігіне бағытталған.
Локальды есептеуіш желі (ары қарай ЛЕЖ) – бұл әр түрлі ресурстарды:
принтерлер, файлдар, дискілер және т.б. ортақ пайдалану үшін екі немесе
одан да көп компьютерлерден жиналған желі. Осы есептеуіш жүйелер бізге
бірнеше пайдаланушылардың программаларды және деректер базасын бір уақытта
пайдалану мүмкіндіктерін берді.
Локальды есептеуіш желі түсінігі (ағылшын – LAN – Local Area Network)
әр жерде орналасқан, өзара коммуникациялық құрылғылармен байланысып тұратын
бірнеше компьютерлік жүйелерден тұратын, аппаратты-программалық іске
асыруларына жатады.
Өндірістік тәжірибеде ЛЕЖ өте үлкен қызмет атқарады. ЛЕЖ арқылы әр
түрлі ара қашықтағы жұмыс орындарында орналасқан және де программалық
құралдар мен ақпараттарды бірлесе пайдаланатын дербес компьютерлер жүйеге
біріктіріледі. Жұмысшылардың жұмыс орындары оңаша қалмай, бір жүйеге
бірлеседі. Дербес компьютерлердің жүйелік біріктірілуін ішкі есептеуіш
жүйе негізіндегі түрінің артықшылықтарын қарастырайық.
Ресурстардың бөлінуі.
Ресурстардың бөлінуі ресурстардың экономикалық жақтан тиімді
пайдалануына әкеледі, мысалы, әр жақтағы жұмыс станциялардан қосылған
лазерлік басып шығару құрылғылар сияқты перифериялық құрылғыларды басқару.
Мәліметтердің бөлінуі.
Мәліметтердің бөлінуі ақпарат керек кезінде әр түрлі перифериялық
жұмыс орындарындағы мәліметтер базасына рұқсат және басқару мүмкіндігін
береді.
Программалық құралдардың бөлінуі.
Программалық құралдардың бөлінуі бір уақытта бірнеше орнатылған
программалық құралдарын қолдану мүмкіндіктерін береді.
Процессор ресурстарының бөлінуі.
Процессор ресурстарының бөлінуі желіге кіретін басқада жүйелердің
ақпаратты өңдеу үшін керекті есептеуіш қуатын бірлесе отырып қолдану
мүмкіндігін береді. Бұл мүмкіндік мәні келесіде, бар ресурстарға бірдей
жабылмай, ал әр жұмыс станцияларындағы арнайы процессор арқылы жұмыс
істеу.
Көп пайдаланушы режимі
Жүйенің көп пайдалану режимы бір уақытта бұрынғы орнатылған қолданбалы
программалық құралдарды ортақтаса қолдануына көмектеседі, мысалы, егер
пайдаланушы бір тапсырма орындап жатса, онда өтіп жатқан жұмыс келесі жолға
жылжытылады.
Бір ЛЕЖ компьютерлік жүйелерге арналған бір стандартта жұмыс істейді –
ол Open System Interconnection (OSI) стандарты.
1.2 OSI (Open System Interconnection) базалық моделі
Бір бірімен араласу үшін адамдар бір ортақ тілді қолданады. Егер олар
бір бірімен сөйлесе алмаса, онда ақпарат алмасу үшін арнайы көмекші
құралдарды қолданады.
Егер ақпарат жіберушіден алушыға жіберілсе, онда жоғарыдағы
келтірілген мысалдар осыған келеді.
Ал мәліметтер алмасу процессін қозғалысқа келтіру үшін мәліметті
бірдей кодтайтын және өзара байланысқан машиналарды қолданған. Ақпарат
алмасатын байланыс жолдарындағы мәліметті бір түрде көрсету үшін
Халықаралық стандартизация ұйымы (ағылшынша - ISO (International Standarts
Organization) құрылған.
ISO халықаралық коммуникациялық протокол моделін құрастыру үшін
арналған, мұның ішінде әр түрлі халықаралық стандарттар құрастыруға болады.
Дұрыс және нақты түсіну үшін оны жеті дәрежеге бөлеміз.
Халықаралық стандарттау ұйымы ашық жүйелермен өзара байланысу базалық
моделін (Open System Interconnection- OSI) құрды. Бұл модель мәліметтерді
жіберу үшін арналған халықаралық стандарт болып келеді.
Модель жеті бөлек деңгейлерден тұрады.
1 деңгей. Физикалық – ақпарат жіберетін биттік протоколдар.
2 деңгей. Каналды – кадрлерді қалыптастыру, ортаға жету рұқсатын басқару.
3 деңгей. Желілік – маршрутталау, мәлімет құйылымын басқару.
4 деңгей. Транспорттық – әр түрлі ара қашықтағы процесстермен өзара
байланысын қамтамасыз ету.
5 деңгей. Сеанстық - әр түрлі ара қашықтағы процесстермен диалог құру.
6 деңгей. Мәлімет беру – жіберілген мәліметтердің талдау (интерпретация).
7 деңгей. Қолданбалы – пайдаланушылық мәліметтерді басқару.
Мұның негізгі идеясы келесіде, әр дәрежеге арнайы маңызды роль
берілген, соның ішінде транспорттық дәрежеге де. Осының арқасында мәлімет
алмасу бір ортақ мәселесі бірнеше оңай көрінетін мәселелерге бөлінеді. Бір
жоғарыдағы дәрежені бір төменде орналасқан дәрежемен байланыстыратын арнайы
келесімдерді протокол деп атайды.
Пайдаланушыларға тиімді басқару керектігінен, есептеуіш торап жүйелері
комплекстік құрылымды болады және олар пайдаланушылар мәселелерінің өзара
жұмысын жинақтайды.
Жоғарыда келтірілгенге қарап, пайдаланушылық қолданбалы дәрежеде
орындалатын, административтік қызметтері бар келесі дәрежелі модель
шығаруға болады.
Базалық модельдің бөлшектелген дәрежелері мәліметтер көзінен төменге
(7 дәрежеден 1 дәрежеге дейін) және мәлімет қабылданушыдан жоғары (1
дәрежеден 7 дәрежеге дейін) жаққа жүреді. Пайдаланушылар мәліметтері
дәреженің өз спецификалық атауымен төмендегі соңғы дәрежеге жеткенге дейін
жіберіледі. Қабылданушы жақта келген мәліметтер талданады, сонан кейін өз
қажеттілігне қарай, ақпарат пайдаланушы прикладной дәрежеге жіберілу үшін
төменгі дәрежеге кетеді.
1 деңгей. Физикалық.
Физикалық деңгейде жүйедегі физикалық байланыс үшін керекті электрлік,
механикалық, қызметтік және процедуралық параметрлер анықталады. Физикалық
байланыс және де одан ажыратылмайтын эксплуатациондық дайындығы 1-ші
дәреженің негізгі қызметі болып келеді. Физикалық дәреженің стандарттары
V.24 MKKTT (CCIT), EIARS 232 және X.21 ұсыныстарын қолданады. ISDN
(Integrated Services Digital Network) стандарты болашақта мәлімет жіберу
қызметіндегі негізгі рольды атқарады. Мәлімет жіберу ортасы ретінде үш
желілі мыс сымы (экрандалған орамды жұп), коаксиальды кабель, оптоволоконды
өткізгіш және радиорелелік сызық пайдаланылады.
2 деңгей. Каналды.
Каналды деңгей 1-ші деңгейден келген мәліметтерден кадр деп аталатын
кадрлер тізбегін қалыптастырады.
Бұл деңгейде бірнеше ЭЕМ пайдаланатын, өткізілетін ортаға рұқсатын
басқару, синхрондау, қателерді табу және оларды түзету жұмыстары жүреді.
3 деңгей. Желілік.
Желілік деңгей есептеуіш желідегі екі абонент ортасындағы байланысты
орнатады. Қосылу бағдарлау қызметі арқылы болады, бірақ та осы қызмет үшін
пакеттегі тораптық адрес қажет. Желілік дәреже қателердің өңдеуін,
мультиплекстеуін, мәліметтер ағынының басқаруын қамтамасыз ету керек. Х.25
МККТГ ұсыныстары бұл дәрежеге жататын ең белгілі стандарт.
4 деңгей. Транспорттық.
Транспорттық деңгей екі өзара жұмыс істейтін пайдаланушылық процесстер
арасында үзілмейтін мәлімет алмасуын қамтиды. Алмасу сапасы, қателіксіз
жіберілуі, есептеуіш желі тәуелсіздігі, бір жақтан екінші жаққа жіберу
сервисы, шығындар минимизациясы және байланыс адресациясы мәліметтерді
үзілмей және қателіксіз жіберуіне кепілдік береді.
5 деңгей. Сеанстық.
Сеанстық деңгей байланыстың бір сеансының қабылдануын, жіберілуін және
берілгенін үйлестіреді. Үйлестіру үшін бар мәліметтердің жіберуін
қамтамасыз ететін жұмыс параметрлерін бақылау, аралықты жинақтаушылардың
ағынының басқару және диалогты бақылау қажет. Сонымен қатар, сеанстық
деңгей парольдер басқару, жүйе ресурстарын пайдалану төлемін есептеу,
диалог басқару, синхрондау және төмен орналасқан деңгейлердегі қателіктер
салдарынан бұзылғаны үшін сеанстағы байланысын жою қызметтерін атқарады.
6 деңгей. Мәліметтерді көрсету.
Мәліметтерді көрсету дәрежесі мәліметтерді интерпретациялау үшін
арналған, тағы да пайдаланушылық прикладной уровеньге арналған мәліметерді
дайындау үшін де. Бұл дәрежеде кадрлерден, экрандық форматқа немесе басып
шығаратын құрылғыларға жіберілетін мәліметтерге өңделеді.
7 деңгей. Қолданбалы.
Бұл деңгейде пайдаланушыға қажетті өңделген ақпарат беру керек. Бұл
жұмысты жүйелік немесе пайдаланушылық қолданбалы программалық қамсыздандыру
да атқара алады.
Ақпаратты коммуникациялық жолдар арқылы жіберу үшін мәліметтер бір
бірінен кейін жүріп отыратын биттер (0 және 1 көмегімен екілік кодтау)
тізбегіне айналдырылады. Жіберіліп отырған алфавитті-сандық белгілер биттер
комбинациясы арқылы көрсетіледі. Биттік комбинациялар 4-, 5-, 6-, 7- немесе
8-биттік кодтары бар арнайы кодтық кестеде орналасқан.
Кодтағы көрсетілген белгілер саны кодта пайдаланылатын биттер санына
байланысты, мысалы: 4 биттен тұратын код ең көбі 16 мәнді болады, 5 биттік
код – 32 мәнді, 6 биттік – 64 мәнді, 7 биттік – 128 мәнді және 8 биттік –
256 алфавитті-санды белгілермен көрсетіледі.
Бірдей есептеуіш жүйелер және әр түрлі компьютерлер ақпарат алмасу
кезінде келесі кодтар қолданылады:
Халықаралық дәрежеде символдық ақпаратты жіберу үшін 7 биттік кодтау
қолданылады. Бұл кодтау ағылшынның басты немесе жол әріптерін, сонымен
қатар негізгі арнайы символдарды кодтауға мүмкіндік береді.
Ұлттық немесе арнайы белгілерді кодтау үшін 7 биттік кодтау қолдануға
келмейді. Бұл белгілерді көрсету үшін 8 биттік кодты қолданады.
Мәлімет жіберу протоколдары келесі ақпаратты қажет етеді:
Синхрондау.
Синхронизация дегеніміз мәлімет блоктың басын және аяғын табу
механизмы.
Инициализациялау.
Инициализациялау дегеніміз екі өзара жұмыс істейтін серіктестер
арасындағы байланыс орнатылуы.
Блоктану.
Бұл жіберілген ақпараттың арнайы максималды ұзындықпен (блоктың басы
мен аяғындағы белгіленетін символдарды қоса отырып) блоктарға бөлінуі.
Адресациялау.
Бір бірімен жұмыс істеген кезінде ақпарат алмасу үшін қолданылатын әр
түрлі құрал-жабдықтарды теңдестіру (идентификация).
Қателерді табу.
Қателерді табу дегеніміз биттердің жұптылығын орната отырып, бақылау
биттерін есептеу.
Блоктарды номерлеу.
Блоктарды номерлеу қатемен жіберілген немесе жоғалтылған ақпаратты
табу үшін қажет.
Мәлімметтер ағының басқару.
Мәлімметтер ағының басқару ақпарат ағынының орналастыру және
синхрондау үшін қажет. Мысалы, егер құрылғы буферінде мәліметтерге орын
болмаса немесе перифериялық құрылғыларда (принтерлерде) мәлімет тез
өңделмей, сұраныстар көбейіп жатса.
Қалпына келтіру тәсілдері.
Мәлімет жіберу процессі үзілгеннен кейін қалпына келтіру тәсілдері
қолданылады. Ол ақпаратты қайталап жіберуге арналған бір арнайы күйге
келтіру үшін керек.
Рұқсат беру.
Мәліметтердің орнатылуы, бақылауы және басқарылуы осы қызметке
бағыныдырылады (мысалы, тек қана жіберу немесе тек қана қабылдау).
1.3 Жүйелік құрылғылар және коммуникация құралдары
Коммуникация құралдары ретінде негізі көбінесе оралмалы жұп,
коаксиальды кабель, оптоволоконды сызықтар қолданылады. Әр компьютерде
жүйелік плата орнатылу керек.
Кабель түрін таңдау кезінде келесі көрсеткіштер ескерілу керек:
- монтаждау және қызмет көрсету бағасы;
- ақпарат жіберу жылдамдығы;
- ақпарат жіберу қашықтығы көлемінің шектелуі;
- ақпарат жіберу қауіпсіздігі.
Ең негізгі қиындығы, ол бір уақытта осы көрсеткіштерді қамту.
Мысалы, ақпарат жіберуінің жоғарғы жылдамдығы ақпарат жіберу максималды
мүмкіндікті қашықтықпен шектеледі, бұл жағдайда тағы да ақпараттың кажетті
дәрежеде қорғанылуы қамтамасыз етілу керек. Жеңіл өсірілуі және кабельдік
жүйені оңай кеңейтуі оның бағасына әсерін тигізеді.
Жүйелік платаны таңдау кезінде жіберу жылдамдығы ескерілуі керек.
1. сурет. Қазіргі заманғы жүйелік плата.
Оралмалы жұп
Көбінесе оралмалы жұп деп аталатын оралмалы екіжелілі сымды
қосылғыш ең арзан кабельдік қосылғыш болып табылады. Ол ақпаратты 100
Мбитс дейінгі жылдамдықпен жібереді және өсіреді, бірақ та ол
кедергілерден қорғалмаған. 10 Мбитс ақпарат жіберу жылдамдықта кабельдің
ұзындығы 1000 м аспау керек.
Негізгі артықшылықтары оның арзан бағасы және кедергісіз орнатылуы.
Ақпараттың кедергілерден сақтау сапасын көтеру үшін көбінесе экрандалған
оралмалы жұп қолданады, яғни, коаксиальды кабельдің экраны сияқты
экрандалған қапқа салынған витая пара. Бұл әрекеттер витая параның бағасын
көтеріп, оны коаксиальды кабельдің бағасына дейін жеткізеді.
1.2 сурет. Оралмалы жұп.
Коаксиальды кабель
Коаксиальды кабель орташа бағалы болады, кедергілерден жақсы қорғалған
және де үлкен қашықтағы байланыс үшін қолданылады. Ақпарат жіберу
жылдамдығы 1 ден 10 Мбитс дейін, кейде 50 Мбитс дейін жетеді. Коаксиальды
кабель негізгі және кеңжолды ақпарат жіберу үшін қолданылады.
1.3 сурет. Коаксиальды кабель.
Кеңжолды коаксиальды кабель
Кеңжолды коаксиальды кабель кедергілерге төзімді, тез өсіріледі, бірақ
бағасы жоғары. Ақпарат жіберу жылдамдығы 500 Мбитс тең. 1,5 км қашықтыққа
базистік жиілікті ақпарат жіберу кезінде күшейткіш қажет, оны репитер
(қайталаңғыш) деп атайды. Сондықтан ақпарат жіберу ара қашықтық 10 км дейін
үлкейтіледі.
Шина немесе тал топологиялық есептеуіш желілер үшін коаксиальды
кабельдің ұшында келістірілген резистор (терминатор) болу керек.
Ethernet – кабелі
Ethernet – кабель 50 Ом толқынды кедергілі коаксиальды кабель болып
табылады. Оны тағы да жуан Ethernet (thick) немесе сары түсті кабель
(yellow cable) деп атайды. Ол 15 контактілі стандартты қосылуын
пайдаланады. Кедергілерге жоғарғы дәрежелі төзімді болғандықтан ол
коаксиальды кабельге қарағанда өте қымбат болады. Репитерсіз оның қашықтығы
500 м аспауы керек, ал жалпы қашықтығы – 3 000 м жуық. Ethernet – кабель
өзінің магистральды топология арқасында, ұшында бір жүктемелі резистор
ғана болады.
Cheapernet – кабелі
Ethernet – кабельге қарағанда Cheapernet – кабелі арзанырақ болады,
немесе оны жіңішке (thin) кабелі деп атайды. Бұл да 50 Омды ақпарат жіберу
жылдамдығы 10 млн битс дейінгі коаксиальды кабель.
Cheapernet – кабель сегменттерін жалғау үшін де репитерлер қажет.
Cheapernet – кабелі бар есептеуіш тораптардың бағалары төмен және өсіру
кезінде минимальды шағандар кетеді. Тораптық платаларды жалғау үшін аз
габаритті байонеттік разъемдер (СЗ-50) колданылады. Көмекші экрандалау
керек емес. ДК кабель арнайы қосылғыштар (Т-connectors) арқылы жалғанады.
Ол 1.4 суретінде келтірілген.
1.4 сурет. Қосылғыш.
Репитерсіз екі жұмыс станциялардың ортасындағы ара қашықтық көп болса
300 м болу керек, ал жалпы ара қашықтық 1000 м жуық болу керек.
Оптоволоконды жолдар
Оптоөткізгіштердің бағасы ең қымбат болып келеді, оларды тағы да
әйнектіволоконды кабельдер деп атайды. Олардың ақпарат жіберу жылдамдықтары
секундына бірнеше Гб болады, ара қашықтығы 50 км.
Сыртқы кедергілерді мүлдем сезбейді. Осы кездеге ЛЕЖ үшін қолданылатын
ең қымбат қосылғыш. Бұларды электромагниттік кедергілер болатын кезде және
репитерсіз үлкен ара қашықтықта қолданады. Оптоөткізгіштер ЛЕЖ жұлдыз
түріндегі қосылу арқылы біріктіріледі.
1.1 кесте. Ақпарат жіберу үшін арналған
үш ортаның көрсеткіштері.
Ақпарат жіберу орталығы
Көрсеткіштер
Екі сымды Коаксиальды кабель Оптоволоконды
кабель – кабель
оралмалы жұп
Бағасы Жоғары емес Жоғары Жоғары
Өсірілуі Өте қарапайым Қиындықтармен Қарапайым
Тыңдаудан қорғау Көп емес Жақсы Жоғары
Ақпарат жіберу орталығы
Көрсеткіштер
Екі сымды Коаксиальды Оптоволоконды кабель
кабель – кабель
оралмалы жұп
Жерге тұйықтану Жоқ Мүмкін Жоқ
проблемасы
Кедергілерге Бар Бар Бар
төзімді
Жоғарыда көрсетілген компоненттер негізінде ЛЕЖ құрастырудың бірнеше
принциптері бар. Ол принциптерді – топология дейді.
1.4 Есептеуіш желілердің топологиялары
Жұлдызша түріндегі топология
Жұлдызша түріндегі желі топологиясының принципі үлкен ЭЕМ саласынан
келген, онда бас машина ақпаратты өңдейтін негізгі түйін болып перифериялық
құрылғылардан мәліметтерді қабылдап алып және оларды өңдейді. Бұл принцип
мәлімет алмасу жүйелерінде қолданылады, мысалы RELCOM электрондық
почтасында. Бүкіл ақпарат екі перифериялық жұмыс орындары арасында
есептеуіш желінің орта түйіні арқылы алмасады. Бұл топология 1.5 суретінде
келтірілген.
1.5 сурет. Жұлдызша түріндегі топология.
Желінің өткізу қабілеті түйіннің есептеуіш қуаттылығымен анықталады
және де әр жұмыс станция үшін кепіл береді. Мәліметтердің бірі біріне
соқтығысы болмайды.
Кабельдік жалғану өте қарапайым болады, өйткені әр жұмыс станция
түйінмен байланысты. Егерде орталық түйін топология ортасында болмаса, онда
кабельдерді өткізу үшін жіберілетін шығындар өте жоғары болады.
Есептеуіш желілерді үлкейту үшін алдында орнатылған кабельдік
байланыстар жарамайды: жаңа жұмыс орнына желінің ортасынан бөлек кабель
өткізіледі.
Есептеуіш желілер топологиялары ішіндегі жұлдызша түріндегі топология
жоғарғы жылдамдықпен жұмыс істейді, өйткені жұмыс станциялар арасындағы
мәлімет жіберу орталық түйін арқылы тек жұмыс станицялары қолданатын бөлек
жолдармен өтеді. Бір станциядан басқа станцияға ақпарат жіберудің сұраныс
жиілігі басқа топологияларға қарағанда төмен.
Есептеуіш желінің өнімділігі біріншіден орталық файлдық серверге
байланысты. Егер орталық түйін жұмысы бұзылса, онда бүкіл желінің жұмысы да
бұзылады.
Орталық басқару түйін – файлдық сервер жарияланбайтын ақпаратты
қорғайтын механизм болып келеді. Бүкіл есептеуіш торап оның орталығынан
басқарылынады.
Сақиналы топология
Бұл топологияда жұмыс станциялары шеңбермен бір бірімен байланысады,
яғни, 1 жұмыс станицясы 2 жұмыс станциясымен, 3 жұмыс станициясы 4 жұмыс
станциясымен және т.с.
1.6 сурет. Сақиналы топология.
Соңғы жұмыс станциясы бірінші жұмыс станциясымен жалғанады.
1.6 суреттегі сияқты коммуникациялық байланыс шеңбер болып жабылады.
Егерде жұмыс станциялары шеңберден басқа жерде болса, онда бір жұмыс
станциядан келесі жұмыс станцияға дейін кабель жүргізу өте қиын және қымбат
болуы мүмкін.
Мәліметтер шеңбер бойымен үнемі жүріп отырады. Алдын ала шеңберден
сұраныс алып, жұмыс станциясы бір белгілі соңғы адрес бойынша ақпаратты
жібереді. Барлық станцияларға шеңбермен сұраныс жіберуге болады. Желіге
кіретін жұмыс станциялардың саны қаншалықты көп болса, соншалықты ақпарат
жіберу ұзақтығы да өседі.
Сақиналы топологияның негізгі проблемасы – ол әр жұмыс станциясы
ақпарат алмасуда өте белсенді қатысу қажеттілігі, ал егерде бір станция
жұмыстан шығып қалса, барлық желі жұмысы тоқтап қалады. Кабельдік
жалғануларда ақаулықтар тез қалыпқа келтіріледі.
Жаңа жұмыс станциясын қосу үшін аз уақытқа желіні өшіру қажеттілігін
туғызады. Өйткені қосу кезінде шеңбер ажыратылу керек. Есептеуіш желінің
ұзындығы шексіз, ол екі жұмыс станция арасындағы қашықтықпен анықталады.
1.7 сурет. Логикалық сақиналы тізбектің құрылымы.
Сақиналы топологияның арнаулы түрі болып логикалық сақиналы желі
табылады. Физикалық түрде ол жұлдызша түріндегі топологиялардың өзара
жалғасуы арқылы жасалады. Бөлек жұлдызшалар арнайы коммутаторлар
(ағылшынша Hub-концентратор) арқылы қосылады, орысша тілде оларды кейде
хаб деп атайды.
1.8 сурет. Хаб.
Жұмыс станциялар санына және кабель ұзындығына байланысты белсенді
және селқосты концентраторлары қолданылады. Белсенді концентарторлардың 4
тен бастап 32 станция қосу үшін арналған қосымша күшейткіштері болады.
Селқосты концентраторлар тармақталған құрылғы (тек 3 жұмыс станциялары үшін
ғана) болып келеді. Логикалық сақиналы топологиясында бөлек жұмыс
станциялардың басқарылуы да кәдімгі сақиналы желідеге сияқты жүргізіледі.
Әр жұмыс станцияларға өзіне тән адрес беріледі, осы арқылы
басқарылады. Жалғанудың үзілуі тек жанындағы түйін үшін болады, сондықтан
желінің тек аз жағдайларда ғана бұзылуы мүмкін.
Шиналық топология
Шиналық топологияда ақпарат жіберу ортасы бәрі бірге жалғанған түрде,
барлық станцияларға доступы бар коммуникациялық жол түрінде болады.
Тораптағы бүкіл жұмыс станциялары бір бірімен байланыса алады.
1.9 сурет. Шиналық топология.
Жұмыс станциялары кез келген уақытта, желінің жұмысын тоқтатпай-ақ,
жалғана немесе өшіріле береді. Есептеуіш желінің қызметі бөлек бір жұмыс
станция жағдайына тәуелді емес.
Стандарттық жағдайларда Ethernet шиналық желіде көбінесе жіңішке
немесе Cheapernet – кабелін қолданады. Өшіру немесе осы желіге қосылу
шинаның ажыратылуын қажет етеді, сондықтан ақпарат ағынының жүрісі бұзылып,
жүйенің жұмысын тоқтатады.
Қазіргі кездегі технологиялар селқостық штепсельдік коробкаларды
ұсынады, осылар арқылы есептеуіш желінің жұмысы кезінде жұмыс станцияларды
өшіріп, қосуға болады. Мысалы, бұл коробкалар 4 жұмыс станицялар үшін
арналған (1.10 сурет).
