Христиан дінинің қалыптасуы

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Христиан діні

Христиан діні-әлемдегі ең көп тараған діндердің бірі, қазіргі таңда оның 2 млярдға жуық ұстанушылары бар. Ол бірінші ғасырда Рим империясының шығыс өлкесінде, дәлірек айтсақ, Палестинада б. з. д 33 -100 жылы еврей және басқа ұлттардың арасында пайда болды. Алғашқы христиан қауымы қудаланушы дін басқа діндердің салтына қатыспады. Олар қоғам өміріне де қатыспады, жалпы мемлекеттік мейрамдар принциптерімен өмір сүрді. Мұның бәріне халықтың жоғары топтары қарсы тұрды. Бұл кезде христиандар қуғынға ұшырап, азап шекті.

Екінші ғасырдан бастап құл иеленуші жүйенің дағдарысқа ұшырауы салдарынан империяның нашарлауын тоқтата алмаған үстем тап дағдарысқа түсіп, пессимизмге ұшырады. Жағдайдың қиындығынан, одан шығудың жолын білмеген ауқатты үстем таптың адамдары христиан қауымына кіре бастайды. Сол себептен христиан қауымының құрамы өзгереді. Эпископпен пресвитерлер бірте-бірте қауымға басшылық етуді өз қолына алды. Әр түрлі культі өткізу уағыз айту, күнделікті жұмысты басқару осы адамдардың қолында болды. Сонымен шіркеуиерархиясының жоғарғы топтары құл иеленуші мемлекетпен жақындасты. Екінші ғасырдың аяғы кезінде христиан діні Рим империясының барлық облыстарына таралды. Үшінші ғасырдың бас кезінде 313 жылы Миланда Константин император христиан дінін ерікті түрде қабылдауды жариялайды. Міне, осы уақыттан христиан діні ресми түрде үстемдік ету үшін дінге айланды. Ал 324 жылы христиандықтар ресми түрде Рим империясының мемлекеттік діні жарияланды. 325 жылы оның басшылығымен Никке қаласында бірінші Бүкіләлемдік христиан шіркеулерінің соборы шақырылады. Собор христиан дінінің негізгі уағыздарына қысқаша түрде қаулы алды. Бұл қаулы Қүдайға сенудің - Никкейліксимволы деп аталады . Сөйтіпимператор үкіметі мен христиан шіркеуінің одағы құрылды да Христиан дінімемлекеттік дінге айланды.

Иса алайхиссалам - хазіреті Мәриям деген қыздан туылған біз сияқты адам . Құраны Кәрімде бұл мәселе айқын көрсетілген және Қасиетті рух ұғымы - Аллаху Тағаланың Иса алайхиссаламға жоғары құтқарушы құдыретінен бергенінінің белгісі . Иса алейһіссалам яһудилерге қате жолда екендіктерін, тура жолдың өзі көрсеткен жол екендігін білдірді. Алайда, яһудилер күткен құтқарушыларының өте қатты, айбатты, ұстағанын қирататын алып яһудилерді басқа ұлттардың құлдығынан құтқаратын адам болуын күтген-ді, Иса алайхиссаламға сенбеді Христиан діні құлдық тәртіпті айыптап, қарапайым халықтың мүдделерін қорғауға талпынды. Сөйтіп, адамдарға Хиристианнан әкелген құдайлық ақықатты тану арқылы әрбір адам бостандыққа жете алады деп жариялайды. Адам төзгісіз қоғамдық қатынастарға қарсы шығып, әр адамға түсінікті адамгершілік құндылықтарға ұстануға шақырған христиан діні тез арада үлкен идеялық күшке айналды.

Христсан апологетикасы христиан діні адамдар ойлап тапқан жоқ, ол адамзаееық құдайдыңжіберген діні дейді. Бірақ, діній ілімдердің салыстырмалы тарихы христиан дінінің пайда болуы діни, филасофийалық, этникалық ықпалдардың болғанын айғақтайды. Христиандық иудізимнің монотеизм мессианшылдық эсхатология, хилиазм сияқты идеяларын қайта қарастырды. Библиялық көне өсіеттік мәтіндерді түсіндіре отырып, теология провинциализм, креационизм, Құдайдың трансценденттігіадам танымының тылсымдығы туралы қалыптастырды. Христиандықтың қалыптасуына антикалық философиялық дәстүрдің ықпалы да зор болды. Стоиктердің, неопифагоршылардың, Платон мен неоплатоншылардың, ішінара аристотелдің қағидаларын тианақты пайымдау барасында сонда-ақ жаңа мәтіндері мен теологтар еңбектерінде қайта қарастырылған ой-тұжырымдар, ұғымдар, тіпті терміндер қалыптасты. Христиан ілімінің қалыптасуына Филон АЛЕКСАНДРИЙСКИЙ неоплатонизм мен римдік ойшыл СЕНЕКАННЫҢ этикалық көзқарастарды ерекше әсер етті. Христианшылдықтың шығыс култтерін эллинистік философия елементтерінигеру оны кемсітпейҚАЙТА БАЙЫТА ТҮСТІ. Сондықтан да ол Жерорта теңіздік мәдениеттер ағымыға тез қосылып кетті.

Иса. Христианшылдықтың негізін салушы тулға туралы пікірталастар.

Христиншылдық пайда болғаннан бәрі оның негізін салған тұлға туралы пікір таластар толастамай келеді. Матвей, Марк, Лука мен Ионнан алынған Евангелиалардағы Иисус Христос туралы әңгімелер, сондай-ақ Құдай ұлының істерін с. реттеген апостолдардың хаварлары зерттеушілер тарапынан көптеген кумәндер тудырды. Сөйтіп, соңында Иисос Христос туралы пікірталастар екі негізгі-мифологиалық және тарихи мектепті қалыптастырды. Мифологиалық мектептің өкілдері ғылымда Иисос Христостың тарихы тұлға екендігін айғақтайтын дәлел жоқ деп санайды.

Тарихи мектеп өкілдері Иисос христосты жаңа діннің негізін қалаған тарихий тұлға деп санайды. Павел, Христос өьірімен тікелей байланысты евангелиалық фабула кейіпкерлері растайды деп санайды. Казір ғылымда тарихи мектеп нәтижелерін айғақтайтын бір қатар деректер бар. Мысалы ұзақ уақыт бойы Иосиф Флавидің Көне дәуірлеріндегі Иисос Христос туралы үзінді соңғы уақыттардағы интер полятия саналып келді. Мифологиялық және тарихи мектептің өкілдері христиандықтың алғашқы ғасырларына қатысты деректер мен библиялық мәтіндерді жарыққа шығаруға көп үлес қосқан. Кәзіргі уақытта динтанушылардың басым көпшілігі тарихи мектеп өкілдерінің пікірін қолдайды. Иисустың Құдай ұлы екендігі жайлы бастапқы христиандық идея алдымен тек иудейлерге сонан соң ғана эллиндіктер мен басқада пұтшыл халықтардың бір бөлігіне айналса керек. Бірақ ортодоксальді көңіл күйдегі шүделер оны жақтырмады, ал абыздармен өкімет басындағылар бұл уағыздарға ашық қарсы шықты. Хрестиан идеалары этникалық, діни айырмашылықтарына қарамастан төмендегі әлеуметтік топты өзіне тартты. Бастапқы иудей христиан қауымдарында аскетизм, путтық өұрбандыққа шалынған малдардың етіне тағамға пайдалану, некелік қатынастар принциптері, сүндетке отырғызу туралы пікірталастар жүріп жатады.

Иудейлік прозелитизм практикасы христиан прозелитизмін дайындады Рим империясының Палестинадан тыс жерлердегі еврей диаспоралары өтн ауқымды еді. Бұл ауқымды еді. Бұл қауымдарұйымшыл, бір-бірімен үнемі байланыс ұстап тұратын. Біртіндеп Рімдегі Еврейсинагогтары маңызды құқықтарға ие болды. Олар өздерінің әдет- ғұрыптарын сақтауға мал-мұлктерін өз бетінше пайдалану құұығына ие болды. Идуелік диаспора діни әдет-ғұрптарды орындауда грек тілін пайдалануға рұқсат берді, сөйтіп өз қауымына еврей еместерді де шақырды. Бастапқы христианшылдық ұйымдастырылмаған, бытыраңқы қауымдар ретінде өмір сүрді. ОЛар бір-бірімен, сондай-ақ ортақ идеалық бәсекелестіктермен үнемі күрес жүргәзіп отырды. Әр түрлі қауымдар арасындағы күреске көптеген факторлар, соның ішінде діни кқзқарастар мен оларды білдіру формаларының қарама-қайшылығы себеп болды. Ерте христиандық қауымдар кейінгі христианшылдыққа тән догматик мен культті білмеді. Қауымдарда құдайға тағзым ететін арнайы орындар болмады. Олар құпиялар мен иконаларды да білмеді. Олардың білгені құдай мен адамдар арасындағы делдалдың барлық адамдардың кунәсі үшін өзін өз еркімен құрбандыққа шалғаны еді. Христианшылдық тараған сайын оған бұқара халық кеңінен қосылды. Бастапқы христиондық қауымның құрамы негізінен қоғамның төменгі таптары-құлдар, ерік алғандар, қайыршылар және т. б. тұрды.

Христиандық қозғалысқа ақсуектер мен білімді адамдардың тартылуы оның әлеуметтік мазмұны өзгертті. Жоғарғы топтағы өкілдері қауымда жетекші орындарға ие болды, мүлік жұмсау мен діни рәсімдерді атқаруға басшылық етті. Сол себепті олар теғсіздікті жою, қалыптасқан тәртіпке қа

рсы шығу идеалары христиандықтан ығыстыруға талпынды.

Сонымен қатар христиан ілімі интеллектуалданады. Сенім постулаттарын қайта түсінуге талпынған христиан ізбасарларының жіктелуі, бастапқы христианшылдықтан басқа бір қатар аңымдардың бөлініп шығып қалыптасуына алып келді. Бұл -маркионизм. Монтаизм. Докетизм және т. б. ағымдар еді. Осы ағымдар арасындағы курес барасында біртіндеп болашақ христиандық догматиканың прообразы қалыптасты.

Жаңаөсіеттің қалыптасуы мен христиандық теологияның пайда болуы.

Христиан ілімі қасиетті жазу Библия мен қасиетті аңызға-шіркеу әкейлерінің айтқандарына, соборлардың шешімдеріне негізделеді. Алайда ерте христиандықта бұл негіздер бюлған жоқ. Христианшылдық ұзақ уақыт бойы ауызша дәстүрге негізделген уағыздар айту, аңыз -әңгімелер игі хабарлар арқылы таралды. Христиан әдебиетінің алғаш пайда болған жанырларына -аян берулер, хабарлар, алғашқы дін уағыдаушылардың ақыл-кеңестері меной- тұжырымдары, Иисос пен апостолдар туралы аңыздар жатты. Христиандар арасындағы кикілжінің себебітусңнгісі 0асиетти кітаптар тізімін жасауды талап етеді, сқйтіп канонды ісін тездетті. Оның мақсаты бір ілім негізінде шіркеулерді біріктіру болды. Канистантион қайтыс болғаннан кейін 363 жылы өткен Лаодикей соборы канондалған христиандық шығармалардың тізімін белгіледі. Алайда жаңа өсиет құрамына енген кітаптар тізімі 429 жылы карфаган соборында бекітілді. Жаңа өсиет құрамында 4 інжіл, апостолдардың 21 өсиеті және Иоанның Апокалипсисі кірді. Ал қалғандарын шіркеулік дәстур апокрифтік шығармалар қатарына қосты. Христианшылдықтың қарқындап таралуы, ықпалының артуы мен ашық жүйеге айналуы оны негіздеу мен қорғауды кун тәртібңне қо

йды.

Христиан шіркеуінің бөлінуі.

ХРИСТИАНДЫҚ БІРТУТАС ДІНИ АҢЫМ БОЛА АЛМАДЫ. Рим ипериасының көптеген провинцияларына таралу барасында ол әр елдің жағдайына қалыптасқан қатынастарға жергілікті дәстурлерге бейімделді.

Рим мемлекетінің орталықсыздануының нәтижесінде алғашқы 4автокефальды Константинопольдық, Александриалық, Иерусалимдік шіркеулер пайда болды. Кейін Антиохия шіркеуінен Кіпрлік содан соң Грузин проваславиалық шіркеу бөліиіп шықты.

Жекелеген шіркеулер әлемдік соборлардың шешімін олардың бекітген догматикасын мойындаудан бас тартты.

5 ғасырдың ортасында дін басылардың бір бөлігі Холкидон соборының шешімімен келіспеді. Осыдан бастап холкидондық емес шіркеулер құрыла бастады. Олардың қаталына Арияндық, Коптық, Малабарлық, ЭфиопиялықИаловиттік, Абисиндік шіркеулер кірді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.