Бюджетпен есеп айырысу операцияларының есебі
Мазмұны.
Кіріспе. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
I тарау. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі.
1.1. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі ... ... ... ... ... ... ...4
1.2. Ғалымдардың еңбегіндегі бюджетпен есеп айырысу есебін жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
II тарау. «Ақсайгазсервис» акционерлік қоғамның ұйымдық.экономикалық және қаржылық есеп жұмысы.
2.1. Акционерлік қоғамның ұйымдық.экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ...7
2.2.Акционерлік қоғамның есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
III тарау. Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін операциялар
3.1. Төленетін ағымдағы табыс салығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
3.2. Қосылған құнға салынатын салық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
3.3. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
3.4. Бюджетпен басқа да есеп айырысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
Қорытынды
Қосымша.
Қолданылған әдебиттер.
Кіріспе. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
I тарау. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі.
1.1. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі ... ... ... ... ... ... ...4
1.2. Ғалымдардың еңбегіндегі бюджетпен есеп айырысу есебін жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
II тарау. «Ақсайгазсервис» акционерлік қоғамның ұйымдық.экономикалық және қаржылық есеп жұмысы.
2.1. Акционерлік қоғамның ұйымдық.экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ...7
2.2.Акционерлік қоғамның есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
III тарау. Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін операциялар
3.1. Төленетін ағымдағы табыс салығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
3.2. Қосылған құнға салынатын салық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
3.3. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
3.4. Бюджетпен басқа да есеп айырысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
Қорытынды
Қосымша.
Қолданылған әдебиттер.
Кіріспе.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Бюджетпен есеп айырысу операцияларының есебі». Курстық жұмысым 3 тараудан тұрады.
I тарауда- Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі және ғалымдар еңбегінде олардың жетілдіру жолдары туралы айтылған.
IIтарауда- «Ақсайгазсервис» акционерлік қоғамның ұйымдық-экономикалық және қаржылық есеп жұмысы.
III тарауда- Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін операциялар туралы қамтып айтылады.
Мақсаты: бюджетпен есеп айырысу есебінің жолдары, жүйесі мен құрылысын, мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлін жан-жақты ашып көрсету,бюджетпен есеп айырысу есебі, бюджет туралы есеп,экономика ғылымдарының пікірін басты бағыт- бағдар ретінде ұстана білу.
Бюджет жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөлініп немесе бекітіліп пайдалану, жұмсау үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады. Бюджеттің қаржылық экономикасын дамытуға, халықтың материалдық әл-ауқатын және мәдени деңгейін көтеруге, басқа да мақсаттарға пайдаланады.
Бюджет-бұл мемлекеттің, облыстық, аудандарының,қаланың әлеуметтік-экономикалық ахуалының айнасы. Бюджет -қандай құрылымның да іргетасы, әрі халық дәулетінің қайнар көзі.Оны қалыптастыру және пайдалана білу шеберлік пен іскерлікті қажет ететіні белгілі.Өркениетті елдердің қай-қайсысында болсын,мемлекеттік бюджет, яғни халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы белгілі.
Бюджет деңгейіне қарамастан бюджеттік мекемелердің бәрінде,ешқандай жеңілдік күтпей-ақ қаржы дағдарысынан шығудың бағдарламасы болуы тиіс. Мұның өзі салық жинау саласында турасын айтсам, «таяқтың екі ұшы бар» деген сөз болып шығады. Қарапайым сөзбен бейнелей айтсам, Қазақстанда істің принциптерінде қанша салық жинауға болатыны жөнінде «алытны жұмыртқа туатын тауықты соймай-ақ» мәлімет алу оңай емес.
Қорыта келгенде, «Қазақстанда салық жинау ісі қандай жолмен жүреді?» - деген ең басты мәселе әлі де толық шешімін тапқан жоқ деп айтуға болады.
2002 жылдың қаңтарында Қазақстан Республикасының «Салықтар және бюджетпен есеп айырысу есебі»туралы заңы өз күшіне енген болатын.
Кәсіпорынның бюджетпен есеп айырысу операциялары 63 «Бюджетпен есеп айырысу» бөлімшесінің шоттарында есепке алынады. Бұл бөлімшеге 631(3110) «Төленетін ағымдағы табыс салығы», 632(4310) «Кейінге қалдырылған табыс салығы», 633 (3130) «Қосылған құн салығы», 639 (3190) «Бюджетпен басқа да есеп айырысу» шоттары кіреді.
Жеке және заңды тұлғаларға салынатын салықтар, мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады. Мемлекеттік органдардың өздерінің функцияларын орындауы үшін басқарудың барлық деңгейлерінде тиісті қаржы базасы болуы тиіс. Осы мақсатпен әр елде аймақтардың шаруашылығын,әлеуметтік сферасын, әрбір әкімшілік –аумақтық бірліктерді, заң шығарушы биліктерді, басқару апаратын ұстауды және басқа шараларды қаржыландыру үшін олардың ақша ресурстарын жұмылдыруды қамтамасыз ететін бюджеттердің мемлекет үшін маңызы өте зор.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Бюджетпен есеп айырысу операцияларының есебі». Курстық жұмысым 3 тараудан тұрады.
I тарауда- Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі және ғалымдар еңбегінде олардың жетілдіру жолдары туралы айтылған.
IIтарауда- «Ақсайгазсервис» акционерлік қоғамның ұйымдық-экономикалық және қаржылық есеп жұмысы.
III тарауда- Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін операциялар туралы қамтып айтылады.
Мақсаты: бюджетпен есеп айырысу есебінің жолдары, жүйесі мен құрылысын, мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлін жан-жақты ашып көрсету,бюджетпен есеп айырысу есебі, бюджет туралы есеп,экономика ғылымдарының пікірін басты бағыт- бағдар ретінде ұстана білу.
Бюджет жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөлініп немесе бекітіліп пайдалану, жұмсау үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады. Бюджеттің қаржылық экономикасын дамытуға, халықтың материалдық әл-ауқатын және мәдени деңгейін көтеруге, басқа да мақсаттарға пайдаланады.
Бюджет-бұл мемлекеттің, облыстық, аудандарының,қаланың әлеуметтік-экономикалық ахуалының айнасы. Бюджет -қандай құрылымның да іргетасы, әрі халық дәулетінің қайнар көзі.Оны қалыптастыру және пайдалана білу шеберлік пен іскерлікті қажет ететіні белгілі.Өркениетті елдердің қай-қайсысында болсын,мемлекеттік бюджет, яғни халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы белгілі.
Бюджет деңгейіне қарамастан бюджеттік мекемелердің бәрінде,ешқандай жеңілдік күтпей-ақ қаржы дағдарысынан шығудың бағдарламасы болуы тиіс. Мұның өзі салық жинау саласында турасын айтсам, «таяқтың екі ұшы бар» деген сөз болып шығады. Қарапайым сөзбен бейнелей айтсам, Қазақстанда істің принциптерінде қанша салық жинауға болатыны жөнінде «алытны жұмыртқа туатын тауықты соймай-ақ» мәлімет алу оңай емес.
Қорыта келгенде, «Қазақстанда салық жинау ісі қандай жолмен жүреді?» - деген ең басты мәселе әлі де толық шешімін тапқан жоқ деп айтуға болады.
2002 жылдың қаңтарында Қазақстан Республикасының «Салықтар және бюджетпен есеп айырысу есебі»туралы заңы өз күшіне енген болатын.
Кәсіпорынның бюджетпен есеп айырысу операциялары 63 «Бюджетпен есеп айырысу» бөлімшесінің шоттарында есепке алынады. Бұл бөлімшеге 631(3110) «Төленетін ағымдағы табыс салығы», 632(4310) «Кейінге қалдырылған табыс салығы», 633 (3130) «Қосылған құн салығы», 639 (3190) «Бюджетпен басқа да есеп айырысу» шоттары кіреді.
Жеке және заңды тұлғаларға салынатын салықтар, мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады. Мемлекеттік органдардың өздерінің функцияларын орындауы үшін басқарудың барлық деңгейлерінде тиісті қаржы базасы болуы тиіс. Осы мақсатпен әр елде аймақтардың шаруашылығын,әлеуметтік сферасын, әрбір әкімшілік –аумақтық бірліктерді, заң шығарушы биліктерді, басқару апаратын ұстауды және басқа шараларды қаржыландыру үшін олардың ақша ресурстарын жұмылдыруды қамтамасыз ететін бюджеттердің мемлекет үшін маңызы өте зор.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасының «ҚР-ғы салық жүйесі туралы» Заңы, 1991ж. 25 желтоқсан
2. Қазақстан Республикасы Президентінің «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Заң күші бар жарлығы 1995ж. 24 сәуір
3. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» кодексінде жасалған өзгертулер мен толықтыруларды қоса. 2006ж.1 қаңтар
4. Абдиманапов Б.А. Факторинг и бухучет журнал «Учет и аудит».
5. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы изд. Маркет, 2005ж
6. Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н, Құдайбергенов Н.А. «Бухгалтерлік есеп принциптері», Алматы «Экономикс» 2003.
7. Радостовец В.К. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп Алм.: Центр Аудит, 1998 ж.
8 Сейдахметова Ф.С. «Современный бухгалтерский учет» Алматы 2005
9. Толпаков Ж.С. «Бухгалтерский учет» Караганда 2004.
10. Үмбеталиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. «Салық және салық салу». Алматы: Экономика 2006
11. Хахонова Н.Н. «Основы бухгалтерского учета и аудита».
12. Хендриксен Э.С.,Ван Бреда «Теория бухгалтерского учета»
13. Шишкин А.К. Учет, анализ и аудит на предприятии М.: 1996 г.
15. «Бухгалтерский учет и налоги в государственных и бюджетных организациях» журналы. №21 2007ж.
16. «Бухгалтерский учет и аудит» №1 2002, Алматы.
17. «Бухгалтерлік бюллетень» журналы. №1 қаңтар 2006
18. «Бухгалтерлік бюллетень » журналы. №2 қаңтар 2006
19. «Бухгалтерлік бюллетень» журналы. №42 қазан 2007
20. «Қаржы және қаражат » журналы. №1/97
21. «Қаржы және қаражат » журналы. №2/98
22. «Қаржы және қаражат » журналы. №4/99
23. «Қаржы және қаражат » журналы. №5/2002
24 «Қаржы және қаражат » журналы. №4/2003
25. «Аудит отдельных разделов бухгалтерского учета» журнал. «Заочная школа аудитора» Алм: №5 мамыр 2005ж.
1. Қазақстан Республикасының «ҚР-ғы салық жүйесі туралы» Заңы, 1991ж. 25 желтоқсан
2. Қазақстан Республикасы Президентінің «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Заң күші бар жарлығы 1995ж. 24 сәуір
3. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» кодексінде жасалған өзгертулер мен толықтыруларды қоса. 2006ж.1 қаңтар
4. Абдиманапов Б.А. Факторинг и бухучет журнал «Учет и аудит».
5. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы изд. Маркет, 2005ж
6. Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н, Құдайбергенов Н.А. «Бухгалтерлік есеп принциптері», Алматы «Экономикс» 2003.
7. Радостовец В.К. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп Алм.: Центр Аудит, 1998 ж.
8 Сейдахметова Ф.С. «Современный бухгалтерский учет» Алматы 2005
9. Толпаков Ж.С. «Бухгалтерский учет» Караганда 2004.
10. Үмбеталиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. «Салық және салық салу». Алматы: Экономика 2006
11. Хахонова Н.Н. «Основы бухгалтерского учета и аудита».
12. Хендриксен Э.С.,Ван Бреда «Теория бухгалтерского учета»
13. Шишкин А.К. Учет, анализ и аудит на предприятии М.: 1996 г.
15. «Бухгалтерский учет и налоги в государственных и бюджетных организациях» журналы. №21 2007ж.
16. «Бухгалтерский учет и аудит» №1 2002, Алматы.
17. «Бухгалтерлік бюллетень» журналы. №1 қаңтар 2006
18. «Бухгалтерлік бюллетень » журналы. №2 қаңтар 2006
19. «Бухгалтерлік бюллетень» журналы. №42 қазан 2007
20. «Қаржы және қаражат » журналы. №1/97
21. «Қаржы және қаражат » журналы. №2/98
22. «Қаржы және қаражат » журналы. №4/99
23. «Қаржы және қаражат » журналы. №5/2002
24 «Қаржы және қаражат » журналы. №4/2003
25. «Аудит отдельных разделов бухгалтерского учета» журнал. «Заочная школа аудитора» Алм: №5 мамыр 2005ж.
Мазмұны.
Тақырып: Бюджетпен есеп айырысу операцияларының есебі.
Кіріспе. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ..3
I тарау. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі.
1.1. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі
... ... ... ... ... ... ...4
1.2. Ғалымдардың еңбегіндегі бюджетпен есеп айырысу есебін
жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .5
II тарау. Ақсайгазсервис акционерлік қоғамның ұйымдық-экономикалық
және қаржылық есеп жұмысы.
2.1. Акционерлік қоғамның ұйымдық-экономикалық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ...7
2.2.Акционерлік қоғамның есеп
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... 11
III тарау. Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін операциялар
3.1. Төленетін ағымдағы табыс
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .13
3.2. Қосылған құнға салынатын
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..15
3.3. Жеке тұлғалардан алынатын табыс
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .17
3.4. Бюджетпен басқа да есеп
айырысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..19
Қорытынды
Қосымша.
Қолданылған әдебиттер.
Кіріспе.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы Бюджетпен есеп айырысу
операцияларының есебі. Курстық жұмысым 3 тараудан тұрады.
I тарауда- Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі
және ғалымдар еңбегінде олардың жетілдіру жолдары туралы айтылған.
IIтарауда- Ақсайгазсервис акционерлік қоғамның ұйымдық-
экономикалық және қаржылық есеп жұмысы.
III тарауда- Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін
операциялар туралы қамтып айтылады.
Мақсаты: бюджетпен есеп айырысу есебінің жолдары, жүйесі мен
құрылысын, мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлін жан-
жақты ашып көрсету,бюджетпен есеп айырысу есебі, бюджет туралы
есеп,экономика ғылымдарының пікірін басты бағыт- бағдар ретінде
ұстана білу.
Бюджет жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөлініп немесе бекітіліп
пайдалану, жұмсау үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады. Бюджеттің
қаржылық экономикасын дамытуға, халықтың материалдық әл-ауқатын және
мәдени деңгейін көтеруге, басқа да мақсаттарға пайдаланады.
Бюджет-бұл мемлекеттің, облыстық, аудандарының,қаланың
әлеуметтік-экономикалық ахуалының айнасы. Бюджет -қандай құрылымның
да іргетасы, әрі халық дәулетінің қайнар көзі.Оны қалыптастыру және
пайдалана білу шеберлік пен іскерлікті қажет ететіні
белгілі.Өркениетті елдердің қай-қайсысында болсын,мемлекеттік бюджет,
яғни халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы
белгілі.
Бюджет деңгейіне қарамастан бюджеттік мекемелердің
бәрінде,ешқандай жеңілдік күтпей-ақ қаржы дағдарысынан шығудың
бағдарламасы болуы тиіс. Мұның өзі салық жинау саласында турасын
айтсам, таяқтың екі ұшы бар деген сөз болып шығады. Қарапайым
сөзбен бейнелей айтсам, Қазақстанда істің принциптерінде қанша салық
жинауға болатыны жөнінде алытны жұмыртқа туатын тауықты соймай-ақ
мәлімет алу оңай емес.
Қорыта келгенде, Қазақстанда салық жинау ісі қандай жолмен
жүреді? - деген ең басты мәселе әлі де толық шешімін тапқан жоқ
деп айтуға болады.
2002 жылдың қаңтарында Қазақстан Республикасының Салықтар және
бюджетпен есеп айырысу есебітуралы заңы өз күшіне енген болатын.
Кәсіпорынның бюджетпен есеп айырысу операциялары 63 Бюджетпен
есеп айырысу бөлімшесінің шоттарында есепке алынады. Бұл бөлімшеге
631(3110) Төленетін ағымдағы табыс салығы, 632(4310) Кейінге
қалдырылған табыс салығы, 633 (3130) Қосылған құн салығы, 639
(3190) Бюджетпен басқа да есеп айырысу шоттары кіреді.
Жеке және заңды тұлғаларға салынатын салықтар, мемлекеттік
бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады. Мемлекеттік
органдардың өздерінің функцияларын орындауы үшін басқарудың барлық
деңгейлерінде тиісті қаржы базасы болуы тиіс. Осы мақсатпен әр елде
аймақтардың шаруашылығын,әлеуметтік сферасын, әрбір әкімшілік
–аумақтық бірліктерді, заң шығарушы биліктерді, басқару апаратын
ұстауды және басқа шараларды қаржыландыру үшін олардың ақша
ресурстарын жұмылдыруды қамтамасыз ететін бюджеттердің мемлекет үшін
маңызы өте зор.
I тарау. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі және
ғалымдар еңбегінде олардың жетілдіру жолдары.
1. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық
мәні мен рөлі.
Қаржылық байланыстардың орасан зор әр алуандығына жеке ортақ
ерекшеліктерімен көзге түсетін оқшауланған сфераларды бөліп көрсетуге
болады. Мәселен,мемлекеттің шаруашылық жүргізуші
субъектілерімен,халықпен қалыптасатын қатынастары жалпы қоғамдық
өнімді құндық бөлудің ерекше саласын құрайды. Олар қоғамдық
өнімді,құндық қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналған қорын
қалыптастырумен және пайдаланумен байланысты болады.Қаржы
қатынастарының бұл жиынтығы мемлекеттік ұғымының экономикалық
мазмұнын құрайды.
Бюджет жүйесінде есеп айырысудың мәні зор. Бюджетпен есеп
айырысудың есебі мына белгілермен сипатталады:
1) Мемлекеттен жалпы қоғамдық өнімнің бір бөлігін
оқшауландырумен және оны қоғамдық өнімнің қажеттіліктерін
қанағаттандыруға пайдаланумен байланысты бөліктік қатынастардың
айрықша экономикалық нысаны болып табылады.
2) Құнды жасау және құнды тұтынуға қызмет ететін өндірістік емес
сфера қаржысынан мемлекеттік бюджетпен есеп айырысудың айырмашылығы-
сол ұлттық шаруашылықтың салалары,аумақтар,экономиканың
секторлары,аумақтар арасында құнды қайта бөлуге арналған.
3) Қоғамдық өмірдің оның тауар нысанындағы қозғалысымен тікелей
байланысты емес құндық бөліністің стадиясын білдіреді және одан
белгілі үзілісте жүзеге асады, ал қаржы қатынастары материалдық
өндірісте де, өндірістік емес сферада да тауар-ақша қатынастары тығыз
байланысты.
Бюджетпен есеп айырысу есебі басқа экономикалық категория сияқты
материалдық-заттай түрінде болады.
Бюджетпен есеп айырысу есебінің сан қырлы маңызын ескере
отырып, оны тек экономикалық категория және мемлекеттің
орталықтандырылған ақша қоры ретінде ғана емес, сонымен бірге негізгі
қаржы жоспары, әлеуметтік-экономикалық процестерді реттеу
механизмінің жиынтық ұғымы ретінде қарауға болады. Нарықтық
механизмге көшу жағдайында бюджетпен есеп айырысу есебінің
қаражаттары ең алдымен экономиканың құрылымын қайта құруды, кешенді
мақсатты бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыруға, ғылыми-техникалық
әлуетті арттыруға, әлеуметтік дамуды тездетуге және халықтың табысы
аз жіктерін қолдау, сондай-ақ денсаулық сақтау, білім беру және
мәдениет мекемелерін қорғауға бағытталуы тиіс. Шығындар мен салықтар
арқылы бюджетпен есеп айырысу экономика мен инвестицияларды реттеудің
және ынталандырудың,өндіріс тиімділігін арттырудың маңызды құралы
болып табылады.
1.2.Ғалымдардың еңбегіндегі бюджетпен есеп айырысу
есебін жетілдіру жолдары.
Д.Қ.Қабдиев экономика ғылымдарының докторы, профессор бюджетпен
есеп айырысу есебі мемлекеттік басқарудың деңгейлердің арасында
функциялар мен өкілеттердің ара тегін дәлме-дәл ажыратуға,бюджеттер
деңгейлерінің арасында түсімдер мен шығындарды бірыңғай бөлуге,
сондай-ақ бюджетаралық қатынастарды айқындау әдістерінің
біртұтастығы мен анықтығына негізделген.
Үкімет пен орталық мемлекеттік органдардың,
облыстардың,жергілікті атқарушы органдардың, республикалық маңызы бар
қалалардың, астананың және аудандардың бюджетпен есеп айырысу
процесіне жол берілмейді. Шығыстардың өкілеттіктерін немесе
түсімдердің жекелеген түрлерін бюджетпен есеп айырысудың бір
деңгейінен екіншісіне беру бюджет кодексіне өзгертулер енгізгенде
ғана жүзеге асырылады.
Бюджетпен есеп айырысу мынадай қағидаттарды негіздейді:
• Облыстық,республикалық маңызы бар қалалар,астана бюджеттерінің
республикалық бюджетін өзара қатынастарда,аудандар бюджеттерінің
жоғары облыстық бюджетпен өзара қатынастар теңдігі.
• Түсімдерді тиімді бөлу,ол түсімдердің ара жиігін ажыратудың мынадай
өлшемдерін бір мерзімде сақтауды ескертеді.
Төменгі бюджеттерде тұрақты сипаты бар, сыртқы факторлардың
әсеріне тәуелсіз салықтық және салықтық емес түсімдер белгіленеді.
Салықтық және салықтық емес түсімдер аталған қызметтер көрсету
қаржыландырудың бюджет кірісіне түседі. Қайта бөліну сипаты бар,
сондай-ақ салық базасы әркалай орнатылатын салықтар бюджет жүйесінің
неғұрлым жоғарғы деңгейлеріне бекітіледі.
• Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтық бірліктерінің бюджеттік
қамтамасыз етілу деңгейлерін теңестіру.
• Жергілікті атқарушы органдардың көрсетудің неғұрлым тиімді және
нәтижелі жүргізілуі мен ұсынылуын қамтамасыз ете алатын мемлекеттік
басқару деңгейлеріне мемлекеттік басқару деңгейлеріне мемлекеттік
қызметтер көрсетуді бекітіп беру.
• Бюджеттің әрбір деңгейінің алынған ресми трансферттер мен
кредиттердің тиімді және нысаналы пайдалануы үшін жауаптылығы.
Бюджетпен есеп айырысу есебінің қатынастарын реттеу нысандарын
айқындаған кезде бюджеттер деңгейлерінің әрқайсысының салықтық
әлуеті, аймақтардың объективтік –бюджеттік қажеттіліктерін бағалау
нәтижелері,бекітілген заттай нормалар ескеріледі.
Э.Қ.Ыдырова экономика ғылымдарының кандидаты,доцент 1991 жылы ҚР-
ның бюджет жүйесі түбірлі өзгерістерге ұшырады. Бұған дейін
Қазақстанның мемлекеттік бюджеттері сияқты, КСРО-ның мемлекеттік
бюджеттері кіреді,онда ел аумағының барлық бюджеттері, соның ішінде
ауылдық және поселкалық бюджеттер де қамтылып көрсетіледі. Ол одақтық
бюджеттен, 15 одақтас республиканың мемлекеттік бюджеттерінен және
әлеуметтік сақтандыру бюджетінен тұрады. Одақтық бюджетке 1970-
1990ж.ж. мемлекеттік бюджет ресурстарының жалпы ауқымының 52-50%тиді,
оның 35% республикалардың республикалық бюджеттерінің және 15%
жергілікті бюджеттердің қарамағында болды.
Р.Оспанов, Атырау облысы бойынша салық комитетінің
төрағасы,экономист. Салық қызметкерлерінің алдына уақыттың өзі үлкен
міндеттер жүктеп отыр.Нарық бюджеттің қайнар көзін салықтан іздеуді
үйретті. Ел байлығын толтыру әр түрлі салықтар мен төлемдердің
уақтылы түсуіне байланысты. Экономикамызда күрделі жағдай қалыптасты.
Қайткен күнде де осы бір қиын кезеңнен шығу елдігімізге сын болып
тұрғаны анық.. Бұл бағытта біздің алдымызда да атқарылатын ауқымды
істер бар.
Б.Таджияқов, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі салық
комитетінің төрағасы. 1997жылы Қазақстан бюджетіне келіп түскен
салықтың жалпы сомасы 278 млрд теңге болды. Ал,жоспарлағаны 274 млрд
теңге болатын Б.Таджияқовтың айтуына қарағанда, салық түсімдерінің
бұлай артуы жергілікті Мәслихаттардың желтоқсан айының басында
жергілікті бюджетке қосымша салықтарды бекітуіне және сондай-ақ,
салық қызметіне басшылықты жақсартуға байланысты.
М.И.Боголепов, профессор.20ғ. М.И.Боголепов басты назарда
мемлекеттік бюджет барлық елдерде жылдан жылға бюджеттік цифрлары,
сонымен қатар мемлекеттік бюджеттің мөлшері өседі-дейді.
З.Атыгаева,ҚР-ның салық төлеушілермен жұмыспен айналысатын
Департаменттің зам.директоры. Салық органдарының негізгі қызметі-
бюджетке салық пен басқа да міндетті төлейтін төлемдердің дұрыс
есептелуін және уақтылы түсуін бақылау,сонымен қатар салық
заңнамасына сәйкес нормалардың орындалуын, ҚР Бюджетке салық және
басқа да міндетті төлемдер туралы заңына сәйкес жүргізілуі керек.
Н.Князов, Ақтөбе облысы бойынша салық комитетінің төрағасы.
Өркениетті елдердегідей кәсіпорынның, ұйымның, кәсіпкердің қарапайым
салық төлеушінің ең бірінші кезектегі міндетін-салықтан құтылу екенін
түсінетіндей жауапкершілікке жете қоймағанымыз әмбеге аян болса
керек. Әлі де салықтан жалтарушылар, табысын кемітіп көрсетушілер,
қайтсем заңдылықты айналып өтем деушілер баршылық..Осыдан келіп ортақ
қазан-бюджет қоржыны толмайды.
Дүйсенбек Қалиұлы: Міндетті төлемдер мен салық төлеуден заңды
тұлғалар қашады дегенге өз басым сенбеймін, әрі бұл жаңсақтық
пікірдің кең етек алуын қаламаған да болар едім,-дейді.
Д.Баймурзин- Алматы қаласының Түрксіб ауданы бойынша салық
комитетінің төрағасы. Салық салғырттықты көтермейді, оны дұрыс ретті
жүргізу парызымыз деп білеміз. Үкіметіміздің салық заңдылығн
жетілдіру және салық басқаруды жақсарту жөнінде жүргізіліп жатқан
алуан жұмыстары алдағы уақытта бюджет кірісіне түсімнің көп түсуін
қамтамасыз етеді деген сенім ұялатады.
Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халқына
Жолдауынан.
Біз елдегі салық жинау жүйесін күшейтеміз. Мемлекет халыққа не
міндетті болса, соны төлеуге тиіс. Сонымен бірге, халық та өзінің
мемлекетіне, жергілікті билік органдарына заңға сай нәрсені төлеп
тұруға тиіс. Біздің салық жүйеміздің босаңдығы мемлекеттің
материалдық негізін әлсіретеді,нарықтағы жайсыз құбылыстарға себепкер
болады, шетел инвесторларын шошынтады. Азаматтардың елдің басшалығына
сенімін шайқалтады.
Біздің міндетіміз-ақылға қонымды, әділетті әрі қалыпқа түскен
салық жүйесін жасау.
Бюджет кодексіне сәйкес, мемлекеттік бюджет араларындағы өзара
өтелетін операцияларды есепке алмағанда, республикалық және
жергілікті бюджеттерді біріктіретін , талдамалық ақпарат ретінде
пайдаланылатын және бекітуге жатпайтын жиынтық бюджет.
Есепті кезеңнің соңында кәсіпорынның бөлінбеген табысына
жатқызылатын таза табыс салығы.
Д-т 571(5420)
К-т 561(5410)
Есепті кезеңнің соңында анықталған кәсіпорынның шеккен зиян
сомасы
Д-т 561(5410)
К-т 571(5420)
Ағымдағы жылғы шеккен зиянды жабуға бағытталған резервтік
капитал сомасы.
Д-т 551,552(5310,5340)
К-т 561(5410)
Осы операциялардың қорытындысы бойынша жиынтық кіріс (зиян)-
деп аталатын шоттың дебеті мен кредитіндегі сомалар салыстырылып,
егер дебетіндегі сома артық болған жағдайда кәсіпорынның ағымдағы
жылы өзінің істеген жұмысының қорытындысы бойынша пайда тапқандығы
болып табылады.
II-тарау. Ақсайгазсервисакционерлік қоғамның
ұйымдық-экономикалық және қаржылық есеп жұмысы.
2.1. Акционерлік қоғамның ұйымдық-экономикалық сипаттамасы.
Ақсайгазсервис акционерлік қоғамы Қарашығанақ мұнай-газ
конденсатының кен орны бойынша өнімді бөлу туралы түпкілікті
келісімнің кейбір мәселелері туралы, Қазақстан Республикасы
Үкіметінің 1997 жылғы 14 қарашадағы №1568 қаулысын іске асыру туралы,
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі мемлекеттік мүлік және
жекешелендіру департаментінің 1998 жылғы 12 қаңтардағы №02 қаулысының
негізіндеҚарашығанақгаз өнеркәсібі акционерлік қоғамынан бөлу
арқылы құрылады.
Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес заңды тұлға
болып табылады және өз қызметін Қазақстан Республикасының Азаматтық
кодексіне, Акционерлік қоғамдартуралы Қазақстан Республикасының
заңымен, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық
актілеріне,сондай-ақ осы жарғыға сәйкес жүзеге асырады.
Қоғамның орналасқан жері (09300), Қазақстан Республикасы, Батыс
Қазақстан облысы, Бөрлі ауданы, Ақсай қаласы, өнеркәсіптік аймақ.
Қоғамның Жарғылық капиталының мөлшері 2039995972,53 (екі
миллиард отыз тоғыз миллион тоғыз жүз тоқсан бес мың тоғыз жүз жетпіс
екі) теңге 53 тиынын құрайды. Жарияланған жарғылық капитал әрбір
акцияның номиналдық құны 62,73 (алпыс екі) теңге 73 тиын 26794992 жай
атаулы акцияға және дауыс беру құқығы жоқ және оның құнынан 10%
мөлшерінде белгіленген дивиденді бар номиналдық құны бар 62 теңге 73
тиын артықшылық атаулы акциялардың 5725269 данаға бөлінген.
Қоғамның жарғылық капиталы жаңа акцияларды шығару, несиеге
шығарылған акцияларды шығару негізінде сатып алу және кейін күшін жою
арқылы өзгертілуі мүмкін. Бұл ретте шығарылған акциялардың жиынтық
атауы құны Қазақстан Республикасы заңнамаға сәйкес Қоғамның Жарғылық
капиталы үшін белгіленген ең төменгі мөлшерден кем болмауы тиіс.
Жарғылық капиталдың көлемін қалыптастырудың, өзгертудің тәртібін
Қазақстан Республикасының заңнамасымен реттеледі
2-1кесте.
Өндірістің көлемі.
2007ж.
Көрсеткіштер 2005ж. 2006ж. 2007ж.
2005ж. 2006ж 2005ж. 2006ж. %
мың тг мың тг %
Дайын өнімді 173534 188755 183682 10148 -5073 105,8 97,3
сатудан түскен
табыс
Сатылған дайын 40945 31015 42026 1081 11011 102,6 135,5
өнімнің өзіндік
құны
Жұмысшылардың 641 626 680 39 54 106,0 108,6
орташа саны,адам
Негізгі 27347 45689 23855 -3492 -21834 87,2 52,2
құралдардың орташа
жиынтық құны
Дайын өнімді сатудан түскен табыс 2005 жылы 173534; 2006 жылы
188755; 2007 жылы 183682 өзгеріп отыр,ауытқулар 2005жылы 10148; ал
2006 жылы - 5073; өсім қарқыны 2005жылы 105,8% 2006 жылы 97,3%
құрайды.
Мұнда табыстың жыл сайын өзгергенін көріп отырмыз.
Сатылған дайын өнімнің өзіндік құны 2005 жылы 40945; 2006жылы
31015; 2007 жылы 42026 құрады. Ауытқу 2005 жылы 1081; ал 2006 жылы
11011; өсім қарқыны 2005жылы 102,6%; 2006 жылы 135,5% болды.
Жұмысшылардың орташа саны 2005 жылы 641; 2006жылы 626; 2007 жылы
680 адам болды. Ауытқу 2005 жылы 39; ал 2006 жылы 54; өсім қарқыны
2005жылы 106,0; 2006 жылы 108,0% жоғарлағанын көреміз .
Негізгі құралдардың орташа жиынтық құны 2005 жылы 27347; 2006
жылы 45689; 2007 жылы 23855 болды. Ауытқу 2005 жылы -3492; ал 2006
жылы -21834; өсім қарқыны 2005 жылы 87,2; 2006 жылы 52,2% құрады.
Мұнда негізгі құралдар өндіріс процесінде ұзақ уақыт бойы,яғни 1
жылдан артық уақыт пайдаланып өзінің құнын бастапқы өнімге алып
барғанын көрсетіп отыр.
2-2кесте.
Тауар өнімінің құрылымы.
2007ж.
Көрсеткіштер 2005ж 2006ж. 2007ж.
2005ж. 2006ж 2005ж. 2006ж. %
мың тг мыңтг %
Офистік 45947 46765 44907 -1040 -1858 98,7 96,0
бөлімдердің
арендасы
Техникалық
қызмет
көрсетумен
машиналарды
жөндеу,сату 59749 65286 72894 13145 7608 122,0 111,6
бойынша қызмет
көрсету және
т.б.
Тауарларды 977317 1058073 1168861 191544 110788 119,6 110,5
айырбастаумен
сату бойынша
қызмет көрсету
Басқалар. 120527 121609 132723 12196 11114 110,1 109,1
Офистік бөлімдердің арендасы,оның ішінде жұмыс және техникалық
бөлмелердің арендасы, 2005 жылы 45947; 2006 жылы 46765; 2007 жылы
44907 теңгені құраған. Ауытқу 2005жылы -1040; ал 2006 жылы -1858;
өсім қарқыны 2005жылы 98,7; 2006 жылы 96,0% құрады. Өндірістің
дамуына байланысты бөлмелердің арендасы да жылдан жылға кеміп
отырғанын көріп отырмыз.
Техникалық қызмет көрсетумен негізгі құралдарды жөндеу (машина),
сату бойынша қызмет көрсету 2005 жылы 59749 болса, 2006 жылы 65286;
2007 жылы 72894 құрайды. Ауытқу 2005 жылы 13145; ал 2006 жылы 7608;
өсім қарқыны 2005 жылы 122,0%; 2006 жылы 111,6 % құрады.
Тауарларды айырбастау мен сату бойынша қызмет көрсету ғана 2005
жылы 977317, 2006 жылы 1058073, 2007 жылы 1168861 жоғарлағанын көріп
отырмыз. Ауытқу 2005 жылы 191544; ал 2006 жылы 110788 төмендеген.
Өсім қарқыны 2005жылы 119,6; 2006 жылы 110,5% құрады. Басқалардың
ішінде жіберілген тауарлардың,жұмысты орындаудың және басқа да
қызмет көрсетудің құны акционерлік қоғам үшін 2005жылы 120527
құраған болса, 2006 жылы 121609 болды. Ауытқу 2005жылы 191544; ал
2006 жылы 110788 төмендеген. Өсім қарқыны 2005 жылы 110,1; 2006 жылы
109,1% азайып отыр.
2-3 кесте.
Негізгі құралдардың көлемі.
Мың тг %
Көрсеткіштер
2005ж 2006ж. 2007ж. 2005ж 2006ж. 2007ж.
Негізгі 1195984 1324586 1357531 100,0 100,0 100,0
құралдар(2400)
Жер (2411) 27517 27517 27517 2,3 2,1 2,1
Ғимараттар 804780 85470 863342 67,3 64,8 63,6
(2412)
Машиналар мен 86725 115570 117920 7,3 8,8 8,7
құрал-жабдықтар
(2413)
Көлік құралдары 125327 166995 186995 10,5 12,6 13,7
(2414)
Басқалар (2415) 151635 155765 161757 12,6 11,7 11,9
Негізгі құралдардың жалпы сомасы 2005 жылы 1195984 болса, 2006
жылы 1324586, 2007 жылы 1357531 болды. % бойынша негізгі құралдардың
түрлерін есептедім.
Жердің жалпы көлемі 3 жыл бойынша 27517 тг құрайды,ал % бойынша
2005 жылы 2,3%болса; 2006, 2007 жылдары 2,1% төмендеген.
Белгілі бір факторларға байланысты жердің құнарлығы жылдан жылға
азайып барады.
Ғимараттардың көлемі 2005 жылы 804780;2006 жылы 858470; 2007 жылы
863342 теңге болса, ал % бойынша 2005 жылы 67,3; 2006 жылы 64,8; 2007
жылы 63,6% төмендеген.
Акционерлік қоғамның өндірісі дамуына байланысты ғимараттардың аз
көлемде сатып алуын байқап отырмыз.
Машиналар мен құрал - жабдықтар 2005 жылы 86725; 2006 жылы
115570; 2007 жылы 117920 теңге болса, ал % бойынша 2005 жылы 7,3; 2006
жылы 8,8; 2007 жылы 8,7% құраған.
Көлік құралдары 2005 жылы 125327; 2006 жылы 166995; 2007 жылы
186995 теңге болса, ал % бойынша 2005 жылы 10,5; 2006 жылы 12,6; 2007
жылы 13,7% артқанын көруге болады.
Басқалардың жалпы көлемі 2005 жылы 151635; 2006 жылы 155765;
2007 жылы 161757 теңге болса, ал % бойынша 2005 жылы 12,6; 2006 жылы
11,7; 2007 жылы 11,9 % құрады.
2-4 кесте.
Акционерлік қоғамның қаржы-шаруашылық
Көрсеткіштер Код стр 2005ж 2006ж. 2007ж.
Дайын өнімді сатудан түскен табыс010 173534 188755 183682
Сатылған айын өнімнің өзіндік 020 40945 31015 42026
құны
Жалпы табы (стр010-стр020) 030 132589 157740 141656
Кезеңдік шығындар 040 10620 75600 68500
Сату бойынша шығындар 041 0 0 0
Жалпы және әкімшілік шығындар 042 10620 75600 68500
Сыйақылар бойынша шығындар 043 0 0 0
Негізгі қызметтен табыс (шығын) 050 90100 76000 55000
Кәдімгі қызметтен салық 060 212069 158140 128156
салынғанға дейін табыс
(шығын)(стр030-стр040)
Негізгі емес қызметтен табыс 070 121969 82140 73156
(шығын)
Заңды тұлғалардан алынған жеке 080 86500 67800 59400
табыс салығы бойынша шығындар
Кәдімгі қызметтен салық 090 35469 14340 13756
салынғаннан кейін табыс (шығын)
Күтпеген жағдайлардан 100 - - -
Табыс (шығын)
101 0 0 5000
102
Таза табыс (стр090-100+101-102) 110 35469 14340 18756
Дайын өнімді сатудан түскен табыс 2005 жылы 173534 болса, 2006
жылы 188755, 2007 жылы 183682 болды.
Сатылған дайын өнімнің өзіндік құны 2005 жылы 40945; 2006 жылы
31015; 2007 жылы 42026 өскен.
Жалпы табыс дайын өнімді сатудан түскен табыстан сатылған дайын
өнімнің өзіндік құнын алып тастағанға тең.
Жалпы табыс 2005 жылы 132589 (173534-40945) болса, 2006 жылы
157740
(188755-31015), 2007 жылы 141656 (183682-42026) 2006 жылмен
салыстырғанда азайғанын көреміз.
Кезеңдік шығындар 2005 жылы 10620, 2006 жылы 75600; 2007 жылы
68500 құрайды.Соның ішінде жалпы және әкімшілік шығындар 2005 жылы
10620, 2006 жылы 75600; 2007 жылы 68500 тг құрайды.
Ал сату және сыйақылар бойынша шығындар жоқ..
Негізгі қызметтен табыс (шығын) жалпы табыстан кезеңдік шығындар
(132589-10620) алып тастағанда 2005 жылы 121969 тг болса, 2006 жылы
(157740-75600) 82140 тг, 2007 жылы (141656-68500) 73156 құрайды.
Негізгі қызметтен табыс (шығын) 2005 жылы 90100, 2006 жылы
76000, 2007 жылы 55000 тг құраған. Кәдімгі қызметтен салық салынғанға
дейін табыс (шығын) негізгі қызметтен табысты (шығынды) қосқанда
(121969+90100) 2005 жыл бойынша 212069 болса, 2006 жылы (82140+76000)
158140,2007 жылы (73156+55000) 128156 жылдан жылға азайғанын байқауға
болады.
Заңды тұлғалардан алынған жеке табыс салығы бойынша шығындар
2005 жылы 86500 тг, 2006 жылы 67800тг, 2007 жылы 59400 тг шығындалды.
Кәдімгі қызметтен салық салынғаннан кейін табыс (шығын) кәдімгі
қызметтен салық салынғанға дейін табыстан (шығын) заңды тұлғалардан
алынған жеке табыс салығын (212069-86500) алып тастағанға 35469 тг
2005 жыл бойынша, ал2006 жыл бойынша 14340 тг,2007 жылы 13756
құраған.
Күтпеген жағдайлардан табыс (шығын) 3 жыл бойынша баланста
есептелген жоқ. Таза табысты (шығын) есептегенде 2005 жылы 35469 тг,
2006 жылы 14340 тг, 2007 жылы (13756+5000) 18756 өскенін көріп
отырмыз,яғни акционерлік қоғам табысқа жеткенін көріп отырмыз.
2.2.Акционерлік қоғамның есеп саясаты.
Бухгалтерлік есепке алу туралы ҚР Президентінің 1995 жылғы 26
желтоқсандағы заң күші бар №2732 жарлығына сәйкес Қазақстан
Республикасында бухгалтерлік есепке алу және қаржы есептемесі жүйесін
реттеп,есеп жүргізудің негізгі қағидаттары мен жалпы ережелерін ,
ішкі бақылау және сыртқы аудит жөнінде субъектілерге қойылатын
талаптарды белгілейтін нормативтік құқықтық актілер мыналарды
қамтиды:
• бухгалтерлік есепке алу туралы жарлық;
• бухгалтерлік есепке алудың стандарттары;
• оларға берілген әдістемелік ұстамалар,нұсқаулықтар;
• субъектінің есеп жүргізу саясаты.
Жалпы жағдайы.
Ақсайгазсервисакционерлік қоғамның акционерлер жалпы
жиналысының шешімімен қабылданған есеп саясаты белгілі бір
қағидаттарды,әдістерді ұсынады.
Акционерлік қоғам есеп саясатын дайындағанда есеп жүргізу
саясаты және оның ашылуы атты №1 Бухгалтерлік есеп стандартының
қағидаттарына негізделген.
Есеп жүргізу саясатын қалыптастыру әр стандартына ұсынылған
тәсілдердің бірін таңдаумен,субъект қызметінің жағдайларын басшылыққа
ала отырып,оларды негіздеумен және бухгалтерлік есеп жүргізу және
қаржылық есептемесін тапсыру үшін оларды негіз ретінде қабылдаумен
тұжырымдалады.
Есеп жүргізу саясатын қалыптастыру маңызды да жауапты рәсім
болып табылады,ол қаржы есептемелерін дайындауға және тапсыруға ықпал
етеді. Есеп жүргізу саясатын қалыптастыру үшін жауапкершілікті қоғам
басшылығына жүктеледі.
Есеп жүргізу саясатының басты мақсаты-шаруашылық операцияларын,
активтерді,меншік капиталдарды,міндеттемелерді,қызмет нәтижелерін
және басқаларын көрсетудің балама тәсілдерін теріске шығармайтын
бухгалтерлік есепке алудың стандарттары болып табылады.
Шаруашылық операциялардың және ТМБ аналитикалық есебін
жүргізудің ретімен үлгісін басшының өзі тағайындайды және олар есеп
кезеңінің мерзімінде өзгеруі мүмкін. Жылдың қорытынды есеп тәуелсіз
аудиторлардың тексерісінен кейін оны акционерлердің жалпы жиналысында
бекітіледі.
Бухгалтерлік есепте қаржы-шаруашылық операцияларды тіркеу және
топтау жүйесін акционерлік қоғам жұмыс шоттар жоспарын қолданады.
№1БЕС Есеп саясатын жүргізу саясаты және оның ашылуы
а) Акционерлік қоғам өзінің есебін ҚР шетел инвестициялар және
басқа да құқықтық актілер туралызаңына сәйкес жариялайды.
б) Жылдың қаржылық қорытынды есебін ҚР тәуелсіз аудиторлар
тексеру керек.
№2 БЕС Бухгалтерлік баланс және қаржы есептемелеріндегі
негізгі ашылымдар толық қабылданады.
№3БЕС Қаржы шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есепте
мынадай ақпаратты ашып көрстеу қажет.
а) өнімдерді өткізуден алынған табыс;
б) өткізілген өнімнің өзіндік құны;
в) жалпы табыс;
г) есепті кезең шығындары.
№4БЕС Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп.
а) Операциялардың қызметінің түскен ақшасын тікелей әдіс бойынша
алады.
б) Есеп кезең соңында ақша қаражаттарының қалдығы қолдану
құқығын тек қана акционерлік қоғамның құрылтайшыларына беріледі.
№5БЕС Табыс. Кез келген қызметтен түскен табыс мынадай
шоттарды қанағаттандырады:
а) табыс сомасы барынша бағаланған жағдайы;
б) субъектінің мәмілемен байланысты экономикалық пайдаларды алу
ықтималдығы болғанда танылады;
в) субъект сатып алушыға меншік құқығын бергенде;
г) мәміле бойынша нақты жұмсалған немесе жүктеліп отырған
шығындар барынша дұрыс бағаланғанда танылады.
№6 БЕС Негізгі құралдарды есепке алу.
а) негізгі құралдардың қолданылуы жұмыс жоспар шоттарының 12
бөлімінде қарастырылады;
б) негізгі құралдар ретінде танылатын материалдың активтер
бастапқы құны бойынша бағаланады;
в) Амортизация есептегенде әр түрлі әдістерді қолданады:
• құнын біркелкі есептен шығару;
• құнын атқаратын жұмыстардың көлеміне тепе-тең мөлшерде есептен
шығару;
• құнын атқаратын жұмыстардың көлеміне тепе-тең мөлшерде есептен
шығару әдісі;
• жедел есептен шығару;
г) 100% тозған негізгі құралдар ағымдағы құн бойынша
есептелінеді.
№7 БЕС Тауарлы-материалдық қорларды есепке алу.
а) тауарлы-материалдық қорлар өзіндік құн мен өткізудің таза
құнының ең төменгі бағалануы бойынша бағаланады.
б) өнім өндіруге кеткен шығындар экономикалық маңызына сәйкес
мынадай элементтер бойынша топтастырылады.
№8 БЕС Қаржы инвестицияларын есепке алу.
а) қысқа мерзімді инвестициялары иелену мерзімі - инвестициялары
иелену мерзімі 1 жылға дейін және ол ағымдағы құны бойынша
есептелінеді.
б) ұзақ мерзімді инвестициялары-иелену мерзімі 1 жылдан артық
болады.Ұзақ инвестиция қаржы инвестицияларын қайта бағалау үшін қайта
бағалау қайталау жиелігін айқындау.
№17 БЕС Жалға беру әдісі.
Бұл стандарт мақсаты-субъектілердің жүзеге асыратын жалға беруді
есепке алу тәртібін анықтау.
IIтарау. Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін операциялар
3.1.Төленетін ағымдағы табыс салығы.
Корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу 631
Төленетін ағымдағы табыс салығы деген пассивті шотпен жүреді.
Корпоративтік табыс Салық салынатын Салық мөлшерлемесі Салықтық кезең
салығы туралы объектілер
Заңды тұлға ҚР Салық салынатын 30% Календарлық
резиденттері (бұларғатабыс жыл
Ұлттық банк пен
ұйымдар кірмейді)
Төлем көзінде 15%
алынатын табысқа
салынатын
салықтар
Заңды тұлға ҚР Салық салынатын 10% Календарлық
резиденті олар үшін табыс жыл
жер өндірістің
негізгі құралы болып
табылады
ҚР тұрақты ұйымдар Салық салынатын 30% Календарлық
арқылы қызметін табыс жыл
жүзеге асыратын
резидент емес заңды
тұлғалар
Таза табыс 15%
ҚР-да төлем кезінде Төлем кезінде 15%-марапаттау мен
табыс алатын алынатын табысқа қатынасу үлесінен
резиденттер емес салынатын алынған табыстар
заңды тұлғалар салықтар дивиденттер
10%-тәуекелділікпен
сақтандыру келісім
шарты бойынша төленетін
сақтандыру пайдасы
5%- тәуекелділікпен
қайта сақтандыру
келісім шарты бойынша
төленетін сақтандыру
пайдасы
5%-халықаралық
тасымалдауда
транспорттық қызмет
көрсетуден түскен табыс
20 % -басқа да табыстар
Корпоративтік табыс салығының салық салынатын негізгі
объектісі салық салынатын табысы болып табылады, оның деңгейі жылдық
табыс жиынтығы мен шегерімнің (тұрақты мекемелер арқылы қызметін
жүзеге асырмайтын, резидент еместерді қоспағанда) арасындағы айырма
арқылы анықтайды.
Салық салынатын табыс = Жылдық табыс жиынтығы - Шегерімдер.
Жылдық табыс жиынтығына: жөнелтілген өнімдер, атқарылған
жұмыстар, көрсетілген қызметтер және басқа да операциялар үшін,салық
төлеушінің алуына (алғанына) жататын ақшалай немесе басқа да
(операциялар үшін салық төлеушінің алуына) қаражаттар, өзара есеп
айырысу ретінде үшінші тұлғаларға жіберілген тікелей немесе жанама
түрінде шығындарды өтеуге жіберілген қаражаттар кіреді.Кәсіпкерлік
қызметтерден түсетін кірістерге:өнімді (жұмысты,қызметті)
сатқаннантүсетін кірістер:ғимараттарды, қондырғыларды сату кезінде
құнның өсуінен, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерден
инфляцияға байланысты олардың құндарына түзетулерді есепке алу
барысында түскен кірістер, басқа да сатудан түскен тыс кірістер,
соның ішінде проценттер бойынша кіріс:дивиденттер, ақысыз алынған
мүліктер мен ақша қаражаттары:мүліктерді жалға беруден түсетін
кірістер, роялти; мемлекеттен және басқа заңды тұлғалардан алынған
жәрдем ақшалар:кәсіпкерлік қызметтен немесе оның қызметін шектеуден
алынған кірістер:қарыздарды есептен шығарудан түскен кірістер және
т.б.жатады.
Салық төлеушілердің шегерімдерінің тиісті құжаттары бар
болса,яғни жылдық табыс жиынтығын алумен байланысты шығыстары
расталса ғана шегерім жасалады. Бұл шығыстарды сол өзінің жасалған
салықтың кезеңімен шегеріледі, бірақ оған болашақ кезеңінің шығыстары
қосылмайды.
Жылдық табыс жиынтығынан келесі шегерімдер жасалады. Қызмет
бабымен іс- сапарға кеткен шығындары және өкілеттік шығыстары.
Қазақстан Республикасының Үкімет белгілеген нормалар шегінде
шегеріледі:
▪ іс- сапарға жіберілген жеріне дейін кеткен нақты жолымен байланысты
шығындары (билеттің құны), сондай-ақ броньға жасалған шығындары
жатады. Сыйақы қатарына алынған несие (кредит, займ) мүліктер,
дисконттар мен депозиттер жатады.
▪ Несиелер (займдар) бойынша, оның ішінде қаржылық лизинг бойынша да
депозиттер, сондай-ақ мүліктерде теңгемен алынса (немесе
орналастырылса), онда Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісі
бекіткен қайта қаржыландырудың 1,5-ке еселенген ресми мөлшерлемесі
бойынша шығарылған санасы шегінде шегеріледі,ал ол шетел валютасында
берілген (немесе орналастырылған) болса, ол Лондонның банкаралық
рыногының 2-ге еселенген мөлшерлемесі (ставкасы) бойынша шығарылған
соманың шегінде шегерілуі тиіс. Жоғарыдағы шектеулермен қоса,
несиенің максималды марапаттау сомасы да шегерімге жатады.
Төлеу
көзінен ұсталынған Төлем көзінен ұсталатын Корпоративтік
Заңды тұлға резиденттеріне марапаттау сомасы. *
табыс салығының салығының
төленетін марапаттау
мөлшерлемесі мөлшерлемесі
(30%)
және мерзімге жатқызуға = -----------------------------------
----------------------------------- ----------------------------
болатын сомасы
15%
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің қайта қаржыландыру
мөлшерлемесі және Лондонның банкаралық рыногының депозиттерді, бағалы
қағаздарды,мүліктерді, сондай-ақ несиені (қарызды) рәсімдеу кезіндегі
мөлшерлемесі пайдаланады.
Келісім-шартына сәйкес несие (қарыз) үшін марапаттау сомасын
есептеу кезінде қалқып жүретін мөлшерлемесі және сол мәміленің
(операцияның) нақты жасалған күніндегі мөлшерлемесі есепке алынады.
3.2. Қосылған құнға салынатын салық.
Бұл өндіріс процесіне және тауардың (жұмыстың, қызметтердің)
айналысына қосылған, сату айналымына салынатын құн бөлігінің
бюджетке аударылатын,қосылған құн салығы болып табылады, сондай-ақ
Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды импорттау кезінде
жасалатын аударымдар. Бюджетке төлеуге жататын (тиісті) қосылған
құннан, орындалған жұмыстан,көрсетілген қызметтен ұсталынады.
Қосылған құнға салынатын салық объектілері болып, салық
салынатын айналым және салық салынатын импорт болып табылады.
Сондай-ақ еңбекақы заттай түрде төленген жағдайда берілетін
тауарлардың құнына қосылған құнға салынатын салық енгізіледі.
Салықтан босатылған тауарлардан басқа, сырттан әкелінетін тауарларға
салық салынады.
Сату термині тауарларға қатысты қолданғанда сатуды,
айырбастауды ақысыз беруді немесе кепілге салынған тауарларды
кепілдікке зат ұстаушының меншігіне беру және жұмыстар мен
қызметтерді орындау деп білеміз.
Қосылған құнға салынатын салық бойынша есепте тұрған немесе
тұруға міндетті кәсіпкерлік,яғни заңды тұлғалар салық төлеушілер
болып табылады.
Қазақстан Республикасының қатысуымен жасалған халықаралық
шарттарда түсті және қара металлдардың сынығын қоспағанда,тауарлардың
экспортына нольдік мөлшерлеме бойынша салық салынады.
Қосылған құнға салынатын салықтың мөлшерлілігі салық салынатын
айналымның 15% құрайды (қосымша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тақырып: Бюджетпен есеп айырысу операцияларының есебі.
Кіріспе. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ..3
I тарау. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі.
1.1. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі
... ... ... ... ... ... ...4
1.2. Ғалымдардың еңбегіндегі бюджетпен есеп айырысу есебін
жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .5
II тарау. Ақсайгазсервис акционерлік қоғамның ұйымдық-экономикалық
және қаржылық есеп жұмысы.
2.1. Акционерлік қоғамның ұйымдық-экономикалық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ...7
2.2.Акционерлік қоғамның есеп
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... 11
III тарау. Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін операциялар
3.1. Төленетін ағымдағы табыс
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .13
3.2. Қосылған құнға салынатын
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..15
3.3. Жеке тұлғалардан алынатын табыс
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .17
3.4. Бюджетпен басқа да есеп
айырысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..19
Қорытынды
Қосымша.
Қолданылған әдебиттер.
Кіріспе.
Менің курстық жұмысымның тақырыбы Бюджетпен есеп айырысу
операцияларының есебі. Курстық жұмысым 3 тараудан тұрады.
I тарауда- Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі
және ғалымдар еңбегінде олардың жетілдіру жолдары туралы айтылған.
IIтарауда- Ақсайгазсервис акционерлік қоғамның ұйымдық-
экономикалық және қаржылық есеп жұмысы.
III тарауда- Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін
операциялар туралы қамтып айтылады.
Мақсаты: бюджетпен есеп айырысу есебінің жолдары, жүйесі мен
құрылысын, мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлін жан-
жақты ашып көрсету,бюджетпен есеп айырысу есебі, бюджет туралы
есеп,экономика ғылымдарының пікірін басты бағыт- бағдар ретінде
ұстана білу.
Бюджет жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөлініп немесе бекітіліп
пайдалану, жұмсау үшін құрылатын қаржы қоры болып табылады. Бюджеттің
қаржылық экономикасын дамытуға, халықтың материалдық әл-ауқатын және
мәдени деңгейін көтеруге, басқа да мақсаттарға пайдаланады.
Бюджет-бұл мемлекеттің, облыстық, аудандарының,қаланың
әлеуметтік-экономикалық ахуалының айнасы. Бюджет -қандай құрылымның
да іргетасы, әрі халық дәулетінің қайнар көзі.Оны қалыптастыру және
пайдалана білу шеберлік пен іскерлікті қажет ететіні
белгілі.Өркениетті елдердің қай-қайсысында болсын,мемлекеттік бюджет,
яғни халықтың ортақ қалтасының қаражаты салық арқылы құралатындығы
белгілі.
Бюджет деңгейіне қарамастан бюджеттік мекемелердің
бәрінде,ешқандай жеңілдік күтпей-ақ қаржы дағдарысынан шығудың
бағдарламасы болуы тиіс. Мұның өзі салық жинау саласында турасын
айтсам, таяқтың екі ұшы бар деген сөз болып шығады. Қарапайым
сөзбен бейнелей айтсам, Қазақстанда істің принциптерінде қанша салық
жинауға болатыны жөнінде алытны жұмыртқа туатын тауықты соймай-ақ
мәлімет алу оңай емес.
Қорыта келгенде, Қазақстанда салық жинау ісі қандай жолмен
жүреді? - деген ең басты мәселе әлі де толық шешімін тапқан жоқ
деп айтуға болады.
2002 жылдың қаңтарында Қазақстан Республикасының Салықтар және
бюджетпен есеп айырысу есебітуралы заңы өз күшіне енген болатын.
Кәсіпорынның бюджетпен есеп айырысу операциялары 63 Бюджетпен
есеп айырысу бөлімшесінің шоттарында есепке алынады. Бұл бөлімшеге
631(3110) Төленетін ағымдағы табыс салығы, 632(4310) Кейінге
қалдырылған табыс салығы, 633 (3130) Қосылған құн салығы, 639
(3190) Бюджетпен басқа да есеп айырысу шоттары кіреді.
Жеке және заңды тұлғаларға салынатын салықтар, мемлекеттік
бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады. Мемлекеттік
органдардың өздерінің функцияларын орындауы үшін басқарудың барлық
деңгейлерінде тиісті қаржы базасы болуы тиіс. Осы мақсатпен әр елде
аймақтардың шаруашылығын,әлеуметтік сферасын, әрбір әкімшілік
–аумақтық бірліктерді, заң шығарушы биліктерді, басқару апаратын
ұстауды және басқа шараларды қаржыландыру үшін олардың ақша
ресурстарын жұмылдыруды қамтамасыз ететін бюджеттердің мемлекет үшін
маңызы өте зор.
I тарау. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық мәні мен рөлі және
ғалымдар еңбегінде олардың жетілдіру жолдары.
1. Бюджеттегі есеп айырысудың экономикалық
мәні мен рөлі.
Қаржылық байланыстардың орасан зор әр алуандығына жеке ортақ
ерекшеліктерімен көзге түсетін оқшауланған сфераларды бөліп көрсетуге
болады. Мәселен,мемлекеттің шаруашылық жүргізуші
субъектілерімен,халықпен қалыптасатын қатынастары жалпы қоғамдық
өнімді құндық бөлудің ерекше саласын құрайды. Олар қоғамдық
өнімді,құндық қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналған қорын
қалыптастырумен және пайдаланумен байланысты болады.Қаржы
қатынастарының бұл жиынтығы мемлекеттік ұғымының экономикалық
мазмұнын құрайды.
Бюджет жүйесінде есеп айырысудың мәні зор. Бюджетпен есеп
айырысудың есебі мына белгілермен сипатталады:
1) Мемлекеттен жалпы қоғамдық өнімнің бір бөлігін
оқшауландырумен және оны қоғамдық өнімнің қажеттіліктерін
қанағаттандыруға пайдаланумен байланысты бөліктік қатынастардың
айрықша экономикалық нысаны болып табылады.
2) Құнды жасау және құнды тұтынуға қызмет ететін өндірістік емес
сфера қаржысынан мемлекеттік бюджетпен есеп айырысудың айырмашылығы-
сол ұлттық шаруашылықтың салалары,аумақтар,экономиканың
секторлары,аумақтар арасында құнды қайта бөлуге арналған.
3) Қоғамдық өмірдің оның тауар нысанындағы қозғалысымен тікелей
байланысты емес құндық бөліністің стадиясын білдіреді және одан
белгілі үзілісте жүзеге асады, ал қаржы қатынастары материалдық
өндірісте де, өндірістік емес сферада да тауар-ақша қатынастары тығыз
байланысты.
Бюджетпен есеп айырысу есебі басқа экономикалық категория сияқты
материалдық-заттай түрінде болады.
Бюджетпен есеп айырысу есебінің сан қырлы маңызын ескере
отырып, оны тек экономикалық категория және мемлекеттің
орталықтандырылған ақша қоры ретінде ғана емес, сонымен бірге негізгі
қаржы жоспары, әлеуметтік-экономикалық процестерді реттеу
механизмінің жиынтық ұғымы ретінде қарауға болады. Нарықтық
механизмге көшу жағдайында бюджетпен есеп айырысу есебінің
қаражаттары ең алдымен экономиканың құрылымын қайта құруды, кешенді
мақсатты бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыруға, ғылыми-техникалық
әлуетті арттыруға, әлеуметтік дамуды тездетуге және халықтың табысы
аз жіктерін қолдау, сондай-ақ денсаулық сақтау, білім беру және
мәдениет мекемелерін қорғауға бағытталуы тиіс. Шығындар мен салықтар
арқылы бюджетпен есеп айырысу экономика мен инвестицияларды реттеудің
және ынталандырудың,өндіріс тиімділігін арттырудың маңызды құралы
болып табылады.
1.2.Ғалымдардың еңбегіндегі бюджетпен есеп айырысу
есебін жетілдіру жолдары.
Д.Қ.Қабдиев экономика ғылымдарының докторы, профессор бюджетпен
есеп айырысу есебі мемлекеттік басқарудың деңгейлердің арасында
функциялар мен өкілеттердің ара тегін дәлме-дәл ажыратуға,бюджеттер
деңгейлерінің арасында түсімдер мен шығындарды бірыңғай бөлуге,
сондай-ақ бюджетаралық қатынастарды айқындау әдістерінің
біртұтастығы мен анықтығына негізделген.
Үкімет пен орталық мемлекеттік органдардың,
облыстардың,жергілікті атқарушы органдардың, республикалық маңызы бар
қалалардың, астананың және аудандардың бюджетпен есеп айырысу
процесіне жол берілмейді. Шығыстардың өкілеттіктерін немесе
түсімдердің жекелеген түрлерін бюджетпен есеп айырысудың бір
деңгейінен екіншісіне беру бюджет кодексіне өзгертулер енгізгенде
ғана жүзеге асырылады.
Бюджетпен есеп айырысу мынадай қағидаттарды негіздейді:
• Облыстық,республикалық маңызы бар қалалар,астана бюджеттерінің
республикалық бюджетін өзара қатынастарда,аудандар бюджеттерінің
жоғары облыстық бюджетпен өзара қатынастар теңдігі.
• Түсімдерді тиімді бөлу,ол түсімдердің ара жиігін ажыратудың мынадай
өлшемдерін бір мерзімде сақтауды ескертеді.
Төменгі бюджеттерде тұрақты сипаты бар, сыртқы факторлардың
әсеріне тәуелсіз салықтық және салықтық емес түсімдер белгіленеді.
Салықтық және салықтық емес түсімдер аталған қызметтер көрсету
қаржыландырудың бюджет кірісіне түседі. Қайта бөліну сипаты бар,
сондай-ақ салық базасы әркалай орнатылатын салықтар бюджет жүйесінің
неғұрлым жоғарғы деңгейлеріне бекітіледі.
• Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтық бірліктерінің бюджеттік
қамтамасыз етілу деңгейлерін теңестіру.
• Жергілікті атқарушы органдардың көрсетудің неғұрлым тиімді және
нәтижелі жүргізілуі мен ұсынылуын қамтамасыз ете алатын мемлекеттік
басқару деңгейлеріне мемлекеттік басқару деңгейлеріне мемлекеттік
қызметтер көрсетуді бекітіп беру.
• Бюджеттің әрбір деңгейінің алынған ресми трансферттер мен
кредиттердің тиімді және нысаналы пайдалануы үшін жауаптылығы.
Бюджетпен есеп айырысу есебінің қатынастарын реттеу нысандарын
айқындаған кезде бюджеттер деңгейлерінің әрқайсысының салықтық
әлуеті, аймақтардың объективтік –бюджеттік қажеттіліктерін бағалау
нәтижелері,бекітілген заттай нормалар ескеріледі.
Э.Қ.Ыдырова экономика ғылымдарының кандидаты,доцент 1991 жылы ҚР-
ның бюджет жүйесі түбірлі өзгерістерге ұшырады. Бұған дейін
Қазақстанның мемлекеттік бюджеттері сияқты, КСРО-ның мемлекеттік
бюджеттері кіреді,онда ел аумағының барлық бюджеттері, соның ішінде
ауылдық және поселкалық бюджеттер де қамтылып көрсетіледі. Ол одақтық
бюджеттен, 15 одақтас республиканың мемлекеттік бюджеттерінен және
әлеуметтік сақтандыру бюджетінен тұрады. Одақтық бюджетке 1970-
1990ж.ж. мемлекеттік бюджет ресурстарының жалпы ауқымының 52-50%тиді,
оның 35% республикалардың республикалық бюджеттерінің және 15%
жергілікті бюджеттердің қарамағында болды.
Р.Оспанов, Атырау облысы бойынша салық комитетінің
төрағасы,экономист. Салық қызметкерлерінің алдына уақыттың өзі үлкен
міндеттер жүктеп отыр.Нарық бюджеттің қайнар көзін салықтан іздеуді
үйретті. Ел байлығын толтыру әр түрлі салықтар мен төлемдердің
уақтылы түсуіне байланысты. Экономикамызда күрделі жағдай қалыптасты.
Қайткен күнде де осы бір қиын кезеңнен шығу елдігімізге сын болып
тұрғаны анық.. Бұл бағытта біздің алдымызда да атқарылатын ауқымды
істер бар.
Б.Таджияқов, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі салық
комитетінің төрағасы. 1997жылы Қазақстан бюджетіне келіп түскен
салықтың жалпы сомасы 278 млрд теңге болды. Ал,жоспарлағаны 274 млрд
теңге болатын Б.Таджияқовтың айтуына қарағанда, салық түсімдерінің
бұлай артуы жергілікті Мәслихаттардың желтоқсан айының басында
жергілікті бюджетке қосымша салықтарды бекітуіне және сондай-ақ,
салық қызметіне басшылықты жақсартуға байланысты.
М.И.Боголепов, профессор.20ғ. М.И.Боголепов басты назарда
мемлекеттік бюджет барлық елдерде жылдан жылға бюджеттік цифрлары,
сонымен қатар мемлекеттік бюджеттің мөлшері өседі-дейді.
З.Атыгаева,ҚР-ның салық төлеушілермен жұмыспен айналысатын
Департаменттің зам.директоры. Салық органдарының негізгі қызметі-
бюджетке салық пен басқа да міндетті төлейтін төлемдердің дұрыс
есептелуін және уақтылы түсуін бақылау,сонымен қатар салық
заңнамасына сәйкес нормалардың орындалуын, ҚР Бюджетке салық және
басқа да міндетті төлемдер туралы заңына сәйкес жүргізілуі керек.
Н.Князов, Ақтөбе облысы бойынша салық комитетінің төрағасы.
Өркениетті елдердегідей кәсіпорынның, ұйымның, кәсіпкердің қарапайым
салық төлеушінің ең бірінші кезектегі міндетін-салықтан құтылу екенін
түсінетіндей жауапкершілікке жете қоймағанымыз әмбеге аян болса
керек. Әлі де салықтан жалтарушылар, табысын кемітіп көрсетушілер,
қайтсем заңдылықты айналып өтем деушілер баршылық..Осыдан келіп ортақ
қазан-бюджет қоржыны толмайды.
Дүйсенбек Қалиұлы: Міндетті төлемдер мен салық төлеуден заңды
тұлғалар қашады дегенге өз басым сенбеймін, әрі бұл жаңсақтық
пікірдің кең етек алуын қаламаған да болар едім,-дейді.
Д.Баймурзин- Алматы қаласының Түрксіб ауданы бойынша салық
комитетінің төрағасы. Салық салғырттықты көтермейді, оны дұрыс ретті
жүргізу парызымыз деп білеміз. Үкіметіміздің салық заңдылығн
жетілдіру және салық басқаруды жақсарту жөнінде жүргізіліп жатқан
алуан жұмыстары алдағы уақытта бюджет кірісіне түсімнің көп түсуін
қамтамасыз етеді деген сенім ұялатады.
Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халқына
Жолдауынан.
Біз елдегі салық жинау жүйесін күшейтеміз. Мемлекет халыққа не
міндетті болса, соны төлеуге тиіс. Сонымен бірге, халық та өзінің
мемлекетіне, жергілікті билік органдарына заңға сай нәрсені төлеп
тұруға тиіс. Біздің салық жүйеміздің босаңдығы мемлекеттің
материалдық негізін әлсіретеді,нарықтағы жайсыз құбылыстарға себепкер
болады, шетел инвесторларын шошынтады. Азаматтардың елдің басшалығына
сенімін шайқалтады.
Біздің міндетіміз-ақылға қонымды, әділетті әрі қалыпқа түскен
салық жүйесін жасау.
Бюджет кодексіне сәйкес, мемлекеттік бюджет араларындағы өзара
өтелетін операцияларды есепке алмағанда, республикалық және
жергілікті бюджеттерді біріктіретін , талдамалық ақпарат ретінде
пайдаланылатын және бекітуге жатпайтын жиынтық бюджет.
Есепті кезеңнің соңында кәсіпорынның бөлінбеген табысына
жатқызылатын таза табыс салығы.
Д-т 571(5420)
К-т 561(5410)
Есепті кезеңнің соңында анықталған кәсіпорынның шеккен зиян
сомасы
Д-т 561(5410)
К-т 571(5420)
Ағымдағы жылғы шеккен зиянды жабуға бағытталған резервтік
капитал сомасы.
Д-т 551,552(5310,5340)
К-т 561(5410)
Осы операциялардың қорытындысы бойынша жиынтық кіріс (зиян)-
деп аталатын шоттың дебеті мен кредитіндегі сомалар салыстырылып,
егер дебетіндегі сома артық болған жағдайда кәсіпорынның ағымдағы
жылы өзінің істеген жұмысының қорытындысы бойынша пайда тапқандығы
болып табылады.
II-тарау. Ақсайгазсервисакционерлік қоғамның
ұйымдық-экономикалық және қаржылық есеп жұмысы.
2.1. Акционерлік қоғамның ұйымдық-экономикалық сипаттамасы.
Ақсайгазсервис акционерлік қоғамы Қарашығанақ мұнай-газ
конденсатының кен орны бойынша өнімді бөлу туралы түпкілікті
келісімнің кейбір мәселелері туралы, Қазақстан Республикасы
Үкіметінің 1997 жылғы 14 қарашадағы №1568 қаулысын іске асыру туралы,
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі мемлекеттік мүлік және
жекешелендіру департаментінің 1998 жылғы 12 қаңтардағы №02 қаулысының
негізіндеҚарашығанақгаз өнеркәсібі акционерлік қоғамынан бөлу
арқылы құрылады.
Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес заңды тұлға
болып табылады және өз қызметін Қазақстан Республикасының Азаматтық
кодексіне, Акционерлік қоғамдартуралы Қазақстан Республикасының
заңымен, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық
актілеріне,сондай-ақ осы жарғыға сәйкес жүзеге асырады.
Қоғамның орналасқан жері (09300), Қазақстан Республикасы, Батыс
Қазақстан облысы, Бөрлі ауданы, Ақсай қаласы, өнеркәсіптік аймақ.
Қоғамның Жарғылық капиталының мөлшері 2039995972,53 (екі
миллиард отыз тоғыз миллион тоғыз жүз тоқсан бес мың тоғыз жүз жетпіс
екі) теңге 53 тиынын құрайды. Жарияланған жарғылық капитал әрбір
акцияның номиналдық құны 62,73 (алпыс екі) теңге 73 тиын 26794992 жай
атаулы акцияға және дауыс беру құқығы жоқ және оның құнынан 10%
мөлшерінде белгіленген дивиденді бар номиналдық құны бар 62 теңге 73
тиын артықшылық атаулы акциялардың 5725269 данаға бөлінген.
Қоғамның жарғылық капиталы жаңа акцияларды шығару, несиеге
шығарылған акцияларды шығару негізінде сатып алу және кейін күшін жою
арқылы өзгертілуі мүмкін. Бұл ретте шығарылған акциялардың жиынтық
атауы құны Қазақстан Республикасы заңнамаға сәйкес Қоғамның Жарғылық
капиталы үшін белгіленген ең төменгі мөлшерден кем болмауы тиіс.
Жарғылық капиталдың көлемін қалыптастырудың, өзгертудің тәртібін
Қазақстан Республикасының заңнамасымен реттеледі
2-1кесте.
Өндірістің көлемі.
2007ж.
Көрсеткіштер 2005ж. 2006ж. 2007ж.
2005ж. 2006ж 2005ж. 2006ж. %
мың тг мың тг %
Дайын өнімді 173534 188755 183682 10148 -5073 105,8 97,3
сатудан түскен
табыс
Сатылған дайын 40945 31015 42026 1081 11011 102,6 135,5
өнімнің өзіндік
құны
Жұмысшылардың 641 626 680 39 54 106,0 108,6
орташа саны,адам
Негізгі 27347 45689 23855 -3492 -21834 87,2 52,2
құралдардың орташа
жиынтық құны
Дайын өнімді сатудан түскен табыс 2005 жылы 173534; 2006 жылы
188755; 2007 жылы 183682 өзгеріп отыр,ауытқулар 2005жылы 10148; ал
2006 жылы - 5073; өсім қарқыны 2005жылы 105,8% 2006 жылы 97,3%
құрайды.
Мұнда табыстың жыл сайын өзгергенін көріп отырмыз.
Сатылған дайын өнімнің өзіндік құны 2005 жылы 40945; 2006жылы
31015; 2007 жылы 42026 құрады. Ауытқу 2005 жылы 1081; ал 2006 жылы
11011; өсім қарқыны 2005жылы 102,6%; 2006 жылы 135,5% болды.
Жұмысшылардың орташа саны 2005 жылы 641; 2006жылы 626; 2007 жылы
680 адам болды. Ауытқу 2005 жылы 39; ал 2006 жылы 54; өсім қарқыны
2005жылы 106,0; 2006 жылы 108,0% жоғарлағанын көреміз .
Негізгі құралдардың орташа жиынтық құны 2005 жылы 27347; 2006
жылы 45689; 2007 жылы 23855 болды. Ауытқу 2005 жылы -3492; ал 2006
жылы -21834; өсім қарқыны 2005 жылы 87,2; 2006 жылы 52,2% құрады.
Мұнда негізгі құралдар өндіріс процесінде ұзақ уақыт бойы,яғни 1
жылдан артық уақыт пайдаланып өзінің құнын бастапқы өнімге алып
барғанын көрсетіп отыр.
2-2кесте.
Тауар өнімінің құрылымы.
2007ж.
Көрсеткіштер 2005ж 2006ж. 2007ж.
2005ж. 2006ж 2005ж. 2006ж. %
мың тг мыңтг %
Офистік 45947 46765 44907 -1040 -1858 98,7 96,0
бөлімдердің
арендасы
Техникалық
қызмет
көрсетумен
машиналарды
жөндеу,сату 59749 65286 72894 13145 7608 122,0 111,6
бойынша қызмет
көрсету және
т.б.
Тауарларды 977317 1058073 1168861 191544 110788 119,6 110,5
айырбастаумен
сату бойынша
қызмет көрсету
Басқалар. 120527 121609 132723 12196 11114 110,1 109,1
Офистік бөлімдердің арендасы,оның ішінде жұмыс және техникалық
бөлмелердің арендасы, 2005 жылы 45947; 2006 жылы 46765; 2007 жылы
44907 теңгені құраған. Ауытқу 2005жылы -1040; ал 2006 жылы -1858;
өсім қарқыны 2005жылы 98,7; 2006 жылы 96,0% құрады. Өндірістің
дамуына байланысты бөлмелердің арендасы да жылдан жылға кеміп
отырғанын көріп отырмыз.
Техникалық қызмет көрсетумен негізгі құралдарды жөндеу (машина),
сату бойынша қызмет көрсету 2005 жылы 59749 болса, 2006 жылы 65286;
2007 жылы 72894 құрайды. Ауытқу 2005 жылы 13145; ал 2006 жылы 7608;
өсім қарқыны 2005 жылы 122,0%; 2006 жылы 111,6 % құрады.
Тауарларды айырбастау мен сату бойынша қызмет көрсету ғана 2005
жылы 977317, 2006 жылы 1058073, 2007 жылы 1168861 жоғарлағанын көріп
отырмыз. Ауытқу 2005 жылы 191544; ал 2006 жылы 110788 төмендеген.
Өсім қарқыны 2005жылы 119,6; 2006 жылы 110,5% құрады. Басқалардың
ішінде жіберілген тауарлардың,жұмысты орындаудың және басқа да
қызмет көрсетудің құны акционерлік қоғам үшін 2005жылы 120527
құраған болса, 2006 жылы 121609 болды. Ауытқу 2005жылы 191544; ал
2006 жылы 110788 төмендеген. Өсім қарқыны 2005 жылы 110,1; 2006 жылы
109,1% азайып отыр.
2-3 кесте.
Негізгі құралдардың көлемі.
Мың тг %
Көрсеткіштер
2005ж 2006ж. 2007ж. 2005ж 2006ж. 2007ж.
Негізгі 1195984 1324586 1357531 100,0 100,0 100,0
құралдар(2400)
Жер (2411) 27517 27517 27517 2,3 2,1 2,1
Ғимараттар 804780 85470 863342 67,3 64,8 63,6
(2412)
Машиналар мен 86725 115570 117920 7,3 8,8 8,7
құрал-жабдықтар
(2413)
Көлік құралдары 125327 166995 186995 10,5 12,6 13,7
(2414)
Басқалар (2415) 151635 155765 161757 12,6 11,7 11,9
Негізгі құралдардың жалпы сомасы 2005 жылы 1195984 болса, 2006
жылы 1324586, 2007 жылы 1357531 болды. % бойынша негізгі құралдардың
түрлерін есептедім.
Жердің жалпы көлемі 3 жыл бойынша 27517 тг құрайды,ал % бойынша
2005 жылы 2,3%болса; 2006, 2007 жылдары 2,1% төмендеген.
Белгілі бір факторларға байланысты жердің құнарлығы жылдан жылға
азайып барады.
Ғимараттардың көлемі 2005 жылы 804780;2006 жылы 858470; 2007 жылы
863342 теңге болса, ал % бойынша 2005 жылы 67,3; 2006 жылы 64,8; 2007
жылы 63,6% төмендеген.
Акционерлік қоғамның өндірісі дамуына байланысты ғимараттардың аз
көлемде сатып алуын байқап отырмыз.
Машиналар мен құрал - жабдықтар 2005 жылы 86725; 2006 жылы
115570; 2007 жылы 117920 теңге болса, ал % бойынша 2005 жылы 7,3; 2006
жылы 8,8; 2007 жылы 8,7% құраған.
Көлік құралдары 2005 жылы 125327; 2006 жылы 166995; 2007 жылы
186995 теңге болса, ал % бойынша 2005 жылы 10,5; 2006 жылы 12,6; 2007
жылы 13,7% артқанын көруге болады.
Басқалардың жалпы көлемі 2005 жылы 151635; 2006 жылы 155765;
2007 жылы 161757 теңге болса, ал % бойынша 2005 жылы 12,6; 2006 жылы
11,7; 2007 жылы 11,9 % құрады.
2-4 кесте.
Акционерлік қоғамның қаржы-шаруашылық
Көрсеткіштер Код стр 2005ж 2006ж. 2007ж.
Дайын өнімді сатудан түскен табыс010 173534 188755 183682
Сатылған айын өнімнің өзіндік 020 40945 31015 42026
құны
Жалпы табы (стр010-стр020) 030 132589 157740 141656
Кезеңдік шығындар 040 10620 75600 68500
Сату бойынша шығындар 041 0 0 0
Жалпы және әкімшілік шығындар 042 10620 75600 68500
Сыйақылар бойынша шығындар 043 0 0 0
Негізгі қызметтен табыс (шығын) 050 90100 76000 55000
Кәдімгі қызметтен салық 060 212069 158140 128156
салынғанға дейін табыс
(шығын)(стр030-стр040)
Негізгі емес қызметтен табыс 070 121969 82140 73156
(шығын)
Заңды тұлғалардан алынған жеке 080 86500 67800 59400
табыс салығы бойынша шығындар
Кәдімгі қызметтен салық 090 35469 14340 13756
салынғаннан кейін табыс (шығын)
Күтпеген жағдайлардан 100 - - -
Табыс (шығын)
101 0 0 5000
102
Таза табыс (стр090-100+101-102) 110 35469 14340 18756
Дайын өнімді сатудан түскен табыс 2005 жылы 173534 болса, 2006
жылы 188755, 2007 жылы 183682 болды.
Сатылған дайын өнімнің өзіндік құны 2005 жылы 40945; 2006 жылы
31015; 2007 жылы 42026 өскен.
Жалпы табыс дайын өнімді сатудан түскен табыстан сатылған дайын
өнімнің өзіндік құнын алып тастағанға тең.
Жалпы табыс 2005 жылы 132589 (173534-40945) болса, 2006 жылы
157740
(188755-31015), 2007 жылы 141656 (183682-42026) 2006 жылмен
салыстырғанда азайғанын көреміз.
Кезеңдік шығындар 2005 жылы 10620, 2006 жылы 75600; 2007 жылы
68500 құрайды.Соның ішінде жалпы және әкімшілік шығындар 2005 жылы
10620, 2006 жылы 75600; 2007 жылы 68500 тг құрайды.
Ал сату және сыйақылар бойынша шығындар жоқ..
Негізгі қызметтен табыс (шығын) жалпы табыстан кезеңдік шығындар
(132589-10620) алып тастағанда 2005 жылы 121969 тг болса, 2006 жылы
(157740-75600) 82140 тг, 2007 жылы (141656-68500) 73156 құрайды.
Негізгі қызметтен табыс (шығын) 2005 жылы 90100, 2006 жылы
76000, 2007 жылы 55000 тг құраған. Кәдімгі қызметтен салық салынғанға
дейін табыс (шығын) негізгі қызметтен табысты (шығынды) қосқанда
(121969+90100) 2005 жыл бойынша 212069 болса, 2006 жылы (82140+76000)
158140,2007 жылы (73156+55000) 128156 жылдан жылға азайғанын байқауға
болады.
Заңды тұлғалардан алынған жеке табыс салығы бойынша шығындар
2005 жылы 86500 тг, 2006 жылы 67800тг, 2007 жылы 59400 тг шығындалды.
Кәдімгі қызметтен салық салынғаннан кейін табыс (шығын) кәдімгі
қызметтен салық салынғанға дейін табыстан (шығын) заңды тұлғалардан
алынған жеке табыс салығын (212069-86500) алып тастағанға 35469 тг
2005 жыл бойынша, ал2006 жыл бойынша 14340 тг,2007 жылы 13756
құраған.
Күтпеген жағдайлардан табыс (шығын) 3 жыл бойынша баланста
есептелген жоқ. Таза табысты (шығын) есептегенде 2005 жылы 35469 тг,
2006 жылы 14340 тг, 2007 жылы (13756+5000) 18756 өскенін көріп
отырмыз,яғни акционерлік қоғам табысқа жеткенін көріп отырмыз.
2.2.Акционерлік қоғамның есеп саясаты.
Бухгалтерлік есепке алу туралы ҚР Президентінің 1995 жылғы 26
желтоқсандағы заң күші бар №2732 жарлығына сәйкес Қазақстан
Республикасында бухгалтерлік есепке алу және қаржы есептемесі жүйесін
реттеп,есеп жүргізудің негізгі қағидаттары мен жалпы ережелерін ,
ішкі бақылау және сыртқы аудит жөнінде субъектілерге қойылатын
талаптарды белгілейтін нормативтік құқықтық актілер мыналарды
қамтиды:
• бухгалтерлік есепке алу туралы жарлық;
• бухгалтерлік есепке алудың стандарттары;
• оларға берілген әдістемелік ұстамалар,нұсқаулықтар;
• субъектінің есеп жүргізу саясаты.
Жалпы жағдайы.
Ақсайгазсервисакционерлік қоғамның акционерлер жалпы
жиналысының шешімімен қабылданған есеп саясаты белгілі бір
қағидаттарды,әдістерді ұсынады.
Акционерлік қоғам есеп саясатын дайындағанда есеп жүргізу
саясаты және оның ашылуы атты №1 Бухгалтерлік есеп стандартының
қағидаттарына негізделген.
Есеп жүргізу саясатын қалыптастыру әр стандартына ұсынылған
тәсілдердің бірін таңдаумен,субъект қызметінің жағдайларын басшылыққа
ала отырып,оларды негіздеумен және бухгалтерлік есеп жүргізу және
қаржылық есептемесін тапсыру үшін оларды негіз ретінде қабылдаумен
тұжырымдалады.
Есеп жүргізу саясатын қалыптастыру маңызды да жауапты рәсім
болып табылады,ол қаржы есептемелерін дайындауға және тапсыруға ықпал
етеді. Есеп жүргізу саясатын қалыптастыру үшін жауапкершілікті қоғам
басшылығына жүктеледі.
Есеп жүргізу саясатының басты мақсаты-шаруашылық операцияларын,
активтерді,меншік капиталдарды,міндеттемелерді,қызмет нәтижелерін
және басқаларын көрсетудің балама тәсілдерін теріске шығармайтын
бухгалтерлік есепке алудың стандарттары болып табылады.
Шаруашылық операциялардың және ТМБ аналитикалық есебін
жүргізудің ретімен үлгісін басшының өзі тағайындайды және олар есеп
кезеңінің мерзімінде өзгеруі мүмкін. Жылдың қорытынды есеп тәуелсіз
аудиторлардың тексерісінен кейін оны акционерлердің жалпы жиналысында
бекітіледі.
Бухгалтерлік есепте қаржы-шаруашылық операцияларды тіркеу және
топтау жүйесін акционерлік қоғам жұмыс шоттар жоспарын қолданады.
№1БЕС Есеп саясатын жүргізу саясаты және оның ашылуы
а) Акционерлік қоғам өзінің есебін ҚР шетел инвестициялар және
басқа да құқықтық актілер туралызаңына сәйкес жариялайды.
б) Жылдың қаржылық қорытынды есебін ҚР тәуелсіз аудиторлар
тексеру керек.
№2 БЕС Бухгалтерлік баланс және қаржы есептемелеріндегі
негізгі ашылымдар толық қабылданады.
№3БЕС Қаржы шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есепте
мынадай ақпаратты ашып көрстеу қажет.
а) өнімдерді өткізуден алынған табыс;
б) өткізілген өнімнің өзіндік құны;
в) жалпы табыс;
г) есепті кезең шығындары.
№4БЕС Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп.
а) Операциялардың қызметінің түскен ақшасын тікелей әдіс бойынша
алады.
б) Есеп кезең соңында ақша қаражаттарының қалдығы қолдану
құқығын тек қана акционерлік қоғамның құрылтайшыларына беріледі.
№5БЕС Табыс. Кез келген қызметтен түскен табыс мынадай
шоттарды қанағаттандырады:
а) табыс сомасы барынша бағаланған жағдайы;
б) субъектінің мәмілемен байланысты экономикалық пайдаларды алу
ықтималдығы болғанда танылады;
в) субъект сатып алушыға меншік құқығын бергенде;
г) мәміле бойынша нақты жұмсалған немесе жүктеліп отырған
шығындар барынша дұрыс бағаланғанда танылады.
№6 БЕС Негізгі құралдарды есепке алу.
а) негізгі құралдардың қолданылуы жұмыс жоспар шоттарының 12
бөлімінде қарастырылады;
б) негізгі құралдар ретінде танылатын материалдың активтер
бастапқы құны бойынша бағаланады;
в) Амортизация есептегенде әр түрлі әдістерді қолданады:
• құнын біркелкі есептен шығару;
• құнын атқаратын жұмыстардың көлеміне тепе-тең мөлшерде есептен
шығару;
• құнын атқаратын жұмыстардың көлеміне тепе-тең мөлшерде есептен
шығару әдісі;
• жедел есептен шығару;
г) 100% тозған негізгі құралдар ағымдағы құн бойынша
есептелінеді.
№7 БЕС Тауарлы-материалдық қорларды есепке алу.
а) тауарлы-материалдық қорлар өзіндік құн мен өткізудің таза
құнының ең төменгі бағалануы бойынша бағаланады.
б) өнім өндіруге кеткен шығындар экономикалық маңызына сәйкес
мынадай элементтер бойынша топтастырылады.
№8 БЕС Қаржы инвестицияларын есепке алу.
а) қысқа мерзімді инвестициялары иелену мерзімі - инвестициялары
иелену мерзімі 1 жылға дейін және ол ағымдағы құны бойынша
есептелінеді.
б) ұзақ мерзімді инвестициялары-иелену мерзімі 1 жылдан артық
болады.Ұзақ инвестиция қаржы инвестицияларын қайта бағалау үшін қайта
бағалау қайталау жиелігін айқындау.
№17 БЕС Жалға беру әдісі.
Бұл стандарт мақсаты-субъектілердің жүзеге асыратын жалға беруді
есепке алу тәртібін анықтау.
IIтарау. Бюджетпен есеп айырысу бойынша жүргізілетін операциялар
3.1.Төленетін ағымдағы табыс салығы.
Корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу 631
Төленетін ағымдағы табыс салығы деген пассивті шотпен жүреді.
Корпоративтік табыс Салық салынатын Салық мөлшерлемесі Салықтық кезең
салығы туралы объектілер
Заңды тұлға ҚР Салық салынатын 30% Календарлық
резиденттері (бұларғатабыс жыл
Ұлттық банк пен
ұйымдар кірмейді)
Төлем көзінде 15%
алынатын табысқа
салынатын
салықтар
Заңды тұлға ҚР Салық салынатын 10% Календарлық
резиденті олар үшін табыс жыл
жер өндірістің
негізгі құралы болып
табылады
ҚР тұрақты ұйымдар Салық салынатын 30% Календарлық
арқылы қызметін табыс жыл
жүзеге асыратын
резидент емес заңды
тұлғалар
Таза табыс 15%
ҚР-да төлем кезінде Төлем кезінде 15%-марапаттау мен
табыс алатын алынатын табысқа қатынасу үлесінен
резиденттер емес салынатын алынған табыстар
заңды тұлғалар салықтар дивиденттер
10%-тәуекелділікпен
сақтандыру келісім
шарты бойынша төленетін
сақтандыру пайдасы
5%- тәуекелділікпен
қайта сақтандыру
келісім шарты бойынша
төленетін сақтандыру
пайдасы
5%-халықаралық
тасымалдауда
транспорттық қызмет
көрсетуден түскен табыс
20 % -басқа да табыстар
Корпоративтік табыс салығының салық салынатын негізгі
объектісі салық салынатын табысы болып табылады, оның деңгейі жылдық
табыс жиынтығы мен шегерімнің (тұрақты мекемелер арқылы қызметін
жүзеге асырмайтын, резидент еместерді қоспағанда) арасындағы айырма
арқылы анықтайды.
Салық салынатын табыс = Жылдық табыс жиынтығы - Шегерімдер.
Жылдық табыс жиынтығына: жөнелтілген өнімдер, атқарылған
жұмыстар, көрсетілген қызметтер және басқа да операциялар үшін,салық
төлеушінің алуына (алғанына) жататын ақшалай немесе басқа да
(операциялар үшін салық төлеушінің алуына) қаражаттар, өзара есеп
айырысу ретінде үшінші тұлғаларға жіберілген тікелей немесе жанама
түрінде шығындарды өтеуге жіберілген қаражаттар кіреді.Кәсіпкерлік
қызметтерден түсетін кірістерге:өнімді (жұмысты,қызметті)
сатқаннантүсетін кірістер:ғимараттарды, қондырғыларды сату кезінде
құнның өсуінен, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерден
инфляцияға байланысты олардың құндарына түзетулерді есепке алу
барысында түскен кірістер, басқа да сатудан түскен тыс кірістер,
соның ішінде проценттер бойынша кіріс:дивиденттер, ақысыз алынған
мүліктер мен ақша қаражаттары:мүліктерді жалға беруден түсетін
кірістер, роялти; мемлекеттен және басқа заңды тұлғалардан алынған
жәрдем ақшалар:кәсіпкерлік қызметтен немесе оның қызметін шектеуден
алынған кірістер:қарыздарды есептен шығарудан түскен кірістер және
т.б.жатады.
Салық төлеушілердің шегерімдерінің тиісті құжаттары бар
болса,яғни жылдық табыс жиынтығын алумен байланысты шығыстары
расталса ғана шегерім жасалады. Бұл шығыстарды сол өзінің жасалған
салықтың кезеңімен шегеріледі, бірақ оған болашақ кезеңінің шығыстары
қосылмайды.
Жылдық табыс жиынтығынан келесі шегерімдер жасалады. Қызмет
бабымен іс- сапарға кеткен шығындары және өкілеттік шығыстары.
Қазақстан Республикасының Үкімет белгілеген нормалар шегінде
шегеріледі:
▪ іс- сапарға жіберілген жеріне дейін кеткен нақты жолымен байланысты
шығындары (билеттің құны), сондай-ақ броньға жасалған шығындары
жатады. Сыйақы қатарына алынған несие (кредит, займ) мүліктер,
дисконттар мен депозиттер жатады.
▪ Несиелер (займдар) бойынша, оның ішінде қаржылық лизинг бойынша да
депозиттер, сондай-ақ мүліктерде теңгемен алынса (немесе
орналастырылса), онда Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісі
бекіткен қайта қаржыландырудың 1,5-ке еселенген ресми мөлшерлемесі
бойынша шығарылған санасы шегінде шегеріледі,ал ол шетел валютасында
берілген (немесе орналастырылған) болса, ол Лондонның банкаралық
рыногының 2-ге еселенген мөлшерлемесі (ставкасы) бойынша шығарылған
соманың шегінде шегерілуі тиіс. Жоғарыдағы шектеулермен қоса,
несиенің максималды марапаттау сомасы да шегерімге жатады.
Төлеу
көзінен ұсталынған Төлем көзінен ұсталатын Корпоративтік
Заңды тұлға резиденттеріне марапаттау сомасы. *
табыс салығының салығының
төленетін марапаттау
мөлшерлемесі мөлшерлемесі
(30%)
және мерзімге жатқызуға = -----------------------------------
----------------------------------- ----------------------------
болатын сомасы
15%
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің қайта қаржыландыру
мөлшерлемесі және Лондонның банкаралық рыногының депозиттерді, бағалы
қағаздарды,мүліктерді, сондай-ақ несиені (қарызды) рәсімдеу кезіндегі
мөлшерлемесі пайдаланады.
Келісім-шартына сәйкес несие (қарыз) үшін марапаттау сомасын
есептеу кезінде қалқып жүретін мөлшерлемесі және сол мәміленің
(операцияның) нақты жасалған күніндегі мөлшерлемесі есепке алынады.
3.2. Қосылған құнға салынатын салық.
Бұл өндіріс процесіне және тауардың (жұмыстың, қызметтердің)
айналысына қосылған, сату айналымына салынатын құн бөлігінің
бюджетке аударылатын,қосылған құн салығы болып табылады, сондай-ақ
Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды импорттау кезінде
жасалатын аударымдар. Бюджетке төлеуге жататын (тиісті) қосылған
құннан, орындалған жұмыстан,көрсетілген қызметтен ұсталынады.
Қосылған құнға салынатын салық объектілері болып, салық
салынатын айналым және салық салынатын импорт болып табылады.
Сондай-ақ еңбекақы заттай түрде төленген жағдайда берілетін
тауарлардың құнына қосылған құнға салынатын салық енгізіледі.
Салықтан босатылған тауарлардан басқа, сырттан әкелінетін тауарларға
салық салынады.
Сату термині тауарларға қатысты қолданғанда сатуды,
айырбастауды ақысыз беруді немесе кепілге салынған тауарларды
кепілдікке зат ұстаушының меншігіне беру және жұмыстар мен
қызметтерді орындау деп білеміз.
Қосылған құнға салынатын салық бойынша есепте тұрған немесе
тұруға міндетті кәсіпкерлік,яғни заңды тұлғалар салық төлеушілер
болып табылады.
Қазақстан Республикасының қатысуымен жасалған халықаралық
шарттарда түсті және қара металлдардың сынығын қоспағанда,тауарлардың
экспортына нольдік мөлшерлеме бойынша салық салынады.
Қосылған құнға салынатын салықтың мөлшерлілігі салық салынатын
айналымның 15% құрайды (қосымша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz