Қазақстан Республикасы мен Әзірбайжан Республикасы арасындағы каспий мәртебесінің мәселесі

1. Қазақстан Республикасы мен Әзірбайжан Республикасы арасындағы Каспий мәртебесінің мәселесі
2. Әзірбайжан мен Қазақстанның ІІМ арасында консультациялық жиын өткізу
3. Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі
4. Қазақстан мен Әзірбайжан арасындағы дипломатиялық қарым.қатынастар

Жағалаудағы мемлекеттердің саяси және экономикалық мүдделерін тиімді қамтамасыз ету мақсатында, Қазақстан БҰҰ-ның көрсетілген Конвенциясының ережелеріне сәйкес Каспийде аумақтық теңіз, балық аулау аймағын және ортақ су кеңістігін орнатуды ұсынады.
Сонымен қатар осы аймақтарға қатысты тиісті ережелер мен тәртіпті айқындау керектігі алға тартылуда. Аумақтық теңіздің сыртқы шекарасы оның шегінде жағалаудағы мемлекет барлық егеменді құқықтарды толығымен пайдаланатын мемлекеттік шекара болып табылуы қажет. Мұны аумақтық тұтастық пен шекаралардың мызғымастығы аясында қауіпсіздіктің қосымша кепілдеріне қол жеткізуге мүмкіндік беретіндігімен дәйектейді.
Балық аулау мен биоресурстарды пайдалануды тиісті аймақтарда және ашық теңізде кәсіпті лицензиялау мен аулаудың келісілген квоталары негізінде жүзеге асыру қажет. Балық аулау аймағын, оның ені мен тәртібін Каспий маңы мемлекеттерімен келісе отырып жеке санатқа бөліп шығаруды ұсынады.
Дегенмен, Каспий теңізінің құқықтық мәртебесін айқындау оңай шаруа емес еді. Бұл жөнінде 2002 жылы 14 қыркүйектегі Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 57 сессиясында Қазақстан Республикасының сол кездегі Мемлекеттік хатшысы - Сыртқы істер министрі Қ.К.Тоқаев: «Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі мәселесі қазіргі кезеңдегі халықаралық қатынастарда өте өзекті мәнге ие бола түсуде. Бес каспийлік мемлекеттердің осы ерекше су қоймасына деген заңнамалық мәртебесіне байланысты ымырашылдығының болмауы Каспий теңізінің бейбітшілік пен нағыз ынтымақтастық өңіріне айналу болашағына нұқсан келтіруде» деп өз өкінішін білдірген еді.
Қазіргі кезеңде Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияны әзірлеу жөніндегі Сыртқы істер министрлерінің орынбасарлары деңгейіндегі Арнайы жұмыс тобының аясында келіссөздер өткізілуде. Каспий теңізінің құқықтық мәртебесінің мәселелері екі және үш жақты пікір алмасуларда да келісілуде. Сонымен қатар, келіссөздерде Каспийдің экожүйесін сақтап қалу мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету, кеме қатынасын дамыту, минералдық және биологиялық ресурстарды игерудегі өзара іс-қимыл да күн тәртібінде белгіленген.
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы 1998 жылғы жер қойнауын пайдаланудағы егеменді құқықтарды жүзеге асыру мақсатында Каспий теңізінің солтүстік бөлігі түбінің жігін ажырату туралы келісімін толықтыру мақсатында 2002 жылдың 13 мамырында қосымша Хаттама жасалынды.
2001 жылдың 29 қарашасында және 2003 жылдың 27 ақпанында тиісінше Қазақстан Республикасы мен Әзірбайжан Республикасы арасындағы Каспий теңізі түбін шектеу туралы Қазақстан Республикасы мен Әзербайжан Республикасының арасындағы келісім және оған Хаттама жасалынды. Сонымен қатар, Қазақстан, Ресей және Әзірбайжан арасында 2003 жылғы 14 мамырда Каспий теңізі түбінің шектес телімдерін межелеп бөлу сызықтарының түйісу нүктесі туралы келісім жасалды. Осындай нақты шаралардың негізінде 2003 жылдың 4 қарашасында Каспий теңізінің теңіз кеңістігін қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға қол қойылды.

1. Қазақстанның физикалық географиясы, Алматы, 2008.
2. Каспий экологиялық программасы. А, 2001,№2.
3. Ә. Бейсенова, А. Самақова, Т.Есполов, Ж. Шілдебаев Экология және табиғатты тиімді пайдалану, Алматы, 2004.
4. Қазақстанньң физикалық географиясы, Алматы, 2008.
5. Узаков Р.Туркмения создала экспертную группу по Каспию. А, 1998.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Ж О С П А Р

1. Қазақстан Республикасы мен Әзірбайжан Республикасы арасындағы Каспий мәртебесінің мәселесі
2. Әзірбайжан мен Қазақстанның ІІМ арасында консультациялық жиын өткізу
3. Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі
4. Қазақстан мен Әзірбайжан арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастар

Қазақстан Республикасы мен Әзірбайжан Республикасы арасындағы Каспий мәртебесінің мәселесі
Жағалаудағы мемлекеттердің саяси және экономикалық мүдделерін тиімді қамтамасыз ету мақсатында, Қазақстан БҰҰ-ның көрсетілген Конвенциясының ережелеріне сәйкес Каспийде аумақтық теңіз, балық аулау аймағын және ортақ су кеңістігін орнатуды ұсынады.
Сонымен қатар осы аймақтарға қатысты тиісті ережелер мен тәртіпті айқындау керектігі алға тартылуда. Аумақтық теңіздің сыртқы шекарасы оның шегінде жағалаудағы мемлекет барлық егеменді құқықтарды толығымен пайдаланатын мемлекеттік шекара болып табылуы қажет. Мұны аумақтық тұтастық пен шекаралардың мызғымастығы аясында қауіпсіздіктің қосымша кепілдеріне қол жеткізуге мүмкіндік беретіндігімен дәйектейді.
Балық аулау мен биоресурстарды пайдалануды тиісті аймақтарда және ашық теңізде кәсіпті лицензиялау мен аулаудың келісілген квоталары негізінде жүзеге асыру қажет. Балық аулау аймағын, оның ені мен тәртібін Каспий маңы мемлекеттерімен келісе отырып жеке санатқа бөліп шығаруды ұсынады.
Дегенмен, Каспий теңізінің құқықтық мәртебесін айқындау оңай шаруа емес еді. Бұл жөнінде 2002 жылы 14 қыркүйектегі Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 57 сессиясында Қазақстан Республикасының сол кездегі Мемлекеттік хатшысы - Сыртқы істер министрі Қ.К.Тоқаев: Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі мәселесі қазіргі кезеңдегі халықаралық қатынастарда өте өзекті мәнге ие бола түсуде. Бес каспийлік мемлекеттердің осы ерекше су қоймасына деген заңнамалық мәртебесіне байланысты ымырашылдығының болмауы Каспий теңізінің бейбітшілік пен нағыз ынтымақтастық өңіріне айналу болашағына нұқсан келтіруде деп өз өкінішін білдірген еді.
Қазіргі кезеңде Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияны әзірлеу жөніндегі Сыртқы істер министрлерінің орынбасарлары деңгейіндегі Арнайы жұмыс тобының аясында келіссөздер өткізілуде. Каспий теңізінің құқықтық мәртебесінің мәселелері екі және үш жақты пікір алмасуларда да келісілуде. Сонымен қатар, келіссөздерде Каспийдің экожүйесін сақтап қалу мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету, кеме қатынасын дамыту, минералдық және биологиялық ресурстарды игерудегі өзара іс-қимыл да күн тәртібінде белгіленген.
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы 1998 жылғы жер қойнауын пайдаланудағы егеменді құқықтарды жүзеге асыру мақсатында Каспий теңізінің солтүстік бөлігі түбінің жігін ажырату туралы келісімін толықтыру мақсатында 2002 жылдың 13 мамырында қосымша Хаттама жасалынды.
2001 жылдың 29 қарашасында және 2003 жылдың 27 ақпанында тиісінше Қазақстан Республикасы мен Әзірбайжан Республикасы арасындағы Каспий теңізі түбін шектеу туралы Қазақстан Республикасы мен Әзербайжан Республикасының арасындағы келісім және оған Хаттама жасалынды. Сонымен қатар, Қазақстан, Ресей және Әзірбайжан арасында 2003 жылғы 14 мамырда Каспий теңізі түбінің шектес телімдерін межелеп бөлу сызықтарының түйісу нүктесі туралы келісім жасалды. Осындай нақты шаралардың негізінде 2003 жылдың 4 қарашасында Каспий теңізінің теңіз кеңістігін қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға қол қойылды.
Каспий теңізінің жағалауы мемлекеттері Басшыларының Екі Саммиті (2002 жылғы 23-24 сәуірде және 2007 жылғы 16 қазанда) және Сыртқы істер министрлерінің үш кеңесі (1996 жылғы 11-12 қарашада, 2004 жылғы 6 сәуірде және 2007 жылғы 20 маусымда) болып өтті.
Каспий теңізінің жағалауы мемлекеттері Басшыларының Екінші кездесуі барысында Әзірбайжан Республикасының, Иран Ислам Республикасының, Қазақстан Республикасының, Ресей Федерациясының және Түркіменстанның бірлескен декларациясы қабылданып, ол Каспий теңізі жағалауы маңы мемлекеттерінің жетекшілерімен қол қойылған құжат болды. Бұл құжат Каспийдің құқықтық мәртебесінің, теңіздегі қауіпсіздік пен тұрақтылықтың негізгі мәселелері бойынша, сондай-ақ Каспий жағалауы мемлекеттерінің халықаралық қатынастардың жекелеген астары (БҰҰ-ның, МАГАТЭ-ның рөлін нығайту, ядролық қаруды, халықаралық лаңкестікті таратпау) жөніндегі ұстанымдарына байланысты мәселелер бойынша қазіргі бар уағдаластықтарын саяси деңгейде бекітіп берді.
Каспий теңізіндегі Қазақстанның мемлекеттік шекарасы Каспиймен шектесетін барлық мемлекеттердің шекаралары арасындағы ең ұзыны, ол 1700 шақырымнан артық. 2004 жылы қазақстандық тарап Каспий теңізіндегі қару-жараққа бақылау жасаудың бесжақты тетігін құру, қару-жарақтың тұрақты тепе-теңдігін орнату және оларды шектеу межесін белгілеу бастамасын көтерді. Мұндай шаралар шиеленістердің алдын алудың және мемлекеттеріміздің бейбіт ынтымақтастығын дамытудың анағұрлым сенімді құралдардың бірі.

Әзірбайжан мен Қазақстанның ІІМ арасында консультациялық жиын өткізу
Каспий маңы елдерінің Сыртқы істер министрлері орынбасарларынан тұратын жұмыс тобының отырысы Бакуде өткізілді. Бұл отырыстың мақсаты Каспий теңізінің жаңа құқықтық мәртебесі жөніндегі конвенцияны толықтырудың жолдарын талқылау деп жарияланды. ИИР Президентінің Каспий теңізі мәселесі жөніндегі арнайы өкілі және осы елдің Сыртқы істер министрінің орынбасары Мұхаммад Мехди Ахундзаде Бакудегі отырыста сөйлеген сөзінде Каспий теңізінің жаңа құқықтық мәртебесін реттеу қажеттігі мен оның маңыздылығына тоқтала келіп: "Иран Каспий теңізінің құқықтық мәртебесін реттеу мақсатында Каспий маңы елдерімен ынтымақтастықты кеңейтуді жалғастыруға дайын",-деп мәлімдеді. Ол Каспий маңы елдерінің басшылары 2011 жылдың аяғына дейін Каспий теңізінің құқықтық мәртебесін анықтауды қалайтындығына тоқтала келіп: "Барлық Каспий маңы елдерінің ынтымақтасуы арқасында осы теңіздің құқықтық мәртебесін анықтау мәселесі Каспий маңы елдері басшыларының Мәскеудегі отырысына дейін оңды нәтижеге жетеді",-деп үміт білдірді. Әзірбайжан Республикасы Сыртқы істер министрінің орынбасары Халаф Халафов осы отырыста сөйлеген сөзінде өз елінің Каспий теңізі мәселесіне байланысты ұстанымын баяндады. Бұл әзірбайжандық дипломаттың пікірінше, Баку басшылығы Каспий маңы елдерінің ұстанымдарын жақындастыру, осы елдерді бір көзқарасқа келтіру мақсатында Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі жөніндегі конвенцияны дайындау саясатын одан ары жалғастыратын болады. Баку отырысының соңында Каспий маңы елдері жұмыс тобының келесі отырысы осы жылдың шілде айында Қазақстанның елордасы Астана қаласында өтетін болады деп келісілді. Каспий маңы елдері жұмыс тобының отырыстарын өткізу 1996 жылы басталды. Каспий маңы елдері басшыларының үш отырысы тәртіп бойынша Ашхабад, Тегеран және Баку қалаларында өткізілді. Бұл отырыстарды Каспий маңы елдері жұмыс тобы отырыстарының нәтижесі деп айтуға болады. Соңғы бірнеше жылда Каспий маңы елдері осы теңіздің құқықтық мәртебесінің конвенциясына қатысты басты мәселелердің 70 пайыздан астамы бойынша жасампаз келісімге қол жеткізді. 2007 жылы Бакуде Каспий теңізі қоршаған ортасы жөніндегі конвенцияның қабылдануы Каспий маңы елдерінің жұмыс тобы кеңестерінің нәтижесінде орын алды.
Осы себепті аймақтық мәселелер жөніндегі мамандар Каспий маңы елдері жұмыс тобының отырыстарын өткізуді әртүрлі тұрғыдан өте маңызды деп бағалады. Бұл отырыстарда ұстанымдарды жақындастырумен қоса, Каспий маңы елдері өзара қайшылықтарды шешуге қолайлы мүмкіндік алады. Осы отырыстарды өткізудің нәтижесінде Каспий мәселесіне сырттан араласудың мүмкіндігі айтарлықтай азайтылады. АҚШ, Англия және кейбір еуропалық елдер өздерін Каспий мәселесіне араласуға мүдделі деп санайды. Осы себепті аталған елдердің Каспий мәселесіне араласуы әртүрлі қиындықтарды тудыруда.
Каспий маңы елдері арасында туындап отырған кейбір мәселелер 1998 жылы шілде айында Ресей, Қазақстан және Әзірбайжан арасында екіжақты, үшжақты келісімдердің қабылданғанынан кейін басталды. Әзірбайжан мен Түркменстан арасындағы үш мұнайлы аймақты иелену жөнінде туындаған қарама-қайшылық сонау 1991 жылы олардың тәуелсіздік алғаннан бері шешілмей келеді. Бүгінгі таңда ортақ аймақтардың қорларын пайдалану мәселесі Каспий маңы елдерінің ең басты түйткілі болып саналады.
Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенция әзірлеу бойынша арнайы жұмыс тобының (АЖТ) 35-ші отырысы Астанада сыртқы істер вице-министрлері деңгейінде өтеді, деп хабарлайды Бакудегі меншікті тілшісі ӘР Сыртқы істер министрлігінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.
Әзірбайжаннан отырысқа ІІМ басшысының орынбасары Халаф Халафов қатысады.
Кездесу аясында Әзірбайжан мен Қазақстанның ІІМ арасында консультациялық жиын өткізу жоспарланған.
Арнайы жұмыс тобы каспий бестігі елдерінде кезекпен отырыс өткізеді. Бұл келіссөздер бір жағынан Каспий теңізінің жаңа құқықтық мәртебесін реттеуге, екінші жағынан Каспий маңы елдері мемлекет басшылары мен сыртқы істер министрлерінің кездесуін тұрақты өткізуге дайындық жүргізуге бағытталып отыр.

Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі
Каспий теңізінің құқықтық мәртебесін анықтау мәселесі КСРО ыдырағаннан кейін өзекті бола түсті, халықаралық құқықтың жаңа субъектілері - Әзірбайжан, Қазақстан және Түркіменстан пайда болды. Бұған дейін Каспий мәртебесі 1921 жылғы Ресей мен Персия арасындағы және 1940 жылғы Кеңес Одағы мен Иран арасындағы сауда және теңізде жүзу туралы келісімшартпен реттеліп келді.
Бакуге келгеннен кейін Загульба сарайында Нұрсұлтан Назарбаев пен Әзірбайжан Президенті Ильхам Алиев кездесті. Әңгімелесу барысында та - рап - тар екіжақты ынтымақтастықты, соның ішінде эко - номикалық және көлік салаларын дамыту мә - се - ле - сін талқылады. Жалпы, Баку саммитінде Каспий теңі - зінің құқықтық мәртебесі пы - сықталып, қау - іпсіздік бойынша ынтымақтастыққа ден қойы - латыны анық.
Ресей Президентінің кө - мекшісі С.При - ходько қауіпсіздік са - ла - сындағы келісім құқықтық құ - жат емес, оның мақсаты осы бағыттағы лаң - кес - тікпен күрес, жаппай қырып-жоятын қа - рулардың таралуына жол бер - меу, есірткінің заңсыз айналы - мы - на, контра - бандаға, браконьерлікке, лас ақ - шаны заңдастыруға қар - сы күресте, адамдардың заң - сыз кө - шуіне тосқауыл қоюға тиісті бірлескен ведомстволардың жұмы - сына бағдар беру болып саналатынын айтты.
Оның пікірінше, Каспий маңы елдері үшінші елдердің көмегінсіз-ақ сенім - ді қауіпсіздік жүйесін қамтамасыз ете алады. 20 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.