ХVІ ғасырдағы және ХVІІ ғасырдың бірінші жартысындағы Италия

1. ХVІ Ғасырдыњ басындағы Италия.
2. Аграрлық құрылыстағы µзгерістер.
3. Испан тепкісі мен феодалдық езгіге қарсы халық кµтерлісі.

ХVІ-ХVІI ғғ. Италия бұрынғысынша жеке-жеке феодалдық мемлекеттер мен қала республикасындағы бөлiнген бытыранқы күйде болды. Мысалы: Солтүстiк-батыста, Франциямен шекаралас Савоя герцогтығы, Генуез шынағында Генуя iрi сауда республикасы, Солтүстiк шығыста Венеция үстемдiк еттi. Ломбардаяда Милан республикасының иелiктерi болды. Батыстан Солтүстiкке қарай Папа иелiгi болса, Орталықта Флоренция, оңтүстiкте Сицилия мен Неополитан корольдiгi болған. Бұл корольдiктi көп уақыт бойы Испания билеп отырды.
Жалпы Италияның Солтүстiгi мен Орталығында басқа аймақтар мен салыстырғанда товар өндiрiсi мен товар-ақшақатнастары тез дамыған. Бұл процес ХV ғ өзiнде-ақ iрi қалаларда капиталистiк мануфактуралардың пайда болуына алып келдi. Осының нәтижесiнде бұл аймақтарда крепосниктiк права ерте жойылды. Бiрақ iрi қалалардағы феодалдар бұрынғыдай жер илерi болған. Қала чиновниктерi шаруалардың мiндеткерлiктерiн атқаруға бақылау жасап отырды. Сондықтан iрi помещiктерден түскен табыста iс басқарушылары арқылы жинатып алды. Әсiресе өз жерлерiн делдалдар арқылы арендаларға бердi. Ал iрi қалалар Фолренция, Милан, Венеция, Генуя өз қарауындағы селоларды феодалдық қанауды күшейтiп капитализмнiң дамуына кедергi келтiрiп отырды. Сонымен қатар бiр-бiрiмен болған бәсекелестiк соғыстар шаруаларды одан әрi күйзелттi. Олар бұл қиыншылықтардан қашып қалаларға барды.
Пана облысы мен Неополитан корольдiгiнде басқаша дамыды. Бұл жерде iрi феодалдар шаруалардың барлық дүниесiмен, бас бостандығына шексiз иелiк еттi. Сауда иесi ретiнде екi түрлi жолмен бар билiктi өз қолына шоғырландырды. 1. Шаруалардың жерiне мал шаруашылыған күшейтсе, 2. Шаруалардың мұрагерлерiн жойып, қысқа мерзiмге өтеқымбатқа арендеға берумен алмастырды. Арендаға алған шаруалар сауда жасауғақұқықсыз болды. Күйзелiске ұшыраған шаруалар таулы аймақтарғақашыпқарақшылықтармен шұғылданды. (мафия, рэкэт).
Осындай жағдайға қарамай ХVІ-ХVІIғ өнеркәсiп пен ауыл шаруашылығы бiршама дами бастады. Жердiң агротехникасы жетiлдiрiлдi, интенсивтi даму басталды. 2. Әсiресе жiбек құрты мен бақшалар өсiру көп пайда келтiрдi.
1494 жылы Франция армиясы ешқандай қарсылықсыз Италияға шабуыл жасап, Неопольдi басып алды. Олар Француздарға бас идi. Себебi осы соғыс арқылы үстемтаптар пайда табуды ойлады. Француздардың бұл әрекетiне Германия, Испания және Венеция антифранциялық одаққа бiрiктi. Одақтың ықпалынан сескенген Франция Италиядан кетуге мәжбур болды. Ал 1499 жылы Испанияға қайта шабуыл бастады. Сөйтiп Милонды жаулап алды. Осылайша Испанияға қарсы Франция терреториясында 1559 жылға дейiн созылған соғыс қимылдары орын алды. Соғыста француз, испан, герман әскерлерiнiң талан-таражына түстi. 1529 жылы Камбрэде қаласында бейбiт келiсiм жасалды. Келiсiм бойынша Карл Италияның королi болып сайланып, оған Неополитан корольдiгi берiлдi. 1530 жылы VІI Климент Карлға королдiк тәжiн кигiздi.
Испания мен Францияның арасындағы Италия жерi үшiн күрес 1559 жылы Като-Кабрези бiтiмiмен аяқталды. Келiсiм Италияда Испандықтардың билiгiн баянды еттi. Оған Неополитон карольдiгi Сардиния мен Милан т.б. территориялар ендi. Сөйтiп ХVІ ғ II жартысынан бастап Италияның бiраз территориясы Испан провинцияларының бiрiне айналды.

1. История средних веков /Под ред. З.В.Удальцовой и С.П.Карпова М., 1991 т.1, 2.
2. Орта ғасырлар тарихы т.1, 2. /Под ред. С.Д.Сказкина, Е.В.Гутнова, А.И.Данилов, А.Я.Левицкий, Алматы 1976.
3. История средних веков А.Я.Гуревич, Д.Э.Харитонович М., 1995.
4. Хрестоматия по истории средних веков т.1, 2 изд.2 /Под ред. Н.А.Грацианского и С.Д.Сказкина М., 1949-1950.
5. Всемирная история. Т.4. /Под ред. М.А.Сидировой, М.И.Когерада, И.В.Петрушевского и Л.В. Черешина М., 1951.,
6. Практикум по истории средних веков. Сост. М.Л.Аврамсон М., 1961.
7. Полянский Ф.Я. Очерки социально-экономической политики цехов в городах западной Европы ХІII-ХV вв. М., 1952.
8. История средних веков. Учеб. для студентов. Под ред. Н.Ф.Колесницкого М., 1986.
9. Всемирная история I-III том. М., 1958
10. Всеобщая история. Сост. под. ред. Э.Левисса и А.Рамба т.IV-V М., 1898