Қазақстан Республикасы – қазіргі заман демократиялы мемлекет

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы қазіргі заман демократиялы мемлекет

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім

а) Қазақстан Республикасы Предзиденттік басқарудағы мемлекет б) Қазақстан Республикасы құқықтық мемлекет

в) Қазақстан Республикасы зайырлы мемлекет

г) Қазақстан Республикасы әлеуметтік мемлекет

д) Қазақстан Республикасы демократиялы мемлекет

3. Қорытынды

1991 жылы желиоқсанында Совет Социалистік Республикалар Одағы ыдырады. ССР одағы құрамына кірген одақтас республикалар егеменді, тәуелсіз және дербес мемлекеттер құрды. Советтік Социолистік Қазақ Республикасы жойылды. Оның аумығында Қазақстан Республикасы деп аталатын жаңа мемлекет пайда болды.

Қазақстан мемлекті ежелгі қазақ жерінде құрылды. Демек, қазақ ұлты осы аумақта бұрыннан өмір сүріп келе жатқан этнос мен болғандықтан мемлекеттің сол ұлттың атымен атлуы табиғи және заңды жағдай. Қазақ тілін бірден бір мемлекеттік тіл деп тану да түсінікті. Қазақстан мемлекетінің егемендігі мына белгілермен сипатталады: Қазақстан мемлекетінің тарихы қалыптасқан аумағы бар. Қазақстанның аумағы бес мемлекеттермен шектес: Ресей, Қытаймен, Өзбекстанмен, Қырғызстанмен және Түркіменстанмен. Мемлекетіміздің аумағы біртұтас және оған қол сұғуға болмайды. Мемлекетіміздің аумағына басқа мемлекеттің қол сұғуы агрессия деп аталады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасы туралы заң бойынша біздің мемлекет өз аумағын құрлықта, теңізде, әуе кеңестігінде өз күштерімен қорғайды. Республиканың шекарасын Қазақстанның шекара әскері күзетеді, ол республика аумағының тұтастығына қандай да болсын қарсы әрекетке тойтарыс беруі қажет, адамдарды қылмыстық әрекеттерден қорнғауы тиіс.

Егемендіктің маңызды белгісі оның мемлекеттік биліктің жоғарғы органдардың болуы. Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы өкілетті орган Қазақстан Республикасының Парламенті. Мемлекет басшысы Президенті азаматтар сайлайды. Президент мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын анықтайды. Қазақстан Республикасының үкіметі еліміздің көлемінде атқарушы билік жүзеге асырда. Ол атқарушы органдардың жүйесін басқарады. Атқарушы органдардың жүйесіне жататындар министрліктер, мемелкеттің комететтер, комиссиялар, бас басқарамалар және жерагілікті атқарушы органдар облыстық, қалалық, аудандың, ауылдық, селолық әкімшіліктер.

Ерекше құқық қорғау органдары бар, олар сот, ішкі істер, ұлттвқ қауыпсіздендіру органмдары, прокуратура, тергеу комитеті.

Егемендіктің тағы бір маңызды белгісі - өз азаматтығының болуы. Азаматтыққа байланысты мәселелер Конститутцияда, азаматтық туралы заңда, Президенттің заң күші бар жарлықтарында қарастырылған. Азаматтық адамдардың мемлекетпен тұрақты саяси және құқықтық байланысының жағдайы. Мұндай байланыстан мемлекетпен азаматтардың өзара құқықтары мен міндеттері келіп туады. Мемлекет оның органдары азаматтар өз құқықтары мен юостандықтарын пайдалануы үшін қажетті жағдай жасауы керек. Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын кім болса да бұзатын болса, басқа адамдар, лауазым иелері, заң қорғайтын органдар кінәлілерді тиісті жауапқа тартулары қажет. Азаматтың, кез келген адамның міндеттері де бар. Конститутцияны, заңдарды сақтау, мемлекеттік тілді, барлық ұлттардың тілдерін, әдеттерін, дәстүрлерін құрметтеу, еліміздің экономикалық қуатын күшейту.

Егемендіктің тағы бір маңызды белгісі Қазақстан Республикасының басқа мемлекеттермен қарым- қатынас жасау қабілеттігі. Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымының басқа да халықаралық ұйымдарының мүшесі. Көптеген шет мемлекеттермен Қазақстан Республдикасы елшілік қатынастарын құрды. Олармен саяси, экономикалық, мәдени т. б мәселелер бойынша халықаралық шарттар жасасты. Сол мақсатпен Қазақстан Республикасының Конституциясы Президентке, Парламентке және Үкіметке қажетті өкілеттіліктер берді.

Егеменді мемлекет болғандықтан Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері бар: Елтаңбасы, Туы, Гимн. Олар Қазақстанның дамуының тарихи жолдарын бейнелейді. Әр адам мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге тиісті.

Қазақстан Республикасының Конституциясы ұлтына қарамай барлық азаматтарға тең құқық бере отырып, олардың бірігіп, тату тұруына заңдық негіз құрады. Сондықтан Қазақстан Республикасы бүкіл халықтық мемлекет.

Қазақстан Республикасы құрылған кезден бастап бірталай құқықтық актілер қабылданып, олар жаңа мемлекеттің заңды негізін қалай бастады. Оларға жататындар Қазақ ССР-нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларация, Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы заң, 1993жылы және 1995 жылы Конституциялары. Аталған конституциялық актілер Қазақстанның тәуелсіздігін, дербестігін жариялап, демократиялық, құқықтық мемлекет құру туралы ойларды алға алды.

Қазіргі уақытта негізгі құқықтық құжат Қазақстан Республикасының 1995 жылы Крнститутциясы. Ол тәуелсіздік кезінде қабылдаған Конституциялық заңдардың қағидалары тұжырымдап бір арнаға салды. Оның негізгі ережелері мыналар:

Халықтың билік етуі жарияланды. Қазақстан Республикасының Конституция бойынша мемлекеттік биліктің бірден-бір қайнар көзі халық. Халыққа негізінен мемлекеттік ішкі және сыртқы саясатын анықтау құқығы берілген. Қазақстан халқы- тек қазақ ұлты емес, сонымен қатар Қазақстанмен тарихи тағдыры тығыз байланысты басқа ұлттар топтары. Қазақстан халқы дауыс беру арқылы (референдум), талқылау арқылы сондай-ақ тікелей және жанамалап Парламент депутаттарын сайлау арқылы мемлекеттік өмірдің маңызды мәселелерін шешуге қатысады. Халық тікелей мемлекет бастысын Президентті сайлайды.
Егемендікті және тәуелсіздікті жариялау. Қазақстан Республикасының Конституциясында егемендік пен тәуелсіздіктің негізгі белгісі деп аталған. Оларға жататындар: өзінің аумағының болуы, оның тұтастығы, қол сұғылмауы мен бөлінбеуінің жариялануы; өзінің дербес жоғары және жергілікті мемлекеттік органдарының жүйесі болуы; өзінің дара азаматтығының болуы; Халық Парламент, Президент және Үкімет қабылдайтын өзінің заңдарының болуы; Қазақстан Республикасының жер жүзі мемлекеттер жүйесінде терезесі мен жағдайы болуы. Тәуелсіздік, егемендік деген Қазақстан көрші мемлекеттерден, басқа елдерден біржолата тәуелсіздеген емес. Жер жүзі мемлекеттерінің барлығы бір-біріне белгілі сәттерде тәуелді, өзара қатынастарын анықтайтын принциптерді мойындайды, бейбітшілік негізінде өмір құқығын сайлайды т. с. Осы тұрғыдан Қазақстан Конституциясы адамның құқықтары мен бостандықтары туралы халықаралық құқықтық құжаттарының талаптарына толығынан сәйкес келеді.
Қазақстан Республикасын Конституциясы адам және азамат құқықтарының артықшылығын, басымдылығын баянды етті. Оған дәлел Конституцяның адам мен азаматты алдынғы қатарға қоюы. Конституцияның баптарының 1\3 адам мен азаматтыңқұқықтары мен бостандықтарына арналған.
Конституцияда адамдардың ұлтына қарамай құқықтары мен бостандықтарының тең екендігі банды етілген. Қазақстанда көптеген ұлттардың дөкілдері тұрады. Барлық ұлттардың өкілдері өз тілін пайдалана алады, ана тілінде оқи алады. Мемлекеттік қызметте ұлтына қарамай барлық азаматтар істей алады.

Қазақстан Республикасының Констиитуциясы мемлекетіміздің негізгі заңы. Ол мемлекет өмірінің негізгі мәселерін заң жүзінде ресмилендіреді. Оған жататындар адам мен азаматтың негізгі құқықтары, бостандықтары мен міндеттері, мемлекеттік құрылымы және қоғамның экономикалық негізі. Кез келген заң, Президенттің жарлығы Үкіметтің қаулысы, Министрліктердің бұйрығы, жергілікті мемлекет органдарының шешімдері тек қана Конституцияның негізінде, оның қағидалары, ойлары және принциптерімен сәйкес қабылдануы қажет, оларға қайшы болмаулары керек. Егер олар Конституциялық қағидаларына, нормаларына қайшы болса, олар Конституцияға жат деп танылып, күші жойылады. Қазақстан Республикасының Конституциясында жазылғандай, ол біртұтас, Президенттік басқару жүйесіне негізделген мемлекет. Қазақстанның біртұтастығы оның әкімшілік-аумақтық бөлшектерден құрылтындағы, автономияға бөлінбеуі.

А) Қазақстан Республикасының Президенті мемлекеттік басшсы, оның жоғары лауазымды тұлғасы. Қазақстанның Президенті Конституция бойынша жоғары лауазымды тұлға болғандықтан Қазақстан халқының бірлігін қамтамасыз етеді., былайша айтқанда түрлі ұлттық топтар арасында, әлеуметтік топтар арасында алауыздық болмауына қамқорлық жасайды. Президент адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарына кепіл болатын тұлға. Президент Парламент қабылдайтын заңдарға қол қояды, егер заңдар Конституцияға сәйкес келмесе қайта қарау үшін кері қайтарады. Егер Парламент заң қабылдау құқығын уақытша Президентке тапсырса ол заңдарды өзі қабылдай алады. Президент Парламенттік міндеттерін орындауға қабілеті жетпесе өзі тарқптп алады. Президент Үкімет құрамын бекітеді және де оны орнынан түсіре алады. Айтылғандардың барлығы елімізде Президенттік басқару жүйесі қалыптасқанының айғағы.

Мемлекет билік үшін буынға бөлінеді: заң шығаратын, атқарушы және сот.

Заң шығару қызметін Парламент щұғылданады. Атқарушы билікті жүзеге асыратын Үкімет. Ал сот билігін жүзеге асыратын Жоғарғы Сот, облыстық, аудандық соттар. Аталған органдар біртұтас мемлекетік биліктің буындары болып саналады. Мемлекеттік биліктің әр буына өз қызметін дербес жүзеге асырады, атқарады және басқа буындардың қызметіне ауыспауы керек. Ондай жағдай бола қалған жағдайда тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесін пайдалану қарастырылған. Парламент Үкімет орнынан түсіру мәселесін қоя алады, ал Президент Праламентті тарқата алады. Орасан зор жұмысты мемлекеттік атқару органдары атқарады. Оларға жататындар: Үкімет, министрліктер, мемлекеттік мекемелер, заң қорғау орнадары. Атқару органдарының әр бөлшегі туралы арнайы заң бар. Мысалы: прокуратура туралы Конституцияда жазылғандай ол мемлекет атынан заңдардың өзге де нормативтік-құқықтық актілердің дәлме-дәләрі біркелкі қолдануын, жедел іздестіру қызметінің, анықтау мен тергеудің заңдылығын жоғары қадағалауды жүзеге асырады. Анықтау мен тергеу қызметінің жүргізілу үшін арнайы орган құрылды ол мемлекеттік тергеу комитеті.

Құқықтық тәртіпті қорғауда ішкі істер органдарының атқаратын қызметі де сан алуан.

Б) Қазақстан Республикасы құқықтық мемлекет. Қазақстан халқы өз алдына жоғары мәртебелі мақсат қойып отыр. Ол құқықтық мемлекет құру. Бұл мақсатқа жету өте қиын. Құқықтық мемлекетте заң бір әлеуметтік топтық емес, халықтық шынайы еркіні білдіреді. Барша адамдар, ең жоғарғы дәрежедегі лауазым иелерінен қатардағы азаматтарға дейін заңдардың бүкіл халықтық мүддесі, игілігі үшін жасалып, қолданылатын заңдар адамдарға қажет қоғамдық тәртіпті орнататын, адамдарға отбасын құрып, өсіп-өнуге, өзі қалаған жұмыспен шұғылдануға, өздерін еркін сезінуге қоғам ісіне қатысуға жағдай туғызуғакерек екенін түсіну қажет. Сондықтан да азаматтар лауазым иелері заңдарының талаптарын мүлтіксіз сақтаулары қажет. Сонымен бірге азаматтар өздерінің бұзылғанқұқықтарын қорғауға заң жүзінде үйренулері керек. Ол үшін сот та, әділ және адал қызмет істеп, азаматтардың бұзылған құқықтарын кімнен болса да қорғай алулары керек.

Қазақстандағы заңдық дамулар тұрғысынан ең маңызды өзгеріс 28 қаңтар 1993 жылы «Қазақстан Республикасы Конституциясының» қабылданып және жариялануымен басталғандығы күмәнсіз еді. Өйткені бұл дамумен басқару, заң шығару және жарлыққа байланысты бұкіл жұмыстар қайтадан түзілуде еді.

30 тамыз 1995 жылы референдум және қабылдаған заң өзгешеліктеріне байланысты Қазақстан Республикасы тәуелсіздіктің ал-қы 5-6 жылдық кезеңін жаңа заңдыққұрылымдарын жетілдірумен және жаңаөмір жүйесі қажет өткен заңдық құрылыстарын қалыптастырумен өткізді. 2000 жылдарға аяқ басқанда Қазақстан әуелі экономикалық байланыстарды жүйеге келтірген заңдар мен мәдени, қылмыстық, саяси және басқару, сауда-саттық заңына тән заңдық жүйелерін маңызды деңгейде аяқтаған еді.

Бүгіндері Қазақстанда заң саласында болған ең маңызды екі қиыншылық демократиялық заңның идеялық және физикалық негіздегі кемшіліктерінен туындауға. Мемлекет ұзақ уақыт тоталитар жүйені құраған заңдық нормаларды және негізгі заңдық түсінікті бұл жүйе ішінде игерген заң кадрлары тарапынан ұйымдастырылған. Қазіргі заңды да сол заң кадрларының жасауы, әрі іске асыру қажеттілігі, заңдық дамуға кедергі келтіруші ең маңызды идеялдық кемшілікті құрайды.

Тәуелсіздік алғаннан кейінгі уақыттарда бұрынғыға қарағанда басқаша бір өмірге қадам басқан Қазақстанға бұл жаңа өмірді өз дәрежесінде жүйеленуі үшін көптеген заңдардың шығарылғандағы соншалық бұлардың барлығынан жеке сөз ету, бұл бөлімде қамту мүмкін емес. Бірақ, мемлекет ең маңызды өзгерістердің экономикалық және сауда мәселерімен байланысты шығарылған кейбір заңдардың тек аттары мен қысқаша мазмұндары төменде белгіленген.

а) Қ. Р. салық жүйесі заңы:

Бұл заң Қазақстан Республикасында жаңа салық жүйесінің құрылуымен байланысты жалпы принциптерді жүйелейді. Салық төлеушілерді анықтайды. Салық төлеушілердің құқықтары мен салық төлеушілерді анықтайды. Салық төлеушілердің құқықтары мен салық заңы бұзылған жағдайларда қолданылатын жазаларды белгілейді.

ә) Қ. Р. мүлік заңы:

Бұл заңмен жаңа өмір жүйесі негізіндегі мүлік құқықтарына байланысты жалпы принциптер белгіленген.

б) Қ. Р. жеңілдіктер заңы:

Бұл заң жалпы Қазақстанда экономикалық және сауда қызметтеріндегі шет ел азаматтары үшін берілген мүмкіндіктері мен жағдайлары жүйелейді.

в) Сыртқы экономикалық қыдзметтердің негізгі құрамдары жөнінде заң.

Бұл заң Қазақстанның заңды тұлғаларының шет елдің заңды тұлғаларымен жасаған экономикалық және сауда қызметтерімен байланысты жағдайларды реттейді. Заңды сыртқы экономикалық қызметтер саласында мемлекет тарапынан жасалынатын жүйелермен байланысты жағдайлар, сыртқы экономикалық қызметтерге байланысты мемлкеттік органдардың мүмкіндіктері мен жауапкершіліктері, аталмыш қызметтерді жүргізетін тұлғалардың құқықтары мен жауапкершіліктеріне байланысты негіздер белгіленген.

2) Инвистиция заңы

Бұл заң Қазақстандағы инвистиция қызметтерінің негізгі құрлдары мен принциптерін белгілейді. Заңда инвестиция қызметтерінен байланысты негізгі ұғымдар, инвестиция қызметтерінің тақырыптары, инвестиция қызметіндегі адамдардың құқықтары мен жауапкершідіктері, инвестиция қызметтерін бақылау жолдары сияқты мәселелер орын алуда.

ғ) Бану және банк жұйесі заңы.

Бұл заң Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі мен қалған сауда банктерінің және несие беру ұйымдарының функциясына тән әдіс-тәсілдер мен негіздерді анықтайды. Заңда ұлттық Банктің міндеті мен функциялары, құрылысы, қорлары және басқару жүйесі мен басқа сауцда банктері, несие беру ұйымдарының құрылысы, жұмысы және қызметтерімен байланысты негіздер берілген.

д) Қосымша құн салығы заңы.

Бұл заң Қазақстан Республикасында құн салығының қолданылуына тән жалпы үкімдерді қамтиды. Заңда құн салығын төлеушілер, салық салу істері, төлеу мерзімдері және салық төлеушілердің жауапкершіліктерімен байланысты қағидалар орны алған.

е) жекешелендіру заңы.

Бұл заңда Қазақстан Республикасында тәуелсіздікпен кейінгі алғаш рет күн тәртібіне қойылған, мемлекет мүлкін жекешелендірумен байланысты тәсілдер мен негіздер белгіленген. Заңда жекешелендірумен байланысты мемлекеттің мүмкіндігі мен жауапкершіліктері, жекешелендіру қызметін қамтитын жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен жауапкершіліктері, жекешелендіруге болатын және болмайтын қоғам мүліктері мен ұйымдардың анықтамасы сияқты мәселер орын алған.

В) Қазақстан Республикасы зайырлы мемлекет. Елімізде түрлі діни бірлестіктер әрекет етеді, олар азаматтардың дині сезімдерін қанағаттандырады. Қандай дінге сенгісі келсе де, азаматтардың өз еркінде тіпті ешбір дінге сенбеуге де хақылы. Дін мемлекеттен ажыратылған. Оның мәні мынадай: біріншіден, мемлекет қандай да болсын діни идеологияны мойындамайды; екіншіден, мемлекеттік оқу орындарында (мектептерде, институттарда т. с) діни ілімді уағыздауға жол берілмейді; үшіншіден, Республикадан дінге сүйенген саяси партиялардың ұйымдастырыруына және қызметіне тыйым салыған.

г) Қ. Р. әлеуметтік мемлекет.

Конституцияда айтылғандай Қазақстан Республикасында әлеуметтік мемлекет құрылуда. Әлеуметтік мемлекетте Конституция, заң халықты топтарға, ерекше әлеуметтік топтарға бөлмейді. Мемлекет халықтың барлық топтарына қамқорлық жасайды: шаруаларға, жұмысшыларға, қызметшілерге, мұғалімдерге, ғалымдарға, оқушыларға, анамларға, зейнеткерлерге, жетімдерге т. с. Әрине мемлекет әрбір әлеуметтік топтың ерекшеліктерін ескеріп, тікелей көмекке мұқтажадарға қаражат бөлді. Себебі еңбекке қабілетсіз, хал-жағдайы төмен адамдарға мемлекет тарапынан ерекше дқамқорлық қажет. Мемлекеттік әлеуметтік сипаты оның жастарға, мүгедектерге, зейнеткерлерге, көп балалы отбасыларына қалай қамқорлық жасап олардың адамға лайық өмір сүруіне жағдай туғызуына қарап анықталады.

д) Қ. Р. демократиялық мемлекет.

Қазақстан Республикасы алдына демократиялық мемлекет құруды мақсат қылып қойып отыр. Біз үшін бүгін демократия ма, жоқ тоталитаризм бе деп таласудың жөні жоқ. Біз таңдауды жасағанбыз, мақсатты айқындағанбыз. Алайда біздің алдымызда демократиялық дамудың қай үлгісін алуымыз керек деген мәселе тұрғаны рас. Әрбір ел, әрбір халық өзінше демократия құрады. Сондықтан да демократия үлгілері де, оған баратын жол да көп.

Олар оңай жол емес. Бізді демокартиялық ел емес деп, бізде демократия жоқ деп санайтындар кәдуілгі тарихты ұмытып қалғандар. Азаматтардың демократияға келер жолы әрі ұзақ, әрі қан-төгісті болады. Демократиялық мемлекет құрудың негізгі шарты барлық азаматтарды ұлтына қарамай тек құқықтық негізде біріктіру. Осы интернационалды идеяға сүйене отырып, Конституция «халық» деген ұғымды қолданады. Саяси құқықтық мағынада «халық» деген мемлекет көлемінде саяси әрекеттерге қатысуға хақысы бар барлық кәмелетке жеткен Қазақстан азаматтарының жиынтығы. Мысалы: Конституцияға және Президенттік Қазақстан Республикасында сайлау туралы жарлығына сәйкес азаматтар, саяси партиялар, басқа қоғамдық бірлестіктер Республика палатасы Мәжіліске депутаттыққа кондидаттары ұсынуға ерікті. Барлық саяси партиялар тең құқықты, олардың біреуіне де қандай да болсын жеңілдік немесе артықшылық берілмейді. Азаматтар өз қалауымен саяси партияларының біреуін қолдай алады, немесе бірде-бір партияны қолдамуға қахылы. Мұның өзі халықтың пікір-ойын айқындауға мүмкіндік береді. Азаматтар ешбір мәжбүрлеусіз, өз еркімен Мәжіліске депуттарды сайлағанда дауыс берем десе хақылы.

Демократиялану ұрпақ ахуалды білмейтін, ұзаққа созылатын процесс. Қоғам мен адам өмірінің барлық саласында туындап жататын міндеттер комплексін шешімдейтін үздіксіз процесс. Демократия жарлықпен орнатылмайды. Оны бастан кешіру арқылы жүзеге асыралады.

Қайта құру М. Горбачев пен айналасының әлгіндей әмбебап ниет табам деп, біресе ана жаққа, біресе мына жаққа аунақшыған аума- төкпелігінің қырсығынан өз дегеніне жете алмады. Мысалы: оның бастапқы кезеңінде томаға- тұйық елдің барлық тұмшалауын сыпырып тастасаң, демократия орпай салады деген түсінік күшті болды.

Тек қайта құру кезеңінде ғана мемлекеттік томаға тұйықтық көбесі қақырайын деді. Алайда көп жыл бойы өзін-өзі оқшаулап келген қоғамның рухани зардаптары түгел жойылды деуге әлі ерте.

Қазір Қазақстан, ТМД- ның басқа да елдері сияқты, ашық мемлекет болды. Оның кейбір ұнамсыз зардабын да бастан кешіп жатқан жай бар.

Өткеннің қатесін қайталамау үшін тәжірибе керек. Адамның ең жақсы тәлімгері - өз басынан өткен қиыншылықтар.

ТМД-ның жаңа елдерінің алдында тұрған ең өзекті мәселе- мемлекеттік құрылымдарды реформа барысында оған тек керек кезінде ғана араласып отыратындай қылып, икемді етіп құру. Қайталап айтамын: Қазақстан үшін авторитаризм бе, әлде демократия ма дейтін мәселенің басы ашық. Авториторлық үрдістің мүмкіндігі туралы таластар бір әлеуметтік- экономикалық жүйеден екінші жүйеге ауысардағы мемлекет атқарар қызметті дұрыс түсінбеушіліктен туындап жүр.

Демократия бізден безіп кеткен жоқ. Есідгімізді қағып тұр. Құқықпен саяси тиімділік, процедура мен мазмұнның арақатынасы қандай болуы керек. өтпелі қоғаммға ежелден белгілі талас. О жағына да, бұл жағына да тиімді мысалдарды көптеп табуға болады. Егер сайлау кезіндегі күрес демократиялық бірден-бір шарты болып табылса, жеңіске әкеткендер өз-өзінен демократ аталар еді. Шын мәнінде бұның бәрі олай емес. Таңдаудың бар болуын демократияның бірден-бір белгісі санап, оны бұлжымастай қағидаға обсолютке айналдыру атымен қате деп санаймын. Белгілі саясатнамашы Реймон Арон «Демократия мен тоталитаризм» деген еңбегінде: «бір партиялы режим тұсында билік иелерін сайлаудың белгілі бір ережесі болама, жоқ өз-өзінен жүзеге асыра ма? Көп жағдайда бір партия күллі мемлекеттегі ержеге емес, күшке сүйеніп бағындырады. Тіпті конституциялық ереженің сайлаудың сырт көрінісі сақталған күнін өзінде де шын сайлауға оралуын жолын кесу арқылы ереже бәрі бір бұзылады. Оның үстіне, ұлтшыл социолизм немесе фащизм белгілі бір мақсатты жүзеге асыру үшін авторитаристік режимге айналады: олар саяси қызметпен шұғылдануды тек бір өздері иемдене отыра, сондай монополияны заңға сиымды құбылыс деп дәріптеп бақты». деп еді.

Меніңше кеңестеп кейіңгі мемлекеттердің былақ тарихы сайлау демократияның ең маңызды белгілердің бірі болғанымен, бірден-бір белгісі емес екендігіне көзді мықтылап жеткізуге түскендей. Социализм топырағына демократия әлеметтерін еңгізудің ашы тәжірибесі немен тылғаны есімізде ғой.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.