1.10 сурет. Штепсельдік қораб.
Коммуникациялық ортаны және желілің процесстерді үзбей жұмыс
станцияларды қосуға болғандықтан, ақпаратты тыңдау мүмкіндігі бар, яғни,
коммуникациялық ортадан ақпаратты тармақтап алуға болады. Мынадай коробка
арқылы жалғану үшін, арнайы RJ-45 қосылу разъемын алу керек. (1.11 сурет).
1.11 сурет. RJ-45 коннекторы.
Түзу ақпарат жіберетін ЛЕЖ-де ақпарат жіберетін бір ғана станция
болады. Мәліметтер соқтығыспау үшін көбінесе уақыт бөліну тәсілі
қолданылады, сол бойынша әр қосылған жұмыс станциялары белгілі бір уақытта
тек сол станция үшін ғана берілген канал бойымен ақпарат жібереді.
Сондықтан есептеуіш желінің өткізу қабілеті жоғары жүктемеде азаяды,
мысалы жаңа жұмыс станциялары қосылған кезде. Жұмыс станциялары шинаға ТАР
(ағылшынша ТАР – Terminal Access Point – терминал қосу нүктесі)
құрылғылары арқылы қосылады. ТАР коаксиальды кабельге жалғанудың арнайы бір
түрі.
Модульдік кеңжолды ақпарат жіберу ЛЕЖ-да әр түрлі жұмыс станциялары
керегінше ақпарат жіберу, қабылдау жиілігін алады. Жіберілген мәліметтер
арнайы жиілікте модульденеді, яғни ақпарат жіберу ортасы мен жұмыс
станциялар арасында модуляция және демодуляция үшін арналған модемдер
орнатылған. Кеңжолды ақпарат техникасы коммуникациялық ортада бір уақытта
көп көлемді ақпарат алмасу мүмкіндіктерін береді. Бұл жағдайда модемге
(аналогты және санды) қай ақпарат бірінші келіп түскені маңызды емес,
өйткені ол қай жағдайда болса да өңделеді.
Есептеуіш желілер топологияларының мінездемелері
Есептеуіш желілер топологияларының мінездемелері 1.2 кестеде
келтірілген.
1.2 кесте. Есептеуіш желілер топологияларының мінездемелері.
Топологиялар
Мінездемелері
Жұлдызша Сақина Шина
Кеңейту бағасы Төмен Орташа Орташа
Абоненттың қосылуы Селқосты Белсенді Селқосты
Бастартудан қорғауы Төмен Төмен Жоғары
Жүйе көлемі Барлығы Барлығы Шектелген
Тыңдаудан қорғауы Жақсы Жақсы Төмен
Қосылу бағасы Төмен Төмен Жоғары
Жоғары жүктемедегі Жақсы Орташа Төмен
жүйенің тәртібі
Нақтыуақыт тәртібінде Өте жақсы Жақсы Төмен
жұмыс істеу мүмкіндігі
Кабель өрбітілуі Жақсы Орташа Жақсы
Қызмет көрсетілуі Өте жақсы Орташа Орташа
ЛЕЖ тал тәрізді құрылымы
1.12 сурет. ЛЕЖ тал тәрізді құрылымы.
Осы сақина, жұлдызша, шина тәрізді белгілі есептеуіш желілер
топологиялардан да басқа, практикада аралас, тал тәрізді құрылым
қолданылады. Ол көбінесе жоғарыда аталған есептеуіш желілер топологиялар
комбинациясынан жасалады. Топология негізі бір нүктеде (түбір) орналасады,
сол жерде барлық ақпараттық коммуникациялық жолдар жиналады (1.12 сурет).
Тал тәрізді құрылымды есептеуіш желілер базалақ желілік құрылымдар
пайдалану мүмкіндігі жоқ жерлерде қолданылады. Көп санды жұмыс станцияларды
қосу үшін адаптерлық платаларға сәйкес желілік күшейткіштер немесе
коммутаторлар пайдаланылады. Бір уақытта күшейткіш қызметін атқаратын
коммутаторларды белсенді концентратор дейді.
Практикада олардың екі түрін қолданады: сегіз және он алты жолдарды
қосу үшін.
Ең көбі үш ғана станция қосылатын құрылғыны селқосты концентратор
дейміз. Селқосты концентраторды көбіне тармақтаушы ретінде қолданады. Оған
күшейткіш қажет емес. Селқосты концентратор үшін жұмыс станцияларды ара
қашықтығы бірнеше метрден аспауы керек.
Локальды желілердің желілік операционды жүйелері
Қазіргі заманғы Желілік Операционды Жүйелердің (Network Operation
System - NOS) басты бағыты – есептеуіш операцияларды жұмыс станцияларына
көшіру, мәлімет өңдейтін жүйелерді құру. Бұл ең алдымен ДК есептеуіш
мүмкіндіктерінің өсуімен және UNIX, OS2, Windows NT, Windows 9598 сияқты
қуатты көпмәселелі операционды жүйелерді енгізуімен байланысты. Сонымен
қатар, (OLE, DCE, IDAP) объектілі-бағытталған технологиялар енуі мәліметтер
алмасу ұйымдастыруын жеңілдетті. Бұл жағдайда NOS негізгі мәселесі жұмыс
станциялардың әр түрлі операционды жүйелерін біріктіру және көп мәселелер
үшін транспорттық дәрежені қамтамасыздандыру: мәліметтер базасын өңдеу,
мәлімет жіберу, желінің ресурстарын бақылау (directoryname service).
Қазіргі NOS желінің ресурстарын бақылау үшін үш негізгі жол бар.
Біріншісі – бұл объектілер кестесі (Bindery). NetWare 286 және NetWare
v3.1x операционды жүйелерде қолданылады. Мұндай кесте әр желінің файлдық
серверінде болады. Онда пайдаланушылар, топтар, олардың желі ресурстарына
рұқсаты жайлы ақпарат сақталады.
Егер желіде бір сервер ғана болса, онда жұмыстың осы түрдегі
ұйымдастырылуы дұрыс. Осы жағдайда бір ғана ақпараттық базаны анықтау және
бақылау керек.
Желілер, жаңа серверлер қосқан кезде, желінің ресурс атын басқару
мәселелер көлемі де көбейеді. Администратор әр сервердегі пайдаланушылардың
жұмысын анықтап, бақылап отыру керек. Желі абоненттері өз кезегінше қай
ресурс қай жерде орналасатынын білу керек, сондықтан осы ресурсқа кіру үшін
олар қажетті серверде тіркелу керек. Бірақ та, көп серверлерден тұратын
есептеуіш жүйелер үшін мұндай жұмыс ұйымдастырылуы келе бермейді.
Екінші жолы LANServer және LANManager жүйелерде қолданылады – Домен
структурасы (Domain). Желінің барлық ресурстары мен пайдаланушылары бір
топқа бірлестіреді. Доменды объектілер кестесі (Bindery) сияқты қарастыруға
болады, бірақ бұл кесте бірнеше серверлерге жалпы болады және сервердың
ресурстары барлық домендар үшін де жалпы болады. Сондықтан, пайдаланушылар
бұл желіге рұқсат алу үшін, доменге қосылуы қажет, осыдан кейін оған
доменның ресурстары, доменге кіретін барлық серверлердің және құрылғылардың
барлық ресурстарына рұқсат болады. Бірақ та бұл жолды пайдаланған кезде
пайдаланушылар, серверлер, сонымен қатар домендер саны көп желілік
жүйелерді құрған кезде өз қиындықтары болады, мысалы, желілерді тармақталып
ұйымдасқан мекемелер үшін. Бұл қиындықтар бірнеше домендердің басқарылуы
және бірлесе жұмыс атқаруларымен байланысты.
Үшінші жол – директория атауларының қызметі немесе каталогтарда
(Directory Name Services - DNS) мұндай кемшіліктер болмайды.
Желінің барлық ресурстары: тораптық басып шығарылуы, мәліметтер
сақталуы, пайдаланушылары, серверлері және т.б. бөлек тармақтар немесе
ақпарат жүйелерінің директориялары сияқты болып қарастырылады. DNS
анықтайтын кестелер бәр серверлерде болады. Бұл біріншіден, жүйенің
сенімділігін және өміршендігін қамтамасыз етеді, екіншіден, торап
ресурстарына пайдаланушының рұқсатын жеңілдетеді. Бір серверге қосылып,
пайдаланушының барлық желілердің ресурстарына рұқсат болады. Бұл жүйені,
домен пайдалануына қарағанда, басқару жеңілірек, өйткені, мұнда барлық желі
ресурстарын анықтайтын тек бір ғана кесте болады. Ал домендық ұйымдастыру
кезінде пайдаланушыға ресурстарды қолдану үшін әр доменге бөлек өз
рұқсаты болу керек.
1.5 Файл-серверлер және жұмыс станциялары
Файл-сервер дегеніміз локальды желінің ядросы болып келеді. Бұл
компьютер (жоғары өнімділігі бар мини-компьютерлер) операциондық жүйені
іске қосып, желімен жүретін ақпарат ағының басқарады. Бөлек жұмыс
станциялар және бірлесіп қолданылатын барлық перифериялық құрылғылар,
мысалы, принтер сияқты, барлығы файл-серверге жалғанады.
Әр жұмыс станция өзіндік дискілік операциондық жүйе басқаруымен жұмыс
істейтін кәдімгі дербес компьютер. Бірақ та автономды ДК қарағанда оның
құрамында желілік интерфейс платасы болады және ол файл-сервермен кабель
арқылы жалғанады. Сонымен қатар, жұмыс станциясы желі қабы деп аталатын
арнайы программаны қосады, ол файл-сервермен, басқа да жұмыс
станцияларымен, әр түрлі желі құрылғыларымен ақпарат алмасуына көмектеседі.
Қап жұмыс станцияларға файл-серверде сақталған программалар және
файлдарды қолдану мүмкіндігін береді.
2 Арнайы бөлім
2.1 Желі құрылымын жоспарлау
Компьютерлік желі
Компьютерлік желі дегеніміз бір территорияда орналасып, бір байланыс
жолына қосылған бірнеше компьютерлер. Қазіргі компьютерлік желілер – бұл
клиент-сервер компьютерлік модель негізінде жасалған, бір мекеме ішінде
орналасатын локальды компьютерлік желілер (Local Area Network). Желілер
жалғануы екі байланысы бар компьютермен және олардың арасындағы жолдан
тұрады. Сымсыз технологияларды да қолданып, желі құруға болады.
Клиент-сервер моделінде желідегі байланыс екі ауданға бөлінеді: клиент
жағына және сервер жағына. Анықтама бойынша, клиент ақпаратты серверден
сұрайды. Сервер клиенттың сұранысын орындайды. Көбінесе бұл модельде әр жақ
сервердың да, клиенттің де қызметін атқара алады. Компьютерлік желіні
құрғанда өзінің корпоративті желісіне қажетті программалық қамсыздандыру
мен құрылғыларды анықтайтын әр түрлі компоненттерді таңдап алу керек.
Компьютерлік желі – бұл қазіргі заманғы инфрақұрылымның бөлінбейтін
бөлігі, ал корпоративті желі – бұл оның ішінде қолданылатын бір ғана
бөлігі, сондықтан, ол желі компоненттерін таңдау кезінде басты әсер ететін
фактор болмау керек. Корпоративті желіге қажетті компоненттер бар
компьютерлік желіге әсер етпей, оның жалғасуы болу керек және
архитектураның сандық өзгеруіне әкелмеуі тиісті.
Желіні басқару тәсілі
Әр фирма өздерінің жұмыс бабтарына қарай желінің конфигурациясына
қоятын талаптары болады. Біріншіден, желіде неше адам жұмыс істейтінін
анықтау керек. Желіні құру кезіндегі келесі кезеңдер осы шешімге
байланысты болады.
Жұмыс станциялар саны да жұмысшылар санына байланысты. Келесі фактор
фирманын иерархиясына байланысты. Көлденең құрылымды фирмалар үшін, яғни
бір бірінің мәліметтеріне рұқсат қажеттілігі болса, онда оларға қарапайым
бір дәрежелі желі тиімді.
Ал тігінен құрылымды фирмаларға, яғни қай жұмысшы және ақпаратқа
рұқсаты болу керектігі белгілі кезде, оларға желінің басқа қымбат,
оңашаланған серверлі түрі тиімді келеді. Тек осы желіде ғана рұқсат
құқығын әкімшілік ету мүмкіндігі қажет болады (2.1 сурет).
2.1 сурет. Торап түрін таңдау.
Берілген жағдайда, мекемеде 15 жұмыс станциялары бар және оларды бір
корпоративті жүйеге біріктіру керек. Сонымен қатар олар келесі топтарға
біріктірілген:
- мекеме директоры – 1 жұмыс станциясы;
- тікелей бағындырылған бөлім – 2 жұмыс станциялары;
- іс жүргізуші (бухгалтерия) - 2 жұмыс станциялары;
- 3 бөлімшеде – 1 жұмыс станция;
- қалған бөлімшелерде 2 жұмыс станциялардан керек.
