Қапшағай
1 Қаланың даму стратегиясы
2 Дамыған өнеркәсібі
3 Стратегия мақсаты
4 Қапшағай қаласында индустриалды аймақ қалыптастыру
2 Дамыған өнеркәсібі
3 Стратегия мақсаты
4 Қапшағай қаласында индустриалды аймақ қалыптастыру
Қапшағай – Алматының серік-қаласы және Іле өзенінің бойында Қапшағай гидроэлектростанциясын орнатуымен байланысты тұрғызылған. Бірақ көптеген алматылық тұрғындар оны осылай аталатын суқоймасымен шатастырады.
Қапшағай суқоймасы – Қазақстанның осындай типтегі ірі көлдерінің бірі, ұзындығы 100 км-ге, ені – 25 км-ге созылып жатыр. Қазіргі таңда бұл Алматы облысы бойынша жазғы уақытта жағалаудағы демалыс ретіндегі ең көп қабылдайтын аймақ болып табылады.
Жағалаулық коттедждер мен көптеген демалыс үйлері орналасқан солтүстік жағалауы өте танымал болып келеді. Көптеген демалыс үйлері осындағы кешендердің бір бөлігі болып келеді.
Бұл демалыс аймағына келу үшін алдымен Алматыдан 70 км қашықтықта орналасқан Қапшағай қаласына жетіп, суқоймадан өтіп және Талдықорған трассасымен тағы 30 км жүріп, көпірден оңға бұрылу керек.
Барлық демалыс аймақтарында демалушыларға моторлы қайық, катер, су шаңғыларын және яхта ұсынады. Мұнда сіз көптеген кафелерге, дүкендерге, дискотека мен барлар қызметін қолдана аласыз.
Жазғы уақытта мұнда өте ыстық, кейде ауа температурасы 40°-қа дейін жетеді. Сондықтан өзімен бірге панама және қүннен қорғайтын көзілдірік алып, күн сәулесінің тура түсуінен сақтану керек. Су температурасы мамыр мен маусым айларында +18°С +20°С, шілде және тамызда +22°С +28°С-қа дейін жетсе, қыркүйек айында +18°С +20°С болады
Қапшағай суқоймасы – Қазақстанның осындай типтегі ірі көлдерінің бірі, ұзындығы 100 км-ге, ені – 25 км-ге созылып жатыр. Қазіргі таңда бұл Алматы облысы бойынша жазғы уақытта жағалаудағы демалыс ретіндегі ең көп қабылдайтын аймақ болып табылады.
Жағалаулық коттедждер мен көптеген демалыс үйлері орналасқан солтүстік жағалауы өте танымал болып келеді. Көптеген демалыс үйлері осындағы кешендердің бір бөлігі болып келеді.
Бұл демалыс аймағына келу үшін алдымен Алматыдан 70 км қашықтықта орналасқан Қапшағай қаласына жетіп, суқоймадан өтіп және Талдықорған трассасымен тағы 30 км жүріп, көпірден оңға бұрылу керек.
Барлық демалыс аймақтарында демалушыларға моторлы қайық, катер, су шаңғыларын және яхта ұсынады. Мұнда сіз көптеген кафелерге, дүкендерге, дискотека мен барлар қызметін қолдана аласыз.
Жазғы уақытта мұнда өте ыстық, кейде ауа температурасы 40°-қа дейін жетеді. Сондықтан өзімен бірге панама және қүннен қорғайтын көзілдірік алып, күн сәулесінің тура түсуінен сақтану керек. Су температурасы мамыр мен маусым айларында +18°С +20°С, шілде және тамызда +22°С +28°С-қа дейін жетсе, қыркүйек айында +18°С +20°С болады
Қапшағай
Қапшағай – Алматының серік-қаласы және Іле өзенінің бойында Қапшағай
гидроэлектростанциясын орнатуымен байланысты тұрғызылған. Бірақ көптеген
алматылық тұрғындар оны осылай аталатын суқоймасымен шатастырады.
Қапшағай суқоймасы – Қазақстанның осындай типтегі ірі көлдерінің бірі,
ұзындығы 100 км-ге, ені – 25 км-ге созылып жатыр. Қазіргі таңда бұл Алматы
облысы бойынша жазғы уақытта жағалаудағы демалыс ретіндегі ең көп
қабылдайтын аймақ болып табылады.
Жағалаулық коттедждер мен көптеген демалыс үйлері орналасқан солтүстік
жағалауы өте танымал болып келеді. Көптеген демалыс үйлері осындағы
кешендердің бір бөлігі болып келеді.
Бұл демалыс аймағына келу үшін алдымен Алматыдан 70 км қашықтықта
орналасқан Қапшағай қаласына жетіп, суқоймадан өтіп және Талдықорған
трассасымен тағы 30 км жүріп, көпірден оңға бұрылу керек.
Барлық демалыс аймақтарында демалушыларға моторлы қайық, катер, су
шаңғыларын және яхта ұсынады. Мұнда сіз көптеген кафелерге, дүкендерге,
дискотека мен барлар қызметін қолдана аласыз.
Жазғы уақытта мұнда өте ыстық, кейде ауа температурасы 40°-қа дейін
жетеді. Сондықтан өзімен бірге панама және қүннен қорғайтын көзілдірік
алып, күн сәулесінің тура түсуінен сақтану керек. Су температурасы мамыр
мен маусым айларында +18°С +20°С, шілде және тамызда +22°С +28°С-қа дейін
жетсе, қыркүйек айында +18°С +20°С болады
Халқы: Қапшағай аумағында 50,7 мың адам өмір сүреді, оның ішінде қала халқының саны-
36,9 мың адам, ауыл халқының саны – 13,8 мың адам.
Орналасуы: Қапшағай аймағы Алматы облысының оңтүстік-орталық бөлігінде орналасқан,
Қапшағай бөгенінің жағасында, Алматыдан 70 шақырым жерде.
Аймақтың аумағы: 3,6 мың шаршы километр аумағында екі ауылдық округ, ол жерде 11 елді
мекендері бар.
Халықтың орташа тығыздығы: шамамен 12,8 адамға бір шаршы километр келеді.
Қапшағай ол Алматы қаласының спутник-қаласы, Іле өзенінің бойында Қапшағай ГЭС салумен
байланысты пайда болған кала. Қапшағай бөгені Қазақстандағы ірі бөгендердің бірі, оның
ұзындығы – 100 километр, ені – 25 км.
Ең игерілген бөлігі болып солтүстік жағасы, ол жерде көптеген демалыс зоналары және
пансионаттар бар.
Үйлердің үлкен бөлігі біртұтас жағалау кешеніне кіреді, әдетте оларды қалалық демалыс
зонасы деп атайды. Барлық осы ауданның демалыс зоналарында дерлік қызмет ету торлары
дамыған (катерлер, қайықтар, су мотоциклы, яхталар).
Жазда ол жерде өте ыстық, ауа температурасы, кейде +40 градусқа дейін жетеді. Мамыр
мен Маусым айларында су температурасы +18, +20 градус, шілде-тамызда +22,+28 градус.
Автокөлік және темір жол транспорттық магистралдарының жиынтығы, Қапшағайда тоғысу
арқылы және Қытай, Ресей және Орталық Азия мен біріктіруші, сірә қаланың тартымдылығы
әр түрлі бағыттағы бизнес-құрылымдарды дамыту айқын көрінуде.
Қазақ қашаннан Сулы жер нулы жер дейді. Нулы жерге ту тігеді, қоғалы
өңірге қоныс тебеді. Кеңес Одағының бел баласындай болған Қапшағай су
қоймасы да сонау 70 жылдары өзінің етегіне ел қондырған еді. Бүгінде 40
мыңдай халық қоныстанған аталған аймаққа келіп демалушылар да көп-ақ. Содан
болар өкінішке орай бұл су қоймасы шөлді нуға айналдырып қана қоймай, шуға
да айналдыратын түрі бар.
Алматыдан алпыс шақырым қашықтықта жатқан бұрынғы мидай далада пайда болған
Қапшағай теңізінің ұзындығы – 110 шақырым, ең ұзын ені – 25 шақырым,
тереңдігі – 42 метр. Қалаға жақын орналасқандықтан оны жасанды болса да
жанындай көріп демалатындар жетерлік. Әрі барар жолы тақтайдай тегіс. Біз
де 40 минуттың ар жақ бер жағында жағажайға жетіп келдік. Жүргізушінің
айтуынша, кей күндері тіпті 20-30 минуттың ішінде Қапшағайға жетуге болады
екен. Бірінші сапарым болғандықтан көл жайында хабарым аз. Тізгінді көлік
иесіне бердім.
– Мені жағажайға жеткізсеңіз болды7
– Нақты біреуін айтыңыз? Көлдің қай басына апарайын?
Бастапқыда жоғарыдағы сұрақты түсінбегенмін. Бекер екен. Байқасақ, Қапшағай
жағажайын жағалай демалыс аймақтары қоршап жатыр. Олардың арасынан сытылып
тегін орын табам деу құр сабылу. Суға дейін саңылау да жоқ. Аймақ дейтін
аты ғана, алақандай жерді иемденіп, кішігірім тамақтану орындарын,
қоныстарды орналастырған. Жағажайға өту ақысы 150 теңгеден 300 теңгеге
дейін. Тіпті кейбірі мүлдем игерілмеген. Өткізу пунктіндегі қызметкердің
айтуынша, демалыс күндері тек кіру ақысынан 200-300 мың теңгедей қаржы
түседі. Ал көл маңындағы демалыс аймақтарының саны 300-дей. Есептей
беріңіз. Кіру ақысын алғанмен бәрі сізге жағдай жасауға асықпайды. Бұлай
дейтініміз кейбірінде тамақтану орындары, тіпті құтқару қызметі де жоқ.
Суға түсудегі қауіпсіздік шараларын жазуға да ерінетіндер бар. Демалыс
аймақтырының ішінде Assorti, Freedom, Cabana қалталылар үшін
таптырмайтын орын. Бір қызығы мұндай дәулетіне сәулеті жарасқандардың
қожайындары түрік ағайындар. Ал Пляжный волейбол, Дархан сынды
жағажайлардың да өз келушілері бар. Тіпті алғашқысында республикамыздың
самбо, волейбол құрамалары дайындық өткізетіндерін ескерсек, мемлекет өз
спортшыларына арнап кішігірім демалыс аймағын ашып қойса, артық болмас еді
деп ойлайсың.
Қуантай ағаның Алекс демалыс аймағында жұмыс істегеніне де 10 жыл
болыпты. Катамараншы қария көзкөрген жандардың бірі.
– Жағажай, әсіресе, 2000 жылдан бастап жандана түсті. Бәрі жекеменшік.
Жастардың көпшілігі Дарханға барады. Бағасы да қымбат емес, әрі таза,
темекінің тұқылын да таппайсыз.
– Тегін жерлер жоқ па?
– Негізінен қоныстанған Қапшағайдың солтүстік жағалауы. Осыдан 40 шақырым
жердегі Шеңгелді маңындағы Алматинский пляж демалыс орнына дейін
созылған. Арасында бір мемлекеттік орындар болмаса, естімеппін. Мына
Пляжный волейбол зонасының ар жағы иесіз, шамасы мемлекетке қарайды.
Бірақ өзіңіз салыстырып көрсеңіз көңіліңіз қалады. Мүлдем тазаланбайды,
толған қоқыс.
Қуантай аға нұсқаған маң шынында да қоршалмапты. Жағадан 100-200 метрдей
қашықтықта коттедждер орналасқан. Жағажай біраз уақыт жиналмағаны анық.
Бөтелкенің, темекі қораптарының сан түрін, азық-түлік, тіпті нан да жатыр.
Дұрысы Іздегенің алдыңнан іздемей-ақ табылар. Мұның бір ұшы халықтың
демалу мәдениетінен жұрдай екендігін аңғартса керек. Көргендеріме
таңғалғаным жоқ, бірақ ойландым. Неге осы біз мемлекетке тиесілі дүниенің
бәрі қараусыз, қамсыз жатқанын үйреншікті жағдай ретінде қабылдайтын
болдық?
Инвестор деген жақсы ғой, бірақ жаман үйді қонағы билейді. Қытайың да,
түрігің де тесік қалталыны не қылсын, олар байлардың жайын бағады.
Шетелдіктер салған қонақүйлерде бір қонғаныңның өзі 60-70 мың теңгеге
барады. Қапшағайдың қарапайым тұрғындарына бұдан келіп-кетер ештеңе жоқ.
Олар арзан ақшаға өз үйлеріне түнетіп, жұпыны тіршілігінің бір бұрышын
жамайды. Көл маңындағы 20-ықшам ауданына қарасты Северск көшесінің бойына
адам басына 1000-1500 теңгеден алатын үйлердегі орын тапшылығы да біраз
жайттан хабар берсе керек.
Көлдің маңы шетінен коттедждер шеруі. Биік, аласа, біткен, бітпеген, сан
қилы, судың тамшысындай егіз-үйлер, қысқасы, тұнып тұрған құрылыс
жәрмеңкесі. Шаңы бұрқыраған соқпақ жолдар, иірмен шөп, өлексе исі.
Жағажайдан шығып, қалалық құтқару пунктеріне жолығуды жөн көрдім.
Білетіндер жақын маңдағы бірінші пунктіге баруды кеңес берді. Қаланы кәсіби
жүргізушіден артық білетін жан жоқ шығар. Оң-солын таныстырып келеді.
Ривиера, Мулен Руж, Алтын алма...Мойныңды қайда бұрсаң да – ойынхана.
– Бүгінде қалада 20 ойынхана ашылған, 79-ға жеткіземіз деп уәде беріп отыр.
– Мұны тұрғындар қалай қабылдады?
– Халыққа қандай пайда болсын? Сондықтан да оларға бәрібір.
Құтқарушылар бізді емен-жарқын қарсы алды.
– Сіздерді ақша үшін адамдарды өздері батырады дейтіндер де бар, – дедім
әзілдеп.
– Онда миллионер болып кетпейміз бе? – деді бірі іліп алып.
– Бәрі де әзіл. Жұмыстарыңызбен таныссам деп едім.
– Дүйсенбі күні пункт басшысы Мұхтар Картекұлының өзінен сұраңыз. Ол кісі
он минут бұрын ғана кетіп қалды. Біз артық ауыз бірдеңелерді айтып қойсақ...
Иә, бұлар да бәледен аулақ дегендей тек басшысының телефон нөмірлерін
берумен шектелді. Мұрнының астынан Қаншама халық келеді, штатта қала
бойынша отыз-қырық шақты ғана адамбыз деп қалды. Кейін Мұхтар Картекұлына
хабарласып, білгеніміз Қапшағай қаласы бойынша 5, Жетіген ауылында 1 және 1-
май ауылында 1 құтқару пункті бар. Штат саны барлығы 45 адам. Жыл басынан
1-тамызға дейін 18 адам суға кеткен. Демалыс аймақтарына құтқару пункті мен
сақтық ережелері ілінген маңдайша орнату міндеттелсе де, оны
елемейтіндердің бар. Маусым басында қалалық әкімдік тарапынан 10 қоғамдық
мекемеге демалыс аймақтарына түсіндіру жұмыстарын жүргізу міндеттелген.
Бірақ бұл тапсырма нақты орындалмай отыр дейді Мұхтар Картекұлы.
Сөз соңы
Жетісудің ең ірі өзенінің бірі Іленің бойынан су электр стансасын салудың
жобасы 1942 жылы жасалған болатын. Оны алғаш болып ғалым-энергетик, бұрынғы
республика Ғылым академиясының президенті, академик Ш.Шокин қолға алған.
Іле өзеніне ГЭС салу жөніндегі ең алғашқы ұсыныс Жетісудың жер жағдайын
жақсы білетін Алаштың ардагер ұлы Ораз Жандосовтың аузынан шыққан делінеді.
Не десе де аталған ауқымды құрылыстың басы-қасында қазақтың біртуар азаматы
Дінмұхамед Ахметұлының жүргені белгілі. Ендеше зиялы қауымның қалаға Қонаев
есімін беруді көтеріп жүргені орынды-ақ. Осы орайда Қапшағай қаласын көліне
қарап танисың, көліне қарап баға бересің. Сондықтан демалушылардың да, қала
әкімдігінің де бір уақ болса да Қапшағайдың қамын ойлап, халін сұрап
тұрғаны қажет-ақ.
Жанар Елдосқызы
Алматы – Қапшағай – Алматы
Қысқа-нұсқа
Дүниежүзілік туристік ұйымдардың есептеуінше, 2020 жылы әлемдегі туристер
саны 842 миллионнан 1,6 миллиардқа дейін өседі. ҚР Статистика агенттігінің
мәліметінше, Қазақстанға келген шетелдік туристер саны 5,3 миллион, ал
елімізде демалатын отандастар небәрі 3,9 миллиион адамды құрайды.
Еліміздегі 900 туристік агенттіктердің тек 20-сы ғана ішкі нарықта жұмыс
істейді. Маусым басында бір оператор компанияның өзінен 700 адам Түркияға
аттанып кеткен. Ыстықкөл жыл сайын шамамен 500 мыңдай қазақстандықтың
көңілін аулап отыр. American Express зерттеулері жариялағандай еліміздегі
әрбір бесінші адам ең аз дегенде жылына бір рет шетелде демалады. Ал
өзіміздің демалыс орындары ше? Қолда барда алтынның қадірі жоқ деген осы
шығар
Тридцать лет для истории — срок небольшой. А для человека это треть
жизненного срока. Всего лишь тридцать лет с небольшим назад на этой земле
не было ни города, ни голубого моря с белоснежными чайками, ни
гидроэлектростанции, дающей свет и жизнь. По пустыне гулял ветер да
молчаливо текла река Или.
Идея о строительстве на реке Или гидроэлектростанции зародилась в
начале 50-х годов ХХ столетия. Учёные разработали проект, правительство
Казахской республики его утвердило. Море должно было заполнить территорию
посёлка Или. Была запланирована большая работа по переселению 15 тысяч
жителей посёлка.
Была выбрана территория площадью 600 тыс. гектар вдоль левого (западного)
берега водохранилища между 6-м и 9-м километрами реки Или.
Строить Капчагайскую ГЭС и посёлок гидростроителей было поручено
строительному управлению Иртышгэсстрой.
26 февраля 1963 года Министерство Энергетики СССР издаёт приказ о начале
строительства Капчагайской ГЭС; этим же приказом с 1 мая 1963 года было
организовано стройуправление Капчагайской ГЭС.
Сколько было споров в начале строительства! Да и после, не прекращались
дискуссии на тему: была ли необходимость строить станцию и море, надо ли
человеку вторгаться в природу?
Веками несла река Или свои воды через пески. Только ранней весной ненадолго
оживала степь, а затем под палящими лучами солнца она становилась серой,
безжизненной. Старожилы утверждают, что в прежние времена казахи-кочевники
даже не ставили здесь свои юрты. Веками в народе жила мечта напоить эту
землю. Строительство Капчагайской ГЭС положило начало возрождению жизни в
прибалхашской пустыне.
Стройка была Всенародной, и поистине интернациональной. В городском архиве
хранятся комсомольские путевки строителей ГЭС, приехавших из России,
Украины, Татарии, здесь же работали и немцы, корейцы, узбеки.
Труд был невероятно тяжёлым. В условиях пустыни, зачастую без воды, к тому
же суховеи, жара. Но была мечта, молодым и старым хотелось своими глазами
увидеть в этой степи город. Строительство развернулось и по сооружению
Капчагайской ГЭС, и молодого города. Строился первый микрорайон, больничный
комплекс, кинотеатр. Первостроители привезли с собой детей, и вот, в степи
из двух сборно-щитовых домиков (ПДУ), соединённых деревянным крылечком,
открывается в 1964 году начальная школа (снимок № 1). Одновременно строится
современное здание будущей школы № 2. В 1968 году был последний выпуск
Илийской средней школы № 10.
В юбилейный для города год хочется ещё раз вспомнить: строительство
Капчагайской ГЭС и города — это ежедневный героический труд людей.
Капчагайскую ГЭС по мощности можно сравнить с Усть-Каменогорской,
Бухтарминской, Горьковской, Днепрогэсом. Нормы строительства таких ГЭС
посте перекрытия реки - 48 месяцев, а наша ГЭС на полную мощность
заработала в 1971 году, через 27 месяцев после перекрытия реки, или почти
на два года раньше сроков, предусмотренных нормами. Капчагайская ГЭС была
введена в эксплуатацию с оценкой отлично. С завершением её строительства
была создана единая энергетическая система юга Казахстана и Средней Азии.
Строился посёлок гидростроителей, который назывался тогда Новоилийск. Люди
селились здесь надолго, занимались благоустройством, садили деревья, цветы,
сады, старательно выхаживали каждое дерево.
1970 год памятен для города. Указом Президиума Верховного Совета Казахской
ССР от 9 июля 1970 года городской посёлок Новоилийск был отнесён к
категории городов областного подчинения. Ему присвоено наименование — город
Капчагай. А 20 декабря дал промышленный ток первый агрегат Капчагайской
ГЭС.
Так на берегу рукотворного моря возник молодой город Казахстана, новый
промышленный центр. На его территории находились переведенные из посёлка
Или транспортные предприятия — судоремонтные мастерские и управление
речного флота (ИРУРФ), Мостоотряд-25. Одновременно с этажами молодого
города строились его новые промышленные предприятия. 22 декабря 1972 года
начал свою работу крупнейший в республике Капчагайский сельский
строительный комбинат (КССК), 26 сентября 1974 года принят в эксплуатацию
элеватор, 9 марта 1976 года — Капчагайский рыбокомплекс, 31 декабря 1975
года — Капчагайский фарфоровый завод. Эти предприятия были гордостью
города.
Строилась и социальная сфера города — новый больничный комплекс с
поликлиникой. Первых пассажиров принял Капчагайский автовокзал. Вступили в
строй действующих: кинотеатры, детские сады, гостиница Или. В 1976 году
началась закладка нового парка; для юных капчагайцев открыты клуб юных
моряков, дворовый клуб Олимпиец, спортивный лагерь Бригантина, дом
пионеров.
Жители Капчагая любят свой город, потому что он молод, красив, и ещепотому,
что возводили его собственными руками. В городе живут интересные,
увлеченные своим делом люди: заслуженный учитель Казахской ССР Таронов
Б.И., Герой труда Обидин Е.Н., кавалер орденов Ленина, Октябрьской
революции, двух орденов Трудового Красного знамени, заслуженный строитель
Казахской ССР — Соболев М.М., отличник здравоохранения Измайлов А.М.,
заслуженный юрист Казахстана Алибаев А.Д.
Невозможно перечислить сегодня всех, кто строил и по сей день трудится на
благо города. Но их имена помнят. Именем города, его строителей названы
траулер и улица одного из совхозов Пермской области.
Сейчас уже немногие помнят, что в 1970 году редакция газеты Огни Алатау
обратилась с просьбой к алма-атинским поэтам и композиторам написать песню,
посвященную сильным мужественным людям, которые возводили в пустыне город.
И песня была написана на слова Г. Гиллера и А. Рудянского. Называлась она
Капчагай; исполнить её впервые было предложено Иосифу Кобзону.
Сейчас городу и его жителям, как и во всех малых городах, живётся очень
нелегко. Но в день юбилея обычно вспоминается только хорошее, наша гордость
и радость 70-х годов за молодой город.
Давай запомним слово — Капчагай,
И много лет спустя, друзей встречая,
Отметим про себя мы невзначай –
И мы бывали там, на Капчагае.
Первые палатки списаны давно,
Солнце Капчагая нами зажжено!
Л. А. Борзецова,
Директор Капчагайского государственного архива.
Капчага́йское водохранилище — одно из крупнейших в Казахстане, его длина —
180 км, ширина — 22 км. Сегодня это самое посещаемое в Алматинской области
место летнего отдыха, где можно ловить рыбу, купаться и загорать.
Капчагайское
Координаты: 43.816667, 77.48333343°49′ с. ш. 77°29′ в.
д.��pan43.816667° с. ш. 77.483333° в. д. (G)
Река Или
Расположение Казахстан, Алматинская область
Длина 180 км
Ширина 22 км
Площадь 1847 км²
Наибольшая глубина 45 м
Средняя глубина 15,2 м
Капчагайское водохранилище, создано для регулирования стока реки Или
строительством (1965—1980) плотина и ГЭС в окрестностях города Капчагая
расположено на территории Алматинской области. Заполнение водой началось в
1970 году. Общая емкость водохранилища — 28,14 млрд. м³, полезный объём 6,6
млрд м³, длина водного зеркала 180 км., максимальная ширина 22 км. площадь
1847 км², макс глубина 45 м. среднее 15,2 (1982). Средний многолетний сток
воды р. Или в створе гидроузла 14,8 млрд м³. Зимой водохранилище замерзает.
Створ Капчагаской ГЭС расположен в узком месте русла реки Или между
высокими скальными берегами. В составе гидроузла намывная и насыпная
плотины, 4 турбинных и 2 строительно—эксплуатационных водосбросных туннеля,
ГЭС. Длина плотин по гребню 470 и 370 м, высота 50 и 56 м, ширина 450 и 270
м. Мощность ГЭС при расчётным напоре 40 м. 434 тыс. кВт, выработка 1163
млн. кВт час электроэнергии в год.
На восточном побережье водохранилища находится Алматинский заповедник.
Многолетнее регулирование стока реки Или в Капчагайское водохранилище
положительно сказывается на разрешении проблем орошения (спорное
утверждение). От Алма-Аты к Капчагайскому водохранилищу проложена
автомагистраль посредственного качества.
Источник: http:ru.wikipedia.orgwikiКапчаг айское_водохранилище
Қапшағай
Қапшағай қаласы 1970 жылдары құрылған. Қапшағай 3600 шаршы м құрайды.
Қапшағай қаласында кәзіргі таңда 2 округ және 11 елді мекен бар.Қапшағай
бөгетінің солтүстік батысында 20 шақырым жерде Іле өзенінің оң жағасында
Тамғалы Тас орналасқан. Қапшағай өңірінде 54,4 мыңнан астам адам турады.
Қапшағай халықтың ең көп демалатын жерлерінің бірі болып саналады.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Кеңес өкіметінің қылышынан қан сорғалап тұрған уақытында Іле өзенінің
бойынан су-электр стансасын салу - заман талабы болатын. Бұл станса, онымен
бірге жасанды тұйықталған суқойма 1970 жылы дайын болды. Осы кезден бастап-
ақ ұзындығы 180 шақырым, ең еңді жері 22 шақырым болатын су айдыны
іргесіндегі Алматы қаласы тұрғындарының сүйікті демалыс орнына айналды.
Жаздыгүні Алматы-Қапшағай трассасы ағылған көлікке, ал суқойма жағасы күнге
қыздырынып, суға шомылған, қармағын асынған адамдарға лықа тола. Сонымен
бірге, бұл аймақты қазақ Лас-Вегасына айналдыру жобасы да жайлап болсын,
жүзеге асып келе жатыр.
Келесі жылы Алматы – Қапшағай автокөлік жолын жаңарту жұмыстары басталмақ.
Құрылыс жұмыстары екі жылға жоспарланып отыр. Яғни 2010-2012 жылдар
аралығын қамтиды. Құрылысы аяқталған соң, бұл автокөлік жолы да 30 жылға
концессиялық басқаруға берілетін болады. Алматы қаласы мен Алматы облысын
экономикалық дамытудың 2015 жылға дейінгі мерзімге арналған ұзақмерзімді
тұжырымдамасына сәйкес, Алматы – Қапшағай автожолы алты жолақты 1А санатына
жататын даңғылға айналуы керек.
Апта басында Көлік және коммуникация министрлігі Алматы – Қапшағай
автокөлік жолын жаңарту жобасы бойынша үміткерлердің анықталғанын
хабарлады. Аталған министрліктің баспасөз қызметінің мәлімдеуінше, 27 шілде
күні Премьер-министрдің орынбасары Серік Ахметовтің төрағалығымен
Концессиялық жобалар жөніндегі комиссияның кезекті отырысы өтіп, Алматы –
Қапшағай автокөлік жолын жаңарту жөніндегі концессиялық жобаны іске
асырғысы келетін компаниялардың конкурстық өтінімдері салынған конверттерді
ашу рәсімі болды. Үміткерлер қатарында Венгрияның Евройл компаниясы мен
Қытайдың көпір мен жол құрылысы жөніндегі корпорациясы бар.
Алматы – Қапшағай автокөлік жолын жаңарту жобасы Мемлекет басшысының 2008
жылғы 6 ақпандағы Қазақстан халқына Жолдауында айтылған тапсырмаларын
орындау аясында қолға алынып отыр. Жалпы қашықтығы 104 шақырым жол телімін
жаңарту құны 64,4 млрд теңге немесе 429 млн АҚШ долларын құрайды.
Қазірдің өзінде Алматы – Қапшағай арасына күніне шамамен 16 мыңға жуық
автокөлік қатынайды екен. Келешекте Қапшағайды ойын бизнесінің гүлденген
орталығына айналдыру көзделіп отырғаны белгілі. Ондайда бұл автокөлік
жолындағы қозғалыс қарқыны тіпті арта түсетіні белгілі. Министрліктің
есебінше, Алматы – Қапшағай автокөлік жолындағы қозғалыс жылына 6-8 пайызға
өсіп, күніне 53 мың автокөлікке дейін жетуге тиіс.
Жаңарған жолдан келер пайда көлік қатынасының жақсаруымен ғана шектелмейді.
ҚазЖол ғылыми-зерттеу институты әзірлеген техникалық-экономикалық
негіздеме бойынша аталған жолды жаңарту Қапшағай су қоймасының демалыс
аймағы мен Алматы маңындағы аудандардың экономикалық дамуына да айтарлықтай
оң ықпал етеді.
Қапшағай қаласының сауық орталығына жиналған жұртшылық қалалық
мәслихаттың кезектен тыс ХХІ сессиясының кеңейтілген мәжілісіне қатысты.
Онда Қапшағай өңірінің әлеуметтік-экономикалық дамуы жөніндегі орта
мерзімді жоспарының 2008 жылғы орындалу қорытындысы және 2009 жылғы
міндеттері туралы Қапшағай қаласының әкімі Н. Таубаев тұрғындар алдында
есеп берді.
– Қала әкімдігі өз жұмысында Қазақстан Республикасының Президенті Н.
Назарбаевтың Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік
саясаттың басты мақсаты атты Қазақстан халқына арнаған Жолдауын,
Қазақстан–2030 Стратегиясы мен Алматы облысының 2008-2010 жылдарға
арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспарын үнемі
басшылыққа алып келеді, – деді әкім сөз басында. – Сондықтан, өткен 2008
жылы жүргізілген мақсатты жұмыстардың нәтижесінде өңір экономикасы барлық
сала бойынша едәуір өрістеді. Жыл қорытындысы бойынша салық пен бюджетке
төленетін төлемдердің болжамды көрсеткіштері 103,3 %-ке орындалып, 3,5
млрд. теңгені құрады.
Әрине, 2007 жылдың екінші жартысында басталған әлемдік қаржы нарығындағы
тұрақсыздық Қазақстанның даму қарқынына да айтарлықтай әсер етті. Оның
қазіргі сипатын өздеріңіз, әсіресе, өнеркәсіп кәсіпорындарының тынысынан
айқын сезе бастадыңыздар. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының
Үкіметі, Ұлттық Банкі, Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және
қадағалау агенттігі экономика мен қаржы жүйесін тұрақтандырудың 2009-2010
жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл жоспарын белгіледі.
Көріп отырсыздар, әлемдегі және мемлекеттегі қаржы тұрақсыздығынан
туындаған түйткілдер біздің өңірдің дәулетін арттыруға да өзіндік әсерін
тигізбей қоймады.
Қапшағайдағы өнеркәсіп салалары негізінен құрылыс материалдарын шығаруға
мамандандырылған. Құрылыс индустриясындағы қазіргі қиыншылықтарға
байланысты, өндірілген өнімдерге сұраныстың азаюы салдарынан өңірдегі
өндіріс орындары өткен жылы толық қуатымен жұмыс істей алмады. Сөйтіп,
өнім көлемі 2007 жылғы 19,1 млрд. теңгеден 2008 жылы 18,0 млрд. теңгеге
дейін төмендеді.
Десек те, 2008 жылы Заречный ауылдық округінде индустриялы-өндірістік
аймақты дамыту жұмысы ретімен жалғастырылды. Үш жаңа өнеркәсіп кәсіпорын
іске қосылды. Олар: металл құрылғыларын шығаратын Ilno group,
пластикалық құбырлар шығаратын –Ника пласт, құрғақ құрылыс құрамаларын
шығаратын – Хенкель зауыттары. Бұлардың бәрі жауапкершілігі шектеулі
серіктестік саналады.
Күрделі полистерол материалынан жылу сақтайтын плиталар шығаратын зауыт
үшін Пеноплэкс ЖШС-нің өндірістік цехтары тұрғызылып, керекті
жабдықтары жеткізілді. Қаладағы TSC Energy өндірістік алаңы негізінде
электр желілерінің темір бетон тіректерін шығаратын – Жерсуметалл ЖШС
құрылды. Осы жерде жиһаз жасайтын, есік пен терезе жақтауларын әзірлейтін
цехтар ашылды. Азок ЖШС және Полимерметалл-Т ЖШС өздерінің өндірістік
қуатын кеңейтті. Жыл басынан бері өндіріс орындарында жаңадан 578 жұмыс
орны ашылды.
Соңғы 2 жылда инвестиция тарту бағытында айтарлықтай жетістіктерге қол
жеткізілді. Егер, өңір экономикасына 2007 жылы 10,6 млрд.теңге тартылса,
2008 жылы бұл көрсеткіш 11,0 млрд. теңгені құрады.
Шағын кәсіпкерлік саласында да оң өзгерістер байқалады. Жыл аралығында 54
шағын бизнес нысандары ашылды. Оның ішінде: бизнес орталығы, сауда үйі,
12 дүкен, 8 дәмхана, мейрамхана, сырахана, 2 шаштараз, 7 сән салондары,
фитнес клуб, 3 сауна моншасы, 1 техникалық қызмет көрсету орталығы, 2
кинотеатр, 1 дискотека, 1 ойынхана пайдалануға берілді. Шағын бизнес
саласында жаңа 346 жұмыс орны ашылды.
Өңірдегі ауыл шаруашылығы секторы бойынша 2008 жылы егілген алқаптар
көлемі 10512 гектарды құрады, бұл 2007 жылғыдан 232 гектарға артық.
Өткен жылы ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер егін егу, дақылдарды
күтіп-баптау, егін жинау жөніндегі іс-шараларды дер кезінде сапалы
жүргізе білді. Нәтижесінде, астық және қант қызылшасынан, басқа
дақылдардың барлық түрлері бойынша межелі болжамнан жоғары өнім алынды.
Жетісу Агро ЖШС өз қаржысы есебінен 113,2 млн. теңгеге негізгі құралдар
сатып алды. Оның ішінде ауыл шаруашылығы техникалары мен көлік
құралдарына 72,4 млн. теңге, көкөніс қоймасының жабдықтарына 40,8 млн.
теңге жұмсалды.
Күз айларының әрбір сенбісінде қалада жәрмеңке өткізіліп, өңірдегі ауыл
шаруашылығы өнімдерін өндірушілер өз тауарларын нарық бағасынан 15-20
пайызға арзандатылған бағамен сатуды жүзеге асырды. Сөйтіп, ет, сүт,
көкөніс, бау-бақша өнімдері мен жеміс-жидек сияқты ауыл шаруашылығының
бағалы азықтары желтоқсан айына дейін саудаланып, 30,6 млн. теңгенің
өнімдері сатылды.
Мал шаруашылығы да өрістей түсті. Шаруа қожалықтары мен кәсіпкерлердің
1318 бас ірі қара малдары қолдан ұрықтандырылды.
Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөліміне 1455 адам жұмыс
іздеп келді, олардың 416-сы ауыл тұрғындары.
2008 жылы мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек кедейлік деңгейінен төмен
тұратын 174 отбасына, яғни, 653 адамға тағайындалып, оларға 10,7 млн.
теңге төленді. Мемлекеттік балалар жәрдемақысы бойынша он сегіз жасқа
дейінгі 1251 балаға 10,6 млн. теңге, 1644 отбасына 26,3 млн. теңге
сомасында тұр¬ғын-жайлық көмек көрсетілді. Барлық қаржыландыру көздерінен
20505 адамға 17,2 млн. теңге сомасында қайырымдылық көмек көрсетілді.
Демеушілік жәрдемін ұсынғандар қатарында Трансстроймост АҚ, Кнауф Гипс
Қапшағай ЖШС, Полимер-Трубы ЖШС, Қапшағай Қ рылыс Комбинаты ЖШС,
Изоблок ЖШС, Қазтелеком АҚ филиалы, Подшивалов ЖК, Казовощпром
ЖШС бар.
Тұрғын үйлер салу бағытында да жүйелі жұмыстар қолға алынды. Қазіргі
тұрғын үй нысандарының сапасын арттыру, олардың сәулеттік талаптарға сай
болуын қадағалау басты назарда. Сөйтіп, 2008 жылы 24,7 мың шаршы метр
тұрғын үй алаңы пайдалануға берілді.
Шеңгелді ауылында № 6 орта мектепке қосымша құрылыс жүргізу жұмысы
аяқталды. Заречный және Шеңгелді ауылдарында бір-бірден екі пәтерлік
коммуналдық үйлер салынды. Халыққа қызмет көрсету орталығын салу жұмысы
91 пайызға орындалды. Қапшағай қаласындағы 4-ші шағын ауданның № 35
үйінің инженерлік жүйесіне жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін, сондай-ақ жаңа
балабақша құрылысының, несиелік және коммуналдық тұрғын үй салудың
жобалау-сметалық құжаттарына қатысты тиісті төлемдер жасалды. Бұған қоса
қала мен өңірдің жаңа шекараларын белгілеу, қаланың сәулеттік-эстетикалық
көрінісін жақсарту, шағын аудандардың арасында жаңадан құрылыс жүргізу
және соған қатысты жаңадан сәулеттік-жоспарлау тапсырмаларын беру
жұмыстары жүйелі атқарылуда.
2008 жылы денсаулық сақтау мекемелеріне тілек білдіріп, тіркелгендер саны
– 444 мың 293 адамды құрады.Республикалық бюджет қаржысы есебінен қалалық
аурухананы сейсмикалық тұрғыдан нығайту үшін күрделі жөндеу жүргізілуде.
Жыл ішінде тіс емдейтін 2 жаңа кабинет ашылды.
Қапшағай қаласы мен ауылдық аймақтарда 29 білім беру мекемелері жұмыс
істейді. Оқушылардың сапалы білім алуына барлық жағдай жасалған. Ұлттық
бірыңғай тестілеу бойынша орташа білім көрсеткіші 2008 жылы 74,0 пайызды
құрады.
Мәдениет саласы бойынша қала мен өңірде мәдени-бұқаралық және конкурстық
45 іс-шаралар ұйымдастырылып, жоғары дәрежеде өткізілді.
Мекемелер мен ұйымдарда мемлекеттік тілді оқып-үйренудің қажетті
жағдайлары жасалған. 2007 жылғы шілде айынан бері қалада қазіргі заман
құралдарымен жабдықталған мемлекеттік тілді оқыту Орталығы жұмыс істейді.
Қалада спорттың 47 түрі бойынша 286 спорт секциялары жастардың шыңдалуына
зор үлес қосып отыр.
Бүкіл Республикамыздағы сияқты 2008 жыл Қапшағай қаласы үшін де
ауыртпашылығы көп жыл болды. Өнеркәсіп өнімдердің көлемі біршама азайды.
Алайда, өндіріс кәсіпорындары өз қуаттарын сақтап қалды. Енді, 2009 жылы
атқарылатын істердің ауқымы кең.
Өнеркәсіп өңдірісінің көлемін арттыру, құрылыс-жабдықтау жұмыстарын
тиісті дәрежеде жүргізу үшін негізгі капиталға қажет инвестиция тарту
мақсатымен Қапшағай қаласында, Заречный және Шеңгелді ауылдарында
өндірістік-индустриалдық аймақтарды дамытуға бағытталған арнайы іс-
шаралар жүзеге асырылады.
2009 жылғы қаңтар айынан бастап Қапшағай қаласы мен Шеңгелді ауылында
әрқайсысы 4 топтан тұратын 2 балабақша ашу, сондай-ақ, Қапшағай қаласында
320 орындық жаңа балабақша салу белгіленген.
Осы жылы демеушілер қаржысы есебінен жөнделген ғимарат негізінде Заречный
ауылында қалалық кітапхананың бөлімшесі мен ауылдық клуб ашу жоспарланып
отыр.
Тұрғындар өтінішіне орай Кербұлақ-Сарыбұлақ ауылдары арасындағы автокөлік
жолының 14 шақырымына жөндеу жұмыстары жүргізілді. Бұл жұмыстар 2009 жылы
толық аяқталады.
Қала әкімдігінің ұсынысымен бу қазандығы жабдықтарын және жылу беру
трассасын жөндеу үшін қажетті қаржы бөлінді. Тиісті жұмыстар жылу беру
мерзімі басталғанға дейін аяқталды. Бұған қоса, жылумен қамтамасыз ету
мақсатында 71 көп қабатты тұрғын үйлердің астыңғы қабаттарындағы су бөлу
жүйелері алмастырылды.
Өңірде қазақ тілінде шығатын газет ашу мәселесі де шешілді. 2008 жылдың
қазан айынан бастап мемлекеттік тілде Нұрлы өлке газеті шыға бастады.
Қарлығаш ықшамауданындағы бағыт бойынша автобус жүргізуді ұйымдастыру
жөніндегі азаматтардың өтініші оң шешімін тапты. Қазір бұл шағынауданға №
8 автобус қозғалысы қызмет етеді.
Жалпы, өткен мерзімде түскен 56 өтініштің 47-сі оң шешімін тауыпты.
Қалған 9 мәселенің түйіні алдағы уақытта шешілмек. Соның бірі – Шеңгелді
ауылы аймағынан қоғамдық жайылымға қосымша жер бөлу.
Қала әкімінің жыл сайынғы дәстүрлі есеп беру кездесулері ел арасындағы
әлеуметтік-экономикалық ахуалдың тынысынан хабардар ететінімен бағалы.
Билік пен халықтың арасындағы байланыс шынайы түсіністікпен құрылған
жерде нәтиже көп күттірмейді. Өздеріңіз білесіздер, мен бұл қызметке
келгелі екі ай ғана болды. Жаңадан танысып, білісіп жатырмыз. Әйтсе де,
алдағы күндерден күтер үмітіміз зор. Қасиетті Қапшағай өңірі, оның
ынтымағы жарасқан көп ұлтты халқы әлі талай биік-биік белестерге құлаш
сермейтініне сенімдімін. Бірлесіп жұмыс істесек, әлемдік қаржы
тоқырауынан қажырлы еңбегіміз арқылы қиналмайтын жол тауып шықсақ, біз
алмайтын асу бола қоймас. Оған қажетті мүмкіндіктер өңірде жеткілікті.
Табиғаты жағынан да, адам факторы тұрғысынан да, байланыс, қатынас
ерекшелігінен де біздің Іле бойындағы інжу-маржандай өлкеміз көп
жерлерден көш ілгері. Ендеше, осындай пейіштің төріндей көрікті мекенде
тұратын сіздер барлық жағынан бақытты болуға әбден лайықсыздар, – деді
әкім өз баяндамасында.
Баяндаманы талқылауға Қосқұдық стансасындағы № 9 орта мектептің директоры
Р. Закериянова, Полимерқұбырлары ЖШС директоры, қалалық мәслихаттың
депутаты, М. Андаржанова, ардагерлер кеңесінің төрағасы С. Вижунов,
Алға кооперативінің басшысы О. Зырянова, қалалық мәслихаттың депутаты,
шеңгелділік Г. Керімбаева, Капшагайтяжстрой тресінің директоры М.
Айсауытов, АЗОК ЖШС директоры В. Бабичадзе қатысты.
Көпшіліктің атынан сөйлеген бұл азаматтар әртүрлі мәселелердің мәнісін
қозғады. Әңгіме ауаны көбінесе әлеуметтік-тұрмыстық ахуал төңірегінен
ұзамады. Мәселен, Арна ауылында су желісінің жоқтығы, Қапшағайдағы
канализация жүйесінің тозғаны, көп қабатты үйлер ауласы маңындағы ішкі
жолдар мен балалар ойнайтын алаңның қазіргі жай-күйі, Шеңгелді ауылында
ауыз су мәселесі шешілді дегенмен оның бірқатар көшелеріне әлі де су
жетпегені, қаланың байырғы тұрғындарының жеке жер үлесінен қағылып
жүргені, ірі құрылыс нысандарын салу кезінде жарияланатын тендерден
мұндағы мекемелердің құралақан қалатыны, осы тұста бір құйтырқы бар-ау
дейтін күмәні, токарь, слесарь, жоба сызбасын жасаушы сияқты ұтымды
кәсіптерді меңгерген соң жас кадрлардың тұрақтамайтыны айтылды, алдағы
2010 жылды соғыс ардагерлері жылы деп жариялау керектігі туралы ұсыныс
түсті.
Қалалық мәслихат депутаттарының кезектен тыс кеңейтілген сессиясының
жұмысына қатысып, сарабдал пікірлерімен жұртшылықты баурай сөйлеген
Алматы облысы әкімінің бірінші орынбасары Амандық Ғаббасұлы Баталов мырза
Жетісу өлкесінің бүгінгі жетістіктеріне тоқталды. Экономиканың ең сүбелі
көрсеткіштерді жіктеп түсіндірді, кездесу барысында көтерілген
мәселелерге байланысты барлық сұрақтар мен өтініш-тілектерге тиянақты
жауап қайтарды.
Оның сөзінен Қапшағай өңірінің болашағы соншалықты нұрлы екенін аңдадық.
Аулаларды абаттандыру ісі биыл Текеліде қолға алынса, келесі жылы
Қапшағайда жүзеге асатынын, әсіресе, халықаралық 1А дәрежесіне сай
жаңадан салынатын алты жолақты Алматы – Өскемен тас жолы төселетінін,
қанаттас төрт қала мен Жаңа Іле туристік орталығы құрылысының түбегейлі
қарастырылып жатқанын, жаңа қала жанынан аэропорт салынып, әуе қатынасы
жанданатынын, трансмемлекеттік табиғи газ құбыры жүргізілгенде, облыс
бойынша оның 6 жерінен бұранда орнатылып, соған сай 2011 жылдан кейін
Қапшағай қаласы да газбен қамтылатынын естіп қуандық.
Жиын барысында көпшіліктен жазбаша және ауызша түскен өтініш-тілектерге
орай қала әкімі Н.Таубаев мырза орнықты жауап қайтарды. Сессия
қорытындысында қала әкімінің өткен жылы атқарған жұмысына қанағаттанарлық
баға беріліп, тиісті шешім қабылданды. Қосымша түскен ұсыныс-тілектер іс-
жоспар кестесіне енгізілетін болды.
Шілденің 9-ында Алматы-Қапшағай автожолының 42-ші шақырымы тұсында
Қазақстан-Қытай магистралды газ құбырының құрылысы басталды
Салтанаты рәсімге ҚР Энергетика және минералдық ресурстар министрi Сауат
Мыңбаев бастаған үкімет мүшелері мен Самұрық мемлекеттік холдингінің,
ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясының, AGP (Азиялық газ құбыры)
компаниясының және Қытай ұлттық мұнай-газ компаниясының (CNPC) өкілдері
қатысты.
Шілденің 9-ында Алматы-Қапшағай автожолының 42-ші шақырымы тұсында
Қазақстан-Қытай магистралды газ құбырының құрылысы басталды.
Алғашқы дәнекерлеу жұмысын Қазақстан тарапынан КазҚұрлысСервис АҚ-ның,
Қытай Халық Республикасы тарапынан CPPE (China Petroleum Pipeline
Engineering) корпорациясының мамандары атқарды. Салтанаты рәсімге ҚР
Энергетика және минералдық ресурстар министрi Сауат Мыңбаев бастаған үкімет
мүшелері мен Самұрық мемлекеттік холдингінің, ҚазМұнайГаз ұлттық
компаниясының, AGP (Азиялық газ құбыры) компаниясының және Қытай ұлттық
мұнай-газ компаниясының (CNPC) өкілдері қатысты.
КазҚұрлысСервис компаниясының Бас директоры Карстен Триммердің айтуынша,
әлемдегі ірі магистралды газ құбыры болып саналатын бұл желінің құрылысы
Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін нығайтуға мүмкіндік береді. Сондай-
ақ ол елдің оңтүстік өңірлеріндегі шағын және орта бизнестің дамуына қозғау
салмақ. Бұл құбыр табиғи газды Түрікменстанның кен орнынан Өзбекстан мен
Қазақстан арқылы Қытайға тасымалдайтын Орталық Азия (CAGP) газ магистралі
құрылысы жобасының бір бөлігі болып табылады. Қазақстан — Қытай газ
құбыры диаметрі 1067 мм, жалпы ұзындығы 1304,5 шақырым болатын қос құбырлы
жүйеден тұрады. Қазақстандық бөлігі өзбек-қазақ шекарасынан бастау алатын
газ желісі Қазақстан аумағы арқылы 650 шақырымға тартылып, Қазақстан-Қытай
шекарасындағы Хоргос ауданында тұйықталады. Қазақстан — Қытай газ құбыры
Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Алматы, Қызылорда облыстарын газдандыруға және
тұрғындарды жаңа жұмыс орындарымен қамтамасыз етуге мүмкіндік бермек.
Құрылыстың аяқталуы мен газдың босатылуы 2010 жылдың маусымына жоспарланып
отыр. Газ құбырының алғашқы кезектегі өткізу мүмкіндігі жылына 4,5 миллиард
текше метр болмақшы.
Кейін құбыр желісінің екінші желісі мен жеті айдау станциясы пайдаланылуға
берілген кезде газ айдау көлемі ұлғая түспек. Мысалы, 2013 жылы 40 миллиард
текше метрге дейін газ тасымалданбақ. Оның 30 миллиарды Қытайға, ал 10
миллиарды Қазақстанға тиесілі.
Еліміздің ірі туристік жобасы болып табылатын Oz болашақ қаласы арнайы
дайындалған бейнеролик ретінде таныстырылды. Жобаның негізгі инвесторы –
АҚШ-тың Лас-Вегас қаласының белгілі кәсіпкері Марк Эдвент. Оның сөзіне
қарағанда, 11 мың гектар жерде орналасатын Oz болашақ қаласында Сидней, Сан-
Франциско, Лондон, Нью-Йорк сияқты ірі мегаполистердің нақыштары –
көпірлер, ескерткіштер, қонақүйлер мен ойын-сауық орталықтары бой көтермек.
Қазіргі кезде осы қалаларға бару үшін ұзақ уақыт әрі қыруар қаражат керек.
Ал Қапшағай қаласында бой көтеретін Oz болашақ қаласына Қазақстанның және
көрші мемлекеттердің азаматтары емін-еркін келіп, демалып қайта алады, –
дейді М.Эдвент.
ҚР туризм және спорт министрі Темірхан Досмұхамбетовтің сөзіне қарағанда,
қазіргі кезде аталған жоба бойынша барлық жобалау іс-шаралары аяқталған.
Болашақ қала тұрғызылатын 11 мың гектар жер толығымен инвесторлардың
иелігіне берілген.
9 Қазан 2009
Бұл мақала 68 рет оқылды, ал бүгін, 1 рет
Қапшағай және Шортанды қалалары құмар ойындарды көшіруге дайын емес
17.03.2007
Әлібек БАҚЫТБЕКҰЛЫ
Қазақстан ойын бизнесі қауымдастығының өкілдері Қапшағай және Шортанды
қалаларының басшылығын аталған қалаларда ойын бизнесінің қалыптасуына
кедергі келтіруде деп кәнілап, олардың осы күнге дейін казиноларды
көшірудің механизмін жасауға асықпай отырғанын айтады. Сондай-ақ, олар 2007
жылдың 12 қаңтарында қабылданған Ойын бизнесі туралы заңның өзінде де
олқы тұстар көп деп отыр.
Ойын бизнесі қауымдастығының өкілі Жәнібек Ақбаевтың айтуынша, 2007 жылдың
12 қаңтарында қабылданған Ойын бизнесі туралы заңда казиноларды Қапшағай
және Шортанды қалаларына көшірудің ешқандай механизмдері көрсетілмеген. Ол
бұл заңға, президенттің Қауіпсіздік Кеңесінің отырысындағы сөзінен кейін,
кәсіпкерлердің мүддесін ескерместен, іле-шала қабылдана салған құжат болды
деген баға береді.
- Қапшағай және Шортанды қалалары басшыларының қазіргі істері мен сөздеріне
қарасақ, олар казиноларды көшіруге асықпайтын секілді. Мысалы, осы заң
қабылданысымен, біз Алматы облысы әкімдігіне Қапшағай қаласында ойын
бизнесімен айналыса беруге бола ма деп барғанымызда, сұрағымызға жауап ала
алмадық. Кейбір деректерге сенсек, әкімдіктегілер бізге қандай жерлердің
берілетіндігін, оның шегаралары қандай болу керектігін әлі қарастырмаған, -
дейді Жәнібек Ақбаев.
Азаттық радиосы тілшісі осы мәселе бойынша Алматы әкімдігіне
хабарласқанында, онда қойылған сұраққа жауап беретін ешкім болмай шықты.
Ал ойын бизнесі қауымдастығы өкілдерінің құқығын қорғап жүрген заңгер
Нұржан Байымбетов, мұндай жағдайдың түп-тамыры Ойын бизнесі туралы заңда
жатыр дегенді айтып, осы іс бойынша жауапты деп Парламентті сотқа
бергендерін айтады.
- Заң бойынша біз сотқа заң шығарған мекеме, яғни Парламентті беруіміз
керек. Біз өзіміздің шағымызда жауапкер ретінде Парламентті атадық. Ал сот
бұл істерің дұрыс емес, оны тек Конституциялық Кеңес қана қарай алады
деді. Бірақ біз оған келіспей отырмыз. Менің білуімше, Конституциялық Кеңес
Парламент қабылдаған, бірақ Президент бекітпеген мәселелерді қарайды. Ал
бұл заңды президент бекітіп жіберді. Сондықтан біз, сот мұны әдейі жасады
деп отырмыз. Біз құқықтық мемлекет болуға ұмтылып келеміз. Осыған сай
барлық заңдарымыз Конституциямызға сәйкес болуы керек, - дейді заңгер.
Сондай-ақ, Нұржан Байымбетов 5 сәуір күні Алматы қалалық сотында
қауымдастықтың осы іске байланысты аппеляциялық шағымы қаралатынын айтты.
Ал Әділетті Қазақстан үшін қоғамдық қозғалысының бас хатшысы Әміржан
Қосанов болса, аталған саладағы кикілжіңдердің билік тарапынан кеткенін
айтып, жекелеген азаматтар құқықтарының бұзылуы Қазақстанда жиі кездесіп
отыратын оқиға дейді.
- Біздің Қазақстанда кез-келген заңдық немесе құжаттық өзгерістер, өкінішке
орай, сол салада жұмыс істеп жатқан адамдардың пікіріне құлақ аспаудан
басталады. Билік өзіміздің кәсіпкерлерге кедергі жасау арқылы ойын саласына
шетелдік топтарды әкелуі мүмкін, - дейді Әміржан Қосанов.
2007 жылдың 12 қаңтарында қабылданған Ойын бизнесі туралы заңда 2007
жылдың 1 сәуірден бастап Қазақстандағы барлық құмар ойындарды Қапшағай және
Шортанды қалаларына көшіру қарастырылған.
ҚР Премьер-Министрі Кәрім Мәсімовтың қатысуымен Қапшағай су қоймасы
жағалауында халықаралық туристік орталықтың құрылысы жобасын іске асыру
жөніндегі хаттамаға қол қою рәсімі өтті
Құжатқа Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрі Темірхан
Досмұхамбетов пен Eighth Wonder International Limited ( АҚШ )
компаниясының директорлар Кеңесінің төрағасы Марк Адвент қол қойды.
Шілденің 6-сы күні Үкімет үйінде Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі
Кәрім Мәсімовтың қатысуымен Алматы облысындағы Қапшағай су қоймасы
жағалауында халықаралық туристік орталықтың құрылысы жобасын іске асыру
жөніндегі ниеттер туралы хаттамаға қол қою рәсімі өтті.
Алматы облысындағы Қапшағай су қоймасының жағалауында қонақ үй
кешендерінен, конференц-орталықтардан, гольфтік алаңдардан, SPA-
орталықтардан, мейрамханалар мен мәдени ойын-сауық, сауда және спорттық
нысандардан тұратын халықаралық туристік орталықтың құрылысы жоспарлануда.
Халықаралық стандартқа сай келетін дамыған инфрақұрылымы және қызмет
көрсету деңгейі бар туристік орталықтың құрылысы ішкі және сырттан келетін
туристердің санын ұлғайтуға мүмкіндік береді. Қапшағай су ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қапшағай – Алматының серік-қаласы және Іле өзенінің бойында Қапшағай
гидроэлектростанциясын орнатуымен байланысты тұрғызылған. Бірақ көптеген
алматылық тұрғындар оны осылай аталатын суқоймасымен шатастырады.
Қапшағай суқоймасы – Қазақстанның осындай типтегі ірі көлдерінің бірі,
ұзындығы 100 км-ге, ені – 25 км-ге созылып жатыр. Қазіргі таңда бұл Алматы
облысы бойынша жазғы уақытта жағалаудағы демалыс ретіндегі ең көп
қабылдайтын аймақ болып табылады.
Жағалаулық коттедждер мен көптеген демалыс үйлері орналасқан солтүстік
жағалауы өте танымал болып келеді. Көптеген демалыс үйлері осындағы
кешендердің бір бөлігі болып келеді.
Бұл демалыс аймағына келу үшін алдымен Алматыдан 70 км қашықтықта
орналасқан Қапшағай қаласына жетіп, суқоймадан өтіп және Талдықорған
трассасымен тағы 30 км жүріп, көпірден оңға бұрылу керек.
Барлық демалыс аймақтарында демалушыларға моторлы қайық, катер, су
шаңғыларын және яхта ұсынады. Мұнда сіз көптеген кафелерге, дүкендерге,
дискотека мен барлар қызметін қолдана аласыз.
Жазғы уақытта мұнда өте ыстық, кейде ауа температурасы 40°-қа дейін
жетеді. Сондықтан өзімен бірге панама және қүннен қорғайтын көзілдірік
алып, күн сәулесінің тура түсуінен сақтану керек. Су температурасы мамыр
мен маусым айларында +18°С +20°С, шілде және тамызда +22°С +28°С-қа дейін
жетсе, қыркүйек айында +18°С +20°С болады
Халқы: Қапшағай аумағында 50,7 мың адам өмір сүреді, оның ішінде қала халқының саны-
36,9 мың адам, ауыл халқының саны – 13,8 мың адам.
Орналасуы: Қапшағай аймағы Алматы облысының оңтүстік-орталық бөлігінде орналасқан,
Қапшағай бөгенінің жағасында, Алматыдан 70 шақырым жерде.
Аймақтың аумағы: 3,6 мың шаршы километр аумағында екі ауылдық округ, ол жерде 11 елді
мекендері бар.
Халықтың орташа тығыздығы: шамамен 12,8 адамға бір шаршы километр келеді.
Қапшағай ол Алматы қаласының спутник-қаласы, Іле өзенінің бойында Қапшағай ГЭС салумен
байланысты пайда болған кала. Қапшағай бөгені Қазақстандағы ірі бөгендердің бірі, оның
ұзындығы – 100 километр, ені – 25 км.
Ең игерілген бөлігі болып солтүстік жағасы, ол жерде көптеген демалыс зоналары және
пансионаттар бар.
Үйлердің үлкен бөлігі біртұтас жағалау кешеніне кіреді, әдетте оларды қалалық демалыс
зонасы деп атайды. Барлық осы ауданның демалыс зоналарында дерлік қызмет ету торлары
дамыған (катерлер, қайықтар, су мотоциклы, яхталар).
Жазда ол жерде өте ыстық, ауа температурасы, кейде +40 градусқа дейін жетеді. Мамыр
мен Маусым айларында су температурасы +18, +20 градус, шілде-тамызда +22,+28 градус.
Автокөлік және темір жол транспорттық магистралдарының жиынтығы, Қапшағайда тоғысу
арқылы және Қытай, Ресей және Орталық Азия мен біріктіруші, сірә қаланың тартымдылығы
әр түрлі бағыттағы бизнес-құрылымдарды дамыту айқын көрінуде.
Қазақ қашаннан Сулы жер нулы жер дейді. Нулы жерге ту тігеді, қоғалы
өңірге қоныс тебеді. Кеңес Одағының бел баласындай болған Қапшағай су
қоймасы да сонау 70 жылдары өзінің етегіне ел қондырған еді. Бүгінде 40
мыңдай халық қоныстанған аталған аймаққа келіп демалушылар да көп-ақ. Содан
болар өкінішке орай бұл су қоймасы шөлді нуға айналдырып қана қоймай, шуға
да айналдыратын түрі бар.
Алматыдан алпыс шақырым қашықтықта жатқан бұрынғы мидай далада пайда болған
Қапшағай теңізінің ұзындығы – 110 шақырым, ең ұзын ені – 25 шақырым,
тереңдігі – 42 метр. Қалаға жақын орналасқандықтан оны жасанды болса да
жанындай көріп демалатындар жетерлік. Әрі барар жолы тақтайдай тегіс. Біз
де 40 минуттың ар жақ бер жағында жағажайға жетіп келдік. Жүргізушінің
айтуынша, кей күндері тіпті 20-30 минуттың ішінде Қапшағайға жетуге болады
екен. Бірінші сапарым болғандықтан көл жайында хабарым аз. Тізгінді көлік
иесіне бердім.
– Мені жағажайға жеткізсеңіз болды7
– Нақты біреуін айтыңыз? Көлдің қай басына апарайын?
Бастапқыда жоғарыдағы сұрақты түсінбегенмін. Бекер екен. Байқасақ, Қапшағай
жағажайын жағалай демалыс аймақтары қоршап жатыр. Олардың арасынан сытылып
тегін орын табам деу құр сабылу. Суға дейін саңылау да жоқ. Аймақ дейтін
аты ғана, алақандай жерді иемденіп, кішігірім тамақтану орындарын,
қоныстарды орналастырған. Жағажайға өту ақысы 150 теңгеден 300 теңгеге
дейін. Тіпті кейбірі мүлдем игерілмеген. Өткізу пунктіндегі қызметкердің
айтуынша, демалыс күндері тек кіру ақысынан 200-300 мың теңгедей қаржы
түседі. Ал көл маңындағы демалыс аймақтарының саны 300-дей. Есептей
беріңіз. Кіру ақысын алғанмен бәрі сізге жағдай жасауға асықпайды. Бұлай
дейтініміз кейбірінде тамақтану орындары, тіпті құтқару қызметі де жоқ.
Суға түсудегі қауіпсіздік шараларын жазуға да ерінетіндер бар. Демалыс
аймақтырының ішінде Assorti, Freedom, Cabana қалталылар үшін
таптырмайтын орын. Бір қызығы мұндай дәулетіне сәулеті жарасқандардың
қожайындары түрік ағайындар. Ал Пляжный волейбол, Дархан сынды
жағажайлардың да өз келушілері бар. Тіпті алғашқысында республикамыздың
самбо, волейбол құрамалары дайындық өткізетіндерін ескерсек, мемлекет өз
спортшыларына арнап кішігірім демалыс аймағын ашып қойса, артық болмас еді
деп ойлайсың.
Қуантай ағаның Алекс демалыс аймағында жұмыс істегеніне де 10 жыл
болыпты. Катамараншы қария көзкөрген жандардың бірі.
– Жағажай, әсіресе, 2000 жылдан бастап жандана түсті. Бәрі жекеменшік.
Жастардың көпшілігі Дарханға барады. Бағасы да қымбат емес, әрі таза,
темекінің тұқылын да таппайсыз.
– Тегін жерлер жоқ па?
– Негізінен қоныстанған Қапшағайдың солтүстік жағалауы. Осыдан 40 шақырым
жердегі Шеңгелді маңындағы Алматинский пляж демалыс орнына дейін
созылған. Арасында бір мемлекеттік орындар болмаса, естімеппін. Мына
Пляжный волейбол зонасының ар жағы иесіз, шамасы мемлекетке қарайды.
Бірақ өзіңіз салыстырып көрсеңіз көңіліңіз қалады. Мүлдем тазаланбайды,
толған қоқыс.
Қуантай аға нұсқаған маң шынында да қоршалмапты. Жағадан 100-200 метрдей
қашықтықта коттедждер орналасқан. Жағажай біраз уақыт жиналмағаны анық.
Бөтелкенің, темекі қораптарының сан түрін, азық-түлік, тіпті нан да жатыр.
Дұрысы Іздегенің алдыңнан іздемей-ақ табылар. Мұның бір ұшы халықтың
демалу мәдениетінен жұрдай екендігін аңғартса керек. Көргендеріме
таңғалғаным жоқ, бірақ ойландым. Неге осы біз мемлекетке тиесілі дүниенің
бәрі қараусыз, қамсыз жатқанын үйреншікті жағдай ретінде қабылдайтын
болдық?
Инвестор деген жақсы ғой, бірақ жаман үйді қонағы билейді. Қытайың да,
түрігің де тесік қалталыны не қылсын, олар байлардың жайын бағады.
Шетелдіктер салған қонақүйлерде бір қонғаныңның өзі 60-70 мың теңгеге
барады. Қапшағайдың қарапайым тұрғындарына бұдан келіп-кетер ештеңе жоқ.
Олар арзан ақшаға өз үйлеріне түнетіп, жұпыны тіршілігінің бір бұрышын
жамайды. Көл маңындағы 20-ықшам ауданына қарасты Северск көшесінің бойына
адам басына 1000-1500 теңгеден алатын үйлердегі орын тапшылығы да біраз
жайттан хабар берсе керек.
Көлдің маңы шетінен коттедждер шеруі. Биік, аласа, біткен, бітпеген, сан
қилы, судың тамшысындай егіз-үйлер, қысқасы, тұнып тұрған құрылыс
жәрмеңкесі. Шаңы бұрқыраған соқпақ жолдар, иірмен шөп, өлексе исі.
Жағажайдан шығып, қалалық құтқару пунктеріне жолығуды жөн көрдім.
Білетіндер жақын маңдағы бірінші пунктіге баруды кеңес берді. Қаланы кәсіби
жүргізушіден артық білетін жан жоқ шығар. Оң-солын таныстырып келеді.
Ривиера, Мулен Руж, Алтын алма...Мойныңды қайда бұрсаң да – ойынхана.
– Бүгінде қалада 20 ойынхана ашылған, 79-ға жеткіземіз деп уәде беріп отыр.
– Мұны тұрғындар қалай қабылдады?
– Халыққа қандай пайда болсын? Сондықтан да оларға бәрібір.
Құтқарушылар бізді емен-жарқын қарсы алды.
– Сіздерді ақша үшін адамдарды өздері батырады дейтіндер де бар, – дедім
әзілдеп.
– Онда миллионер болып кетпейміз бе? – деді бірі іліп алып.
– Бәрі де әзіл. Жұмыстарыңызбен таныссам деп едім.
– Дүйсенбі күні пункт басшысы Мұхтар Картекұлының өзінен сұраңыз. Ол кісі
он минут бұрын ғана кетіп қалды. Біз артық ауыз бірдеңелерді айтып қойсақ...
Иә, бұлар да бәледен аулақ дегендей тек басшысының телефон нөмірлерін
берумен шектелді. Мұрнының астынан Қаншама халық келеді, штатта қала
бойынша отыз-қырық шақты ғана адамбыз деп қалды. Кейін Мұхтар Картекұлына
хабарласып, білгеніміз Қапшағай қаласы бойынша 5, Жетіген ауылында 1 және 1-
май ауылында 1 құтқару пункті бар. Штат саны барлығы 45 адам. Жыл басынан
1-тамызға дейін 18 адам суға кеткен. Демалыс аймақтарына құтқару пункті мен
сақтық ережелері ілінген маңдайша орнату міндеттелсе де, оны
елемейтіндердің бар. Маусым басында қалалық әкімдік тарапынан 10 қоғамдық
мекемеге демалыс аймақтарына түсіндіру жұмыстарын жүргізу міндеттелген.
Бірақ бұл тапсырма нақты орындалмай отыр дейді Мұхтар Картекұлы.
Сөз соңы
Жетісудің ең ірі өзенінің бірі Іленің бойынан су электр стансасын салудың
жобасы 1942 жылы жасалған болатын. Оны алғаш болып ғалым-энергетик, бұрынғы
республика Ғылым академиясының президенті, академик Ш.Шокин қолға алған.
Іле өзеніне ГЭС салу жөніндегі ең алғашқы ұсыныс Жетісудың жер жағдайын
жақсы білетін Алаштың ардагер ұлы Ораз Жандосовтың аузынан шыққан делінеді.
Не десе де аталған ауқымды құрылыстың басы-қасында қазақтың біртуар азаматы
Дінмұхамед Ахметұлының жүргені белгілі. Ендеше зиялы қауымның қалаға Қонаев
есімін беруді көтеріп жүргені орынды-ақ. Осы орайда Қапшағай қаласын көліне
қарап танисың, көліне қарап баға бересің. Сондықтан демалушылардың да, қала
әкімдігінің де бір уақ болса да Қапшағайдың қамын ойлап, халін сұрап
тұрғаны қажет-ақ.
Жанар Елдосқызы
Алматы – Қапшағай – Алматы
Қысқа-нұсқа
Дүниежүзілік туристік ұйымдардың есептеуінше, 2020 жылы әлемдегі туристер
саны 842 миллионнан 1,6 миллиардқа дейін өседі. ҚР Статистика агенттігінің
мәліметінше, Қазақстанға келген шетелдік туристер саны 5,3 миллион, ал
елімізде демалатын отандастар небәрі 3,9 миллиион адамды құрайды.
Еліміздегі 900 туристік агенттіктердің тек 20-сы ғана ішкі нарықта жұмыс
істейді. Маусым басында бір оператор компанияның өзінен 700 адам Түркияға
аттанып кеткен. Ыстықкөл жыл сайын шамамен 500 мыңдай қазақстандықтың
көңілін аулап отыр. American Express зерттеулері жариялағандай еліміздегі
әрбір бесінші адам ең аз дегенде жылына бір рет шетелде демалады. Ал
өзіміздің демалыс орындары ше? Қолда барда алтынның қадірі жоқ деген осы
шығар
Тридцать лет для истории — срок небольшой. А для человека это треть
жизненного срока. Всего лишь тридцать лет с небольшим назад на этой земле
не было ни города, ни голубого моря с белоснежными чайками, ни
гидроэлектростанции, дающей свет и жизнь. По пустыне гулял ветер да
молчаливо текла река Или.
Идея о строительстве на реке Или гидроэлектростанции зародилась в
начале 50-х годов ХХ столетия. Учёные разработали проект, правительство
Казахской республики его утвердило. Море должно было заполнить территорию
посёлка Или. Была запланирована большая работа по переселению 15 тысяч
жителей посёлка.
Была выбрана территория площадью 600 тыс. гектар вдоль левого (западного)
берега водохранилища между 6-м и 9-м километрами реки Или.
Строить Капчагайскую ГЭС и посёлок гидростроителей было поручено
строительному управлению Иртышгэсстрой.
26 февраля 1963 года Министерство Энергетики СССР издаёт приказ о начале
строительства Капчагайской ГЭС; этим же приказом с 1 мая 1963 года было
организовано стройуправление Капчагайской ГЭС.
Сколько было споров в начале строительства! Да и после, не прекращались
дискуссии на тему: была ли необходимость строить станцию и море, надо ли
человеку вторгаться в природу?
Веками несла река Или свои воды через пески. Только ранней весной ненадолго
оживала степь, а затем под палящими лучами солнца она становилась серой,
безжизненной. Старожилы утверждают, что в прежние времена казахи-кочевники
даже не ставили здесь свои юрты. Веками в народе жила мечта напоить эту
землю. Строительство Капчагайской ГЭС положило начало возрождению жизни в
прибалхашской пустыне.
Стройка была Всенародной, и поистине интернациональной. В городском архиве
хранятся комсомольские путевки строителей ГЭС, приехавших из России,
Украины, Татарии, здесь же работали и немцы, корейцы, узбеки.
Труд был невероятно тяжёлым. В условиях пустыни, зачастую без воды, к тому
же суховеи, жара. Но была мечта, молодым и старым хотелось своими глазами
увидеть в этой степи город. Строительство развернулось и по сооружению
Капчагайской ГЭС, и молодого города. Строился первый микрорайон, больничный
комплекс, кинотеатр. Первостроители привезли с собой детей, и вот, в степи
из двух сборно-щитовых домиков (ПДУ), соединённых деревянным крылечком,
открывается в 1964 году начальная школа (снимок № 1). Одновременно строится
современное здание будущей школы № 2. В 1968 году был последний выпуск
Илийской средней школы № 10.
В юбилейный для города год хочется ещё раз вспомнить: строительство
Капчагайской ГЭС и города — это ежедневный героический труд людей.
Капчагайскую ГЭС по мощности можно сравнить с Усть-Каменогорской,
Бухтарминской, Горьковской, Днепрогэсом. Нормы строительства таких ГЭС
посте перекрытия реки - 48 месяцев, а наша ГЭС на полную мощность
заработала в 1971 году, через 27 месяцев после перекрытия реки, или почти
на два года раньше сроков, предусмотренных нормами. Капчагайская ГЭС была
введена в эксплуатацию с оценкой отлично. С завершением её строительства
была создана единая энергетическая система юга Казахстана и Средней Азии.
Строился посёлок гидростроителей, который назывался тогда Новоилийск. Люди
селились здесь надолго, занимались благоустройством, садили деревья, цветы,
сады, старательно выхаживали каждое дерево.
1970 год памятен для города. Указом Президиума Верховного Совета Казахской
ССР от 9 июля 1970 года городской посёлок Новоилийск был отнесён к
категории городов областного подчинения. Ему присвоено наименование — город
Капчагай. А 20 декабря дал промышленный ток первый агрегат Капчагайской
ГЭС.
Так на берегу рукотворного моря возник молодой город Казахстана, новый
промышленный центр. На его территории находились переведенные из посёлка
Или транспортные предприятия — судоремонтные мастерские и управление
речного флота (ИРУРФ), Мостоотряд-25. Одновременно с этажами молодого
города строились его новые промышленные предприятия. 22 декабря 1972 года
начал свою работу крупнейший в республике Капчагайский сельский
строительный комбинат (КССК), 26 сентября 1974 года принят в эксплуатацию
элеватор, 9 марта 1976 года — Капчагайский рыбокомплекс, 31 декабря 1975
года — Капчагайский фарфоровый завод. Эти предприятия были гордостью
города.
Строилась и социальная сфера города — новый больничный комплекс с
поликлиникой. Первых пассажиров принял Капчагайский автовокзал. Вступили в
строй действующих: кинотеатры, детские сады, гостиница Или. В 1976 году
началась закладка нового парка; для юных капчагайцев открыты клуб юных
моряков, дворовый клуб Олимпиец, спортивный лагерь Бригантина, дом
пионеров.
Жители Капчагая любят свой город, потому что он молод, красив, и ещепотому,
что возводили его собственными руками. В городе живут интересные,
увлеченные своим делом люди: заслуженный учитель Казахской ССР Таронов
Б.И., Герой труда Обидин Е.Н., кавалер орденов Ленина, Октябрьской
революции, двух орденов Трудового Красного знамени, заслуженный строитель
Казахской ССР — Соболев М.М., отличник здравоохранения Измайлов А.М.,
заслуженный юрист Казахстана Алибаев А.Д.
Невозможно перечислить сегодня всех, кто строил и по сей день трудится на
благо города. Но их имена помнят. Именем города, его строителей названы
траулер и улица одного из совхозов Пермской области.
Сейчас уже немногие помнят, что в 1970 году редакция газеты Огни Алатау
обратилась с просьбой к алма-атинским поэтам и композиторам написать песню,
посвященную сильным мужественным людям, которые возводили в пустыне город.
И песня была написана на слова Г. Гиллера и А. Рудянского. Называлась она
Капчагай; исполнить её впервые было предложено Иосифу Кобзону.
Сейчас городу и его жителям, как и во всех малых городах, живётся очень
нелегко. Но в день юбилея обычно вспоминается только хорошее, наша гордость
и радость 70-х годов за молодой город.
Давай запомним слово — Капчагай,
И много лет спустя, друзей встречая,
Отметим про себя мы невзначай –
И мы бывали там, на Капчагае.
Первые палатки списаны давно,
Солнце Капчагая нами зажжено!
Л. А. Борзецова,
Директор Капчагайского государственного архива.
Капчага́йское водохранилище — одно из крупнейших в Казахстане, его длина —
180 км, ширина — 22 км. Сегодня это самое посещаемое в Алматинской области
место летнего отдыха, где можно ловить рыбу, купаться и загорать.
Капчагайское
Координаты: 43.816667, 77.48333343°49′ с. ш. 77°29′ в.
д.��pan43.816667° с. ш. 77.483333° в. д. (G)
Река Или
Расположение Казахстан, Алматинская область
Длина 180 км
Ширина 22 км
Площадь 1847 км²
Наибольшая глубина 45 м
Средняя глубина 15,2 м
Капчагайское водохранилище, создано для регулирования стока реки Или
строительством (1965—1980) плотина и ГЭС в окрестностях города Капчагая
расположено на территории Алматинской области. Заполнение водой началось в
1970 году. Общая емкость водохранилища — 28,14 млрд. м³, полезный объём 6,6
млрд м³, длина водного зеркала 180 км., максимальная ширина 22 км. площадь
1847 км², макс глубина 45 м. среднее 15,2 (1982). Средний многолетний сток
воды р. Или в створе гидроузла 14,8 млрд м³. Зимой водохранилище замерзает.
Створ Капчагаской ГЭС расположен в узком месте русла реки Или между
высокими скальными берегами. В составе гидроузла намывная и насыпная
плотины, 4 турбинных и 2 строительно—эксплуатационных водосбросных туннеля,
ГЭС. Длина плотин по гребню 470 и 370 м, высота 50 и 56 м, ширина 450 и 270
м. Мощность ГЭС при расчётным напоре 40 м. 434 тыс. кВт, выработка 1163
млн. кВт час электроэнергии в год.
На восточном побережье водохранилища находится Алматинский заповедник.
Многолетнее регулирование стока реки Или в Капчагайское водохранилище
положительно сказывается на разрешении проблем орошения (спорное
утверждение). От Алма-Аты к Капчагайскому водохранилищу проложена
автомагистраль посредственного качества.
Источник: http:ru.wikipedia.orgwikiКапчаг айское_водохранилище
Қапшағай
Қапшағай қаласы 1970 жылдары құрылған. Қапшағай 3600 шаршы м құрайды.
Қапшағай қаласында кәзіргі таңда 2 округ және 11 елді мекен бар.Қапшағай
бөгетінің солтүстік батысында 20 шақырым жерде Іле өзенінің оң жағасында
Тамғалы Тас орналасқан. Қапшағай өңірінде 54,4 мыңнан астам адам турады.
Қапшағай халықтың ең көп демалатын жерлерінің бірі болып саналады.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Кеңес өкіметінің қылышынан қан сорғалап тұрған уақытында Іле өзенінің
бойынан су-электр стансасын салу - заман талабы болатын. Бұл станса, онымен
бірге жасанды тұйықталған суқойма 1970 жылы дайын болды. Осы кезден бастап-
ақ ұзындығы 180 шақырым, ең еңді жері 22 шақырым болатын су айдыны
іргесіндегі Алматы қаласы тұрғындарының сүйікті демалыс орнына айналды.
Жаздыгүні Алматы-Қапшағай трассасы ағылған көлікке, ал суқойма жағасы күнге
қыздырынып, суға шомылған, қармағын асынған адамдарға лықа тола. Сонымен
бірге, бұл аймақты қазақ Лас-Вегасына айналдыру жобасы да жайлап болсын,
жүзеге асып келе жатыр.
Келесі жылы Алматы – Қапшағай автокөлік жолын жаңарту жұмыстары басталмақ.
Құрылыс жұмыстары екі жылға жоспарланып отыр. Яғни 2010-2012 жылдар
аралығын қамтиды. Құрылысы аяқталған соң, бұл автокөлік жолы да 30 жылға
концессиялық басқаруға берілетін болады. Алматы қаласы мен Алматы облысын
экономикалық дамытудың 2015 жылға дейінгі мерзімге арналған ұзақмерзімді
тұжырымдамасына сәйкес, Алматы – Қапшағай автожолы алты жолақты 1А санатына
жататын даңғылға айналуы керек.
Апта басында Көлік және коммуникация министрлігі Алматы – Қапшағай
автокөлік жолын жаңарту жобасы бойынша үміткерлердің анықталғанын
хабарлады. Аталған министрліктің баспасөз қызметінің мәлімдеуінше, 27 шілде
күні Премьер-министрдің орынбасары Серік Ахметовтің төрағалығымен
Концессиялық жобалар жөніндегі комиссияның кезекті отырысы өтіп, Алматы –
Қапшағай автокөлік жолын жаңарту жөніндегі концессиялық жобаны іске
асырғысы келетін компаниялардың конкурстық өтінімдері салынған конверттерді
ашу рәсімі болды. Үміткерлер қатарында Венгрияның Евройл компаниясы мен
Қытайдың көпір мен жол құрылысы жөніндегі корпорациясы бар.
Алматы – Қапшағай автокөлік жолын жаңарту жобасы Мемлекет басшысының 2008
жылғы 6 ақпандағы Қазақстан халқына Жолдауында айтылған тапсырмаларын
орындау аясында қолға алынып отыр. Жалпы қашықтығы 104 шақырым жол телімін
жаңарту құны 64,4 млрд теңге немесе 429 млн АҚШ долларын құрайды.
Қазірдің өзінде Алматы – Қапшағай арасына күніне шамамен 16 мыңға жуық
автокөлік қатынайды екен. Келешекте Қапшағайды ойын бизнесінің гүлденген
орталығына айналдыру көзделіп отырғаны белгілі. Ондайда бұл автокөлік
жолындағы қозғалыс қарқыны тіпті арта түсетіні белгілі. Министрліктің
есебінше, Алматы – Қапшағай автокөлік жолындағы қозғалыс жылына 6-8 пайызға
өсіп, күніне 53 мың автокөлікке дейін жетуге тиіс.
Жаңарған жолдан келер пайда көлік қатынасының жақсаруымен ғана шектелмейді.
ҚазЖол ғылыми-зерттеу институты әзірлеген техникалық-экономикалық
негіздеме бойынша аталған жолды жаңарту Қапшағай су қоймасының демалыс
аймағы мен Алматы маңындағы аудандардың экономикалық дамуына да айтарлықтай
оң ықпал етеді.
Қапшағай қаласының сауық орталығына жиналған жұртшылық қалалық
мәслихаттың кезектен тыс ХХІ сессиясының кеңейтілген мәжілісіне қатысты.
Онда Қапшағай өңірінің әлеуметтік-экономикалық дамуы жөніндегі орта
мерзімді жоспарының 2008 жылғы орындалу қорытындысы және 2009 жылғы
міндеттері туралы Қапшағай қаласының әкімі Н. Таубаев тұрғындар алдында
есеп берді.
– Қала әкімдігі өз жұмысында Қазақстан Республикасының Президенті Н.
Назарбаевтың Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік
саясаттың басты мақсаты атты Қазақстан халқына арнаған Жолдауын,
Қазақстан–2030 Стратегиясы мен Алматы облысының 2008-2010 жылдарға
арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспарын үнемі
басшылыққа алып келеді, – деді әкім сөз басында. – Сондықтан, өткен 2008
жылы жүргізілген мақсатты жұмыстардың нәтижесінде өңір экономикасы барлық
сала бойынша едәуір өрістеді. Жыл қорытындысы бойынша салық пен бюджетке
төленетін төлемдердің болжамды көрсеткіштері 103,3 %-ке орындалып, 3,5
млрд. теңгені құрады.
Әрине, 2007 жылдың екінші жартысында басталған әлемдік қаржы нарығындағы
тұрақсыздық Қазақстанның даму қарқынына да айтарлықтай әсер етті. Оның
қазіргі сипатын өздеріңіз, әсіресе, өнеркәсіп кәсіпорындарының тынысынан
айқын сезе бастадыңыздар. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының
Үкіметі, Ұлттық Банкі, Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және
қадағалау агенттігі экономика мен қаржы жүйесін тұрақтандырудың 2009-2010
жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл жоспарын белгіледі.
Көріп отырсыздар, әлемдегі және мемлекеттегі қаржы тұрақсыздығынан
туындаған түйткілдер біздің өңірдің дәулетін арттыруға да өзіндік әсерін
тигізбей қоймады.
Қапшағайдағы өнеркәсіп салалары негізінен құрылыс материалдарын шығаруға
мамандандырылған. Құрылыс индустриясындағы қазіргі қиыншылықтарға
байланысты, өндірілген өнімдерге сұраныстың азаюы салдарынан өңірдегі
өндіріс орындары өткен жылы толық қуатымен жұмыс істей алмады. Сөйтіп,
өнім көлемі 2007 жылғы 19,1 млрд. теңгеден 2008 жылы 18,0 млрд. теңгеге
дейін төмендеді.
Десек те, 2008 жылы Заречный ауылдық округінде индустриялы-өндірістік
аймақты дамыту жұмысы ретімен жалғастырылды. Үш жаңа өнеркәсіп кәсіпорын
іске қосылды. Олар: металл құрылғыларын шығаратын Ilno group,
пластикалық құбырлар шығаратын –Ника пласт, құрғақ құрылыс құрамаларын
шығаратын – Хенкель зауыттары. Бұлардың бәрі жауапкершілігі шектеулі
серіктестік саналады.
Күрделі полистерол материалынан жылу сақтайтын плиталар шығаратын зауыт
үшін Пеноплэкс ЖШС-нің өндірістік цехтары тұрғызылып, керекті
жабдықтары жеткізілді. Қаладағы TSC Energy өндірістік алаңы негізінде
электр желілерінің темір бетон тіректерін шығаратын – Жерсуметалл ЖШС
құрылды. Осы жерде жиһаз жасайтын, есік пен терезе жақтауларын әзірлейтін
цехтар ашылды. Азок ЖШС және Полимерметалл-Т ЖШС өздерінің өндірістік
қуатын кеңейтті. Жыл басынан бері өндіріс орындарында жаңадан 578 жұмыс
орны ашылды.
Соңғы 2 жылда инвестиция тарту бағытында айтарлықтай жетістіктерге қол
жеткізілді. Егер, өңір экономикасына 2007 жылы 10,6 млрд.теңге тартылса,
2008 жылы бұл көрсеткіш 11,0 млрд. теңгені құрады.
Шағын кәсіпкерлік саласында да оң өзгерістер байқалады. Жыл аралығында 54
шағын бизнес нысандары ашылды. Оның ішінде: бизнес орталығы, сауда үйі,
12 дүкен, 8 дәмхана, мейрамхана, сырахана, 2 шаштараз, 7 сән салондары,
фитнес клуб, 3 сауна моншасы, 1 техникалық қызмет көрсету орталығы, 2
кинотеатр, 1 дискотека, 1 ойынхана пайдалануға берілді. Шағын бизнес
саласында жаңа 346 жұмыс орны ашылды.
Өңірдегі ауыл шаруашылығы секторы бойынша 2008 жылы егілген алқаптар
көлемі 10512 гектарды құрады, бұл 2007 жылғыдан 232 гектарға артық.
Өткен жылы ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер егін егу, дақылдарды
күтіп-баптау, егін жинау жөніндегі іс-шараларды дер кезінде сапалы
жүргізе білді. Нәтижесінде, астық және қант қызылшасынан, басқа
дақылдардың барлық түрлері бойынша межелі болжамнан жоғары өнім алынды.
Жетісу Агро ЖШС өз қаржысы есебінен 113,2 млн. теңгеге негізгі құралдар
сатып алды. Оның ішінде ауыл шаруашылығы техникалары мен көлік
құралдарына 72,4 млн. теңге, көкөніс қоймасының жабдықтарына 40,8 млн.
теңге жұмсалды.
Күз айларының әрбір сенбісінде қалада жәрмеңке өткізіліп, өңірдегі ауыл
шаруашылығы өнімдерін өндірушілер өз тауарларын нарық бағасынан 15-20
пайызға арзандатылған бағамен сатуды жүзеге асырды. Сөйтіп, ет, сүт,
көкөніс, бау-бақша өнімдері мен жеміс-жидек сияқты ауыл шаруашылығының
бағалы азықтары желтоқсан айына дейін саудаланып, 30,6 млн. теңгенің
өнімдері сатылды.
Мал шаруашылығы да өрістей түсті. Шаруа қожалықтары мен кәсіпкерлердің
1318 бас ірі қара малдары қолдан ұрықтандырылды.
Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөліміне 1455 адам жұмыс
іздеп келді, олардың 416-сы ауыл тұрғындары.
2008 жылы мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек кедейлік деңгейінен төмен
тұратын 174 отбасына, яғни, 653 адамға тағайындалып, оларға 10,7 млн.
теңге төленді. Мемлекеттік балалар жәрдемақысы бойынша он сегіз жасқа
дейінгі 1251 балаға 10,6 млн. теңге, 1644 отбасына 26,3 млн. теңге
сомасында тұр¬ғын-жайлық көмек көрсетілді. Барлық қаржыландыру көздерінен
20505 адамға 17,2 млн. теңге сомасында қайырымдылық көмек көрсетілді.
Демеушілік жәрдемін ұсынғандар қатарында Трансстроймост АҚ, Кнауф Гипс
Қапшағай ЖШС, Полимер-Трубы ЖШС, Қапшағай Қ рылыс Комбинаты ЖШС,
Изоблок ЖШС, Қазтелеком АҚ филиалы, Подшивалов ЖК, Казовощпром
ЖШС бар.
Тұрғын үйлер салу бағытында да жүйелі жұмыстар қолға алынды. Қазіргі
тұрғын үй нысандарының сапасын арттыру, олардың сәулеттік талаптарға сай
болуын қадағалау басты назарда. Сөйтіп, 2008 жылы 24,7 мың шаршы метр
тұрғын үй алаңы пайдалануға берілді.
Шеңгелді ауылында № 6 орта мектепке қосымша құрылыс жүргізу жұмысы
аяқталды. Заречный және Шеңгелді ауылдарында бір-бірден екі пәтерлік
коммуналдық үйлер салынды. Халыққа қызмет көрсету орталығын салу жұмысы
91 пайызға орындалды. Қапшағай қаласындағы 4-ші шағын ауданның № 35
үйінің инженерлік жүйесіне жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін, сондай-ақ жаңа
балабақша құрылысының, несиелік және коммуналдық тұрғын үй салудың
жобалау-сметалық құжаттарына қатысты тиісті төлемдер жасалды. Бұған қоса
қала мен өңірдің жаңа шекараларын белгілеу, қаланың сәулеттік-эстетикалық
көрінісін жақсарту, шағын аудандардың арасында жаңадан құрылыс жүргізу
және соған қатысты жаңадан сәулеттік-жоспарлау тапсырмаларын беру
жұмыстары жүйелі атқарылуда.
2008 жылы денсаулық сақтау мекемелеріне тілек білдіріп, тіркелгендер саны
– 444 мың 293 адамды құрады.Республикалық бюджет қаржысы есебінен қалалық
аурухананы сейсмикалық тұрғыдан нығайту үшін күрделі жөндеу жүргізілуде.
Жыл ішінде тіс емдейтін 2 жаңа кабинет ашылды.
Қапшағай қаласы мен ауылдық аймақтарда 29 білім беру мекемелері жұмыс
істейді. Оқушылардың сапалы білім алуына барлық жағдай жасалған. Ұлттық
бірыңғай тестілеу бойынша орташа білім көрсеткіші 2008 жылы 74,0 пайызды
құрады.
Мәдениет саласы бойынша қала мен өңірде мәдени-бұқаралық және конкурстық
45 іс-шаралар ұйымдастырылып, жоғары дәрежеде өткізілді.
Мекемелер мен ұйымдарда мемлекеттік тілді оқып-үйренудің қажетті
жағдайлары жасалған. 2007 жылғы шілде айынан бері қалада қазіргі заман
құралдарымен жабдықталған мемлекеттік тілді оқыту Орталығы жұмыс істейді.
Қалада спорттың 47 түрі бойынша 286 спорт секциялары жастардың шыңдалуына
зор үлес қосып отыр.
Бүкіл Республикамыздағы сияқты 2008 жыл Қапшағай қаласы үшін де
ауыртпашылығы көп жыл болды. Өнеркәсіп өнімдердің көлемі біршама азайды.
Алайда, өндіріс кәсіпорындары өз қуаттарын сақтап қалды. Енді, 2009 жылы
атқарылатын істердің ауқымы кең.
Өнеркәсіп өңдірісінің көлемін арттыру, құрылыс-жабдықтау жұмыстарын
тиісті дәрежеде жүргізу үшін негізгі капиталға қажет инвестиция тарту
мақсатымен Қапшағай қаласында, Заречный және Шеңгелді ауылдарында
өндірістік-индустриалдық аймақтарды дамытуға бағытталған арнайы іс-
шаралар жүзеге асырылады.
2009 жылғы қаңтар айынан бастап Қапшағай қаласы мен Шеңгелді ауылында
әрқайсысы 4 топтан тұратын 2 балабақша ашу, сондай-ақ, Қапшағай қаласында
320 орындық жаңа балабақша салу белгіленген.
Осы жылы демеушілер қаржысы есебінен жөнделген ғимарат негізінде Заречный
ауылында қалалық кітапхананың бөлімшесі мен ауылдық клуб ашу жоспарланып
отыр.
Тұрғындар өтінішіне орай Кербұлақ-Сарыбұлақ ауылдары арасындағы автокөлік
жолының 14 шақырымына жөндеу жұмыстары жүргізілді. Бұл жұмыстар 2009 жылы
толық аяқталады.
Қала әкімдігінің ұсынысымен бу қазандығы жабдықтарын және жылу беру
трассасын жөндеу үшін қажетті қаржы бөлінді. Тиісті жұмыстар жылу беру
мерзімі басталғанға дейін аяқталды. Бұған қоса, жылумен қамтамасыз ету
мақсатында 71 көп қабатты тұрғын үйлердің астыңғы қабаттарындағы су бөлу
жүйелері алмастырылды.
Өңірде қазақ тілінде шығатын газет ашу мәселесі де шешілді. 2008 жылдың
қазан айынан бастап мемлекеттік тілде Нұрлы өлке газеті шыға бастады.
Қарлығаш ықшамауданындағы бағыт бойынша автобус жүргізуді ұйымдастыру
жөніндегі азаматтардың өтініші оң шешімін тапты. Қазір бұл шағынауданға №
8 автобус қозғалысы қызмет етеді.
Жалпы, өткен мерзімде түскен 56 өтініштің 47-сі оң шешімін тауыпты.
Қалған 9 мәселенің түйіні алдағы уақытта шешілмек. Соның бірі – Шеңгелді
ауылы аймағынан қоғамдық жайылымға қосымша жер бөлу.
Қала әкімінің жыл сайынғы дәстүрлі есеп беру кездесулері ел арасындағы
әлеуметтік-экономикалық ахуалдың тынысынан хабардар ететінімен бағалы.
Билік пен халықтың арасындағы байланыс шынайы түсіністікпен құрылған
жерде нәтиже көп күттірмейді. Өздеріңіз білесіздер, мен бұл қызметке
келгелі екі ай ғана болды. Жаңадан танысып, білісіп жатырмыз. Әйтсе де,
алдағы күндерден күтер үмітіміз зор. Қасиетті Қапшағай өңірі, оның
ынтымағы жарасқан көп ұлтты халқы әлі талай биік-биік белестерге құлаш
сермейтініне сенімдімін. Бірлесіп жұмыс істесек, әлемдік қаржы
тоқырауынан қажырлы еңбегіміз арқылы қиналмайтын жол тауып шықсақ, біз
алмайтын асу бола қоймас. Оған қажетті мүмкіндіктер өңірде жеткілікті.
Табиғаты жағынан да, адам факторы тұрғысынан да, байланыс, қатынас
ерекшелігінен де біздің Іле бойындағы інжу-маржандай өлкеміз көп
жерлерден көш ілгері. Ендеше, осындай пейіштің төріндей көрікті мекенде
тұратын сіздер барлық жағынан бақытты болуға әбден лайықсыздар, – деді
әкім өз баяндамасында.
Баяндаманы талқылауға Қосқұдық стансасындағы № 9 орта мектептің директоры
Р. Закериянова, Полимерқұбырлары ЖШС директоры, қалалық мәслихаттың
депутаты, М. Андаржанова, ардагерлер кеңесінің төрағасы С. Вижунов,
Алға кооперативінің басшысы О. Зырянова, қалалық мәслихаттың депутаты,
шеңгелділік Г. Керімбаева, Капшагайтяжстрой тресінің директоры М.
Айсауытов, АЗОК ЖШС директоры В. Бабичадзе қатысты.
Көпшіліктің атынан сөйлеген бұл азаматтар әртүрлі мәселелердің мәнісін
қозғады. Әңгіме ауаны көбінесе әлеуметтік-тұрмыстық ахуал төңірегінен
ұзамады. Мәселен, Арна ауылында су желісінің жоқтығы, Қапшағайдағы
канализация жүйесінің тозғаны, көп қабатты үйлер ауласы маңындағы ішкі
жолдар мен балалар ойнайтын алаңның қазіргі жай-күйі, Шеңгелді ауылында
ауыз су мәселесі шешілді дегенмен оның бірқатар көшелеріне әлі де су
жетпегені, қаланың байырғы тұрғындарының жеке жер үлесінен қағылып
жүргені, ірі құрылыс нысандарын салу кезінде жарияланатын тендерден
мұндағы мекемелердің құралақан қалатыны, осы тұста бір құйтырқы бар-ау
дейтін күмәні, токарь, слесарь, жоба сызбасын жасаушы сияқты ұтымды
кәсіптерді меңгерген соң жас кадрлардың тұрақтамайтыны айтылды, алдағы
2010 жылды соғыс ардагерлері жылы деп жариялау керектігі туралы ұсыныс
түсті.
Қалалық мәслихат депутаттарының кезектен тыс кеңейтілген сессиясының
жұмысына қатысып, сарабдал пікірлерімен жұртшылықты баурай сөйлеген
Алматы облысы әкімінің бірінші орынбасары Амандық Ғаббасұлы Баталов мырза
Жетісу өлкесінің бүгінгі жетістіктеріне тоқталды. Экономиканың ең сүбелі
көрсеткіштерді жіктеп түсіндірді, кездесу барысында көтерілген
мәселелерге байланысты барлық сұрақтар мен өтініш-тілектерге тиянақты
жауап қайтарды.
Оның сөзінен Қапшағай өңірінің болашағы соншалықты нұрлы екенін аңдадық.
Аулаларды абаттандыру ісі биыл Текеліде қолға алынса, келесі жылы
Қапшағайда жүзеге асатынын, әсіресе, халықаралық 1А дәрежесіне сай
жаңадан салынатын алты жолақты Алматы – Өскемен тас жолы төселетінін,
қанаттас төрт қала мен Жаңа Іле туристік орталығы құрылысының түбегейлі
қарастырылып жатқанын, жаңа қала жанынан аэропорт салынып, әуе қатынасы
жанданатынын, трансмемлекеттік табиғи газ құбыры жүргізілгенде, облыс
бойынша оның 6 жерінен бұранда орнатылып, соған сай 2011 жылдан кейін
Қапшағай қаласы да газбен қамтылатынын естіп қуандық.
Жиын барысында көпшіліктен жазбаша және ауызша түскен өтініш-тілектерге
орай қала әкімі Н.Таубаев мырза орнықты жауап қайтарды. Сессия
қорытындысында қала әкімінің өткен жылы атқарған жұмысына қанағаттанарлық
баға беріліп, тиісті шешім қабылданды. Қосымша түскен ұсыныс-тілектер іс-
жоспар кестесіне енгізілетін болды.
Шілденің 9-ында Алматы-Қапшағай автожолының 42-ші шақырымы тұсында
Қазақстан-Қытай магистралды газ құбырының құрылысы басталды
Салтанаты рәсімге ҚР Энергетика және минералдық ресурстар министрi Сауат
Мыңбаев бастаған үкімет мүшелері мен Самұрық мемлекеттік холдингінің,
ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясының, AGP (Азиялық газ құбыры)
компаниясының және Қытай ұлттық мұнай-газ компаниясының (CNPC) өкілдері
қатысты.
Шілденің 9-ында Алматы-Қапшағай автожолының 42-ші шақырымы тұсында
Қазақстан-Қытай магистралды газ құбырының құрылысы басталды.
Алғашқы дәнекерлеу жұмысын Қазақстан тарапынан КазҚұрлысСервис АҚ-ның,
Қытай Халық Республикасы тарапынан CPPE (China Petroleum Pipeline
Engineering) корпорациясының мамандары атқарды. Салтанаты рәсімге ҚР
Энергетика және минералдық ресурстар министрi Сауат Мыңбаев бастаған үкімет
мүшелері мен Самұрық мемлекеттік холдингінің, ҚазМұнайГаз ұлттық
компаниясының, AGP (Азиялық газ құбыры) компаниясының және Қытай ұлттық
мұнай-газ компаниясының (CNPC) өкілдері қатысты.
КазҚұрлысСервис компаниясының Бас директоры Карстен Триммердің айтуынша,
әлемдегі ірі магистралды газ құбыры болып саналатын бұл желінің құрылысы
Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін нығайтуға мүмкіндік береді. Сондай-
ақ ол елдің оңтүстік өңірлеріндегі шағын және орта бизнестің дамуына қозғау
салмақ. Бұл құбыр табиғи газды Түрікменстанның кен орнынан Өзбекстан мен
Қазақстан арқылы Қытайға тасымалдайтын Орталық Азия (CAGP) газ магистралі
құрылысы жобасының бір бөлігі болып табылады. Қазақстан — Қытай газ
құбыры диаметрі 1067 мм, жалпы ұзындығы 1304,5 шақырым болатын қос құбырлы
жүйеден тұрады. Қазақстандық бөлігі өзбек-қазақ шекарасынан бастау алатын
газ желісі Қазақстан аумағы арқылы 650 шақырымға тартылып, Қазақстан-Қытай
шекарасындағы Хоргос ауданында тұйықталады. Қазақстан — Қытай газ құбыры
Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Алматы, Қызылорда облыстарын газдандыруға және
тұрғындарды жаңа жұмыс орындарымен қамтамасыз етуге мүмкіндік бермек.
Құрылыстың аяқталуы мен газдың босатылуы 2010 жылдың маусымына жоспарланып
отыр. Газ құбырының алғашқы кезектегі өткізу мүмкіндігі жылына 4,5 миллиард
текше метр болмақшы.
Кейін құбыр желісінің екінші желісі мен жеті айдау станциясы пайдаланылуға
берілген кезде газ айдау көлемі ұлғая түспек. Мысалы, 2013 жылы 40 миллиард
текше метрге дейін газ тасымалданбақ. Оның 30 миллиарды Қытайға, ал 10
миллиарды Қазақстанға тиесілі.
Еліміздің ірі туристік жобасы болып табылатын Oz болашақ қаласы арнайы
дайындалған бейнеролик ретінде таныстырылды. Жобаның негізгі инвесторы –
АҚШ-тың Лас-Вегас қаласының белгілі кәсіпкері Марк Эдвент. Оның сөзіне
қарағанда, 11 мың гектар жерде орналасатын Oz болашақ қаласында Сидней, Сан-
Франциско, Лондон, Нью-Йорк сияқты ірі мегаполистердің нақыштары –
көпірлер, ескерткіштер, қонақүйлер мен ойын-сауық орталықтары бой көтермек.
Қазіргі кезде осы қалаларға бару үшін ұзақ уақыт әрі қыруар қаражат керек.
Ал Қапшағай қаласында бой көтеретін Oz болашақ қаласына Қазақстанның және
көрші мемлекеттердің азаматтары емін-еркін келіп, демалып қайта алады, –
дейді М.Эдвент.
ҚР туризм және спорт министрі Темірхан Досмұхамбетовтің сөзіне қарағанда,
қазіргі кезде аталған жоба бойынша барлық жобалау іс-шаралары аяқталған.
Болашақ қала тұрғызылатын 11 мың гектар жер толығымен инвесторлардың
иелігіне берілген.
9 Қазан 2009
Бұл мақала 68 рет оқылды, ал бүгін, 1 рет
Қапшағай және Шортанды қалалары құмар ойындарды көшіруге дайын емес
17.03.2007
Әлібек БАҚЫТБЕКҰЛЫ
Қазақстан ойын бизнесі қауымдастығының өкілдері Қапшағай және Шортанды
қалаларының басшылығын аталған қалаларда ойын бизнесінің қалыптасуына
кедергі келтіруде деп кәнілап, олардың осы күнге дейін казиноларды
көшірудің механизмін жасауға асықпай отырғанын айтады. Сондай-ақ, олар 2007
жылдың 12 қаңтарында қабылданған Ойын бизнесі туралы заңның өзінде де
олқы тұстар көп деп отыр.
Ойын бизнесі қауымдастығының өкілі Жәнібек Ақбаевтың айтуынша, 2007 жылдың
12 қаңтарында қабылданған Ойын бизнесі туралы заңда казиноларды Қапшағай
және Шортанды қалаларына көшірудің ешқандай механизмдері көрсетілмеген. Ол
бұл заңға, президенттің Қауіпсіздік Кеңесінің отырысындағы сөзінен кейін,
кәсіпкерлердің мүддесін ескерместен, іле-шала қабылдана салған құжат болды
деген баға береді.
- Қапшағай және Шортанды қалалары басшыларының қазіргі істері мен сөздеріне
қарасақ, олар казиноларды көшіруге асықпайтын секілді. Мысалы, осы заң
қабылданысымен, біз Алматы облысы әкімдігіне Қапшағай қаласында ойын
бизнесімен айналыса беруге бола ма деп барғанымызда, сұрағымызға жауап ала
алмадық. Кейбір деректерге сенсек, әкімдіктегілер бізге қандай жерлердің
берілетіндігін, оның шегаралары қандай болу керектігін әлі қарастырмаған, -
дейді Жәнібек Ақбаев.
Азаттық радиосы тілшісі осы мәселе бойынша Алматы әкімдігіне
хабарласқанында, онда қойылған сұраққа жауап беретін ешкім болмай шықты.
Ал ойын бизнесі қауымдастығы өкілдерінің құқығын қорғап жүрген заңгер
Нұржан Байымбетов, мұндай жағдайдың түп-тамыры Ойын бизнесі туралы заңда
жатыр дегенді айтып, осы іс бойынша жауапты деп Парламентті сотқа
бергендерін айтады.
- Заң бойынша біз сотқа заң шығарған мекеме, яғни Парламентті беруіміз
керек. Біз өзіміздің шағымызда жауапкер ретінде Парламентті атадық. Ал сот
бұл істерің дұрыс емес, оны тек Конституциялық Кеңес қана қарай алады
деді. Бірақ біз оған келіспей отырмыз. Менің білуімше, Конституциялық Кеңес
Парламент қабылдаған, бірақ Президент бекітпеген мәселелерді қарайды. Ал
бұл заңды президент бекітіп жіберді. Сондықтан біз, сот мұны әдейі жасады
деп отырмыз. Біз құқықтық мемлекет болуға ұмтылып келеміз. Осыған сай
барлық заңдарымыз Конституциямызға сәйкес болуы керек, - дейді заңгер.
Сондай-ақ, Нұржан Байымбетов 5 сәуір күні Алматы қалалық сотында
қауымдастықтың осы іске байланысты аппеляциялық шағымы қаралатынын айтты.
Ал Әділетті Қазақстан үшін қоғамдық қозғалысының бас хатшысы Әміржан
Қосанов болса, аталған саладағы кикілжіңдердің билік тарапынан кеткенін
айтып, жекелеген азаматтар құқықтарының бұзылуы Қазақстанда жиі кездесіп
отыратын оқиға дейді.
- Біздің Қазақстанда кез-келген заңдық немесе құжаттық өзгерістер, өкінішке
орай, сол салада жұмыс істеп жатқан адамдардың пікіріне құлақ аспаудан
басталады. Билік өзіміздің кәсіпкерлерге кедергі жасау арқылы ойын саласына
шетелдік топтарды әкелуі мүмкін, - дейді Әміржан Қосанов.
2007 жылдың 12 қаңтарында қабылданған Ойын бизнесі туралы заңда 2007
жылдың 1 сәуірден бастап Қазақстандағы барлық құмар ойындарды Қапшағай және
Шортанды қалаларына көшіру қарастырылған.
ҚР Премьер-Министрі Кәрім Мәсімовтың қатысуымен Қапшағай су қоймасы
жағалауында халықаралық туристік орталықтың құрылысы жобасын іске асыру
жөніндегі хаттамаға қол қою рәсімі өтті
Құжатқа Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрі Темірхан
Досмұхамбетов пен Eighth Wonder International Limited ( АҚШ )
компаниясының директорлар Кеңесінің төрағасы Марк Адвент қол қойды.
Шілденің 6-сы күні Үкімет үйінде Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі
Кәрім Мәсімовтың қатысуымен Алматы облысындағы Қапшағай су қоймасы
жағалауында халықаралық туристік орталықтың құрылысы жобасын іске асыру
жөніндегі ниеттер туралы хаттамаға қол қою рәсімі өтті.
Алматы облысындағы Қапшағай су қоймасының жағалауында қонақ үй
кешендерінен, конференц-орталықтардан, гольфтік алаңдардан, SPA-
орталықтардан, мейрамханалар мен мәдени ойын-сауық, сауда және спорттық
нысандардан тұратын халықаралық туристік орталықтың құрылысы жоспарлануда.
Халықаралық стандартқа сай келетін дамыған инфрақұрылымы және қызмет
көрсету деңгейі бар туристік орталықтың құрылысы ішкі және сырттан келетін
туристердің санын ұлғайтуға мүмкіндік береді. Қапшағай су ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz