Өзеннің таулы бөлігінде су алу торабын жобалау

КІРІСПЕ
1. ТАБИҒИ КЛИМАТТЫҚ ЖАҒДАЙЫ
1.1 Климат
1.2 Ауа температурасы
1.3 Жел
1.4 Гидрологиялық жағдайы
1.5 Қаладағы су режимі

2. ГИДРОЛОГИЯЛЫҚ ЕСЕПТЕУЛЕР
2.1 Жылдық ағынның негізгі гидрологиялық сипаттамаларын анықтау
2.2 Жоғарғы өтімнің эмпирикалық және теоретикалық қамтамасыздық қисықтарын есептеу және тұрғызу
2.3 Ағудың жыл ішіндегі бөлінуі

3. ЖЕР БӨГЕТТІ ЖОБАЛАУ
3.1 Бөгетті жобалау
3.2 Бөгетті есептеу жолы
3.3 Жер бөгеттегі су сүзілуін есептеу
3.4 Бөгеттің беткей тұрақтылығын есептеу
3.5 Бөгеттегі су өткізетін құрылымдарын есептеу
3.6 Бас магистральды каналды есептеу
3.7 Төменгі деңгейде мұнаралы су шығарғышты басқаруды
3.8 Тасқын суды өткізгіш каналды есептеу

4. ҚҰРЫЛЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ЖҮРГІЗУДУ ЖҰМЫСТАРЫ
4.1 Құрылысты дайындау жұмыстары
4.2 Құрылысты монтаждау жұмысы
4.3 Жұмыс көлемі
4.4 Машиналар мен механизмді қабылдау
4.5 Технологиялық картаны құру және сметалық есептер
4.6 Тармақты графикті құру және есебі
4.7 Механизм таңдау
4.8 Бульдозер таңдау
4.9 Экскаватор таңдау
4.10 Кран механизімін таңдау
4.11 Күрделі қаржылардың экономикалық тиімділігінің көрсеткіші

5. ТАБИҒИ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
5.1 Қоршаған ортаны қорғау
5.2 Табиғатты қорғау талаптары

6. ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ
6.1 Қондырғылардың қауіпсіздік техникасы
6.2 Скреперлермен жұмыс жүргізуде қауіпсіздік техникасы

7. ЕҢБЕН ҚОРҒАУ

ҚОРЫТЫНДЫ:

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

Өзеннің таулы бөлігінде су алу торабын жобалау кезінде келесі талаптарды сақтау керек : өзен бойлай шағын су торабының тұстамасы су тасқын кезінде өтімнің үлкен болуы, тасты жол-жобаны бекіту, түптік шөгінділермен қиыршықтасмен- жұмыртасмен күресу.
Су алу торабының айрықша ерекшелігі ол сенімділігінде, пайдалануда қарапайым және есепті өтімді өткізуінде. Кемшілігі – үлкен мөлшерде түптік шөгінділердің су қабылдау түсуі.
Құрылыстың орны Іле Алатау бөктеріндегі Үлкен Алматы өзенінде орналасқан. . Суалғыш торабының жобасы Алматы қаласын сумен қамтамасыз ету және суармалы жерлерге су беру .Үлкен Алматы өзеніндегі орташа жылдық су өтімі 1,95 м3/с. Қазіргі кезде Алматы қаласында жылына 83722,1 мың.м3 текшке метр су көлемін пайдаланып отыр. Суалғыш торабының жобасы Алматы қаласын сумен қамтамасыз ету және суармалы жерлерге су беру.
Қажетті маңызды су өтімін М-1, Каргалинский, М-2, ВОК магистральды каналындар арқылы беру.
Магистральды каналдың оң жақ табиғи арнада орналасқан.
Үлкен Алмкаты өзені барлық таулы өзендер сияқты үлкен мөлшерде шөгіндіні өзімен бірге алып жүреді .
Бөгеттік су алу торабын жобалау кезіндегі ең негізгі сұрақ, жер бетіндегі су көзін тиімді пайдалану.

1. “Отраслевая схема орощения г. Алматы “ Книга-1.
Сводная пояснительная записка
2. Казахский науно- иследовательский гидрометеорологический институт.
Ресурсы поверхностных вод СССР
Основные гидрологические характеристики. Том 13.
Центральный и южный Казахстан. Выпуск 2
3. Волков И.М, Кононенко П.Ф. идр “Проектирование гидротехнических сооружении” Колос,1977г

4. В.В. Большанова, А.Н. Иванов “Сборник задач по гидрометрии инженерной гидрологии и регулированию стока” М. “Высшая школа” 1975
5. Киселев В.Г. “Справочник по гидравлическим расчетам” Госэнергоиздат 1961
6. Г.В. Желязников, Т.А. Нечевская “Гидрология, гидрометрия и регулирование стока”, “Колос” 1984
7. В.Г.Яслинецкий, И.К. Фенин “Организация и технология гидромелиоративных работ” М. “Агропромиздат” 1986
8. Н.К. Фенин и др. “Проситирование производства гидромелиоративных работ” М. 1966
9. В.Н. Байков “Железобетонные конструкций” общий курс Москва. Стройиздат 1991
10. Г.В. Соболин “Защита сооружений на реках и каналах от насосов” Фрунзе
11. методическое пособие. Ташкент 1976
12. В.С. Лапшенков “Курсовое и дипломное проситирование по гидротехническим сооружениям ” Москва. Агропромиздат 1989
13. Г.Г. Орлов. Инженерные расчеты по охране труда в строительстве. Москва. Стройиздат 1985г.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Өзеннің таулы бөлігінде су алу торабын жобалау кезінде келесі
талаптарды сақтау керек : өзен бойлай шағын су торабының тұстамасы су
тасқын кезінде өтімнің үлкен болуы, тасты жол-жобаны бекіту, түптік
шөгінділермен қиыршықтасмен- жұмыртасмен күресу.
Су алу торабының айрықша ерекшелігі ол сенімділігінде, пайдалануда
қарапайым және есепті өтімді өткізуінде. Кемшілігі – үлкен мөлшерде түптік
шөгінділердің су қабылдау түсуі.
Құрылыстың орны Іле Алатау бөктеріндегі Үлкен Алматы өзенінде
орналасқан. . Суалғыш торабының жобасы Алматы қаласын сумен қамтамасыз ету
және суармалы жерлерге су беру .Үлкен Алматы өзеніндегі орташа жылдық су
өтімі 1,95 м3с. Қазіргі кезде Алматы қаласында жылына 83722,1 мың.м3
текшке метр су көлемін пайдаланып отыр. Суалғыш торабының жобасы Алматы
қаласын сумен қамтамасыз ету және суармалы жерлерге су беру.
Қажетті маңызды су өтімін М-1, Каргалинский, М-2, ВОК магистральды
каналындар арқылы беру.
Магистральды каналдың оң жақ табиғи арнада орналасқан.
Үлкен Алмкаты өзені барлық таулы өзендер сияқты үлкен мөлшерде шөгіндіні
өзімен бірге алып жүреді .
Бөгеттік су алу торабын жобалау кезіндегі ең негізгі сұрақ, жер
бетіндегі су көзін тиімді пайдалану.

1.КЛИМАТ
Таңдалған метеостанцияда,Алматы қаласы бойынша сипатталады.Көшіріп
алынған аймақтар арасындағы климаттық сипаттамалар қала ауданының
биіктігіне байланысты болады.
Алматы қаласындағы метеостанция

Кесте- 1
Станция Теңіз деңгейінен Бастапқы байқау жылы
биіктігі
Аэропорт 671 1935
Алматы ОГМС 847 1915
Каменское плато 1350 1961

Жылдық радиациялық баланс қайталанады негізгі радиациялық
қосындыларға.Алматы (OГМС) метеостанциядағы ең көп радиациялық балас
көрсеткіші мамыр-шілде айларында болады 406-397 МДжм², ең аз көрсеткіші
желтоқсан-қаңтар айларында 16-21 МДжм²,құбылмалылығы барлығына немесе қар
жамылғына байланысты.
Негізгі климаттық орташа жылдық көрсеткіші метеостанциялар бойынша
көрсетілген:

Кесте-2
Станция Орташа жылдық Абсолюттік Абсолюттік Жауын-шашын
ауа максимум 1983 миниму 1951 ж мөлшері мм
температурасы ж оС оС
оС
Аэропорт 7.2 - - 420
Алматы ОГМС 9.0 43.0 -38.0 626
Каменское 8.6 37.0 -28.0 871
плато

Үлкен климаттық құрылым ролі термиялық режиммен жасалынған, ол Алматы
рельефіне байланысты. Ескерілуі тау аңғарының алмасу әсері және
трансформациялық күннің жылуынан континенттік климат төмендеуін
байқау,қаланың оңтүстік ауданымен (тау етегі) солтүстік ауданын
салыстырғанда.
1. АУА ТЕМПЕРАТУРАСЫ

Алматы қаласында ауадағы орташа жылдық температурасы +9 0C. Орташа
айлығы (+23.5 0C),абсолюттік ең жоғары бақылауы шілде айында (+43.0 оС).
Жылдың ең төменгі ауа температурасын бақылау қаңтар айында (-6.5
0C),сондықтан ең төменгі абсолюттігі ақпан айына келеді. Тау етегінің
төменгі температусы қалаға қарағанда жоғары.
Ауаның орташа жылдық температурасы сайын,Іле Алатаудың солтүстік биік таулы
бөктерінде ақырындап төмендейді.

Орташа айлық ауа температурасы оС

Кесте-3
Станция 1 2
1
Батыс 10,04
Солтүстік батысы 14,49
Солтүстік шығысы 15,31
Оңтүстігі 11,51
Шығысы 5,96
орталығы 7,48

Негізгі өзеннің су ағымының әртүрлі қамтамасыздандырылу пайыздық
бекеттегі қарқындылығы.

Кесте-8
Өзен-жарма Кезең 50% 75% 95%
(створ)
Жалпы Үлкен Жыл 4,95 4,41 3,69
Алматы
вегетация 6,5 5,73 4,62

Жыл ішінде ағынның таралуы жармадағы бекетте жылдық сипаттамамен
есептелген. Жылдағы су шаруашылық сипаттамасының сапасы,ағынның бір жылдық
есептелген сипаттамасына және вегетациялық кезеңге байланысты. Зерттелінген
ағын жармасынан 2-4 жылғы орташасынан алынған жылдық сипаттамасына
жеткілікті. Жеткіліксіздігі бір жылға тең. Есептелген қорытындысы төменгі 9-
шы кестеде көрсетілген.
Алматы қаласындағы ағынның жыл ішінде таралу сипаттамасы (м3с)

Кесте 9
Р,% Ағынның таралуы
айлар жыл Вегетациялық
кезең

№ Жыл Су өтім Кі Ki рет
Жыл Жыл л.к л.м Жыл қай
л.к жыл
I II III IV V VI VII VIII
9 0,82 0,57 4,3 0 4,3 3,53 26 1,2
8 0,8 0,6 6,8 0,5 8,9 7,12 20 1,92
7 0,7 0,72 6 3,4 11,34 7,94 20 2,94
6 0,6 0,8 5,3 5,7 13,18 7,91 20 3,79
5 0,5 0,86 4,5 7,7 14,6 7,3 20 4,52
4 0,4 0,92 3,8 9,2 15,56 6,22 18 4,58
3 0,3 0,95 2,9 10,1 15,66 4,7 18 4,76
2 0,2 0,98 2,2 10,4 15,36 3,1 18 4,82
1 0,1 0,99 1,7 10 14,26 1,43 18 4,52
0 0 1 1,3 9 12,84 0 18 4,11
-1 -0,1 0,99 0,98 7,5 10,86 -1,08 18 3,44
-2 -0,2 0,98 0,7 5,4 8,24 -1,65 18 2,58
-3 -0,3 0,95 0 2,3 4,1 -1,23 18 1,25
-4 -0,4 0,92 0 0,7 2,32 -0,93 18 0,68
Σ 81,9 44,36 45,11

1) Әртүрлі тығыздықтағы әрбір бөліктің орташа биіктігі анықталады. Орташа
биіктіктерге сызбада беткейдің ортасынан өлшенілген бөліктердің
биіктігі анықталады.
Мұнда төмендегідей биіктіктер болуы мүмкін:
Һ1- табиғи ылғалдылығы бөгет денесіндегі грунт қабатының биіктігі, м;
Һ2- сумен қаныққан бөгет денесіндегі грунт қабатының биіктігі, м;
Һ2сумен қаныққан бөгет негізіндегі грунт қабатының биіктігі, м;
Бұзылу массивінің шеттеріндегі толық емес бөліктерінің орташа биіктігі
келесі формуламен есептелінеді:

γ1=(1-n)*( γгт*k)
(3,16)
γ2=(1-n)*( γгт* γ0)
(3,17)
γ3=(1-n)*( γго* γ0)
(3,18)

γ1= тм3;
γ2=γ3= тм3;
γ1, γ2, γ3- бөгет денесіндегі грунттың табиғи ылғалдылығы және оның сумен
қаныққандағы. Сонымен қатар, бөгет негізінің сумен қаныққандағы тығыздығы,
тм3;
k – грунттың ылғалдылығына байланысты коэффициент; k=1.12...1.18
γгт, γго- бөгет денесіндегі және негізіндегі грунттың тығыздығы;
γ0- судың тығыздығы;

2) Бөгеттің келтірілген биіктігі келесі формуламен анықталады:

Һпр=; (3,19)

Һпр=

Һо- бөліктің үстіндегі судың қабатының тереңдігі;
3) Бөгет табанындағы пайда болатын барлық бұзылу массивтің бөліктердергі
күштерді қосып, үйкеліс келесі формуламен анықталады:
4)
F= ;
(3,20)
F=;

φ- үйкелістің ішкі бұрышы, град;
φ1- депрессиялық қисықтан жоғарғы үйкелістің ішкі бұрышы;
φ2- депрессиялық қисықтан төменгі үйкелістің ішкі бұрышы;
φ3- бөгет негізіндегі грунттың үйкелістің ішкі бұрышы;

7)Бұзылу массив салмағының жанама құрамасы:

Т=
(3,21)
Т=;

8) Бөгет табанындағы пайда болатын бұзылу массивінің ілінісу күші келесі
формуламен есептелінеді:

S=;
(3,22)
S=

с1,с2,с3- табиғи ылғалдылығы бөгет денесіндегі грунттың меншікті ілінісуі
және сумен қаныққандағы бөгеттің негізгі меншікті ілінісуі;
l1,l2,l3- меншікті ілінісуге сәйкес жылжу қисығының ұзындығы, м;

Жалпы жылжу қисығының ұзындығы келесі формуламен анықталады:

;
(3,23)

(3,24)
;
(3,25)
;
(3,26)

Мұнда: β- дөңгелек цилиндрлік жылжу бетінің ортасының бұрышы;
β1, β2, β3- бұрыштар;

β= β1+ β2+ β3 ;
(3,27)

β=11+22+49=820;

9) Сүзілу күшін көлемдік күш деп есептеуге болады. Құрғатқышы жоқ кезде
сүзілу күші келесі формуламен есептелінеді:

Ф=;
(3,28)
Ф=

Ω=Bσ(h2+h3) –MEBDK-фигуралардың ауданы, м;
м2;

Сүзілу ағынның орташа еңістігінің формуласы:

I=ΔyΔx ;
(3,29)

I=;

Δу- бұзылу массивінің төменгі шегіндегі депрессиялық қисықтың құлауы;
Δх- депрессиялық қисықтың құлау қашықтығы;
10) Беткейдің тұрақтылық коэффициент мәні келесі формуламен есептелінеді:

Ктұр= ;
(3,30)

Ктұр=

r- сүзілу күшінің иіні (радиусы). Ол жылжу қисығының ортасынан Ω1 ауданының
ауырлық ортасына дейінгі қашықтық, ол сызбадан алынады.

3.5 БӨГЕТТЕГІ СУ ӨТКІЗЕТІН ҚҰРЫЛЫМДАРЫН ЕСЕПТЕУ

Тоннель, құбырлар, каналдар,суағарлар, арнайы саңылаулар және басқа
құрылымдар арқылы жоғарғы бьефтен төменгі бьефке суды өткізуге арналған
гидротехникалық құрылымдарды су өткізетін құрылымдар деп аталады.
Тағайындалуына бойынша су өткізетін құрылымдар келесі түрлерге
бөлінеді:
a) Тасқын суды өткізгіш құрылымдар;
б) Су шығарғыш (нормамен берілетін су);
в) Су жібергіш (апатты жағдайда қолданылады);

Мұнаралы сушығарғыштар

Бөгеттің суқоймалардағы сушығарғыштар төменгі бьефеке судың өтімін
суармалауға, өндірістік және үй тұрмыстық сумен қамтамасыз етуге, сонымен
қатар суқоймасын шұғыл босатуға қажетті жағдайда тұрғызылады. Су торабының
құрылыс кезеңінде оларды құрылыс өтімін өткізуге пайданылады.
Егер де, су шығарғыштар мұнаралармен тұрғызылса оларды мұнаралы
сушығарғыштар деп аталады. Ал камералармен басқарылса, онда оларды
мұнарасыз сушығарғыштар деп аталады.
Сушығарғыштарды таңдау суқоймасының босатылуына байланысты болады. Сонда
босатылудың шамасы:

ΔН=▼ҚТД-ТТД
(3,31)

ΔН=2507-2492.5=14.1 м;
Егерде, ΔН7,0 м болса онда мұнарасыз (камералы) құрылымдар тұрғызылады. Ал
ΔН7,0 м болса онда мұнаралы болады.
Сушығарғыш құрылымның құбырлары дөңгелек немесе тік қималы болады.
Құбырлардың өлшемдері гидравликалық есептеулердің негізінде қабылданады.
Құбырдың қалыңдығы 30-40 см жұқа бетонға қояды. Құбырлардың барлық
элементтерінің сыртқы бетін грунтпен жабар алдында оларды ыстық битуммен
бекітіп, үстіне құм төгеді. Сүзілуден сақтау үшін құбырлардың үстіне және
бүйірлеріне жұмсақ лай немесе ауыр саздақ топырақ жабады. Олардың қалыңдығы
0,5 м кем болмауы керек. Құбырлардың соңына ағынның энергиясын бәсеңдету
үшін су ұрма құдық орналастырылады.

6. БАС МАГИСТРАЛДЫ КАНАЛДЫ ЕСЕПТЕУ

Магистральды канал сұйықтықтың бір қалыпты қозғалуының формуласын
есептеу:
Q=W*V м3с;
(3,32)
Q=3.5*0.49=1.7 м3с;

Мұнда: Q-канал арқылы өтетін өтімнің шамасы, м3с;
W- каналдың көлденең қимасының ауданы, м2;
с- Шези коэффициенті, м0,17с;
R- гидравликалық радиусы;
I- канал түрінің еңістігі;

Каналдың көлденең қимасының ауданының формуласы:

W=(b+mh)h ;
(3,33)
W=

b- канал түбінің ені, м;
m- беткейдің көлбеклік коэффициенті;
h- каналдың тереңдігі, м;

Шези формуласы:

С=;
(3,34)

С=

n-каналдың кедір-бұдыр коэффициенті; n=0.017;
R=WP;
(3,35)

R=

P- суланған периметр;
P=b+2h*√1+m2;
(3,36)

P=

7. ТӨМЕНГІ ДЕҢГЕЙДЕ МҰНАРАЛЫ СУШЫҒАРҒЫШТЫ БАСҚАРУДЫҢ

Құбырдың өлшемдері суқоймасында судың төменгі деңгейінің кезінде берілген
өтімді өткізу жағдайда анықталады. Бұл жағдайды сушығарғыш арқылы судың
қозғалысы арынсыз. Сонда, өтімі:

Q=εφbh*√2g*z ;
(3,37)

2,1=0.8*0.9*1,5*√2*9,81*0,2=2.14 м3с;

ε- бүйірді қысуды көрсететін коэффициент. Ε=0.8...0.95;
φ- жылдамдық коэффициенті. Φ=0.80...1.0;
b- құбыр ені, м;
h- құбырдағы судың тереңдігі,ол магистральдағы судың тереңдігі;
z- сушығарғыш құбырдағы арынның шығыны. Z=0.10...0.25 м;

8. ТАСҚЫН СУДЫ ӨТКІЗГІШ КАНАЛДЫ ЕСЕПТЕУ

Каналдың өтімін табу үшін мына формуланы анықтаймыз:

Q=W*V м3с ;

Q=3*5=15 м3с;
Каналдың көлденең қимасының ауданы мына формуламен анықталады:

W=b*h ,м3;
(3,38)

W=1.5*2.0=3 м3;
Каналдағы судың жылдамдығы V=5.0 м3с ;
Каналдың биіктігі h=2.0 м;

Сушығартан керекті су өтімін анықтау:

Q=εφαbhщ√2g(Но-αhщ) ;
(3,39)

2.65=0.8*0.9*0.615*1.0*0.36√2*9.81( 14.1-0.615*0.36);

α- вертикалды қысым коэффициенті, α=0.615;
hщ-қақпақтың төтерілу биіктігі, hщ=0.36 м.

4. ҚҰРЫЛЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ЖҮРГІЗУ ЖҰМЫСТАРЫ
4.1 ҚҰРЫЛЫСТЫ ДАЙЫНДАУ ЖҰМЫСТАРЫ

Суару жұмыстарын жүргізуде су шаруашылығы құрылыстарының негізгі
нақты өлшемдері: жұмыс көлемі, суару жұмыстарының кезектілігі және де
құрылыс аймағының геологиялық гидрогеологиялық жағдайлары ескеріледі.
Жерді тегістеуде ең алдымен қосымша дайындық жұмыстар жүргізіледі.
Олар: суармалы алқыпты бұталар мен түбірлерден, тастардан тазарту. Бұл
жұмыстар бұта кескіштермен, түбір жұлғыштармен, трактор тырмасымен
атқарылады. Сол сияқты екі каналдар мен шұңқырларды көму, қосымша
арықтарды, ескі бөгеттерді, жолдарды тегістеу.
Қосымша (арық) жұмыстарға жатады, бұл жұмыстар 50 метр жерге дейін
жаймаланады.
Сондықтан бұл жұмыстар бульдозермен атқарылады. Егер топырақты 50
метрден артық қашыққа жаймалау қажет болса, онда бұл жұмыс скреперлер
негізінде атқарылыды. Суармалы жерлерді тегістеу негізгі жер қазу машинасы
скреперлермен жүргізіледі. Қажетті скрепер түрлері топырақты қыршып алу
тереңдігіне жұмыс мерзімінің мөлшеріне қарай таңдап алынады. Әдетте
суармалы жерлерді тегістеуде шөміштің сыйымдылығы 6-8м3 скреперлер
қолданылады. Суармалы алқап кең алымды тегістегіштермен тегістеледі.
Кең алымды тегістегіш бір бағытта жүргенде жердің 5-8 метрге дейінгі
арақашықтығында кедір-бұдырлығын тегістеп өтеді.
Каналдарды, шұңқырларды қазуда шөміштің сиымдылығы 0,65 м3 экскаватор-
драглайындар қолданылады.
Құбырлар жүйесін монтаждауда крандар жүк көтеру сиымдылығы 5-75 м
монолит бетондарды құю орнына жеткізіп беру арнайы ыдыстарда автокрандар
арқылы орындалады. Экскаваторлар ауыр еңбекті көп қажет ететін жер қазу
жұмыстарын механикаландыру таптырмайтын қуатты құрал. Оларды небір қиын
жерлерде пайдалануға бола береді. Бір шөмішті экскаваторларды жер қазу
жұмыстарында қолданылады. Құрылыстың орындалу мерзімі 1-03-04-85 ҚНЖЕ ден
алынады.
4.2 ҚҰРЫЛЫСТЫ МОНТАЖДАУ ЖҰМЫСЫ

Қүрылыс және монтаж жұмыстарының көлемдік ведомосі

Кесте-4.1
№ Жұмыстардың аталуы өлшембірлігі Мөлшері ескерту
1 өсімдік қабатын қиып алу М3 750 Топырақ
Ш-2 пр
2 Топырақ қазу М3 5010 Топырақ
Ш-топ
3 Кері көму М3 5090 Топырақ
Ш-топ
4 Соның ішінде қолмен М3 1783 Топырақ
Ш-топ
5 Темір бетон құбырларды км 1933
орналастыру
6 Шойын арматурасын орнату
(ысырма) 30 және 6 d=300 Дана \кг 1\2425 1Д-2425
30 және 6 d=150 Дана \кг 1\735 1Д-73,5
7 Фланцларды монтаждау d=350 Дана\кг 2\922 1Д-9.22
d=150 Дана\кг 2\339 1Д-3.39
8 Су жібергіштерді орнату дана 18
9 РК түріндегі темір бетон дана 2
құдықтарын орнату
10 Сондай құдық ФК түрінде дана 1
11 ДДН-100 дана 6
12 Мелиоративтік материалдан П.м. 800
дайындалған шлангасы d=300
13 Темір бетон құбыр d=1,5,l =99П.м. 20
14 Бөлшектерді монтаждау кг 55,3
15 Темір бетон құбыр d=159 х 45 П.м. 6,5

4.3 ЖҰМЫС КӨЛЕМІ .

Бөгетті үйгенде карьер грунты пайдаланылады. Карьерден алынатын грунт
көлемін анықтау үшін массалар балансы қарастырылады (8 сурет) [7].
Қажетті грунт көлемі : V=1060816 м3 ;
Карьер ауданы : Fk= , м
(5.1)

Мұнда Нк-карьердегі жарамды қабаттың орта қалындығы.
Fk= м2
Карьердегі өсімдік грунты :
V= Fk * tpc , м3
V=13352*0,15=2002,8 м3
Бөгет табанындағы алынатын өсімдік қабатының көлемі :

V=Fосн*tp.c
(5.3)

V=3000 м3
Үйінді ылғалдауға қажет су мөлшері ;

Q= ; м3
(5.4)

Мұнда Vk- үйінді грунт көлемі , м3
Wопт- грунттың оптималды ылғалдылығы (12-20%)
Wn- тасымалдау кезінде грунттың жоғалтқан ылғалдылық мөлшері
(1...21.)
We-грунттың табиғи ылғалдылығы
Q= м3

4.4 МАШИНАЛАР МЕН МЕХАНИЗМДЕРДІ ҚАБЫЛДАУ

Бөгет құрылысында негізгі құрылыс операцияларға- скреперлермен грунтты
өндіру және бөгет үйіндісіне тасымалдау жатады.
Скрепер маркасын қабылдау варианттары техникалық-экономикалық салыстыру
арқылы, жұмыстың машсағ өзіндік құнын сараптау арқылы қабылданады.
Жұмыстың өзіндік құны машсағ келесі формуламен анықталады.
Смсағ= ; (тг)
мұнда Мр-есепті машина бағасы, тг
А-амортизациялық бөліну ; %
Тжыл- жылдық машинаның жұмыс істеу жоспарлық саны ;
Mg- бір монтаж және демонтаж жұмысының құны, тг
Тр-бұрынғы жұмыс орнынан осы обьектге машинаны әкелу құны,
тг
Tr-осы обьекте машинаның жұмыс істеу саны, сағ.
Р-машинаның техникалық қызметіне және ағу ремонтына
кететің қаражат мөлшері ;
В-қажетті бөлшектер сатып алу құны ;
Э-энергоматериал құны, тг
С-майлайтын материалдар құны ;
З-машинист жалақысы ;
Есептегенде скрепердің түрін қарастырамыз : ДЗ-33 ; ДЗ-13 ; ДЗ-11 П.
ДЗ-11 П скрепер маркасы үшін
Смсағ=
ДЗ-13 маркасы үшін :
Смсағ=
ДЗ-33 скрепер маркасы үшін
Смсағ=
Есептеу нәтижесі бойынша бір машсағ құны бойынша ең аз срепер маркасы ДЗ-
33 болады, бірақ техникалық параметрлері бойынша
ДЗ-11 П скрепер маркасын қабылдаймыз.
Срепердің грунтпен толтыру жолы :

Lmaт= ; м
(5.6)
Грунтты төгу жолы :
loтс= ; м
мұнда q-скрепер ыдысының сиымдылығы ;
Км-скрепер ыдысын толтыру коэффициенттері
Кп-грунтты жоғалту коэффициенттері
Һ-кесіп алынатын грунт орта қалынд.
Вн-пышақ ені ;
Кһ- қысылып кесіліп алынатын грунттың
біркелкісіздігін еккеретін коэффициент ;
Кр-грунтты босату коэффициенті ;
Һсл – төселінетін қабаттың орта қалыңдығы
(һсл=0,2...0,3)
lқаб
lқаб==7,9 м
Топырақты толтыру түзу учаскеде орындалады, сол себептен түзу учаскесінің
минималды ұзындығы анықталады :

lmin= lH+lckp+lтр ; м
(5.7)

lmin=22+5,5+3=30,5м
Бөгет табанының грунтты босату көлемі :

Vрыхл=F
(5.8)

Vрыхл=20000*0,25=5000 м3
Техника-экономикалық негіздеме :
1. 1м3 жобалық көлем құны
2. 1 адамның 1сағ өнімділігі

4.5 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАНЫ ҚҰРУ ЖӘНЕ СМЕТАЛЫҚ ЕСЕПТЕР.

Комплект құрамындағы қажетті әртүрлі машиналар саны барлық
механизмдерді толық жұмыспен қамту талабы бойынша анықталады. Бұл үшін
барлық механизмдердің әр құрылыс операцияларда жасалатын машина-сменалар
саны мәліметтері қажет. Бұл есепті технологиялық қартаны құру арқылы
анықталады. Технологилық қартаны жобалау стадияларында және құрылыста
жұмысты ұйымдастыру процесінде, қажетті ресурстарды анықтауға, варианттарды
салыстырып бір вариантты қабылдау үшін анықталады.
Құрылыстың сметалық құны бұл жобаға байланысты ақшалай қаражат
қосындысы. Бұл қаражат сметалық документтермен анықталады. Құрылыстың
сметалық құны-капиталдық салу жобалаудың негізі болып табылады.
Сметалық құнға тіке шығын, қосылатын жарату, пландық қосындылар
кіреді.
Құрылыстың сметалық құның анықтау үшін келесі документтер толтырылады.
- жоба құрамында жинақталған сметалық есеп ; комплекске кіретін
обьектілердің құрылысының сметалық ведомості, товарлық құрылыс
өнімдерінің сметалық құрылыс ведомості, обьектік немесе локальдық
ведомость ;
- жұмыс жобасының құрамында-жинақталған сметалық есеп, обьект және
локальды сметалар.
Құрылыстың жалпы сметалық құны құрылыс құнының жинақталған сметалық есебі
арқылы анықталады (5.6 кесте). Құрылыс құнының сметалық есебінде , жобаны
бекітетін тиісті шешімдер жазу керек.
Жинақталған құрылыс құнының есебінде обьекттер, жұмыстар, шығындар
көрсетіледі. Бұл жұмыстарға жеке сметалар және сметалық есептер,
документтер номерлері көрсетіліп бекітіледі.
Обьекттік смета (5.5 кесте) жеке жұмыстар және шығындар сметалық
құны арқылы құралады. Обьекктік және обьекттердің сметалық құнын анықтайды,
товарлық құрылыс өнімінің сметалық құның анықтайтын негізі болып табылады.
Обьекктілік сметаны құрғанда әр түрлі жұмыстармен шығындардын сметалық құны
талаптарға сәйкес жұмыстар түрі бойынша белінуі қажет.
Жер және бетон жұмыстарға (5.3 ; 5.4 кесте) локальдық сметалар
құралады. Әр түрлі локальдық сметалар құрамында жеке жұмыстар түрі
құрылымының конструктивтік элементтері, жұмыс түрі және құрылымның түріне
байланысты бөлімдерге топтасады. Сметалардағы жұмыстар кезегі және оларлың
топтасуы бөлімге жұмыс өндірісіне, құрылыс-монтажды мекеме мамандырылуына
байланысты.

4.6 ТАРМАҚТЫ ГРАФИКТІ ҚҰРУ ЖӘНЕ ЕСЕБІ.

Қазіргі өндірістік процестерде үлкен технологиялық күрделілік пен,
ондағы мамандандырылған мекемелер қатысуымен, механизацияның жоғарғы
дәрежесі негізделеді.
Бұл процестерді бір бағытта сапалы басқару үшін арнайы жүйе
қабылданған. Бұл жүйенәі аты- “жүйелі жоспарлау және басқару системасы” ,
қысқаша СЖБ.
Бұл система өндірістік процестерінің графикалық моделі болып табылатын
графиктерге, негізделген.Тармақты графиктер өндірістік процестердің
технологиялық дамуын көрнекті көрсетеді.
Бұл жүйелі графиктер өндірістік процестерді сараптау үшін математикалық
әдістерді пайдалануға қолайлы және басқаруға мүмкәншәләк береді.Тармақты
графикте жұмыстар бір белгі технологияда ұйымдастырушылық және реттілік
бойынша келе береді. Соған байланысты бастапқы жұмыс жағдайы бұрыңғы жұмыс
соңы болып табылады, осы нақты жұмысқа дейін қандай жұмыстар орындалу
керектігін көрсетеді.
Жүйелі графикті орындалу үшін модельдін бастапқы жағдайы сол жақта,
соңғы жағдайы оң жақта орналасады .
Барлық жұмыстар (ұштары ) сол жақтаң, оңға бағытталады, горизонталь
учаскелері болуы керек. Бұл горизонталь учаскелер астында жұмыстар аты
жазылады. Тармақты графикті құрғанда қайталанатын жағдай-оқиғалар номерлері
жоқ болуы керек. Бірге кездесетін параллель жұмыстар үшін, қосымша жағдай
оқиғалар және байланыстар кіргізіледі. Тармақты графикте жұмыстардың
тұйықталған түрі кездеспеу керек.
Тармақты графикті тұрғызу үшін келесі мәліметтер қажет :
- обьект бойынша жұмыстар тізбегі ;
- жұмыстардың еңбек сиымдылығы ;
- жұмытарды жүргізу әдістері ;
Жобада локальдық сметаны құру үшін, зоналық прейскурантты

4.7 МЕХАНИЗМ ТАҢДАУ

Суарылатын жер беті жақсы тегістелген болуы керек. Жерді
тегістегенде ең алдымен алқапты бұталар мен түбірлерден тастардан тазалау
керек. Бұл жұмыстар бұта кескіштермен, тамыржұлғыштармен көбінесе
бульдозермен атқарылады. Бульдозер 50 м аспайтын қашықтықта қолданылады.

4.8 БУЛЬДОЗЕР ТАҢДАУ

Жұмыс жүргізу жағдайы, l = 70 м,топырақты жаймалау қашықтығы. Топырақ
тобы –П. Т=100 Т= 130

Кесте-4.2
№ Механизм аттары Уақыт нормасы өнім Машина 1м3топыр-ң
нормасы смена құныөзіндік
құны
1 Д-493, С-100 533,3 261,2 0,49
№1(3,2)
2 Д-271 С-100 888,8 252,8 0,28
№2(5,а)

Скреперлер топырақты тасымалдауға топырақ қабатын тегістеуге немесе
үюге арналған.
Олар мелиоративтік, гидротехникалық өнеркәсіптік құрылыстарда, жер
өңдеу жұмысына пайдаланылатын негізгі машина. Скрепер канал қазу кезінде
мынадай жұмыстарға қолданылады: суарылмалы жерлерді құрылыс алаңын
тегістеуде шұңқырларды өңдеуде.
Қолданылатын скрепер едәуір дәрежеде топырақ қабатын тасу қашықтығы
мен шөміш сиымдылығына байланысты.
Шөміш сиымдылығы м3.36.10.15
Қашықтың (м) тіркелмелі скреперлерге 250.300-350.550
Өздігінен жүретін скреперге -1500.2500
Суару құбырларын қазуда экскаватор қолданамыз. Экскаватор топырақты
қазып алып үйіндіге тастайды немесе тасымалдау құралдарына салады. II-топ
топырақты қазғанда шөмішінің сиымдылығы 0,252 экскаваторы қолданылады.
Экскаваторлар жұмыс жабдығының түріне қарай тік күректі, қайтарма күректі
жоңғылы драглаинды деп бөлінеді. Экскаваторлар ауыр еңбекті көп қажет
ететін жер қазу жұмыстарын механикаландыруда таптырмайтын қуатты құрал.

4.9 ЭКСКАВАТОР ТАҢДАУ

Экскаватор механизмдердің топырақты қазу және тиеу радиустары мына
формула бойынша анықталады.
Вк= с+а+ 2 · m · n + в = 1,5 + 0,5 + 2·1,5· 1,7 + 2 = 9,1 м
Мұнда : С- экскаватор осінен табанына дейінгі арақашықтық 1,0 :1,5м
а – канал жиегінен экскаватор табанына дейінгі
қашықтық.
Қазу радиусы мен қазу тереңдігіне байланысты ВНиР 21.1 экскаватор
түрін таңдаймыз.
Ең үлкне қазу тереңдігі h = hк = 2 м қалған есептеулерді кесте
түрінде жургізіледі

Кесте-4.3
№ Механизм Шөміш Уақыт нормасы Өнім Машина 1м3
дері аттарысыйымдылығы Нv нормасы Нсмен құныТоп-ң
q\м3 өнім S өзіндік
құны
1 ЭО 5111 А 0,65 276 916 3,32
№3 кесте (5,в)
2 ЭО 411Б 0,8 205,13 1164 5,67
№5 кесте (4,а)

1. Жұмыс жағдайына байланысты ЕНиР В -12-1 анықтайтын
экскаватор механизмі таңдалады. (3)
2. Уақыт ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.