Желі түрін таңдау схемасы бойынша бұл жағдайда сервердың құрылуы жөн.
Өйткені, бізде ақпаратқа шектеулі рұқсаты бар вертикальды құрылымды мекеме.
Алдын ала схемасын құрастыру жоспарлаудың негізгі кезендерінің бірі
болады. Осы кезде желінің түріне сәйкес, кабельдік сегменттің ұзындығын
шектеуі туралы сұрақ туындайды. Осы жағдай кішкене офистерге маңызды
болмауы да мүмкін, бірақ егер де желі бірнеше қабаттарды алса, онда басқа
қиындықтар болады. Мұндайда қосымша репитерлерды орнату керек.
Бөлмелердегі желі орналастыру жоспары
Бөлмелер жоспары желі топологиясын таңдау кезінде өте үлкен әсер етеді
(2.2 сурет).
Серверды орналастыратын орын анықтағаннан кейін, қанша кабель керек
екендігін есептеу қажет.
Серверды орналастыру
Бір дәрежелі желіні құруға қарағанда, серверы бар ЛЕЖ орнату кезінде
тағы бір сұрақ туындайды – ол серверды қай орынға орналастырылуы дұрыс
болатындығы.
Орынды таңдаған кезде бірнеше факторлар әсер етеді:
- сервердың шу дәрежесі жоғары болғандықтан, оны басқа жұмыс
станцияларынан алшақ орналастыруы дұрыс болады;
- серверге техникалық қызмет көрсету үшін әрқашан рұқсат болуын
қамтамасыз ету керек;
- ақпаратты қорғау үшін серверге рұқсатты шектеу керек.
Сонымен, бөлмелерді қайта құру қажеттілігі жоқ, жоғарғы шу изоляциясы
бар, құлып салынатын, бөлек бір кішкене бөлме таңдалды. Өйткені, бұл
бөлмеде шу дәрежесі төмен, басқа бөлмелерден алшақ орналасқан, сондықтан
серверге рұқсат шектеулі болады.
Желілік архитектура
Желілік архитектура – бұл топология, рұқсат тәсілдері, жұмыс істейтін
желіні құру үшін қажетті стандарттар үйлесімдіктері.
Топологияны таңдағанда, алдымен ЛЕЖ құрылатын бөлменің жоспары әсер
етеді. Сонымен қатар, желілік құрал-жабдықтарды алуына және орнатуына
кететін шығындары да фирма үшін үлкен мәні бар.
Жұлдызша түріндегі топология өз бетінше өнімді құрылым болып келеді,
әр компьютер, сонымен қатар сервер де, орталық концентратормен (НАВ) кабель
арқылы бөлек сегмент болып жалғанады.
Бұл желінің негізгі артықшылығы – ол кейбір ДК пайда болатын
ақаулықтарға немесе желілік кабельдің үзілуіне байланысты болатын
ақаулықтарға төзімділігі. 2.3 суретте мекемедегі желілік топологиясы
келтірілген.
2.3 сурет. Мекемедегі желілік топология.
Локальды жүйелерде ақпарат алмасудың негізгі мінездемесі оның рұқсат
тәсілдері (access methods) болып келеді. Ол әр жұмыс станцияларының желілік
ресурстарға рұқсат алу және мәлімет алмасу тәртібін жариялайды. CSMACD
(ағылшынша Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection) тәсіл
көмегімен барлық компьютерлердің желіге бірдей рұқсаттары болады. Әр жұмыс
станциясы мәлімет жіберуден бұрын жол бос екендігін анықтайды. Мәлімет
жіберу аяқталған соң, әр жұмыс станциясы жіберілген ақпарат өз адресы
бойынша жеткендігін анықтайды. Егер керісінше жауап келсе, онда түйін
ақпаратты өз адресы бойынша қабылданған туралы мәлімет келгенше, қайтадан
сұраныс жібереді.
Бұл тәсіл кішкентай немесе орташа желілерге тиімді болғандықтан, ол
осы мекеме үшін тиімді. Сонымен қатар, осы мекемеге келетін Ethernet
желілк архитектурасы дәл осы рұқсат тәсілін қолданады.
Қазіргі кезде оралмалы жұп негізіндегі кабель қолданатын технология ең
белгілі болды. Мұндай кабель салынған кезде қиындықтар болмайды.
Оралмалы жұп негізіндегі желі, жіңішке немесе жуан коаксиальды
кабельмен салыстырғанда, жұлдызша түріндегі топологияда қолданылады.
Жұлдызша тәрізді топология құру үшін көп кабель қажет (бірақ оның бағасы
төмен). Егер де бір немесе бірнеше станциялар жұмыстан шығып қалса, ол
бүкіл желінің жұмысына кедергі келтірмейді. Бірақ та егер хаб бұзылса, онда
ол оған қосылған барлық құрылғы жұмыстарын әсер етеді.
Бұл нұсқаның тағы бір артықшылығы - ол желіні кеңейту қарапайымдылығы.
Өйткені, қосымша хаб (4 дейінгі тізбектеліп қосылған хабтар) пайдалану
кезінде көп (1024 дейін) жұмыс станцияларын қосу мүмкіндігі болады.
Экрандалмаған оралмалы жұп қолданған кезде концентратор мен жұмыс станция
арасындағы сегмент ұзындығы 100 м аспауы керек, бірақ бұл шарт мекемелерде
сақталмайды.
Желілік ресурстар
Желілік ресурстарын (принтер, факс, модем) бірлесе отырып пайдалану
желі жоспарлау кезіндегі келесі маңызды аспект болып саналады.
Берілген ресурстар бір дәрежелі желілерде ғана емес, сервер
белгіленген желілерде де қолданылады. Бірақ бір дәрежелі желіде оның
кемшіліктері көрініп қалады. Айтылған компоненттермен жұмыс істеу үшін,
оларды жұмыс станцияларына қосу немесе оған перифериялық құрылғылар қосу
керек. Осы станция өшірілсе, онда компоненттерге пайдаланушылардың рұқсаты
болмай қалады.
Желілік сервер ешқашан өшірілмейді, егер техникалық қызмет керек
болып қалмаса ғана. Осылайша, жұмыс станциялардың желілік периферияға
тәуліктің барлық уақытында рұқсаты қамтамасыздандырылған.
Мекемеде 10 принтер бар: әр бөлек бір бөлмеде. Әкімшілік жұмысшыларға
қолайлы жұмыс жағдайын жасау үшін осындай шығындарға барды.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..4
1 Жалпы бөлім
1.1 Құрылымданған кабельдік жүйелердің пайда
болуы ... ... ... ... ... .9
1.2 OSI (Open System Interconnection) базалық
моделі ... ... ... ... ... ... ..11
1.3 Жүйелік құрылғылар және коммуникация құралдары ... ... ... ...16
1.4 Есептеуіш желілердің топологиялары ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
1.5 Файл-серверлер және жұмыс станциялары ... ... ... ... ... ... ... 31
2 Арнайы бөлім
2.1 Желі құрылымын жоспарлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32
2.2 Корпоративті компьютерлік желілерінің құрылымы ... ... ... ... .47
2.3 Негізгі административтік блоктар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48
2.4 Желідегі ақпаратты қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51
3.Негізгі бөлім
3.1 Macromedia Flash MX 2004 технологиясына жалпы
сипаттама ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...56
3.2 Программа
листингісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 64
4.Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .66
5. Қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау ... ... ... ... ... ... ...75
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..90
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .91
Қысқартылған
сөздер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...92
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .9 3
Кіріспе
"Компьютер" – деген сөз "есептеуші" - деген ұғымды білдіреді.
Деректерді өңдеуді автоматтандыру яғни есептеуге арналған құрылғы, оның
ішінде есептеу жұмыстары - өте ерте кезде пайда болды. Компьютердегі
есептеулер тас құмалақтар, есептеу таяқшалары пайдаланылды. 1500 жыл бұрын
(мүмкін одан да бұрын) есептеулерді жеңілдету үшін счеттар пайдалана
бастады.
1642 жылы Блез Паскаль сандардың қосындысын есептеу үшін механикалық
құрылғы ойлап тапты. 1673 жылы Готфрид Вильгельм Лейбниц (арифмометор
құрастырды) төрт арифмометрлік амалдарды механикалық түрде есептеу
мүмкідігін беретін арифметр құрастырды. 18-ғасырдан бастап арифмометикалыр
кезінен пайдалана басталды. Оларды артериалдық атауға арналған өте күрделі
баллитикалық есептеулер жүргізілді. "Есептеуші адам"- деген мамандық
енгізіліп, ол өте тез берілген нұсқаулар бойынша жұмыс жасайтын болған (бұл
нұсқаулар программа деп атаған). Көп есептеулер өте жәй жүргізіліп, кей
жағдайларда бір есептеуді жүргізу үшін минималдарды бірнеше апта, кейде
тіпті ойлап жұмыс жасауға тұра келген. Оның негізгі себебі минималдармен
жұмыс жасағанда, орындалатын амалдарды талдау және есеп жауаптарын жазып
тұруы адамның қолымен орындалған,-ал оның жылдамдығы белгілі.
18-ғасырдың бірінші жартысында ағылшын математигі Чарльз Бэббидж
адамның көмегінсіз есептеулер жүргізуі тиіс, әмбебап есептеуші құрылғы-
аналитикалық машина құрастыруға кірісті. Бұл үшін машина перфокарта қатты
қағаздан (ақпарат бастырылған, арнайы тесіліп, жасалған карталар, олар сол
кезде тоқыма станоктарында кеңінен пайдаланған) көмегімен еңгізілген
программаны орындау керек болды және берілген деректермен аралық
нәтижелерді сақтап қоюға арналған қойма жаңа терминде-жады деп аталатын
болу керек болды. Бэббидж аналитикалық машина жасау жұмысын аяғына дейін
жеткізе алмады, өйткені ол сол уақыттың техникасына қарағанда өте күрделі
болды. Дегенімен ол барлық негізгі зерттеулерді құрастырып, олардың
негізінде 1943жылы америкалық Говорд Эйкен осы Бэббиджд жұмысшыларының
негізінде және 20 ғасырдың техникасы жетістігінің-электромеханикалық
негізінде- ІBM фирмасының мекемесінде ”Марк-1”,-атты осындай машина
құрастырды. Бұданда ертерек-1941жылы аналитикалық машина құрастырған неміс
инженері Конрау Цузе Бэббидж зерттеулерін іске асырды. Сол жолдары әсіресе
есептеулердің автоматтандыру қажеттілігін (оның ішінде әскери қызметтегі
қажеттілік баллистикалық, гиптографиялық және т.б.) сонша өсіп, Эйкенмен
Цузе құрастырған машиналар сияқты есептеуіш құрылғыларды құрастырушы
бірнеше зерттеушілер топтары бір мезгілде жұмыс жүргізді. 1943 жылынан
бастап Джон Мачли мен Преспер Экара басқарған мамандар тобы АҚШ-та осы
сияқты машинаны хреле негізінде емес Электрон шамдар негізінде құрастыра
бастады. Олардың құрастырған машинасы ENІAC-деп аталып, Марк-1 машинасынан
мың рет тез жұмыс жасаған, бірақ оның программасын еңгізу үшін бірнеше
сағат бойы, кейде типті бірнеше күн бойы тоқсымдарды керектідей қылып
жалғау керек болған. Программа еңгізу процессін жеңілдету үшін, Могли мен
Экрит еңгізілген программасы жадыға сақтап қоюуға болатын, жаңа машина
құрастыра бастаған. 1945жылы бұл жұмыстарға белгілі математик Джон Фон
Нейман да араласқан. Ол есептеуіш әмбебап құрылғылардың, яғни компьюрлердің
жұмыс жасауының жалпы принципін жәй және түсінікті қылып сипаттаған.
Фон Нейман принципі бойынша құрылған біренше компьютер ағылшын
зерттеушісі Морис Уилкспен 1949жылы құрастырған. Содан бері қарай
компьютерлер өте күрделі де маңызды жұмыстарды атқарып, сапасымен
жылдамдықтары күшейген, бірақ олардың көбісі дерлік сол Фон Нейман 1945
жылы жасалған докладындағы принциптер негізінде құрылған.
40-шы және 50-ші компьютерлері үлкен жолдарда орналастырылған
электрондық құрылғылардан тұратын шкафтар түрінде болған. Мұндай үлкен
құрылғылардың бағалары да үлкен болған, сондықтан бұндай компьютерлерді тек
өте ірі компаниялар мен мекемелер ғана сайын алалатын болған. Дегенмен
тұтынушылар (сатып алушылар)
санын арттыру үшін компьютер жасайтын және оның электрондық
құрылғыларын жасайтын фирмалар өз өнімдерін тез, ықшам және арзан қылып
шығаруға тырысқан. Заманның осы саладағы техника мен технологиялар
жетістіктерінің арқасында бұл жұмыстарды орындауда өте үлкен жетістіктерге
қол жеткізілген.
Транзисторлар
Компьютердің сырт пішіннің кішірейтіліп ықшамдалуына жасалған бірінші
қадам 1948 жылы шыққан транзисторлардың кішкене ғана, компьютердегі
электрондық шамдардың орнында пайдалануға болатын құрылғылардың артқысында
мүмкін болған. 50-ші жылдардың екінші жартысында осы транзисторларды
негізінде құрылған копьютерлер пайда бола бастаған. Олар электро- шамдық
(лампалық) компьютерден жүз еседен кіші көлемді болып, өнімдіктері сол
қалыпта қалған. Тек компьютердің бірақ құрылғысы жады блогында
транзисторларды пайдалану мүмкіндігі болмаған, бір-ақ ол жадтар блогының
орнына сол кезде пайда болған магниттік жүрекшелерден тұратын жадтар
схемасы пайдаланылған.
Интегралдық схемалар
60-шы жылдардың ортасында компьютер көлемін кішірейтуге арналған тағы
бір қадам ойлап табылған-ол интегралдық схемалар. 1968 жылы Burroughs
фирмасы интегралдық схемалар негізінде құрылған бірнеше компьютер
шығарған, ал 1970 жылы Іntel фирмасы жадтың интегралды схемасын сата
бастаған.
Микропроцессорлар
Сол жылы дербес компьютердің пайда болу жолында тағы бір өте
негізгі қадам жасалынған,- сол Іntel фирмасынан Маршин Эдворд Хофф
атқаратын функциясы үлкен ЭЕМ-дың орталық процессорының жұмысына сәйкес
келетін интегралдық схемасын ойлап тапқан. Осылай 1970 жылдың соңында
сатуға шығарылған Іntel -4004 микропроцессоры пайда болған.
Сонымен 1975 жылы Іntel – 8080 микропроцессоры құрылғаннан кейін
компьютерлер “Дербес” ,- деп атала бастаған.
Дербес компьютерлердің кеңінен пайдаланылатын түрі олардың толық күші
әрдайым ұлғайып пайдалану орындары кеңейтілуде. Дербес компьютерлер
желілерде біріктіріле алады да, ол 10-даған және 100-деген жылдар
пайдаланушыға ақпараттармен алмасуға, бірмезгілде ортақ деректер қоймасын
пайдаланып, жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Электрондық пошта құралдары
компьютер пайдаланушыға телефондық желілермен бөтен қалаларға жібере алады
және өт ірі банктерде ақпараттар ала алады.
Дегенмен дербес компьютер ақпаратты өңдеу мүмкіндіктері әлі де төмен
де шектелген. Жиі кездесеті жіктеулер – ол өңделетін ақпараттар көлемі,
есептеу жылдамдықтары болып табылады.
Супер компьютерлердің жұмыс жылдамдықтары өте жоғары болады және
олардың есептеу мүмкіндіктері өте үлкен. Бұндай супер компьютерлер бір-
біреулеп ғана шығарылады, олардың құрылымында ғылым мен техниканың ең
жаңа жетістіктері пайдаланылады. Супер компьютер аэродинамикада,
метеорлогияда, космостық және физикалық зерттеулерде, экономикалық және
финанстық басқару жұмыстарында орындалатын күрделі есептеулерде
пайдаланылады. Өз даму жолының соңғы 50 жылында компьютерлер икемсіз дөрекі
электрондық монстрлардан күшті және күрделі, икемді, ыңғайлы және әрбір
адам сатып ала алатын құралға айналды. Компьютер ХХ ғасырдың жалпы дамуының
символы болып табылады.
Адамға неғұрлым үлкен және ауқымды ақпараттарды өңдеу керек болған
сайын, соған сәйкес оларды өңдеуге арналған құрылғылар мен компьютерлер
жаңарып жақсара бастайды.
Бұл дипломдық жұмыста көптеген желі түрлерімен бір мекеменің локальды
есептеуіш желісін құру проблемасы қарастырылған.
Бұл ұсынылған жұмысының іске асырылуы мекеменің ішіндегі қағаз
түріндегі құжат айналымын азайтады, еңбектің өнімділігін көтереді,
ақпаратты өңдейтін уақытын азайтады. Сондықтан, жаңа экономикалық және
инвестициялық жобаларды құраcтыру және оларды іске аcыру үшін қосымша
уақыт ресурстары пайда болады. Сонымен, осы корпоративті жүйені енгізу
арқылы тиімділік проблемасы шешіледі.
Бұл ұсынылған жұмысты енгізу және Internet глобальды жүйеге қосылу
арқылы мекемеде шексіз ақпарат алу мүмкіндіктері, биржалық және финанстық
жаңалықтарды тез арада алу мүмкіндіктері пайда болады.
Бірақ та компьютерлерді бір локальды есептеуіш жүйеге қосуының өз
қиындықтары да болады. Мекемедегі бір бөлімше ешкімге жарияланбайтын
ақпаратпен жұмыс істейді, сондықтан бұл ақпаратқа басқалардын рұқсаты
болмауы керектігінен, локальды есептеуіш желілерде (ЛЕЖ) ақпаратты қорғау
проблемасы пайда болады.
Сондықтан, ЛЕЖ мәліметтерді жоғары дәрежеде қорғайтын болып жобалану
қажет. Сонымен бірге есте болу керек, мұндай әрекеттерден пайдаланушылар
мен жүйе администраторлардың жұмыстарына кедергі болмағаны жөн.
1 Жалпы бөлім
1.1 Құрылымданған кабельдік жүйелердің пайда болуы
1990 жылдар бастарынан бастап өнеркәсіптік өнімнің құрылымданған
кабельдік жүйелер (ҚКЖ) деген жаңа түрі дамыды. Оларды көптеген
электрондық, коммуникациялық және электротехникалық компаниялар шығара
бастады. Әр түрлі қосылғыштар, кабельдер, басқа да әр түрлі құралдар,
конструкциялық құрылғылар және аксессуарлар өңдіретін фирмалар пайда болды.
Кабельдік жүйелердің пайда болуы 1984-89ж. келеді. Бұл саланың
өркендеуі 1991ж. EITTIA568 стандарты және осыған қарасты құжаттар
қабылданғаннан кейін басталды. Бұл стандартта ҚКЖ-нің әр түрлі
мүмкіндіктері қаралған және де стандарттың ары қарай дамуы мыс жұбынан
және волоконды-оптикалық кабельдерден жасалған өткізгіштер номенлатурасын
кеңейтетін ұсыныстар берілуіне, мультимедиялық қосымшаларының мәліметтерді
өткізу жылдамдығы 2 Гбитс дейін жеткізетін керекті өткізу жолы ортасын алу
мүмкіндігіне бағытталған.
Локальды есептеуіш желі (ары қарай ЛЕЖ) – бұл әр түрлі ресурстарды:
принтерлер, файлдар, дискілер және т.б. ортақ пайдалану үшін екі немесе
одан да көп компьютерлерден жиналған желі. Осы есептеуіш жүйелер бізге
бірнеше пайдаланушылардың программаларды және деректер базасын бір уақытта
пайдалану мүмкіндіктерін берді.
Локальды есептеуіш желі түсінігі (ағылшын – LAN – Local Area Network)
әр жерде орналасқан, өзара коммуникациялық құрылғылармен байланысып тұратын
бірнеше компьютерлік жүйелерден тұратын, аппаратты-программалық іске
асыруларына жатады.
Өндірістік тәжірибеде ЛЕЖ өте үлкен қызмет атқарады. ЛЕЖ арқылы әр
түрлі ара қашықтағы жұмыс орындарында орналасқан және де программалық
құралдар мен ақпараттарды бірлесе пайдаланатын дербес компьютерлер жүйеге
біріктіріледі. Жұмысшылардың жұмыс орындары оңаша қалмай, бір жүйеге
бірлеседі. Дербес компьютерлердің жүйелік біріктірілуін ішкі есептеуіш
жүйе негізіндегі түрінің артықшылықтарын қарастырайық.
Ресурстардың бөлінуі.
Ресурстардың бөлінуі ресурстардың экономикалық жақтан тиімді
пайдалануына әкеледі, мысалы, әр жақтағы жұмыс станциялардан қосылған
лазерлік басып шығару құрылғылар сияқты перифериялық құрылғыларды басқару.
Мәліметтердің бөлінуі.
Мәліметтердің бөлінуі ақпарат керек кезінде әр түрлі перифериялық
жұмыс орындарындағы мәліметтер базасына рұқсат және басқару мүмкіндігін
береді.
Программалық құралдардың бөлінуі.
Программалық құралдардың бөлінуі бір уақытта бірнеше орнатылған
программалық құралдарын қолдану мүмкіндіктерін береді.
Процессор ресурстарының бөлінуі.
Процессор ресурстарының бөлінуі желіге кіретін басқада жүйелердің
ақпаратты өңдеу үшін керекті есептеуіш қуатын бірлесе отырып қолдану
мүмкіндігін береді. Бұл мүмкіндік мәні келесіде, бар ресурстарға бірдей
жабылмай, ал әр жұмыс станцияларындағы арнайы процессор арқылы жұмыс
істеу.
Көп пайдаланушы режимі
Жүйенің көп пайдалану режимы бір уақытта бұрынғы орнатылған қолданбалы
программалық құралдарды ортақтаса қолдануына көмектеседі, мысалы, егер
пайдаланушы бір тапсырма орындап жатса, онда өтіп жатқан жұмыс келесі жолға
жылжытылады.
Бір ЛЕЖ компьютерлік жүйелерге арналған бір стандартта жұмыс істейді –
ол Open System Interconnection (OSI) стандарты.
1.2 OSI (Open System Interconnection) базалық моделі
Бір бірімен араласу үшін адамдар бір ортақ тілді қолданады. Егер олар
бір бірімен сөйлесе алмаса, онда ақпарат алмасу үшін арнайы көмекші
құралдарды қолданады.
Егер ақпарат жіберушіден алушыға жіберілсе, онда жоғарыдағы
келтірілген мысалдар осыған келеді.
Ал мәліметтер алмасу процессін қозғалысқа келтіру үшін мәліметті
бірдей кодтайтын және өзара байланысқан машиналарды қолданған. Ақпарат
алмасатын байланыс жолдарындағы мәліметті бір түрде көрсету үшін
Халықаралық стандартизация ұйымы (ағылшынша - ISO (International Standarts
Organization) құрылған.
ISO халықаралық коммуникациялық протокол моделін құрастыру үшін
арналған, мұның ішінде әр түрлі халықаралық стандарттар құрастыруға болады.
Дұрыс және нақты түсіну үшін оны жеті дәрежеге бөлеміз.
Халықаралық стандарттау ұйымы ашық жүйелермен өзара байланысу базалық
моделін (Open System Interconnection- OSI) құрды. Бұл модель мәліметтерді
жіберу үшін арналған халықаралық стандарт болып келеді.
Модель жеті бөлек деңгейлерден тұрады.
1 деңгей. Физикалық – ақпарат жіберетін биттік протоколдар.
2 деңгей. Каналды – кадрлерді қалыптастыру, ортаға жету рұқсатын басқару.
3 деңгей. Желілік – маршрутталау, мәлімет құйылымын басқару.
4 деңгей. Транспорттық – әр түрлі ара қашықтағы процесстермен өзара
байланысын қамтамасыз ету.
5 деңгей. Сеанстық - әр түрлі ара қашықтағы процесстермен диалог құру.
6 деңгей. Мәлімет беру – жіберілген мәліметтердің талдау (интерпретация).
7 деңгей. Қолданбалы – пайдаланушылық мәліметтерді басқару.
Мұның негізгі идеясы келесіде, әр дәрежеге арнайы маңызды роль
берілген, соның ішінде транспорттық дәрежеге де. Осының арқасында мәлімет
алмасу бір ортақ мәселесі бірнеше оңай көрінетін мәселелерге бөлінеді. Бір
жоғарыдағы дәрежені бір төменде орналасқан дәрежемен байланыстыратын арнайы
келесімдерді протокол деп атайды.
Пайдаланушыларға тиімді басқару керектігінен, есептеуіш торап жүйелері
комплекстік құрылымды болады және олар пайдаланушылар мәселелерінің өзара
жұмысын жинақтайды.
Жоғарыда келтірілгенге қарап, пайдаланушылық қолданбалы дәрежеде
орындалатын, административтік қызметтері бар келесі дәрежелі модель
шығаруға болады.
Базалық модельдің бөлшектелген дәрежелері мәліметтер көзінен төменге
(7 дәрежеден 1 дәрежеге дейін) және мәлімет қабылданушыдан жоғары (1
дәрежеден 7 дәрежеге дейін) жаққа жүреді. Пайдаланушылар мәліметтері
дәреженің өз спецификалық атауымен төмендегі соңғы дәрежеге жеткенге дейін
жіберіледі. Қабылданушы жақта келген мәліметтер талданады, сонан кейін өз
қажеттілігне қарай, ақпарат пайдаланушы прикладной дәрежеге жіберілу үшін
төменгі дәрежеге кетеді.
1 деңгей. Физикалық.
Физикалық деңгейде жүйедегі физикалық байланыс үшін керекті электрлік,
механикалық, қызметтік және процедуралық параметрлер анықталады. Физикалық
байланыс және де одан ажыратылмайтын эксплуатациондық дайындығы 1-ші
дәреженің негізгі қызметі болып келеді. Физикалық дәреженің стандарттары
V.24 MKKTT (CCIT), EIARS 232 және X.21 ұсыныстарын қолданады. ISDN
(Integrated Services Digital Network) стандарты болашақта мәлімет жіберу
қызметіндегі негізгі рольды атқарады. Мәлімет жіберу ортасы ретінде үш
желілі мыс сымы (экрандалған орамды жұп), коаксиальды кабель, оптоволоконды
өткізгіш және радиорелелік сызық пайдаланылады.
2 деңгей. Каналды.
Каналды деңгей 1-ші деңгейден келген мәліметтерден кадр деп аталатын
кадрлер тізбегін қалыптастырады.
Бұл деңгейде бірнеше ЭЕМ пайдаланатын, өткізілетін ортаға рұқсатын
басқару, синхрондау, қателерді табу және оларды түзету жұмыстары жүреді.
3 деңгей. Желілік.
Желілік деңгей есептеуіш желідегі екі абонент ортасындағы байланысты
орнатады. Қосылу бағдарлау қызметі арқылы болады, бірақ та осы қызмет үшін
пакеттегі тораптық адрес қажет. Желілік дәреже қателердің өңдеуін,
мультиплекстеуін, мәліметтер ағынының басқаруын қамтамасыз ету керек. Х.25
МККТГ ұсыныстары бұл дәрежеге жататын ең белгілі стандарт.
4 деңгей. Транспорттық.
Транспорттық деңгей екі өзара жұмыс істейтін пайдаланушылық процесстер
арасында үзілмейтін мәлімет алмасуын қамтиды. Алмасу сапасы, қателіксіз
жіберілуі, есептеуіш желі тәуелсіздігі, бір жақтан екінші жаққа жіберу
сервисы, шығындар минимизациясы және байланыс адресациясы мәліметтерді
үзілмей және қателіксіз жіберуіне кепілдік береді.
5 деңгей. Сеанстық.
Сеанстық деңгей байланыстың бір сеансының қабылдануын, жіберілуін және
берілгенін үйлестіреді. Үйлестіру үшін бар мәліметтердің жіберуін
қамтамасыз ететін жұмыс параметрлерін бақылау, аралықты жинақтаушылардың
ағынының басқару және диалогты бақылау қажет. Сонымен қатар, сеанстық
деңгей парольдер басқару, жүйе ресурстарын пайдалану төлемін есептеу,
диалог басқару, синхрондау және төмен орналасқан деңгейлердегі қателіктер
салдарынан бұзылғаны үшін сеанстағы байланысын жою қызметтерін атқарады.
6 деңгей. Мәліметтерді көрсету.
Мәліметтерді көрсету дәрежесі мәліметтерді интерпретациялау үшін
арналған, тағы да пайдаланушылық прикладной уровеньге арналған мәліметерді
дайындау үшін де. Бұл дәрежеде кадрлерден, экрандық форматқа немесе басып
шығаратын құрылғыларға жіберілетін мәліметтерге өңделеді.
7 деңгей. Қолданбалы.
Бұл деңгейде пайдаланушыға қажетті өңделген ақпарат беру керек. Бұл
жұмысты жүйелік немесе пайдаланушылық қолданбалы программалық қамсыздандыру
да атқара алады.
Ақпаратты коммуникациялық жолдар арқылы жіберу үшін мәліметтер бір
бірінен кейін жүріп отыратын биттер (0 және 1 көмегімен екілік кодтау)
тізбегіне айналдырылады. Жіберіліп отырған алфавитті-сандық белгілер биттер
комбинациясы арқылы көрсетіледі. Биттік комбинациялар 4-, 5-, 6-, 7- немесе
8-биттік кодтары бар арнайы кодтық кестеде орналасқан.
Кодтағы көрсетілген белгілер саны кодта пайдаланылатын биттер санына
байланысты, мысалы: 4 биттен тұратын код ең көбі 16 мәнді болады, 5 биттік
код – 32 мәнді, 6 биттік – 64 мәнді, 7 биттік – 128 мәнді және 8 биттік –
256 алфавитті-санды белгілермен көрсетіледі.
Бірдей есептеуіш жүйелер және әр түрлі компьютерлер ақпарат алмасу
кезінде келесі кодтар қолданылады:
Халықаралық дәрежеде символдық ақпаратты жіберу үшін 7 биттік кодтау
қолданылады. Бұл кодтау ағылшынның басты немесе жол әріптерін, сонымен
қатар негізгі арнайы символдарды кодтауға мүмкіндік береді.
Ұлттық немесе арнайы белгілерді кодтау үшін 7 биттік кодтау қолдануға
келмейді. Бұл белгілерді көрсету үшін 8 биттік кодты қолданады.
Мәлімет жіберу протоколдары келесі ақпаратты қажет етеді:
Синхрондау.
Синхронизация дегеніміз мәлімет блоктың басын және аяғын табу
механизмы.
Инициализациялау.
Инициализациялау дегеніміз екі өзара жұмыс істейтін серіктестер
арасындағы байланыс орнатылуы.
Блоктану.
Бұл жіберілген ақпараттың арнайы максималды ұзындықпен (блоктың басы
мен аяғындағы белгіленетін символдарды қоса отырып) блоктарға бөлінуі.
Адресациялау.
Бір бірімен жұмыс істеген кезінде ақпарат алмасу үшін қолданылатын әр
түрлі құрал-жабдықтарды теңдестіру (идентификация).
Қателерді табу.
Қателерді табу дегеніміз биттердің жұптылығын орната отырып, бақылау
биттерін есептеу.
Блоктарды номерлеу.
Блоктарды номерлеу қатемен жіберілген немесе жоғалтылған ақпаратты
табу үшін қажет.
Мәлімметтер ағының басқару.
Мәлімметтер ағының басқару ақпарат ағынының орналастыру және
синхрондау үшін қажет. Мысалы, егер құрылғы буферінде мәліметтерге орын
болмаса немесе перифериялық құрылғыларда (принтерлерде) мәлімет тез
өңделмей, сұраныстар көбейіп жатса.
Қалпына келтіру тәсілдері.
Мәлімет жіберу процессі үзілгеннен кейін қалпына келтіру тәсілдері
қолданылады. Ол ақпаратты қайталап жіберуге арналған бір арнайы күйге
келтіру үшін керек.
Рұқсат беру.
Мәліметтердің орнатылуы, бақылауы және басқарылуы осы қызметке
бағыныдырылады (мысалы, тек қана жіберу немесе тек қана қабылдау).
1.3 Жүйелік құрылғылар және коммуникация құралдары
Коммуникация құралдары ретінде негізі көбінесе оралмалы жұп,
коаксиальды кабель, оптоволоконды сызықтар қолданылады. Әр компьютерде
жүйелік плата орнатылу керек.
Кабель түрін таңдау кезінде келесі көрсеткіштер ескерілу керек:
- монтаждау және қызмет көрсету бағасы;
- ақпарат жіберу жылдамдығы;
- ақпарат жіберу қашықтығы көлемінің шектелуі;
- ақпарат жіберу қауіпсіздігі.
Ең негізгі қиындығы, ол бір уақытта осы көрсеткіштерді қамту.
Мысалы, ақпарат жіберуінің жоғарғы жылдамдығы ақпарат жіберу максималды
мүмкіндікті қашықтықпен шектеледі, бұл жағдайда тағы да ақпараттың кажетті
дәрежеде қорғанылуы қамтамасыз етілу керек. Жеңіл өсірілуі және кабельдік
жүйені оңай кеңейтуі оның бағасына әсерін тигізеді.
Жүйелік платаны таңдау кезінде жіберу жылдамдығы ескерілуі керек.
1. сурет. Қазіргі заманғы жүйелік плата.
Оралмалы жұп
Көбінесе оралмалы жұп деп аталатын оралмалы екіжелілі сымды
қосылғыш ең арзан кабельдік қосылғыш болып табылады. Ол ақпаратты 100
Мбитс дейінгі жылдамдықпен жібереді және өсіреді, бірақ та ол
кедергілерден қорғалмаған. 10 Мбитс ақпарат жіберу жылдамдықта кабельдің
ұзындығы 1000 м аспау керек.
Негізгі артықшылықтары оның арзан бағасы және кедергісіз орнатылуы.
Ақпараттың кедергілерден сақтау сапасын көтеру үшін көбінесе экрандалған
оралмалы жұп қолданады, яғни, коаксиальды кабельдің экраны сияқты
экрандалған қапқа салынған витая пара. Бұл әрекеттер витая параның бағасын
көтеріп, оны коаксиальды кабельдің бағасына дейін жеткізеді.
1.2 сурет. Оралмалы жұп.
Коаксиальды кабель
Коаксиальды кабель орташа бағалы болады, кедергілерден жақсы қорғалған
және де үлкен қашықтағы байланыс үшін қолданылады. Ақпарат жіберу
жылдамдығы 1 ден 10 Мбитс дейін, кейде 50 Мбитс дейін жетеді. Коаксиальды
кабель негізгі және кеңжолды ақпарат жіберу үшін қолданылады.
1.3 сурет. Коаксиальды кабель.
Кеңжолды коаксиальды кабель
Кеңжолды коаксиальды кабель кедергілерге төзімді, тез өсіріледі, бірақ
бағасы жоғары. Ақпарат жіберу жылдамдығы 500 Мбитс тең. 1,5 км қашықтыққа
базистік жиілікті ақпарат жіберу кезінде күшейткіш қажет, оны репитер
(қайталаңғыш) деп атайды. Сондықтан ақпарат жіберу ара қашықтық 10 км дейін
үлкейтіледі.
Шина немесе тал топологиялық есептеуіш желілер үшін коаксиальды
кабельдің ұшында келістірілген резистор (терминатор) болу керек.
Ethernet – кабелі
Ethernet – кабель 50 Ом толқынды кедергілі коаксиальды кабель болып
табылады. Оны тағы да жуан Ethernet (thick) немесе сары түсті кабель
(yellow cable) деп атайды. Ол 15 контактілі стандартты қосылуын
пайдаланады. Кедергілерге жоғарғы дәрежелі төзімді болғандықтан ол
коаксиальды кабельге қарағанда өте қымбат болады. Репитерсіз оның қашықтығы
500 м аспауы керек, ал жалпы қашықтығы – 3 000 м жуық. Ethernet – кабель
өзінің магистральды топология арқасында, ұшында бір жүктемелі резистор
ғана болады.
Cheapernet – кабелі
Ethernet – кабельге қарағанда Cheapernet – кабелі арзанырақ болады,
немесе оны жіңішке (thin) кабелі деп атайды. Бұл да 50 Омды ақпарат жіберу
жылдамдығы 10 млн битс дейінгі коаксиальды кабель.
Cheapernet – кабель сегменттерін жалғау үшін де репитерлер қажет.
Cheapernet – кабелі бар есептеуіш тораптардың бағалары төмен және өсіру
кезінде минимальды шағандар кетеді. Тораптық платаларды жалғау үшін аз
габаритті байонеттік разъемдер (СЗ-50) колданылады. Көмекші экрандалау
керек емес. ДК кабель арнайы қосылғыштар (Т-connectors) арқылы жалғанады.
Ол 1.4 суретінде келтірілген.
1.4 сурет. Қосылғыш.
Репитерсіз екі жұмыс станциялардың ортасындағы ара қашықтық көп болса
300 м болу керек, ал жалпы ара қашықтық 1000 м жуық болу керек.
Оптоволоконды жолдар
Оптоөткізгіштердің бағасы ең қымбат болып келеді, оларды тағы да
әйнектіволоконды кабельдер деп атайды. Олардың ақпарат жіберу жылдамдықтары
секундына бірнеше Гб болады, ара қашықтығы 50 км.
Сыртқы кедергілерді мүлдем сезбейді. Осы кездеге ЛЕЖ үшін қолданылатын
ең қымбат қосылғыш. Бұларды электромагниттік кедергілер болатын кезде және
репитерсіз үлкен ара қашықтықта қолданады. Оптоөткізгіштер ЛЕЖ жұлдыз
түріндегі қосылу арқылы біріктіріледі.
1.1 кесте. Ақпарат жіберу үшін арналған
үш ортаның көрсеткіштері.
Ақпарат жіберу орталығы
Көрсеткіштер
Екі сымды Коаксиальды кабель Оптоволоконды
кабель – кабель
оралмалы жұп
Бағасы Жоғары емес Жоғары Жоғары
Өсірілуі Өте қарапайым Қиындықтармен Қарапайым
Тыңдаудан қорғау Көп емес Жақсы Жоғары
Ақпарат жіберу орталығы
Көрсеткіштер
Екі сымды Коаксиальды Оптоволоконды кабель
кабель – кабель
оралмалы жұп
Жерге тұйықтану Жоқ Мүмкін Жоқ
проблемасы
Кедергілерге Бар Бар Бар
төзімді
Жоғарыда көрсетілген компоненттер негізінде ЛЕЖ құрастырудың бірнеше
принциптері бар. Ол принциптерді – топология дейді.
1.4 Есептеуіш желілердің топологиялары
Жұлдызша түріндегі топология
Жұлдызша түріндегі желі топологиясының принципі үлкен ЭЕМ саласынан
келген, онда бас машина ақпаратты өңдейтін негізгі түйін болып перифериялық
құрылғылардан мәліметтерді қабылдап алып және оларды өңдейді. Бұл принцип
мәлімет алмасу жүйелерінде қолданылады, мысалы RELCOM электрондық
почтасында. Бүкіл ақпарат екі перифериялық жұмыс орындары арасында
есептеуіш желінің орта түйіні арқылы алмасады. Бұл топология 1.5 суретінде
келтірілген.
1.5 сурет. Жұлдызша түріндегі топология.
Желінің өткізу қабілеті түйіннің есептеуіш қуаттылығымен анықталады
және де әр жұмыс станция үшін кепіл береді. Мәліметтердің бірі біріне
соқтығысы болмайды.
Кабельдік жалғану өте қарапайым болады, өйткені әр жұмыс станция
түйінмен байланысты. Егерде орталық түйін топология ортасында болмаса, онда
кабельдерді өткізу үшін жіберілетін шығындар өте жоғары болады.
Есептеуіш желілерді үлкейту үшін алдында орнатылған кабельдік
байланыстар жарамайды: жаңа жұмыс орнына желінің ортасынан бөлек кабель
өткізіледі.
Есептеуіш желілер топологиялары ішіндегі жұлдызша түріндегі топология
жоғарғы жылдамдықпен жұмыс істейді, өйткені жұмыс станциялар арасындағы
мәлімет жіберу орталық түйін арқылы тек жұмыс станицялары қолданатын бөлек
жолдармен өтеді. Бір станциядан басқа станцияға ақпарат жіберудің сұраныс
жиілігі басқа топологияларға қарағанда төмен.
Есептеуіш желінің өнімділігі біріншіден орталық файлдық серверге
байланысты. Егер орталық түйін жұмысы бұзылса, онда бүкіл желінің жұмысы да
бұзылады.
Орталық басқару түйін – файлдық сервер жарияланбайтын ақпаратты
қорғайтын механизм болып келеді. Бүкіл есептеуіш торап оның орталығынан
басқарылынады.
Сақиналы топология
Бұл топологияда жұмыс станциялары шеңбермен бір бірімен байланысады,
яғни, 1 жұмыс станицясы 2 жұмыс станциясымен, 3 жұмыс станициясы 4 жұмыс
станциясымен және т.с.
1.6 сурет. Сақиналы топология.
Соңғы жұмыс станциясы бірінші жұмыс станциясымен жалғанады.
1.6 суреттегі сияқты коммуникациялық байланыс шеңбер болып жабылады.
Егерде жұмыс станциялары шеңберден басқа жерде болса, онда бір жұмыс
станциядан келесі жұмыс станцияға дейін кабель жүргізу өте қиын және қымбат
болуы мүмкін.
Мәліметтер шеңбер бойымен үнемі жүріп отырады. Алдын ала шеңберден
сұраныс алып, жұмыс станциясы бір белгілі соңғы адрес бойынша ақпаратты
жібереді. Барлық станцияларға шеңбермен сұраныс жіберуге болады. Желіге
кіретін жұмыс станциялардың саны қаншалықты көп болса, соншалықты ақпарат
жіберу ұзақтығы да өседі.
Сақиналы топологияның негізгі проблемасы – ол әр жұмыс станциясы
ақпарат алмасуда өте белсенді қатысу қажеттілігі, ал егерде бір станция
жұмыстан шығып қалса, барлық желі жұмысы тоқтап қалады. Кабельдік
жалғануларда ақаулықтар тез қалыпқа келтіріледі.
Жаңа жұмыс станциясын қосу үшін аз уақытқа желіні өшіру қажеттілігін
туғызады. Өйткені қосу кезінде шеңбер ажыратылу керек. Есептеуіш желінің
ұзындығы шексіз, ол екі жұмыс станция арасындағы қашықтықпен анықталады.
1.7 сурет. Логикалық сақиналы тізбектің құрылымы.
Сақиналы топологияның арнаулы түрі болып логикалық сақиналы желі
табылады. Физикалық түрде ол жұлдызша түріндегі топологиялардың өзара
жалғасуы арқылы жасалады. Бөлек жұлдызшалар арнайы коммутаторлар
(ағылшынша Hub-концентратор) арқылы қосылады, орысша тілде оларды кейде
хаб деп атайды.
1.8 сурет. Хаб.
Жұмыс станциялар санына және кабель ұзындығына байланысты белсенді
және селқосты концентраторлары қолданылады. Белсенді концентарторлардың 4
тен бастап 32 станция қосу үшін арналған қосымша күшейткіштері болады.
Селқосты концентраторлар тармақталған құрылғы (тек 3 жұмыс станциялары үшін
ғана) болып келеді. Логикалық сақиналы топологиясында бөлек жұмыс
станциялардың басқарылуы да кәдімгі сақиналы желідеге сияқты жүргізіледі.
Әр жұмыс станцияларға өзіне тән адрес беріледі, осы арқылы
басқарылады. Жалғанудың үзілуі тек жанындағы түйін үшін болады, сондықтан
желінің тек аз жағдайларда ғана бұзылуы мүмкін.
Шиналық топология
Шиналық топологияда ақпарат жіберу ортасы бәрі бірге жалғанған түрде,
барлық станцияларға доступы бар коммуникациялық жол түрінде болады.
Тораптағы бүкіл жұмыс станциялары бір бірімен байланыса алады.
1.9 сурет. Шиналық топология.
Жұмыс станциялары кез келген уақытта, желінің жұмысын тоқтатпай-ақ,
жалғана немесе өшіріле береді. Есептеуіш желінің қызметі бөлек бір жұмыс
станция жағдайына тәуелді емес.
Стандарттық жағдайларда Ethernet шиналық желіде көбінесе жіңішке
немесе Cheapernet – кабелін қолданады. Өшіру немесе осы желіге қосылу
шинаның ажыратылуын қажет етеді, сондықтан ақпарат ағынының жүрісі бұзылып,
жүйенің жұмысын тоқтатады.
Қазіргі кездегі технологиялар селқостық штепсельдік коробкаларды
ұсынады, осылар арқылы есептеуіш желінің жұмысы кезінде жұмыс станцияларды
өшіріп, қосуға болады. Мысалы, бұл коробкалар 4 жұмыс станицялар үшін
арналған (1.10 сурет).
1.10 сурет. Штепсельдік қораб.
Коммуникациялық ортаны және желілің процесстерді үзбей жұмыс
станцияларды қосуға болғандықтан, ақпаратты тыңдау мүмкіндігі бар, яғни,
коммуникациялық ортадан ақпаратты тармақтап алуға болады. Мынадай коробка
арқылы жалғану үшін, арнайы RJ-45 қосылу разъемын алу керек. (1.11 сурет).
1.11 сурет. RJ-45 коннекторы.
Түзу ақпарат жіберетін ЛЕЖ-де ақпарат жіберетін бір ғана станция
болады. Мәліметтер соқтығыспау үшін көбінесе уақыт бөліну тәсілі
қолданылады, сол бойынша әр қосылған жұмыс станциялары белгілі бір уақытта
тек сол станция үшін ғана берілген канал бойымен ақпарат жібереді.
Сондықтан есептеуіш желінің өткізу қабілеті жоғары жүктемеде азаяды,
мысалы жаңа жұмыс станциялары қосылған кезде. Жұмыс станциялары шинаға ТАР
(ағылшынша ТАР – Terminal Access Point – терминал қосу нүктесі)
құрылғылары арқылы қосылады. ТАР коаксиальды кабельге жалғанудың арнайы бір
түрі.
Модульдік кеңжолды ақпарат жіберу ЛЕЖ-да әр түрлі жұмыс станциялары
керегінше ақпарат жіберу, қабылдау жиілігін алады. Жіберілген мәліметтер
арнайы жиілікте модульденеді, яғни ақпарат жіберу ортасы мен жұмыс
станциялар арасында модуляция және демодуляция үшін арналған модемдер
орнатылған. Кеңжолды ақпарат техникасы коммуникациялық ортада бір уақытта
көп көлемді ақпарат алмасу мүмкіндіктерін береді. Бұл жағдайда модемге
(аналогты және санды) қай ақпарат бірінші келіп түскені маңызды емес,
өйткені ол қай жағдайда болса да өңделеді.
Есептеуіш желілер топологияларының мінездемелері
Есептеуіш желілер топологияларының мінездемелері 1.2 кестеде
келтірілген.
1.2 кесте. Есептеуіш желілер топологияларының мінездемелері.
Топологиялар
Мінездемелері
Жұлдызша Сақина Шина
Кеңейту бағасы Төмен Орташа Орташа
Абоненттың қосылуы Селқосты Белсенді Селқосты
Бастартудан қорғауы Төмен Төмен Жоғары
Жүйе көлемі Барлығы Барлығы Шектелген
Тыңдаудан қорғауы Жақсы Жақсы Төмен
Қосылу бағасы Төмен Төмен Жоғары
Жоғары жүктемедегі Жақсы Орташа Төмен
жүйенің тәртібі
Нақтыуақыт тәртібінде Өте жақсы Жақсы Төмен
жұмыс істеу мүмкіндігі
Кабель өрбітілуі Жақсы Орташа Жақсы
Қызмет көрсетілуі Өте жақсы Орташа Орташа
ЛЕЖ тал тәрізді құрылымы
1.12 сурет. ЛЕЖ тал тәрізді құрылымы.
Осы сақина, жұлдызша, шина тәрізді белгілі есептеуіш желілер
топологиялардан да басқа, практикада аралас, тал тәрізді құрылым
қолданылады. Ол көбінесе жоғарыда аталған есептеуіш желілер топологиялар
комбинациясынан жасалады. Топология негізі бір нүктеде (түбір) орналасады,
сол жерде барлық ақпараттық коммуникациялық жолдар жиналады (1.12 сурет).
Тал тәрізді құрылымды есептеуіш желілер базалақ желілік құрылымдар
пайдалану мүмкіндігі жоқ жерлерде қолданылады. Көп санды жұмыс станцияларды
қосу үшін адаптерлық платаларға сәйкес желілік күшейткіштер немесе
коммутаторлар пайдаланылады. Бір уақытта күшейткіш қызметін атқаратын
коммутаторларды белсенді концентратор дейді.
Практикада олардың екі түрін қолданады: сегіз және он алты жолдарды
қосу үшін.
Ең көбі үш ғана станция қосылатын құрылғыны селқосты концентратор
дейміз. Селқосты концентраторды көбіне тармақтаушы ретінде қолданады. Оған
күшейткіш қажет емес. Селқосты концентратор үшін жұмыс станцияларды ара
қашықтығы бірнеше метрден аспауы керек.
Локальды желілердің желілік операционды жүйелері
Қазіргі заманғы Желілік Операционды Жүйелердің (Network Operation
System - NOS) басты бағыты – есептеуіш операцияларды жұмыс станцияларына
көшіру, мәлімет өңдейтін жүйелерді құру. Бұл ең алдымен ДК есептеуіш
мүмкіндіктерінің өсуімен және UNIX, OS2, Windows NT, Windows 9598 сияқты
қуатты көпмәселелі операционды жүйелерді енгізуімен байланысты. Сонымен
қатар, (OLE, DCE, IDAP) объектілі-бағытталған технологиялар енуі мәліметтер
алмасу ұйымдастыруын жеңілдетті. Бұл жағдайда NOS негізгі мәселесі жұмыс
станциялардың әр түрлі операционды жүйелерін біріктіру және көп мәселелер
үшін транспорттық дәрежені қамтамасыздандыру: мәліметтер базасын өңдеу,
мәлімет жіберу, желінің ресурстарын бақылау (directoryname service).
Қазіргі NOS желінің ресурстарын бақылау үшін үш негізгі жол бар.
Біріншісі – бұл объектілер кестесі (Bindery). NetWare 286 және NetWare
v3.1x операционды жүйелерде қолданылады. Мұндай кесте әр желінің файлдық
серверінде болады. Онда пайдаланушылар, топтар, олардың желі ресурстарына
рұқсаты жайлы ақпарат сақталады.
Егер желіде бір сервер ғана болса, онда жұмыстың осы түрдегі
ұйымдастырылуы дұрыс. Осы жағдайда бір ғана ақпараттық базаны анықтау және
бақылау керек.
Желілер, жаңа серверлер қосқан кезде, желінің ресурс атын басқару
мәселелер көлемі де көбейеді. Администратор әр сервердегі пайдаланушылардың
жұмысын анықтап, бақылап отыру керек. Желі абоненттері өз кезегінше қай
ресурс қай жерде орналасатынын білу керек, сондықтан осы ресурсқа кіру үшін
олар қажетті серверде тіркелу керек. Бірақ та, көп серверлерден тұратын
есептеуіш жүйелер үшін мұндай жұмыс ұйымдастырылуы келе бермейді.
Екінші жолы LANServer және LANManager жүйелерде қолданылады – Домен
структурасы (Domain). Желінің барлық ресурстары мен пайдаланушылары бір
топқа бірлестіреді. Доменды объектілер кестесі (Bindery) сияқты қарастыруға
болады, бірақ бұл кесте бірнеше серверлерге жалпы болады және сервердың
ресурстары барлық домендар үшін де жалпы болады. Сондықтан, пайдаланушылар
бұл желіге рұқсат алу үшін, доменге қосылуы қажет, осыдан кейін оған
доменның ресурстары, доменге кіретін барлық серверлердің және құрылғылардың
барлық ресурстарына рұқсат болады. Бірақ та бұл жолды пайдаланған кезде
пайдаланушылар, серверлер, сонымен қатар домендер саны көп желілік
жүйелерді құрған кезде өз қиындықтары болады, мысалы, желілерді тармақталып
ұйымдасқан мекемелер үшін. Бұл қиындықтар бірнеше домендердің басқарылуы
және бірлесе жұмыс атқаруларымен байланысты.
Үшінші жол – директория атауларының қызметі немесе каталогтарда
(Directory Name Services - DNS) мұндай кемшіліктер болмайды.
Желінің барлық ресурстары: тораптық басып шығарылуы, мәліметтер
сақталуы, пайдаланушылары, серверлері және т.б. бөлек тармақтар немесе
ақпарат жүйелерінің директориялары сияқты болып қарастырылады. DNS
анықтайтын кестелер бәр серверлерде болады. Бұл біріншіден, жүйенің
сенімділігін және өміршендігін қамтамасыз етеді, екіншіден, торап
ресурстарына пайдаланушының рұқсатын жеңілдетеді. Бір серверге қосылып,
пайдаланушының барлық желілердің ресурстарына рұқсат болады. Бұл жүйені,
домен пайдалануына қарағанда, басқару жеңілірек, өйткені, мұнда барлық желі
ресурстарын анықтайтын тек бір ғана кесте болады. Ал домендық ұйымдастыру
кезінде пайдаланушыға ресурстарды қолдану үшін әр доменге бөлек өз
рұқсаты болу керек.
1.5 Файл-серверлер және жұмыс станциялары
Файл-сервер дегеніміз локальды желінің ядросы болып келеді. Бұл
компьютер (жоғары өнімділігі бар мини-компьютерлер) операциондық жүйені
іске қосып, желімен жүретін ақпарат ағының басқарады. Бөлек жұмыс
станциялар және бірлесіп қолданылатын барлық перифериялық құрылғылар,
мысалы, принтер сияқты, барлығы файл-серверге жалғанады.
Әр жұмыс станция өзіндік дискілік операциондық жүйе басқаруымен жұмыс
істейтін кәдімгі дербес компьютер. Бірақ та автономды ДК қарағанда оның
құрамында желілік интерфейс платасы болады және ол файл-сервермен кабель
арқылы жалғанады. Сонымен қатар, жұмыс станциясы желі қабы деп аталатын
арнайы программаны қосады, ол файл-сервермен, басқа да жұмыс
станцияларымен, әр түрлі желі құрылғыларымен ақпарат алмасуына көмектеседі.
Қап жұмыс станцияларға файл-серверде сақталған программалар және
файлдарды қолдану мүмкіндігін береді.
2 Арнайы бөлім
2.1 Желі құрылымын жоспарлау
Компьютерлік желі
Компьютерлік желі дегеніміз бір территорияда орналасып, бір байланыс
жолына қосылған бірнеше компьютерлер. Қазіргі компьютерлік желілер – бұл
клиент-сервер компьютерлік модель негізінде жасалған, бір мекеме ішінде
орналасатын локальды компьютерлік желілер (Local Area Network). Желілер
жалғануы екі байланысы бар компьютермен және олардың арасындағы жолдан
тұрады. Сымсыз технологияларды да қолданып, желі құруға болады.
Клиент-сервер моделінде желідегі байланыс екі ауданға бөлінеді: клиент
жағына және сервер жағына. Анықтама бойынша, клиент ақпаратты серверден
сұрайды. Сервер клиенттың сұранысын орындайды. Көбінесе бұл модельде әр жақ
сервердың да, клиенттің де қызметін атқара алады. Компьютерлік желіні
құрғанда өзінің корпоративті желісіне қажетті программалық қамсыздандыру
мен құрылғыларды анықтайтын әр түрлі компоненттерді таңдап алу керек.
Компьютерлік желі – бұл қазіргі заманғы инфрақұрылымның бөлінбейтін
бөлігі, ал корпоративті желі – бұл оның ішінде қолданылатын бір ғана
бөлігі, сондықтан, ол желі компоненттерін таңдау кезінде басты әсер ететін
фактор болмау керек. Корпоративті желіге қажетті компоненттер бар
компьютерлік желіге әсер етпей, оның жалғасуы болу керек және
архитектураның сандық өзгеруіне әкелмеуі тиісті.
Желіні басқару тәсілі
Әр фирма өздерінің жұмыс бабтарына қарай желінің конфигурациясына
қоятын талаптары болады. Біріншіден, желіде неше адам жұмыс істейтінін
анықтау керек. Желіні құру кезіндегі келесі кезеңдер осы шешімге
байланысты болады.
Жұмыс станциялар саны да жұмысшылар санына байланысты. Келесі фактор
фирманын иерархиясына байланысты. Көлденең құрылымды фирмалар үшін, яғни
бір бірінің мәліметтеріне рұқсат қажеттілігі болса, онда оларға қарапайым
бір дәрежелі желі тиімді.
Ал тігінен құрылымды фирмаларға, яғни қай жұмысшы және ақпаратқа
рұқсаты болу керектігі белгілі кезде, оларға желінің басқа қымбат,
оңашаланған серверлі түрі тиімді келеді. Тек осы желіде ғана рұқсат
құқығын әкімшілік ету мүмкіндігі қажет болады (2.1 сурет).
2.1 сурет. Торап түрін таңдау.
Берілген жағдайда, мекемеде 15 жұмыс станциялары бар және оларды бір
корпоративті жүйеге біріктіру керек. Сонымен қатар олар келесі топтарға
біріктірілген:
- мекеме директоры – 1 жұмыс станциясы;
- тікелей бағындырылған бөлім – 2 жұмыс станциялары;
- іс жүргізуші (бухгалтерия) - 2 жұмыс станциялары;
- 3 бөлімшеде – 1 жұмыс станция;
- қалған бөлімшелерде 2 жұмыс станциялардан керек.
Желі түрін таңдау схемасы бойынша бұл жағдайда сервердың құрылуы жөн.
Өйткені, бізде ақпаратқа шектеулі рұқсаты бар вертикальды құрылымды мекеме.
Алдын ала схемасын құрастыру жоспарлаудың негізгі кезендерінің бірі
болады. Осы кезде желінің түріне сәйкес, кабельдік сегменттің ұзындығын
шектеуі туралы сұрақ туындайды. Осы жағдай кішкене офистерге маңызды
болмауы да мүмкін, бірақ егер де желі бірнеше қабаттарды алса, онда басқа
қиындықтар болады. Мұндайда қосымша репитерлерды орнату керек.
Бөлмелердегі желі орналастыру жоспары
Бөлмелер жоспары желі топологиясын таңдау кезінде өте үлкен әсер етеді
(2.2 сурет).
Серверды орналастыратын орын анықтағаннан кейін, қанша кабель керек
екендігін есептеу қажет.
Серверды орналастыру
Бір дәрежелі желіні құруға қарағанда, серверы бар ЛЕЖ орнату кезінде
тағы бір сұрақ туындайды – ол серверды қай орынға орналастырылуы дұрыс
болатындығы.
Орынды таңдаған кезде бірнеше факторлар әсер етеді:
- сервердың шу дәрежесі жоғары болғандықтан, оны басқа жұмыс
станцияларынан алшақ орналастыруы дұрыс болады;
- серверге техникалық қызмет көрсету үшін әрқашан рұқсат болуын
қамтамасыз ету керек;
- ақпаратты қорғау үшін серверге рұқсатты шектеу керек.
Сонымен, бөлмелерді қайта құру қажеттілігі жоқ, жоғарғы шу изоляциясы
бар, құлып салынатын, бөлек бір кішкене бөлме таңдалды. Өйткені, бұл
бөлмеде шу дәрежесі төмен, басқа бөлмелерден алшақ орналасқан, сондықтан
серверге рұқсат шектеулі болады.
Желілік архитектура
Желілік архитектура – бұл топология, рұқсат тәсілдері, жұмыс істейтін
желіні құру үшін қажетті стандарттар үйлесімдіктері.
Топологияны таңдағанда, алдымен ЛЕЖ құрылатын бөлменің жоспары әсер
етеді. Сонымен қатар, желілік құрал-жабдықтарды алуына және орнатуына
кететін шығындары да фирма үшін үлкен мәні бар.
Жұлдызша түріндегі топология өз бетінше өнімді құрылым болып келеді,
әр компьютер, сонымен қатар сервер де, орталық концентратормен (НАВ) кабель
арқылы бөлек сегмент болып жалғанады.
Бұл желінің негізгі артықшылығы – ол кейбір ДК пайда болатын
ақаулықтарға немесе желілік кабельдің үзілуіне байланысты болатын
ақаулықтарға төзімділігі. 2.3 суретте мекемедегі желілік топологиясы
келтірілген.
2.3 сурет. Мекемедегі желілік топология.
Локальды жүйелерде ақпарат алмасудың негізгі мінездемесі оның рұқсат
тәсілдері (access methods) болып келеді. Ол әр жұмыс станцияларының желілік
ресурстарға рұқсат алу және мәлімет алмасу тәртібін жариялайды. CSMACD
(ағылшынша Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection) тәсіл
көмегімен барлық компьютерлердің желіге бірдей рұқсаттары болады. Әр жұмыс
станциясы мәлімет жіберуден бұрын жол бос екендігін анықтайды. Мәлімет
жіберу аяқталған соң, әр жұмыс станциясы жіберілген ақпарат өз адресы
бойынша жеткендігін анықтайды. Егер керісінше жауап келсе, онда түйін
ақпаратты өз адресы бойынша қабылданған туралы мәлімет келгенше, қайтадан
сұраныс жібереді.
Бұл тәсіл кішкентай немесе орташа желілерге тиімді болғандықтан, ол
осы мекеме үшін тиімді. Сонымен қатар, осы мекемеге келетін Ethernet
желілк архитектурасы дәл осы рұқсат тәсілін қолданады.
Қазіргі кезде оралмалы жұп негізіндегі кабель қолданатын технология ең
белгілі болды. Мұндай кабель салынған кезде қиындықтар болмайды.
Оралмалы жұп негізіндегі желі, жіңішке немесе жуан коаксиальды
кабельмен салыстырғанда, жұлдызша түріндегі топологияда қолданылады.
Жұлдызша тәрізді топология құру үшін көп кабель қажет (бірақ оның бағасы
төмен). Егер де бір немесе бірнеше станциялар жұмыстан шығып қалса, ол
бүкіл желінің жұмысына кедергі келтірмейді. Бірақ та егер хаб бұзылса, онда
ол оған қосылған барлық құрылғы жұмыстарын әсер етеді.
Бұл нұсқаның тағы бір артықшылығы - ол желіні кеңейту қарапайымдылығы.
Өйткені, қосымша хаб (4 дейінгі тізбектеліп қосылған хабтар) пайдалану
кезінде көп (1024 дейін) жұмыс станцияларын қосу мүмкіндігі болады.
Экрандалмаған оралмалы жұп қолданған кезде концентратор мен жұмыс станция
арасындағы сегмент ұзындығы 100 м аспауы керек, бірақ бұл шарт мекемелерде
сақталмайды.
Желілік ресурстар
Желілік ресурстарын (принтер, факс, модем) бірлесе отырып пайдалану
желі жоспарлау кезіндегі келесі маңызды аспект болып саналады.
Берілген ресурстар бір дәрежелі желілерде ғана емес, сервер
белгіленген желілерде де қолданылады. Бірақ бір дәрежелі желіде оның
кемшіліктері көрініп қалады. Айтылған компоненттермен жұмыс істеу үшін,
оларды жұмыс станцияларына қосу немесе оған перифериялық құрылғылар қосу
керек. Осы станция өшірілсе, онда компоненттерге пайдаланушылардың рұқсаты
болмай қалады.
Желілік сервер ешқашан өшірілмейді, егер техникалық қызмет керек
болып қалмаса ғана. Осылайша, жұмыс станциялардың желілік периферияға
тәуліктің барлық уақытында рұқсаты қамтамасыздандырылған.
Мекемеде 10 принтер бар: әр бөлек бір бөлмеде. Әкімшілік жұмысшыларға
қолайлы жұмыс жағдайын жасау үшін осындай шығындарға барды.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz