Экономиканың дамуындағы банктердің ролі
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1 ЭКОНОМИКАНЫҢ ДАМУЫНДАҒЫ БАНКТЕРДІҢ РОЛІ ... ... ... ...
1.1 Қазақстан Республикасында банктік жүйенінің
қалыптастырылуы және дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Банктік саланы дамыту бойынша шетелдік тәжірибе ... ... ... ...
2 ҚАЗАҚСТАНДА БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ ДАМУЫ ... ... ... ... ... ...
2.1 Банктің қаржылық жағдайын және қызметін талдау ... ... ... ..
2.2 Қызметтер түрі және олардың дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3 БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРіНІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1 ЭКОНОМИКАНЫҢ ДАМУЫНДАҒЫ БАНКТЕРДІҢ РОЛІ ... ... ... ...
1.1 Қазақстан Республикасында банктік жүйенінің
қалыптастырылуы және дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Банктік саланы дамыту бойынша шетелдік тәжірибе ... ... ... ...
2 ҚАЗАҚСТАНДА БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ ДАМУЫ ... ... ... ... ... ...
2.1 Банктің қаржылық жағдайын және қызметін талдау ... ... ... ..
2.2 Қызметтер түрі және олардың дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3 БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРіНІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Банктер – нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі, олардың қызметінің дамуы – нарықтық механизмін нақты құруға қажетті жағдай болып табылады.
Несие жүйесінің негізгі буыны – банктер болғандықтан, масштабы мен маңызы жөнінен несие қатынастарының басым көпшілігі банктер арқылы өтеді. Банктер мемлекет пен кәсіпорындардың, акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің, мектептер мен ауруханалардың, институттар мен бала-башқалардың және халықтың уақытша бос ақшаларын шоғырландырып, оларды іс жүзіндегі капиталға айналдырады. Сонымен қатар, банк төлем, есеп айырысу, несие беру, сақтандыру және тағы басқа көптеген сан алуан операциялар жүргізеді.
Ұзақ уақыт бойы банктер мемлекеттік ұйым болып табылды және экономиканың “мәнсіз бөлігі” ретіндегі қызмет атқарады. Нәтижесінде банк ісін ұйымдастыру ресей банктерінің дәстүрін және тәжірбиесін жоғалтты. Бүгінгі таңдағы мақсат нарықты экономиканы құра отырып, біз банк ісін ұйымдастыра отыруда әлемдік деңгейге шығуымыз қажет.
Осыны ескере отырып курстық жұмысты Қазақстан Республикасының банк жүйесінде, Қазақстандағы коммерциялық банктердің қызметіне сипаттама, экономиканы дамытуда банктердің ролі, қазақстандық банктердің халықаралық қаржылық нарықтарға енуі жөнінде мәліметтер көрсетіліп ААҚ “Казкоммерцбанк” мәліметтері көрсетіледі.
Бұл курстық жұмыстың өзектілігі- Қазақстан Республикасындағы банк саласының қызмет көрсету түрлерін дамыту және оларды заңды, жеке тұлғалар үшін тиімді жүргізу.
Банктер әртүрлі қызмет атқарады және өзара, сонымен қатар басқа шаруашылық субъектілермен қарым-қатынасқа түседі. Осыған байланысты “Банк ісі” курсының сұрақтарын қарстыруда жүйелі бағытты пайдалану қажет осындай бағытқа сәйкес банктердің ақша – несиелік қызметі қоғамдық қайта өндіріспен байланысты тікелей және қайтармалы байланыстарды ашады, банк жүйесі мен банктік қызметтің құрылымдық элеметтеріне талдау жасалынады.
Курстық жұмыс әдістемелік нұсқауға сай орындалған және қолданылған әдебиеттер отандық және батыс елдерінікі, сонымен қатар орындалған жұмыс үш тараудан, кіріспе, қортындыдан және қосымшалардан тұрады.
Банктер – нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі, олардың қызметінің дамуы – нарықтық механизмін нақты құруға қажетті жағдай болып табылады.
Несие жүйесінің негізгі буыны – банктер болғандықтан, масштабы мен маңызы жөнінен несие қатынастарының басым көпшілігі банктер арқылы өтеді. Банктер мемлекет пен кәсіпорындардың, акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің, мектептер мен ауруханалардың, институттар мен бала-башқалардың және халықтың уақытша бос ақшаларын шоғырландырып, оларды іс жүзіндегі капиталға айналдырады. Сонымен қатар, банк төлем, есеп айырысу, несие беру, сақтандыру және тағы басқа көптеген сан алуан операциялар жүргізеді.
Ұзақ уақыт бойы банктер мемлекеттік ұйым болып табылды және экономиканың “мәнсіз бөлігі” ретіндегі қызмет атқарады. Нәтижесінде банк ісін ұйымдастыру ресей банктерінің дәстүрін және тәжірбиесін жоғалтты. Бүгінгі таңдағы мақсат нарықты экономиканы құра отырып, біз банк ісін ұйымдастыра отыруда әлемдік деңгейге шығуымыз қажет.
Осыны ескере отырып курстық жұмысты Қазақстан Республикасының банк жүйесінде, Қазақстандағы коммерциялық банктердің қызметіне сипаттама, экономиканы дамытуда банктердің ролі, қазақстандық банктердің халықаралық қаржылық нарықтарға енуі жөнінде мәліметтер көрсетіліп ААҚ “Казкоммерцбанк” мәліметтері көрсетіледі.
Бұл курстық жұмыстың өзектілігі- Қазақстан Республикасындағы банк саласының қызмет көрсету түрлерін дамыту және оларды заңды, жеке тұлғалар үшін тиімді жүргізу.
Банктер әртүрлі қызмет атқарады және өзара, сонымен қатар басқа шаруашылық субъектілермен қарым-қатынасқа түседі. Осыған байланысты “Банк ісі” курсының сұрақтарын қарстыруда жүйелі бағытты пайдалану қажет осындай бағытқа сәйкес банктердің ақша – несиелік қызметі қоғамдық қайта өндіріспен байланысты тікелей және қайтармалы байланыстарды ашады, банк жүйесі мен банктік қызметтің құрылымдық элеметтеріне талдау жасалынады.
Курстық жұмыс әдістемелік нұсқауға сай орындалған және қолданылған әдебиеттер отандық және батыс елдерінікі, сонымен қатар орындалған жұмыс үш тараудан, кіріспе, қортындыдан және қосымшалардан тұрады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. ²ҚР Ұлттық банк туралы² Заңы 1995 ж. 30 наурызынан N2155.
2. ҚР ²Қазақстанның даму банкі туралы² Заңы 2001 ж. 25 сәуір N178-ІІ
3. ҚР-ның ²Ашық акционерлік қоғам халықтық банктің борыштық қарыз есебінің тәртібі² 2000 ж. 20 қаңтар N20.
4. Алимбаев А.А. Банктік және өнеркәсіптік капиталдың шоғырлануы: Қазақстанда қазіргі беталыс және түйінді мәселелердің дамуы. -Қарағанды 2004.
5. Банковское дело/ Под ред. д-ра э.н. Г.С. Сейткасимова.-Алматы: Каржы- каражат, 1998. 576 с.
6. Банковское дело: Справ. пособие / М. Ю. Бабичев, Ю. А. Бабичева, О. В. Трохова и др,; Под ред. Ю. А. Бабичева.-М.: Экономика, 1993.- 397с
7. Бекболатұлы Ж. Қаржы-несие мекемелерінің тиімділігін арттыру факторлары // Қаржы-қаражат 1999. N5, 40-45бет
8. Голом М., Гурко А., Развивать новые виды кредитных операций необходимо//Банки Казахстана 2004г. N11.
9. Дауранов И., Шмикина А., Рудецких А. Малый бизнес: проблемы оформления кредита // Вестник предпринимателя 2005г. N4 –с. 21-27.
10. Давлетова М.Т. Кредитная деятельность банков в Казахстане: учебное пособие. –Алматы: Экономика, 2001
11. Жуков Е.Ф., Максимова Л.М., Печникова А.В. и др. Деньги. Кредит. Банки: учебник для вузов. –М. 1999 г.
12. Зиябеков Б. Кредитное бюро–инструмент выявления рисков // Банки Казахстана 2004 N3.
13. Коробейников М. Роль кредитования АПК в период становления рыночных отношений // Финансовый бизнес N37 –С. 33-387
14. Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары: Оқу құралы. –Алматы: Экономика, 2000 ж
15. Лисак Б. Анализ кредитоспособности и платежеспособности заемщика банка при потребительском кредитовании // Банки Казахстана 2005 N6. –С. 3-6.
16. Лаврушин О.И., Мамонов И.Д., Валенцева Н.И. и др. Банковское дело: учебник для вузов. –М. 2000 г.
17. Мақыш С.Б. Қазіргі неиселік механизм және оларды жетілдіру жолдары: Автореферат. –Алматы. 1999 ж.
18. Орманбаев А.Х., Өмірбаев С.М., КЕсенгелдин С.М. Ақша. Қаржы және несие. -Қарағанды: Болашақ-Баспа. 1997 ж.
19. Поляка Г.Б. Финансы. Денежное обращение. Кредит: учебник для вузов. –М: 2001 г.
20. Сейтқасымов Ғ.С. Ақша. Несие. Банк. –Алматы. Экономика. 2001ж.
21. Самсонова Н.Ф. Финансы, денежноре обращение и кредит: учебник. –М: 2001 г.
22. Усоскин В.М. Современный коммерческий банк: управление и операции. –М.: ИПЦ «Вазар - Ферро», 1994. –320с
23. Уаленова Р.А. Совершенствовать регулирование деятельности банков второго уровня. // Банки Казахстана №8, 2005г.
24. Улагина С. Ұлттық банк: экономикалық реформалардағы орны мен рөлі. // Егемен Қазақстан, 26 қараша 2005 жыл.
25. Шаяхметова К.О. Банковский надзор в РК. // Вестник КазГУ №4, 2005 г..
26. Экономикалық шолу 2005 ж 2 басылым 23-27 бет.
27. Экономикалық шолу 2004ж 1басылым 12-19 бет.
1. ²ҚР Ұлттық банк туралы² Заңы 1995 ж. 30 наурызынан N2155.
2. ҚР ²Қазақстанның даму банкі туралы² Заңы 2001 ж. 25 сәуір N178-ІІ
3. ҚР-ның ²Ашық акционерлік қоғам халықтық банктің борыштық қарыз есебінің тәртібі² 2000 ж. 20 қаңтар N20.
4. Алимбаев А.А. Банктік және өнеркәсіптік капиталдың шоғырлануы: Қазақстанда қазіргі беталыс және түйінді мәселелердің дамуы. -Қарағанды 2004.
5. Банковское дело/ Под ред. д-ра э.н. Г.С. Сейткасимова.-Алматы: Каржы- каражат, 1998. 576 с.
6. Банковское дело: Справ. пособие / М. Ю. Бабичев, Ю. А. Бабичева, О. В. Трохова и др,; Под ред. Ю. А. Бабичева.-М.: Экономика, 1993.- 397с
7. Бекболатұлы Ж. Қаржы-несие мекемелерінің тиімділігін арттыру факторлары // Қаржы-қаражат 1999. N5, 40-45бет
8. Голом М., Гурко А., Развивать новые виды кредитных операций необходимо//Банки Казахстана 2004г. N11.
9. Дауранов И., Шмикина А., Рудецких А. Малый бизнес: проблемы оформления кредита // Вестник предпринимателя 2005г. N4 –с. 21-27.
10. Давлетова М.Т. Кредитная деятельность банков в Казахстане: учебное пособие. –Алматы: Экономика, 2001
11. Жуков Е.Ф., Максимова Л.М., Печникова А.В. и др. Деньги. Кредит. Банки: учебник для вузов. –М. 1999 г.
12. Зиябеков Б. Кредитное бюро–инструмент выявления рисков // Банки Казахстана 2004 N3.
13. Коробейников М. Роль кредитования АПК в период становления рыночных отношений // Финансовый бизнес N37 –С. 33-387
14. Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары: Оқу құралы. –Алматы: Экономика, 2000 ж
15. Лисак Б. Анализ кредитоспособности и платежеспособности заемщика банка при потребительском кредитовании // Банки Казахстана 2005 N6. –С. 3-6.
16. Лаврушин О.И., Мамонов И.Д., Валенцева Н.И. и др. Банковское дело: учебник для вузов. –М. 2000 г.
17. Мақыш С.Б. Қазіргі неиселік механизм және оларды жетілдіру жолдары: Автореферат. –Алматы. 1999 ж.
18. Орманбаев А.Х., Өмірбаев С.М., КЕсенгелдин С.М. Ақша. Қаржы және несие. -Қарағанды: Болашақ-Баспа. 1997 ж.
19. Поляка Г.Б. Финансы. Денежное обращение. Кредит: учебник для вузов. –М: 2001 г.
20. Сейтқасымов Ғ.С. Ақша. Несие. Банк. –Алматы. Экономика. 2001ж.
21. Самсонова Н.Ф. Финансы, денежноре обращение и кредит: учебник. –М: 2001 г.
22. Усоскин В.М. Современный коммерческий банк: управление и операции. –М.: ИПЦ «Вазар - Ферро», 1994. –320с
23. Уаленова Р.А. Совершенствовать регулирование деятельности банков второго уровня. // Банки Казахстана №8, 2005г.
24. Улагина С. Ұлттық банк: экономикалық реформалардағы орны мен рөлі. // Егемен Қазақстан, 26 қараша 2005 жыл.
25. Шаяхметова К.О. Банковский надзор в РК. // Вестник КазГУ №4, 2005 г..
26. Экономикалық шолу 2005 ж 2 басылым 23-27 бет.
27. Экономикалық шолу 2004ж 1басылым 12-19 бет.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. .
1 ЭКОНОМИКАНЫҢ ДАМУЫНДАҒЫ БАНКТЕРДІҢ РОЛІ ... ... ... ...
1. Қазақстан Республикасында банктік жүйенінің
қалыптастырылуы және
дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
2. Банктік саланы дамыту бойынша шетелдік тәжірибе ... ... ... ...
2 ҚАЗАҚСТАНДА БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ ДАМУЫ ... ... ... ... ... ...
1. Банктің қаржылық жағдайын және қызметін талдау ... ... ... ..
2. Қызметтер түрі және олардың дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3 БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРіНІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Банктер – нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі,
олардың қызметінің дамуы – нарықтық механизмін нақты құруға қажетті жағдай
болып табылады.
Несие жүйесінің негізгі буыны – банктер болғандықтан, масштабы мен
маңызы жөнінен несие қатынастарының басым көпшілігі банктер арқылы өтеді.
Банктер мемлекет пен кәсіпорындардың, акционерлік қоғамдар мен
жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің, мектептер мен ауруханалардың,
институттар мен бала-башқалардың және халықтың уақытша бос ақшаларын
шоғырландырып, оларды іс жүзіндегі капиталға айналдырады. Сонымен қатар,
банк төлем, есеп айырысу, несие беру, сақтандыру және тағы басқа көптеген
сан алуан операциялар жүргізеді.
Ұзақ уақыт бойы банктер мемлекеттік ұйым болып табылды және экономиканың
“мәнсіз бөлігі” ретіндегі қызмет атқарады. Нәтижесінде банк ісін
ұйымдастыру ресей банктерінің дәстүрін және тәжірбиесін жоғалтты. Бүгінгі
таңдағы мақсат нарықты экономиканы құра отырып, біз банк ісін ұйымдастыра
отыруда әлемдік деңгейге шығуымыз қажет.
Осыны ескере отырып курстық жұмысты Қазақстан Республикасының банк
жүйесінде, Қазақстандағы коммерциялық банктердің қызметіне сипаттама,
экономиканы дамытуда банктердің ролі, қазақстандық банктердің халықаралық
қаржылық нарықтарға енуі жөнінде мәліметтер көрсетіліп ААҚ “Казкоммерцбанк”
мәліметтері көрсетіледі.
Бұл курстық жұмыстың өзектілігі- Қазақстан Республикасындағы банк
саласының қызмет көрсету түрлерін дамыту және оларды заңды, жеке тұлғалар
үшін тиімді жүргізу.
Банктер әртүрлі қызмет атқарады және өзара, сонымен қатар басқа
шаруашылық субъектілермен қарым-қатынасқа түседі. Осыған байланысты “Банк
ісі” курсының сұрақтарын қарстыруда жүйелі бағытты пайдалану қажет осындай
бағытқа сәйкес банктердің ақша – несиелік қызметі қоғамдық қайта өндіріспен
байланысты тікелей және қайтармалы байланыстарды ашады, банк жүйесі мен
банктік қызметтің құрылымдық элеметтеріне талдау жасалынады.
Курстық жұмыс әдістемелік нұсқауға сай орындалған және қолданылған
әдебиеттер отандық және батыс елдерінікі, сонымен қатар орындалған жұмыс үш
тараудан, кіріспе, қортындыдан және қосымшалардан тұрады.
1. ЕЛДІҢ ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ БАНКТЕРДІҢ РОЛІ
1.1 Қазақстан Республикасында банктік жүйенің қалыптасуы және дамуы
Елдегі реттелетін экономикалық кеңістіктің дамуымен, оның дамуының
объективті кезеңі – халықаралық деңгейде бәсекелестік қабілеттілігі бар
шаруашылық субъектілерді құру болып табылады, немесе барлық елдің
экономикалық жағдайының нығаюының кепілі - өндірістік, сонымен қатар
қаржылық кәсіпорындардың пайда болуымен сипатталады.
Бұл міндетті шешу үшін елдегі интеграциялық процестерді кеңейтуі мен
және тереңдетумен келесі мақсаттарда іске асырылуы тиіс:
- жиынтық инвестициялық салымдарды жоғарлату үшін өндірістік және
қаржылық капиталды біріктіру;
- қатысушылар арасында тиімді технологиялық байланыстар құру;
- ішкі және сыртқы нарықта өнімдердің бәсекелестік қабілеттелеген
жоғарлату;
- елдегі экспорттық мүмкіндіктерді жоғарлату.
Көрсетулген міндеттерге байланысты экономикалық субъектісі және
интеграциялық процестердің объектісі ретінде банктік жүйені қарастырайық.
Банктік жүйеде интеграциялық процестер елдің дүниежүзілік қоғамға
тиімді жолмен енудің қаржылық жағын бейнелейді.
Бұл процесс дүниежүзілік экономикалық жүйеге Қазақстан интеграциясының
маңызды жағдайы және оның қаржылық байланыстарын нығайтудағы нақты фактор
болып табылады. Банктік жүйенің интеграция негізі ретінде экономиканың
ашықтылығы, сонымен қатар қаржылық келісім – шарттарды жүзеге асыру болып
табылады. Ашық қаржылық жүйе саясаты аса кең емес ішкі нарығы және
кеңейтілген нарықтарға енуді қажет ететін біздің ел үшін объективті
кажетті.
Халықаралық қаржылық жүйеге интеграция жалпы тұрғыда банктерге тұрақты
қаржылық ортаны дамытуда өзінің стратегиясын құруда, сонымен қатар
бизнестегі қолда бар мүмкіндіктерді тиімді қолдануға жағдай жасай алады.
Елдегі банктік жүйеде іске асырылып жатқан интеграциялық процесстері
баға бермес бұрын, ең алдымен банктік жүйенің қалыптасу кезеңдеріне
кішігірім шолу жасап өтейік, себебі дүниежүзілік нарыққа ену нарық көлемін,
құрылымын, оның сандық және сапалық даму жағын салыстырумен сипатталынады.
Банк қызметі Қазақстан Республикасының Конститутциясымен, Қазақстан
Республикасының жасалған халықаралық келісім шарттарымен реттеледі. Сонымен
қатар Қазақстан Республикасының Президентінің жарғылықтары және құқықтық
актілері негізінде орындалуға берілетін Ұлттық Банкінің нормативті құқықтық
актілерімен іске асырылады.
Банктер ұсынушыға акцияларды шығару құқысыз жабық акционерлік қоғам
ретінде құрылады.
Мемлекеттік банктер сонымен қатар мемлекеттік кәсіпорын үлгісінде
құрылуы мүмкін.
Банктің ашық акционерлік қоғам болып қайта құрылуына банктік
операцияларды жүргізуге Ұлттық Банкінің лицензиясын алу сәтінен бастап бір
күнтізбелік жыл аралығында үздіксіз шығынсыз қызмет етуі және осы жыл
ішінде Ұлттық Банкінің белгілеген міндеттері мен құқықтарын сақтау
жағдайында рұқсат етіледі.
Банктің акционерлері, оның құрылтайшылары болып табылатындар банк ашық
акционерлік қоғам болып қайта құрылғаннан кейін қосымша ерекшеліктерге
иеленбейді және басқа акционерлермен салыстырғанда қосымша міндеттер
атқармайды.
Банктің ашылуына рұқсат немесе рұқсат етілмеу банктік құқықтар
негізінде іске асырылады.
Банк ашуға рұқсат Ұлттық банкінің Банкке банктік операцияларды
жүргізуге лицензия берілгенге дейін заң қүшіне иеленеді.
Банк ашуға берілген рұқсат Ұлттық Банкімен қайтарылып алынуы тиіс.
Сонымен қатар, банк берілген Банк ашуға оұқсатты өз еркімен қайтарып беруі
және заңда қарастырылған тәртіп бойынша қайта тіркеуі мүмкін. Банк
Қазақстан Республикасының заңды тұлғалар үшін азаматтың зандылығымен,
банктік заңдылықтардың қалыптастырылған ерекшеліктері есебімен белгіленген
тәртіп бойынша құрылады.
Банкті құру туралы құрылтайшылық келісім шарт қолданыстағы заңдарда
қарастырылған мәліметтерден басқа, келесілер көрсетілуі керек:
Бірінші, әрқайсысының толық атауы және мекен жайын көрсете отырып,
құрылтайшалар туралы мәліметтер, сонымен қатар заңды тұлғалар үшін
мемлекттік тіркеу туралы, ал жеке тұлғалар үшін аты-жөні, азаматтығы, мекен
жайы, жеке басын куәландыратын құжат бойынша мәліметтерді көрсету қажет;
Екінші, акциялардың саны, категориялары және номиналды құны журналы
мәліметтер.
Банк жарғысы қолданыстағы заңдарда қарастырылған мәліметтерден басқа,
міндеттітүрде келесілер көрсетілуі қажет:
- банктің толық және қысқартылған атауы;
- банк қорының түрлері және қолданылу тәртібі туралы мәліметтер;
- банк басқармасының шешім қабылдау тәртібі, сонымен қатар сұрақтар
тізімі.
Банк атауы жарғыда көрсетілген атаумен сәйкес келуі тиіс. Банк атауына
міндетті түрде “банк” сөзі қосылуы тиіс. Бірде - бір банк құжаттарда немесе
жарнамада жарғыда көрсетілген атаудан басқасын қолдануына болмайды. Ұлттық
банктен басқа кез - келген банкіге “ұлттық”, “орталық” атауларын толық және
қысқартылған түрде қолдануға тиым салынады. Мемлекеттіктерден басқа кез -
келген банктерге “мемлекттік” сөзін толық немесе қысқартылған түрде
қолдануға тиым салынады.
Банкінің жарғылық капиталы (мемлекеттік банктен басқа) құрылтайшылар
салымы немесе акцияларды сату жолымен қалыптастырылады. Банк акционерлері
және құрылтайшылары акцияларды сатып алу кезінде ақшамен есеп айырысуы
тиіс.
Банктік жарғылық капиталына құрылтайшылардың меншікті капитал шегінде
ақша енгізілуіне рұқсат етімді, бұл сома есебінен акцияларға
орналастырылған активтер және басқа заңды тұлғалардың жарғылық капиталға
үлесі есепке алынбайды. Банк акцияларының алғашқы сатылуы олардың номиналды
құнынан төмен емес және барлық құрылтайшылар үшін бірдей бағамен сатылуы
тиіс. Құрылтайшы құжаттарында жарияланған қайта құрылған банктің жарғылық
капиталы оның акционерлерімен тіркеу уақытына елу процент мөлшерінде, ал
бір күнтізбелік жыл өткен соң толығымен төленіп бітуі тиіс. Банк өз
акционерлерінен банкіні бақылау құқығын иеленуші акцияларды сатып алуға
құқығы жоқ.
Банктің меншікті капиталы- міндеттемелер сомасы алынып банк
активтерінің құны, мұнда активтер құны банк активтерінің алғашқы құнынан
берілген ссудалар бойынша қажетті резервтер сомасын алып тастау жолымен
есептелінеді.
Банктің құрылтайшылары және акционерлері ретінде заңды және жеке
тұлғалар - Қазақстан Республикасының Резиденттері және резидент еместері
бола алады. Мемлекет құрылтайшылар және акционер болуы тек қана Үкімет
тұлға ретінде ғана іске асырылады. Жарғылық капиталдың елу процент мөлшері
мемлекетке жататын мемлекеттік кәсіпорындар банк құрылтайшысы немесе
акционер бола алмайды. Банктің құрылуы және қызмет етуі кезінде бір де бір
тұлға, сонымен қатар оның құрылтайшылары дауыс құқығы бар акциялардың
жиырма бес процентіне тікелей немесе жанам иелене алмайды.
Банк кредиторларының қызығушылықтарын қорғау және республикалық банк
жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында, Ұлттық Банк Қазақстан
Республикасының Үкіметінің келісімі бойынша банктегі жағымсыз (яғни олардың
активтерінің құнынан банк міндеттемелерінің сомасының асып кетуі) капитал
мөлшері жағдайында банктің акцияларын банктің қаржылық жағдайын жақсартуға
кепілдік беретін жаңа инветорға банктің келісіне қарсы сатуына рұқсат
етіледі.
Банктерді тарату процесін әзірлеуді және бұл үрдісті бақылауды
қамтамасыз ету мақсатымен Ұлттық банк құрлымында жаңа бөлімше құрылды –
банктегі тарату үрдісін бақылау бойынша Басқарма. Құрылған Басқарманың
негізгі міндеті болып барлық меншік түріндегі банктерді тарату мәселелері
бойынша әдістемелік және ұйымдастырулы басқару, және де банктерді тарату
мәселелері бойынша Ұлттық банктің тарату комиссиясының және облыстық
басқару қызметін координациялаумен бақылау табылады. Мысалы соңғы 5
жылдарда банктік операцияларды жүргізу лицензиясы 18 банктегі қайтарып
алынды, соның ішінде:
1. жеті банкте – бірігу жолымен қайта ұйымдалуына байланысты;
2. бір банкте – несиелік серіктестік болып қайта ұйымдалуына байланысты;
3. жеті банкте – пруденциалдық нормативтерді нормативті құқықтық
актілерді жүйелі түрде бұзғаны және Ұлттық банктің жазбаша бұйрықтарын
орындамағыны үшін;үш жағдайда да банктер–ерікті түрде таратылуына
байланысты.
01.01.2004 жылы Қазақстанда 35 банк жұмыс істейді. Сонымен бірге 12
банк халықаралық стандарттарға көшу бағдарламасын орындаған деп танылады, 4
банк бірінші топқа, 14 банк – екінші топқа жатқызылады.1
2005 жылы жиынтық меншік капитал 3.3%-ға 174.5 млрд. теңгеге дейін,
банктердің жиынтық активтері –5.2%-дан 1.26трлн. теңгеге дейін, жиынтық
міндетемелер-5.6%-ға дейін өсті және 1.1трлн. теңге болды.
1.2 Банктік саланы дамытудағы шетелдік тәжірибе
СССР тарағаннан кейін бұрынғы бірлестіктің елдерінің келесімі бойынша
Ресей елдердің шетелдегі активтері үлесінен бас тартуы негізінде барлық
қарыздарды өз мойнына алатыны жарияланды. Осы себепке байланыста біздің
елдің банктерінің Ресей банктеріне қарағанда дүниежізілік қаржылық нарықта
жаналық болды. Халықаралық нарықтарда өзін жақсы жағынан көрсету қажет
болды. Банктік сектордың әрі қарай өсуі және нығайтылуы мақсатында
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісімен көптеген шаралар жүргізілді
оның ішінде елдегі екінші деңгейлі банктердің халықаралық қызмет
стандарттарына көшу бағдарламасы болып табылады. Ұлттық банк және Үкімет
қызметтерінің нәтижесінде жеткілікті дамыған бәсекелес ортада банк
қызметтерінің нарығы қалыптастырылады. Елдегі банктік саладағы салалық
өзгерістердің іске асырылуы олардың бизнесінің көлемін ұлғайтты. Банктер
халықаралық қаржылық нарықтарға ене бастады. Отандық банктік саладағы
интеграциялық процестер Қазақстандағы халықаралық рейтинг тағайындау
кезеңінен басталады.
Банктік сектордағы интеграциялық процестерді екі көзқарас негізінде
қарастыруға болады: халықаралық қаржылық нарықтарда қазақстандық банктік
сектордағы қөзқарас және қазақстандық банктік жүйеге шетелдік
инвестициялардың ену көзқарас негізінде. Сонымен қатар, бұл екі процесс
қатар жүреді, соған қарамастан екі даму бағыты ерекшеленеді. Аталған
процестерді толығырақ қарастырайық. Сонымен, елде шетелдік қатысуымен 16
банк қызмет етеді, оның ішінде 12 еншілес серіктес банктер болып табылады.
Сонымен қатар, ірі халықаралық институттарөкілеттіліктері қызмет етеді. Заң
бойынша шетелдік банктердің қатысуына шек қойылады, бұл заңға сәйкес барлық
банктердің жиынтық көлемі шетелдік капиталдың тіркелген көлемі 50 процент
үлесінен аспауы тиіс.
2004 жылдың басына банктердің жиынтық активтеріндегі шетелдік
банктермен қатынасы 31 пайыз құрады, 6 жыл ішінде 10 есе артты. Банктердің
қатысу үлесі жоғарлады. 2004 жылдың қорытындылары бойынша ол 23 пайыз
құрады. Бұл банктердің активтері негізінен халықаралық банктік несие
нарығына тартылады. Отандық банктер үшін шетелдік банктер бәсеке болып
табылады. Көптеген қөрсеткіштер бойынша, мысалы ABN AMRO Bank
Республикадағы ірі банктер төртігінің құрамына енеді.
Шетелдегі отандық банк секторы өте аз мөлшерді құрайды. Қазіргі кезде
Казкоммерцбанк, ХЖБРК, Темірбанк әлемдегі алты елде өкілеттіктері бар.
Отандық банктердің халықаралық нарықтарға бірінші рет шығуы 1997 жылы
іске асырылды. Орталық Азиядағы алғашқы банктердің бірі Казкоммерцбанкке
депозиттік көшірмелерді халықаралық инвестициялық қорлар да орналастырды.
Одан кейін 1998 жылы бірінші рет ірі банктерде корпоративті евро бондарды
эмиссиялау бойынша процедураның өзі көптеген шараларды өткізуді қажет етті.
Халықаралық нарықта, негізінен, тек қана үш ірі отандық банктер қатысуы.
Алғашқы рет Казкоммерцбанктің эмитенті түрінде біздің банктердің
евроноталары 1998 жылы үш жыл айналым мерзіміне жіберілді және Орталық
Азияның қаржылық институтымен шығарылған алғашқы корпоративті
Еврооблигациялары болып табылды. Қазіргі кезде облигациялар бойынша толық
төлем жасалынды.
Туран Алем банкі 100 миллион АІШ доллары сомасына 3 жыл айналым мерзіміне
меншікті халықаралық облигацияларын орналастыру аяєталынды. Аталған
орналастыру 1998 жылы мемлекеттік емес, ТМД Корпоративті эмитенттері
арасындағы ресейлік дағдарыстан кейінгі бірінші эмиссия болып табылады.
Нақты айтқанда соңғы екі - үш жылда сыртқы нарыққа шығу туралы отандық
банктердің өтініштері ішкі және сыртқы нарықтарда беделдеріннің жоғарлауына
әсер етеді. Отандық банктер үшін сыртқы ортаға шығарудың наєты қызығушылығы
неде деген сұрақ туады. Бұл сұраққа жауап беру үшін банктердің шеттел
тартылған және орналастырылған құралдардың құнына бағалау жүргізу қажет.
Сонымен, республикалық қаржылық нарықтағы ресурстардың орташа құнын талдау
игерудің орташа ставкасы кезінде валюта 10-12%, орташа орналастыру кезінде
20-22%, біздің банктер үшін нақты маржа 10-12% құрайды. Бұл аталған
мәліметтер қысқа мерзімді ресурстар үшін. Ішкі нарықта ұзақ мерзімді
ресурстарды игеру мәселесі күрделірек. Синдицирленген қарыздар құны, мысалы
Lіbor + 3%, ал шығарылған облигациялар бойынша 11,5% негізде көрсетіледі.
Жоғарыда көрсетілгендей халықаралық нарыққа шығу отандық банктер жағынан
көп шығындарды қажет етеді. Банктік қызмет
керлердің экспорттік бағалау бойынша, егер банктердің комиссиондық
шығындары, ресурстарды пайдаланғаны үшін төленетін проценттік ставкалар,
онда республика ішіндігі ресурстар құны сыртқы орналастырулардың құны арзан
болып табылады. Банктер “ұзын” ақшалардың көп көлемін игеруг көп
қызығушылық білдіреді, отандық банктер өздерінің маржаларын 10% мөлшерінде
сақтау үшін көп күш салады. Инфляцияның төмен деңгейі кезінде бұл
көрсеткіштер өте жоғары болып табылады.
Дамыған елдерде банктердегі маржаның орташа көрсеткіші 3-6% құрайды.
Жүргізілген талдау отандық банктер өздерінің тәуелелділіктерін жоғары
бағалайтынын көруге болады. Бұндай жағдай нарықтағы ақша көлемінің өсуіне
әкеледі. Нақты алғанда банктер экономика үшін несиені беру мүмкіндігі
жоғары. Осының нәтижесі ретінде, қазіргі кезде біздің Банктердің шетелдің
қаржы нарықтарына шыгуымен байланыты қарқынды байқауға болады.
Банктер осы нарықтардағы өздерінің өмір сүру үздіксіздігіне байланысты
мәселелерді өңдеу бастайды. Бұны Казкоммерцбанктің Ресей, Беларусия
Республикасында және Өзбекістан Республикасында еншілес банктерді ашу
ойлары негізінде байқауға болады. Бұл нарыққа байланысты пайда болған
қызығушылықтарды “Наурыз банк”, “Темір банк” және “Тұран Әлем” банктері
нен байқауға болады. Бұл банкінің бақылаулық пакеті Қазақстандық капиталға
жатады. Банктер халықаралық елдердің экономикасына салуға дайын. Бұндағы
біздің банктердің негізгі қызығушылығы – жоғарғы процентттік маржа болып
табылады. Мысалы, Ресей қысқа мерзімді несиелер бойынша орташа проценттік
ставка депозитерре бойынша 4,8% ставкасы кезінде 17,1%, Беларуста 70,1%
және Украинада 31,4 – 21,7% мөлшеріне болып табылады. Бұл мәліметтер
01.09.2001 жылғы мәліметтер бойынша алынған. Сондықтан отандық банктердің
басқа елдердің экономикасындағы тәсілдері туралы айту керек.
Республикадағы банктік сападағы жүргізіліп жатқан интеграциялық
процестерді толығымен талдау келесілерді айтуға мүмкіндік береді:
- елдегі банктік нарық көлемі дамыған елдермен салыстырғанда көп емес,
бірақ ол сапалы құрылымды және өсу динамикасына;
- басқа елдердің қаржылық нарықтарындағы отандық банктердің белгіленген
жағдайы халықаралық іскерлік қоғамымен қабылдануы;
- отандық банктердің дүниежүзілік қаржылық нарықтарға енуі
жалғастырылуда, интеграция жағдайы жақсаруда;
- ұзақ мерзімді, орта мерзімді ресурстарды көп бөлігін игеру есебінен
банктердің баланстарының құрылымының сапасы жақсаруда;
- банктердің менеджментінде өзгерістер бар, немесе банктердің дамуына
инвестор белгілі талаптар қоюда;
- банктік бизнестің ішкі процестерінің қалыптасуында белгілі өзара
байланыстар тәжірбиеесін қалыптастырады. Мысалы, банктер қарыз
алушылардың төлемқабілеттілігін банктің несиеқабілеттілігін рейтингтік
агенттермен бағалауы негізінде осы тұрғыдан аз айырмашылықтарды
байқауға болады.
Осы аталған барлық факторлар дүниежүзілік банктер тарапынан күшеюін
көрсетеді. Жүргізіліп жатқан интеграциялық процестер біздің банктік жүйенің
елдегі экономика шегінде дұрыс дамуда екенін көрсете алады.
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ ДАМУЫ
2.1 Банк қызметін және қаржылық жағдайын талдау
Отандық банктердің халықаралық нарықта шығуы алғашқы рет 1997 жылы
іске асырылды. Орталық Азияның алғашқы банктерінің бірі Казкоммерцбанкіге
халықаралық қорлар арасында депозитік, көшірмелерді орналастыру жүргізілді.
Казкоммерцбанк 1990 жылы Медеу Банк атымен қазақ советтін Социалистік
Республика заңдылығы бойынша қалыптастырылды. Бір жылдан соң Қазақстан
тәуелсіздік жөнінде декларация қабылдағаннан кейін, Медеу Банк
Казкоммерцбанкке атауымен қайта тіркеліп, 1991 жылдың 21 қарашада 48
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің лицензиясын алды. 1994 жылдың
сәуір айында нарықта 200 банк қызмет етуші кезінде Казкоммерцбанк Астана
Холдинг коммерциялық банкімен бірігіп қызмет атқарды.
Казкоммерцбанктің еншілес компанияларының санына АҚ “Казкоммерц
Секьюритиз” (Қазақстандық қор нарығындағы операциялар), “Казкоммерц Капитал-
2 Б.В. және Казкоммерц Интернешнл Б.В. (Халықаралық ақша нарығында
капиталды игеру), АҚ бірлік есеп жүйесі (тұрғындардың коммуналдық
есептеулерін жүргізуші) және АҚ “Казкоммерцполис” (сақтандыру)
компаниялары кірді.
Он жыл бойы қызмет еткен Қазкоммерцбанк қазіргі кезде активтер сомасы
және меншікті капитал бойынша Қазақстандағы ірі банктердің бірі және
Қазақстанның алғашқы қаржылық институты болып табылады. Шетелдік
инвесторлар арасында акционерлік капиталының 33% үлестіру арқылы
“Казкоммерцбанктің” Лондонда, Берлинде, Бішкекте, Москвада шетелдік
өкіліттіліктері бар.
Акционерлері ретінде Батыс Европа және Шығыс Американың халықаралық
инвесторы табылады.
“Казкоммерцбанк” өнеркәсіп, энергетика, ауылшаруашылығы, көлік сапасы,
металлургия, қабалы пайдалылықтарды өңдеуде, инфрақұрылым немесе тамақ
өндірісі бойынша Қазақстандағы банк қызметін көрсетуші ірі және орташа
кәсіпорын болып табылады, соны мен қатар ішкі және сыртқы сауданы
қаржыландырудағы үлесі маңызды болып табылады. Банктің беделділігін
Лондондағы “Euromoney” аты арнайы қаржылық-экономикалық журнал
“Казкоммерцбанкті” Орта Азиядағы ең мықты банк деп көрсетіп дәлелдеді. 1997
жылы “Казкоммерцбанкті” “Euromoney” журналы Орта Азияның ең мықты банкі деп
атады ал 1998 жылы күшті аймақтық банк аталынды. 2004 жылы
“Казкоммерцбанкті” Алматыда аталған басылымнан -2004 жыл бойынша
Қазақстандағы ең күшті аймақтық банк атағына иеленді.
2005 жылы “Euromoney” баспасына “Globol Fіnance” жёне “The Banker”
қаржылық баспалары қосынды бұл баспаларда “Казкоммерцбанкті” мықты банк деп
жариялады. “Казкоммерцбанк” Орта Азиялық аймақта өзінің беделін банктік
жүйені және банктік қызмет кешенін кеңейтуді дамыту арқылы сақтап отыр.
Бұны олардың жұмысының нәтижесі арқылы дәлелдеуге болады, мысалы өткен
жылдың қорытындылары бойынша банктің меншікті капиталының мөлшері 123,1
млн. АҚШ долларына жетті. Банктің таза пайдасы 25,4 млн. АҚШ долларын
немесе 2005 жылдың мәліметтерімен салыстырғанда 36,5% жоғарлады.
“Казкоммерцбанк” қызметінің нәтижелері барлық бағыттары бойынша өсімді
көрсетеді. Банк активтері 2004 жылда 51 процент, қарыздық портфель – 97%,
депозиттері – 94%, ал тұрғындардың салымдары 3,5 есеге жоғарлады. Сонымен,
берілген мәліметтер бойынша банк табысы Қазақстандық банктер үшін рекорд,
яғни 36 миллион АҚШ доллары мөлшеріне жетті, ал 2005 жылы 28 миллион АҚШ
доллары мөлшерінде болған. Осыған байланысты табыстарға операциялық
шығындар қатынасы кезінде 49% құрады, бұл дамыған елдердегі банктер үшін де
жақсы көрсеткіш болып табылады. Казкоммерцбанк қазіргі уақытта активтер
мөлшері, меншікті капитал және депозит мөлшері бойынша ірі банк болып
табылады.
2004 жылы Казкоммерцбанк халықаралық капиталдар нарығында кезекті табысқа
жетті 100 миллион АҚШ доллары сомасына еврооблигациялар шығарылымы толық
табылды, ал желтоқсан айында банк Қазақстанның банк жүйесі тарихында ең
ірісиндицирленген қарызды игерді. Сомасы 100 миллион АҚШ доллары мөлшеріне
жекткізілді. Қазақстанның он жылдық тәуелсіздік және Казкоммерцбанктің 10
жылдық мерей тойында алынған несие, банк тарихындағы халықаралық
синдицирлеген қарыз есеп бойынша оныншы болып табылады.
2004 жылы халықаралық Euromoney Pubeіcatіon баспасы жёне The Banker жёне
Global Fіnanc журналдары Казкоммерцбанкті тағы да Қазақстанның күшті банкі
деп таныды. Бұл тағы да аймақтағы жақсы және менімді Қарыз беруші ретінде
банк беделін дәлелдейді.
2004 жыл Казкоммерцбанк үшін Қазақстанның Ұлттық банкінің аукционда 33
процент акцияларын алуға дайындалуы және қатысуы маңызды жағдай болып
табылды. Бағалы өте жоғары тағайындалып соған байланысты сатып алудан бас
тарту шешімі қабыланды.
Активтердің өсімін ескере отырып Казкоммецбанктің капитализациялау
денгейінің жоғарлату қажет етіледі. Осы мақсаттар үшін 2004 жылы банктің
капиталына ерекшеленген акциялардың 45 процент мөлшерінде жаңа эмиссиялауды
орналастыру нәтижесінде 21 миллион АҚШ доллары мөлшерінде ақша қаражаты
игерілді. Негізгі сатып алушылар жергілікті зейнетақы қорлары ьолып
табылады. Бұлардың барлығы 2004 жылдағы жетістіктер болып табылады. банк
өзінің 10 жылдық мерей тойына өзінің қызметінің жоғарғы тиімділігіне жету
мақсатында бағытталған жоғарғы деңгейдегі мамандандырыған тобы, бірлік
механизм ретінде қалыптастырылғанын атап айтуға болады.
Дүниежүзілік қаржылық нарықтарда және елдегі тұрақты макроэкономикалық
жағдай 2004 жылы Казкоммерцбанк қызметіне жағымды әсер етті. Қаржылық
жылдың нәтижелері бойынша банк Қазақстандағы беделін сақтап қарлды. Банк
бұрынғыша капитал мөлшері бойынша (банктік жѕйенің капиталынан 16%) және
тұтынушылардың ссудалар көлемі (банктермен берілген барлық ссудалардың 24%)
бойынша республикадағы ірі банктердің бірі болып табылады.
Активтер
2005 жылы банк активтері манызды түрде жоғарлады. 2005 жылымен
салыстырғанда орташа активтері 30% яғни 88,111 млн. теңгеге сауда бағалы
қағаздар портфелі 5 есе, банктер қаражаттар және несиелер - 3,5 есе, ал
тұтынушыларға Ұлттық банкіге қаражаттар - 91,5%, негізгі құралдар және
материалды емес активтерге салымдар - 22,5% жоғарлады. Төмендеу келесі
баптар бойынша байқалады; инвестициялар – 39%, басқа активтер – 27%.
2005 жыл уақытында активтер көлемі 124,016 миллион теңгеге жоғарлады,
негізінен банктің ссудалық портфелі 38,8%, сауда құнды қағаздарына салымдар
- 2 есе, басқа банктерге берілген ссудалар - 2,2 есе, Ұлттық банкіге
орналастырулар - 4,2 есе өсті. Елдегі валюталық нарықтағы
жағдайдыңтұрақтылық жағдайында (2005 жыл АІШ долларына теңгенің єатынасы
бойынша девальвация 4,6% єЅрады), долларың бейнедегі активтер жылдың
басында 587 миллион АҚШ долларынан жыл аяғында миллион АҚШ долларына жетті,
яғни 46,1 процентті құрайды.
2004 жылдың соңында активтер құрылымы 2005 жылмен салыстырғанда сауда
портфеліне құнды қағаздар үлесі 16%-тен 22%-ке, банктерге қаражаттар және
несиелер – 9%-тен 13%-ке жоғарлады. 2005 жыл уақытында ссудалық портфельге
өсім қарқыны 2004 жылмен салыстырғанда 36%.-тен 39% жоғарлады, бұл кезде
құнды қағаздардың сауда портфелі өсінің қарқыны есебінен және 2005 жылы
2004 жылымен салыстырғанда активтердегі ссудалар өсімінің қарқыны 60
процентен 54 процентке төмендеді.
Өтімді активтердің көлемінің өсуімен байланысты 2005 жылы Ұлттық
банкінің талаптарына сәйкес қаржылық есеп беру бойынша есептелінген
өтімділік коэффициенті жыл соңына 0,94%-ті құрады (Ұлттық банкінің
нормативтері бойынша 0,20).
Кесте 1. Активтер құрылымы
31.12.2005ж. жағдайлар бойынша 31.12.2004ж. мәліметтер бойынша
22%, 16% – бағалы қағаздар
54%, 60% – тұтынушыларға
ссудалар
13%, 9% – банктерге қаражаттар
мен ссудалар
2%, 3% – инвестициялар
2%, 2% – негізгі құралдар, нетто
3%, 7% – басқа активтер
4%, 3% – ҚҰБ қаражаттар
мен касса
Касса және ұлттық банктегі қаражаттар
Қазақстан Республикасындағы ұлттық банкіндегі қаражаттары және касса жыл
соңындағы мәліметер бойынша 2005 жылмен салыстырғанда 102,8% көбейді,
ұлттық банкідегі корреспонденциялық шоттағы қаражаттар 317,5% көбейді.
Сондықтан банктің орташа айлық резервтік талаптары бұрынғыша жоғары болып
қалды және жыл соңында резервтендіру жарнамасы 8% кезінде 13,4%-ті құрады.
2004 жылы қолма - қол валюта нарығындағы операциялар белсендірілді.
Сондықтан 2005 жылы енгізілген еркін жылжымалы айырбас курсы тәртібі
кезінде қолма - қол шетел валютасын сатудан салық алынып тасталынды. 2004
жылы Республикадағы айырбас бөліктері арқылы сатулардың сомалық айналымы
нарықтағы жағдаймен салыстырғанда 1,5 есе өсіп, Банк сату нетто көлемін (3
есе) жоғарлатты. 2004 жылдың соңына қолма - қол валюта нарығындағы банк
үлесі 11 процент құрады.
Казкоммерцбанк ішкі валюталық нарықта негізгілердің бірі болып табылады.
2005 жыл мерзімінде Банк АҚШ долларымен операциялар бойынша алғашқы және
биржадан тыс банкаралық нарықта банк 32,4% үлесіне иеленді, бұл көрсеткіш
Қазақстанның Банктерінің арасында бірінші орынды иеленгенін көрсете алады.
Долларларды сату бойынша жылдық айналым 12%-ке жоғарлады, бұл былтырғы
жылмен салыстырғанда 1,595 млн. долларды құрады. Ресей рубілі бойынша
айналым 2,4 есе өстті және осы валютадағы банктердің тұтынушыларының
белсендірілуіне байланысты 5,243 миллион теңгені құрады. Евромен
операциялармен көлемі 1,5 есе көбейді және жалпы айналымы 685 миллион
евроны құрады.
Кесте 2.
Қолма - қол валютаны сату және сатып алу бойынша операциялар.
Көрсеткіштер 2005 2004 өзгеріс %
Валютаны сатып алудың жылдық көлемі,
млн, теңге 27,515 4062 677,4
Валютаны сатудың жылдық көлемі, млн,
теңге 89,945 28,267 318,2
Жалпы табыс, млн, теңге 416 278 149,7
Таза табыс сату көлемі % 0,46 0,98
(Одна әрі кестелерде 2005 жылға ААҚ “Казкоммерцбанктің” жылдық есеп беру
көздері пайдаланылады).
Бағалы қағаздар және акцияларға салымдары:
2005 жылдың мәліметтері бойынша құнды қағаздар портфелі және акцияларға
инвестицциялар, құнды қағаздар көлемінің өсімі есебінен 1,9 есе, акцияларға
салымдар көлемінің есебіне 2,2 млрд.теңге 2,7 млрд.теңгеге жоғарлады.
Ассоциацияланған компаниялардың акцияларына инвестициялар осы
компаниялардағы қатысу үлесінің қайта бағалануы есебінен (АБН АМРО
Қазақстан Банкі және ABN Assets Manadement) және “Казкоммерц-полис”
компаниясын алу есебінен 30 процентке өсті. Қысқа мерзімді инвестициялар
көлемі 2005 жылға қарағанда аз мөлшерде өзгеруі және 2005 жылдың соңына
673 миллион теңгені құрады. 2005 жылдың қараша айында Банк қарыздық қарызды
төлеу есебінен “Эйр Қазақстан” компаниясы акцияларын 50 процент үлесіне
меншік құқығын алды, бұл қысқа мерзімді инвестициялар ретінде топтастырылып
және компанияның қиын қаржылық жағдайын ескере отырып, баланста нөлдік құн
бойынша бағаланды.
Кесте 3. Бағалы қағаздар нарығының құрылымы.
Бағалы қағаздар және инвестициялар 2005ж 2004ж
Бағалы қағаздар: акциялар салымдар, 26,889 13,395
cоның ішінде
ұзақ мерзімді инвестициялар 2,726 2,238
ассоциацияланған компаниялар 2,053 1,577
басқа қысқа мерзімді инвестициялар 2,047 1,572
қысқа мерзімді инвестициялар 673 661
Барлық бағалы қағаздар мен инвестициялар 29,615 15,663
2005 жылдың соңына бағалы қағаздар портфелі 2004 жылдың соңымен
салыстырғанда сауда портфелінің диферсификациясымен және валюталық (91%-ке)
қаражаттарды орналастыру көлемінің жоғарлауы сонымен қатар меңгелік құнды
қағаздар жоғарлауымен сипатталады. Бағалы қағаздар портфелінің құрылысында
2004 жылдың соңына портфелдің 54.8 проценті валюталық бағалы қағаздар, яғни
Казкоммерцбанктік еврооблигациялары (бағалы қағаздар портфелінің 36,9%)
Ресей Федерациясының қаржы Министрлігінің евроноталары (9,9%) корпоративті
облигациялар (3,0%) Қазақстан Респбуликасының евроноталары (15%), қазыналық
вексельдер болып табылады.
Жыл бойы Банк 1998 жылы шығарылған меншікті еврооблигацияларды сатып алу
бойынша ішкі және сыртқы нарықта белсенді келісім шарттар жасауда. 2005
жылдың соңына сатып алынған облигациялардың жалпы көлемі 68,6 миллион
долларды құрады, оның ішінде 2004 жылы сатып алынған облигациялар - 23,3
миллион доллар көлемінде болды.
Жылдың екінші жартысында Банк ішкі Қор нарығында Қазақстандық
компаниялармен эмитенттелген облигациялармен келісім - шарттар жасай
бастады. Тәуекелділікті төмендету мақсатымен Банк мұнай газ саласындағы -
Казахойл, Казтрансойл ұлттық компанияларымен эмитенттелген облигацияларға
қаражаттар салуды іске асырды.
Жал соңында теңгеде көрсетілген бағалы қағаздар портфелінің көлемі 45,2%
құрады, оның ішінде ҚР Ұлттық Банкінің қысқа мерзімді активтері портфелдің
27% үлесін “Кері РЕПО” жағдайында сатып алынған МЕАКАМ ұзақ мерзімді
міндеттемелері 11,5% құрайды.
Жалпы мемлекеттік бағалы қағаздарға орналастыру көлемі сауда посртфелінің
48,2% құрайды және 2005 жылдың соңында 7,469 миллион теңгеден 12, 971
миллион теңгеге, яғни 73,4% жоғарлады, бірақ барлық банктік сапаның
мемлекеттік бағалы қағаздарға орналастырудың жалпы көлемінде банктің үлесі
2005 жылдың басында 20,5%-тен басқа банктердің салымдарының көлемі өсуі
нәтижесінде 10% - дейін төмендеді.
2005 жылы теңгелік мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша табыстылықтын
төмендеуімен байланысты бағалы қағаздар портфелінің орталық көлемінің
ұлғаюы байқалады.
Банктерге берілген қарыздар мен қаражттары:
2005 жылдың соңына басқа банктерге орналастырылған ссудалар мен
қаражаттар 15, 712 миллион теңгені, немесе жыл басымен салыстырғанда 117,3%
- ке жоғарлап банктің барлық активтерінің 13% құрады. Қаражаттардың бәрі
0,9% теңгеде орналастырылған. Басқа банктерге қаражаттарды орналастыру
бойынша банк саясаты өте тиімді: банк негізінен уақытша бос ақша
қаражаттарын банктерге бекітілген лимиттері бойынша қықа мерзімге
(негізінен 1 айға) немесе мемлекеттік құнды қағаздармен қамтамасыз ету
шартымен сипатталады.
Кесте4. Бағалы қағаздар портфелінің құрылымы. 2005 жылдың 31 желтоқсанына
Қаражаттардың негізгі бөлігі (74,8%), бірінші топтағы батыс банктерінде
орналасқан.
Несиелік портфель
2005 жылға орташа несиелік портфель көлемі 50,114 миллион теңгені құрады
және 2004 жылмен салыстырғанда 7,5% жоғарлады. 2005 жылдың 31 желтоқсанына
Банктің несиелік портфелі 2004 жылдың 31 желтоқсанымен салыстырғанда 38,8%
төмендеді. Сауда және жобалық қаржыландырумен қоса банк тұтынушыларға
кепілдік және аккредитивтер сияқты банк өнімдерін ұсынады. 2005 жыл ішінде
құжаттық несиелендіру көлемі 35,8% , яғни 9609 миллион теңгеге жоғарлады.
Банк ірі және орташа қазақстандық кәсіпорындарға, сонымен қатар
Қазақстанда қызмет етуші көп ұлтты бірнеше бағыттарда қызмет етеді - қысқа
мерзімді несиелендіру, сауданы қаржыландыру, жобалық қаржыландыру, ішкі
және орта бизнесті қаржыландыру. Осылармен қатар банк жеке тұлғаларға
қызмет көрсетеді яғни тұтынушылық несиелендіру және несиелік карталар
бойынша несиелендіру сонымен қатар, ішкі бизнесті қолдау бағдарламасы
шегінде қызмет көрсетеді.
2005 жылы Банк кіші бизнесті дамыту бағдарламасы бойынша несиелендіруді
белсендірді. Сонымен, 2005 жыл Банк 4852 мың, АҚШ доллары көлемінде несие
болды. 2005 жылдың соңында кіші бизнесті дамыту бағдарламасы бойынша
берілген Банк несиелерің жалпы портфелі 7,793 мың АҚШ долларын құрады. Осы
кезде стандартты несие көлемі 7,778 мың АҚШ долларын құрайды немесе барлық
көлемінің 9939% болып табылады. Казкоммерцбанк осы бағдарлама шегінде 2005
жылдың соңында кіші бизнесті дамыту бағдарламасы бойынша қазақстандық
банктедің берілген жалпы несие көлемінің 28,7% құрал. Қазақстандағы ірі
несиелендіруші банк болып табылады.
2005 жылы Казкоммерцбанк жоспарлағандай экономиканың нақты сектор, мысалы
ауыл шаруашылығы, материалдар өндірісі және тамақ өнеркәсібі салалары
сияқты нақты секторды несиелендіруді ұлғайтты. Қаржылық сектордағы
несиелендіру көлемінің қысқаруы Central Asіan іndustrіal, сонымен
қатар химия өнеркәсібінде және машина құрылысына берілген ссудаларды
қайтару есебінен азайтылды. Банктің ссудалық портфелінде ауыл шаруашылығына
(15,5%) және саудаға (15,4%) берілген несиелердің үлесі көбірек, ауыл
шаруашылық саласының ссудаларының үлесі 10,9% - тең 15,5% - не жоғарлады.
Банк экономикалық несиелік тәуелділік деңгейі жоғары салаларға несие
бермеуге тырысады. Банк сонымен қатар жеке меншікке қолдау жасайды.
Кесте 5. Экономикалық салалары бойынша қарыздық портфель құрылымы.
Қарыз түрлері 2005 жыл 2004 жыл
млн.тг үлес млн.тг үлес
салмағы % салмағы %
Ауыл шаруашылығы 11,430 15,5 5,871 12,9
Кен өндірісі және металлургия 6,567 9,9 2,202 4,1
Сауда 11,317 15,4 8,661 16,1
Қаржылық сала 6,546 11.6 11,837 22,0
Қонақ үй бизнесі 2,457 3,3 915 1,7
Энергетика 1,943 2,6 1,739 3,2
Химия өнеркәсібі 24 1,0 446 0,8
Машина құрылысы 756 1,0 1,366 2,0
Тамақ өнеркәсібі 10,186 12,8 7,503 14,0
Медицина 493 0,7 478 0,9
Көлік саласы 6,403 10.2 5,364 10.6
Мұнай саласы 5,278 7,2 2,224 4,1
Басқалары 5,022 8.8 4,075 7,6
Валюта бойынша қарыздық портфель құрылымы.
Валюталық тәуекелділікті шектеу бойынша банктің саясатына сәйкес негізгі
үлесті (178,0%) валютадағы несиелерді құрайды. 2005 жылғы макроэкономикалық
тұрақтылық жағдайында банк теңгедегі несиелердіру көлемін (3,5 есе)
ұлғайтты. Банктің жалпы портфеліндегі үлесін 22% жеткізді. Валюталық
қарыздар көлемінде банк евродағы несиелендіруді былтырғы жылғыдай, басқа
валюталардағы қарыз операциялар көлемін төмендету арқылы сақтап қалды.
Несиелер саласы:
Банктің несиелік тәуелсіздігі қарыздар, аккредитивтер портфелінде және
тұтынушыларға кепілдікпен сиппаталады. Банк сонымен єатар банкте
єаражаттарды орналастырудың несиелік тәуелділігін өз мойына алады. бірақ
бұл єаражаттардың көп бөлігі біріншілік банктерге және қысқа мерзім
негізінде салынғандықтан, резерв қаржының деңгейі 0,6% құрайды.
Тұтынушыларға несиелер негізгі құралдар, мемлекеттік бағалы қағаздар,
акциялар және депозиттер негізінде беріледі. Кепілдік құнын бағалау кезінде
эксперттер шығарылуы мүмкін. қамтамасыз етілмеген ссудалар 2004 жылы 10,1%
- тен 2005 жылы 5% дейін төмендеді.
Кесте 6. Несиелер қамтамасыздығы үлесі.
Көрсеткіштер 2005 жыл 2004 жыл
млн.тг үлес млн. тг үлес
салмағы, % салмағы, %
Қамтамасыз етілген 69,933 95,0 48,301 89,9
Қамтамасыз етілмеген 3,713 5,0 5,431 10,1
Барлығы 73,646 100,0 53,732 100,0
Кесте 7. Қарыздық портфельді топтастыру 2005 және 2004 жылдың
31 желтоқсанына құрылған резервтер құрамы.
2005 жыл 2004 жыл
Тәуелділік Резевтер Резевтен-діЕсепте- Резевтер Резевтен-дЕсепте-
категориясы есептелін-рудің лінген есептеліннген ірудің лінген
ген сома, тиімді резерв- сома, млн. тг тиімді резерв.
млн. тг ставкасы% тер ставкасы %млн.тг
млн.тг
Сенімді 35,994 2,0 720 18,088 2,0 361
Мүмкіндігі 17,794 5,0 890 10,607 5,0 1,030
сенімді
Сенімсіз 11,644 16,4 1,913 5,867 8,5 500
Күдікті 7,411 34,8 2,577 2,670 21,5 575
Шығынды 800 58,2 466 6,500 45,0 2,926
73,646 8,9 6,566 53,732 10,0 5,392
Несиелік портфель: резервтер және есептен шығару:
Тұтынушыларға қарыздар бойынша резервтендіру деңгейі 2005 жыл соңына 2004
жылмен салыстырғанда Республиканың экономикалық жағдайының жақсаруына
байыланысты қарыз берушілердің қаржылық жағдайының жақсаруы нәтижесінде
10,0%-тен 8,9% дейін төмендеді.
2005 жылдың 31 желтоқсанында қолданылмайтын сомалар көлемі 577 млн.
теңге, ал 2004 жылдың 31 желтоқсанында 1,630 млн. теңгені құраған болатын.
Банктің ссудалық портфеліндегі қолданылмайтын сомалардың үлес салмағы 3,0%
- тен 0,8% дейін төмендеді. Қарыздар бойынша жоғалтуларға банктің құрған
резервтері қолданылмайтын сомалар көлемін 11,4 есе жабады. Сонымен қатар,
қарыздар бойынша шығын деңгейі, 2004 жылы 12,1% - ден 2005 жылға 1,1%
дейін төмендеді және күдікті қарыздардың көрсеткіші 17,1% - ден 11,1%-
дейін төмендеп, жақсарды.
Кесте 8. Несие саласының көрсеткіштері (%)
Көрсеткіштер 31.12.03ж 31.12.02ж
Қолданылмайтын қарыздар (қарыздар 0,8 3,0
бойынша резервтер)
Қолданылмайтын қарыздар 1138,0 330,8
Қарыздар бойынша шығын (қарыздар) 1,1 12,1
Күдікті қарыздар (қарыздар) 11,1 17,1
Тұтынушылар бойынша несиелік тәуекелділік 2004 жылмен салыстырғанда,
2005жыл соңына 20 ірі қарыз берушілер банктің жалпы несиелік портфелінің
(2004 жылы 59,1%) 47,5% құрады.
Мерзімдер бойынша ссудалық портфель құрылымы:
2005 жылға мерзім бойынша банктің ссудалық портфелінің құрылымы ссуда
бейнелейді. Бұл елдегі макроэкономикалық жағдайдың жақсаруымен және ұзақ
мерзімді несиелендіруде тұтынушылардың қажеттіліктері мен негізделеді.
Сонымен, 2005 жылы 3 айға дейін қайтару мерзімі бойынша қарыздар үлесі 2004
жылға 37,3% пен 15,0% төмендеді.
Үш айдан 1 жылға дейінгі мерзімдегі қарыздар үлесі 2004 жыл соңына 22,4%
- тен 2005жыл соңына 34,2%-ке дейін жоғарлады. 1 жылдан 5 жылға дейінгі
ссудалар үлесі 2004 жылы 36,8% болса, 2005жылы 42,2%-ке жоғарлады. Банк
ЕБРР, АБР және өкімет қаражаттары көздегі болып табылатын ұзақ мерзімді
несиеленді ұсынды.
Кесте 9. 31 желтоқсанға несиелер мерзімі бойынша.
Көрсеткіштер 2005 жыл 2004 жыл
млн.тг үлес млн. тг үлес
салмағы, % салмағы, %
1 айға дейін 1,460 2,0 2,601 4,8
1 айдан 3 айға дейін 9,543 13,0 17,443 32,5
3 айдан 1 жылға дейін 25,188 34,2 12,032 22,4
1 жылдан 5 жылға дейін 31,051 42,2 19,780 36,8
5 жылдан жоғары 6,404 8,6 1,876 3,5
Барлығы 73,646 100,0 53,732 100,0
Қаржыландыру негізі:
2005 жылы банктің орташа міндеттері 2004 жылмен салыстырғанда 74,550
миллион теңгеге, яғни 34,5%-ке жоғарлады. Орташа процентік міндеттемелер
34,7%, 69835 миллион теңгеге, негізінен тұтынушылардың депозиттерінің 2,4
есе өсуі есебінен байқалады. одан басқа айналымға жіберілген құнды қағаздар
көлемі 21,6% жоғарлады, негізгі бөлігін 2001 жылы шығарылған
еврооблигациялар құрады. Басқа ұсынылған қаражаттар өсуі аз мөлшерде болды
(2.6%-ке). Банктің қарыздары мен қаражаттары, негізінен валюталық 176
миллион АҚШ долларынан 121 миллион АҚШ долларына немесе 32% төмендеді.
2005 жылы 2004 жылмен салыстырғанда орташа процентттік міндеттемелер
құрылымында мәнді өзгерістер болды: тұтынушылардың депозиттерінің үлесі
(25%-ден 44%-ке) өсті. Бұл өсім банктің қызметтерін кеңейту арқылы жаңа
тұтынушылар игеру қызыметін белсендірілуімен сиппаталады. Қарыздық құнды
қағаздар және басқа да ресурстардың (8%-тен 6%) үлес салмағының төмендеуі
байқалады.
2005 жылдың соңына банк 20 миллион АҚШ доллары сомасына еврооблигациялар
эмиссиясын іске асырды. Купондық қойылым 7 жыл айналым мерзімі кезінде
жылдық 11% құрайды. Аталған игеру банк капиталдануын ұлғайтты.
Жыл басымен салыстырғанда банк міндеттемелері 57,3% - ке жоғарлады,
негізінен тұтынушылар депозиттері және қаражаттарының өсуі есебінен
145,2%және банктерден алынған ссудалар мен қаражаттардың көлемінің 2,9%
ұлғаюы байқалды. Қазақстан Республикасы Министрлігі және кіші кәсіпкерлік
қолдау қоры алынғанда міндеттемелерден тұратын басқа қаражаттар 19,11%
төмендеді және 4,402 млн. теңгені құрады. Банктер және қаржылық
институттардан алынған қарыздар көлемі жыл ішінде 164,2 млн. доллардан
161,7 млн. долларға немесе 2004 жылы берілген қарыздардың қайтарылуы
есебінен 1,6% төмендеді. Қайтарылған несиелер халықаралық нарықтарда
орналастырылды.
Нәтижесінде 2005 жыл соңына 2004 жылмен салыстырғандағы жағдай бойынша
проценттік міндеттемелер құрылымы өзгерді: тұтынушылар депозиттерінің үлесі
53% 9 дан 54,3% жоғарлады, банктердің қаражаттары және қарыздарының үлесі
34,9% - тен 23,5%-ке дейін төмендеді басқа игерілген қаражаттардың үлес
салмағы 8,4% - тен 4,4%-дейін төмендеді.
Кесте 10. Міндеттемелер құрылымы.
31.12.2005ж. жағдайлар бойынша 31.12.2004ж. мәліметтер бойынша
22%, 33% - банкетрден қаражаттар мен несиелер
50%, 33% - тұтынушылар шоты
17%, 22% - қарыздық, бағалы қағаздар
4%, 8% - баста тартылған қаражаттар
7%, 4% - басқа міндеттер
Кесте 11. Міндеттемелер түрлері.
Көрсеткіштер 2005 жыл 2004 жыл
млн.тг үлес салмағы,млн. тг үлес салмағы,
% %
Тұтынушылар депозиттері 54,139 50,8 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. .
1 ЭКОНОМИКАНЫҢ ДАМУЫНДАҒЫ БАНКТЕРДІҢ РОЛІ ... ... ... ...
1. Қазақстан Республикасында банктік жүйенінің
қалыптастырылуы және
дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
2. Банктік саланы дамыту бойынша шетелдік тәжірибе ... ... ... ...
2 ҚАЗАҚСТАНДА БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ ДАМУЫ ... ... ... ... ... ...
1. Банктің қаржылық жағдайын және қызметін талдау ... ... ... ..
2. Қызметтер түрі және олардың дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3 БАНКТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРіНІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Банктер – нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі,
олардың қызметінің дамуы – нарықтық механизмін нақты құруға қажетті жағдай
болып табылады.
Несие жүйесінің негізгі буыны – банктер болғандықтан, масштабы мен
маңызы жөнінен несие қатынастарының басым көпшілігі банктер арқылы өтеді.
Банктер мемлекет пен кәсіпорындардың, акционерлік қоғамдар мен
жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің, мектептер мен ауруханалардың,
институттар мен бала-башқалардың және халықтың уақытша бос ақшаларын
шоғырландырып, оларды іс жүзіндегі капиталға айналдырады. Сонымен қатар,
банк төлем, есеп айырысу, несие беру, сақтандыру және тағы басқа көптеген
сан алуан операциялар жүргізеді.
Ұзақ уақыт бойы банктер мемлекеттік ұйым болып табылды және экономиканың
“мәнсіз бөлігі” ретіндегі қызмет атқарады. Нәтижесінде банк ісін
ұйымдастыру ресей банктерінің дәстүрін және тәжірбиесін жоғалтты. Бүгінгі
таңдағы мақсат нарықты экономиканы құра отырып, біз банк ісін ұйымдастыра
отыруда әлемдік деңгейге шығуымыз қажет.
Осыны ескере отырып курстық жұмысты Қазақстан Республикасының банк
жүйесінде, Қазақстандағы коммерциялық банктердің қызметіне сипаттама,
экономиканы дамытуда банктердің ролі, қазақстандық банктердің халықаралық
қаржылық нарықтарға енуі жөнінде мәліметтер көрсетіліп ААҚ “Казкоммерцбанк”
мәліметтері көрсетіледі.
Бұл курстық жұмыстың өзектілігі- Қазақстан Республикасындағы банк
саласының қызмет көрсету түрлерін дамыту және оларды заңды, жеке тұлғалар
үшін тиімді жүргізу.
Банктер әртүрлі қызмет атқарады және өзара, сонымен қатар басқа
шаруашылық субъектілермен қарым-қатынасқа түседі. Осыған байланысты “Банк
ісі” курсының сұрақтарын қарстыруда жүйелі бағытты пайдалану қажет осындай
бағытқа сәйкес банктердің ақша – несиелік қызметі қоғамдық қайта өндіріспен
байланысты тікелей және қайтармалы байланыстарды ашады, банк жүйесі мен
банктік қызметтің құрылымдық элеметтеріне талдау жасалынады.
Курстық жұмыс әдістемелік нұсқауға сай орындалған және қолданылған
әдебиеттер отандық және батыс елдерінікі, сонымен қатар орындалған жұмыс үш
тараудан, кіріспе, қортындыдан және қосымшалардан тұрады.
1. ЕЛДІҢ ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ БАНКТЕРДІҢ РОЛІ
1.1 Қазақстан Республикасында банктік жүйенің қалыптасуы және дамуы
Елдегі реттелетін экономикалық кеңістіктің дамуымен, оның дамуының
объективті кезеңі – халықаралық деңгейде бәсекелестік қабілеттілігі бар
шаруашылық субъектілерді құру болып табылады, немесе барлық елдің
экономикалық жағдайының нығаюының кепілі - өндірістік, сонымен қатар
қаржылық кәсіпорындардың пайда болуымен сипатталады.
Бұл міндетті шешу үшін елдегі интеграциялық процестерді кеңейтуі мен
және тереңдетумен келесі мақсаттарда іске асырылуы тиіс:
- жиынтық инвестициялық салымдарды жоғарлату үшін өндірістік және
қаржылық капиталды біріктіру;
- қатысушылар арасында тиімді технологиялық байланыстар құру;
- ішкі және сыртқы нарықта өнімдердің бәсекелестік қабілеттелеген
жоғарлату;
- елдегі экспорттық мүмкіндіктерді жоғарлату.
Көрсетулген міндеттерге байланысты экономикалық субъектісі және
интеграциялық процестердің объектісі ретінде банктік жүйені қарастырайық.
Банктік жүйеде интеграциялық процестер елдің дүниежүзілік қоғамға
тиімді жолмен енудің қаржылық жағын бейнелейді.
Бұл процесс дүниежүзілік экономикалық жүйеге Қазақстан интеграциясының
маңызды жағдайы және оның қаржылық байланыстарын нығайтудағы нақты фактор
болып табылады. Банктік жүйенің интеграция негізі ретінде экономиканың
ашықтылығы, сонымен қатар қаржылық келісім – шарттарды жүзеге асыру болып
табылады. Ашық қаржылық жүйе саясаты аса кең емес ішкі нарығы және
кеңейтілген нарықтарға енуді қажет ететін біздің ел үшін объективті
кажетті.
Халықаралық қаржылық жүйеге интеграция жалпы тұрғыда банктерге тұрақты
қаржылық ортаны дамытуда өзінің стратегиясын құруда, сонымен қатар
бизнестегі қолда бар мүмкіндіктерді тиімді қолдануға жағдай жасай алады.
Елдегі банктік жүйеде іске асырылып жатқан интеграциялық процесстері
баға бермес бұрын, ең алдымен банктік жүйенің қалыптасу кезеңдеріне
кішігірім шолу жасап өтейік, себебі дүниежүзілік нарыққа ену нарық көлемін,
құрылымын, оның сандық және сапалық даму жағын салыстырумен сипатталынады.
Банк қызметі Қазақстан Республикасының Конститутциясымен, Қазақстан
Республикасының жасалған халықаралық келісім шарттарымен реттеледі. Сонымен
қатар Қазақстан Республикасының Президентінің жарғылықтары және құқықтық
актілері негізінде орындалуға берілетін Ұлттық Банкінің нормативті құқықтық
актілерімен іске асырылады.
Банктер ұсынушыға акцияларды шығару құқысыз жабық акционерлік қоғам
ретінде құрылады.
Мемлекеттік банктер сонымен қатар мемлекеттік кәсіпорын үлгісінде
құрылуы мүмкін.
Банктің ашық акционерлік қоғам болып қайта құрылуына банктік
операцияларды жүргізуге Ұлттық Банкінің лицензиясын алу сәтінен бастап бір
күнтізбелік жыл аралығында үздіксіз шығынсыз қызмет етуі және осы жыл
ішінде Ұлттық Банкінің белгілеген міндеттері мен құқықтарын сақтау
жағдайында рұқсат етіледі.
Банктің акционерлері, оның құрылтайшылары болып табылатындар банк ашық
акционерлік қоғам болып қайта құрылғаннан кейін қосымша ерекшеліктерге
иеленбейді және басқа акционерлермен салыстырғанда қосымша міндеттер
атқармайды.
Банктің ашылуына рұқсат немесе рұқсат етілмеу банктік құқықтар
негізінде іске асырылады.
Банк ашуға рұқсат Ұлттық банкінің Банкке банктік операцияларды
жүргізуге лицензия берілгенге дейін заң қүшіне иеленеді.
Банк ашуға берілген рұқсат Ұлттық Банкімен қайтарылып алынуы тиіс.
Сонымен қатар, банк берілген Банк ашуға оұқсатты өз еркімен қайтарып беруі
және заңда қарастырылған тәртіп бойынша қайта тіркеуі мүмкін. Банк
Қазақстан Республикасының заңды тұлғалар үшін азаматтың зандылығымен,
банктік заңдылықтардың қалыптастырылған ерекшеліктері есебімен белгіленген
тәртіп бойынша құрылады.
Банкті құру туралы құрылтайшылық келісім шарт қолданыстағы заңдарда
қарастырылған мәліметтерден басқа, келесілер көрсетілуі керек:
Бірінші, әрқайсысының толық атауы және мекен жайын көрсете отырып,
құрылтайшалар туралы мәліметтер, сонымен қатар заңды тұлғалар үшін
мемлекттік тіркеу туралы, ал жеке тұлғалар үшін аты-жөні, азаматтығы, мекен
жайы, жеке басын куәландыратын құжат бойынша мәліметтерді көрсету қажет;
Екінші, акциялардың саны, категориялары және номиналды құны журналы
мәліметтер.
Банк жарғысы қолданыстағы заңдарда қарастырылған мәліметтерден басқа,
міндеттітүрде келесілер көрсетілуі қажет:
- банктің толық және қысқартылған атауы;
- банк қорының түрлері және қолданылу тәртібі туралы мәліметтер;
- банк басқармасының шешім қабылдау тәртібі, сонымен қатар сұрақтар
тізімі.
Банк атауы жарғыда көрсетілген атаумен сәйкес келуі тиіс. Банк атауына
міндетті түрде “банк” сөзі қосылуы тиіс. Бірде - бір банк құжаттарда немесе
жарнамада жарғыда көрсетілген атаудан басқасын қолдануына болмайды. Ұлттық
банктен басқа кез - келген банкіге “ұлттық”, “орталық” атауларын толық және
қысқартылған түрде қолдануға тиым салынады. Мемлекеттіктерден басқа кез -
келген банктерге “мемлекттік” сөзін толық немесе қысқартылған түрде
қолдануға тиым салынады.
Банкінің жарғылық капиталы (мемлекеттік банктен басқа) құрылтайшылар
салымы немесе акцияларды сату жолымен қалыптастырылады. Банк акционерлері
және құрылтайшылары акцияларды сатып алу кезінде ақшамен есеп айырысуы
тиіс.
Банктік жарғылық капиталына құрылтайшылардың меншікті капитал шегінде
ақша енгізілуіне рұқсат етімді, бұл сома есебінен акцияларға
орналастырылған активтер және басқа заңды тұлғалардың жарғылық капиталға
үлесі есепке алынбайды. Банк акцияларының алғашқы сатылуы олардың номиналды
құнынан төмен емес және барлық құрылтайшылар үшін бірдей бағамен сатылуы
тиіс. Құрылтайшы құжаттарында жарияланған қайта құрылған банктің жарғылық
капиталы оның акционерлерімен тіркеу уақытына елу процент мөлшерінде, ал
бір күнтізбелік жыл өткен соң толығымен төленіп бітуі тиіс. Банк өз
акционерлерінен банкіні бақылау құқығын иеленуші акцияларды сатып алуға
құқығы жоқ.
Банктің меншікті капиталы- міндеттемелер сомасы алынып банк
активтерінің құны, мұнда активтер құны банк активтерінің алғашқы құнынан
берілген ссудалар бойынша қажетті резервтер сомасын алып тастау жолымен
есептелінеді.
Банктің құрылтайшылары және акционерлері ретінде заңды және жеке
тұлғалар - Қазақстан Республикасының Резиденттері және резидент еместері
бола алады. Мемлекет құрылтайшылар және акционер болуы тек қана Үкімет
тұлға ретінде ғана іске асырылады. Жарғылық капиталдың елу процент мөлшері
мемлекетке жататын мемлекеттік кәсіпорындар банк құрылтайшысы немесе
акционер бола алмайды. Банктің құрылуы және қызмет етуі кезінде бір де бір
тұлға, сонымен қатар оның құрылтайшылары дауыс құқығы бар акциялардың
жиырма бес процентіне тікелей немесе жанам иелене алмайды.
Банк кредиторларының қызығушылықтарын қорғау және республикалық банк
жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында, Ұлттық Банк Қазақстан
Республикасының Үкіметінің келісімі бойынша банктегі жағымсыз (яғни олардың
активтерінің құнынан банк міндеттемелерінің сомасының асып кетуі) капитал
мөлшері жағдайында банктің акцияларын банктің қаржылық жағдайын жақсартуға
кепілдік беретін жаңа инветорға банктің келісіне қарсы сатуына рұқсат
етіледі.
Банктерді тарату процесін әзірлеуді және бұл үрдісті бақылауды
қамтамасыз ету мақсатымен Ұлттық банк құрлымында жаңа бөлімше құрылды –
банктегі тарату үрдісін бақылау бойынша Басқарма. Құрылған Басқарманың
негізгі міндеті болып барлық меншік түріндегі банктерді тарату мәселелері
бойынша әдістемелік және ұйымдастырулы басқару, және де банктерді тарату
мәселелері бойынша Ұлттық банктің тарату комиссиясының және облыстық
басқару қызметін координациялаумен бақылау табылады. Мысалы соңғы 5
жылдарда банктік операцияларды жүргізу лицензиясы 18 банктегі қайтарып
алынды, соның ішінде:
1. жеті банкте – бірігу жолымен қайта ұйымдалуына байланысты;
2. бір банкте – несиелік серіктестік болып қайта ұйымдалуына байланысты;
3. жеті банкте – пруденциалдық нормативтерді нормативті құқықтық
актілерді жүйелі түрде бұзғаны және Ұлттық банктің жазбаша бұйрықтарын
орындамағыны үшін;үш жағдайда да банктер–ерікті түрде таратылуына
байланысты.
01.01.2004 жылы Қазақстанда 35 банк жұмыс істейді. Сонымен бірге 12
банк халықаралық стандарттарға көшу бағдарламасын орындаған деп танылады, 4
банк бірінші топқа, 14 банк – екінші топқа жатқызылады.1
2005 жылы жиынтық меншік капитал 3.3%-ға 174.5 млрд. теңгеге дейін,
банктердің жиынтық активтері –5.2%-дан 1.26трлн. теңгеге дейін, жиынтық
міндетемелер-5.6%-ға дейін өсті және 1.1трлн. теңге болды.
1.2 Банктік саланы дамытудағы шетелдік тәжірибе
СССР тарағаннан кейін бұрынғы бірлестіктің елдерінің келесімі бойынша
Ресей елдердің шетелдегі активтері үлесінен бас тартуы негізінде барлық
қарыздарды өз мойнына алатыны жарияланды. Осы себепке байланыста біздің
елдің банктерінің Ресей банктеріне қарағанда дүниежізілік қаржылық нарықта
жаналық болды. Халықаралық нарықтарда өзін жақсы жағынан көрсету қажет
болды. Банктік сектордың әрі қарай өсуі және нығайтылуы мақсатында
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісімен көптеген шаралар жүргізілді
оның ішінде елдегі екінші деңгейлі банктердің халықаралық қызмет
стандарттарына көшу бағдарламасы болып табылады. Ұлттық банк және Үкімет
қызметтерінің нәтижесінде жеткілікті дамыған бәсекелес ортада банк
қызметтерінің нарығы қалыптастырылады. Елдегі банктік саладағы салалық
өзгерістердің іске асырылуы олардың бизнесінің көлемін ұлғайтты. Банктер
халықаралық қаржылық нарықтарға ене бастады. Отандық банктік саладағы
интеграциялық процестер Қазақстандағы халықаралық рейтинг тағайындау
кезеңінен басталады.
Банктік сектордағы интеграциялық процестерді екі көзқарас негізінде
қарастыруға болады: халықаралық қаржылық нарықтарда қазақстандық банктік
сектордағы қөзқарас және қазақстандық банктік жүйеге шетелдік
инвестициялардың ену көзқарас негізінде. Сонымен қатар, бұл екі процесс
қатар жүреді, соған қарамастан екі даму бағыты ерекшеленеді. Аталған
процестерді толығырақ қарастырайық. Сонымен, елде шетелдік қатысуымен 16
банк қызмет етеді, оның ішінде 12 еншілес серіктес банктер болып табылады.
Сонымен қатар, ірі халықаралық институттарөкілеттіліктері қызмет етеді. Заң
бойынша шетелдік банктердің қатысуына шек қойылады, бұл заңға сәйкес барлық
банктердің жиынтық көлемі шетелдік капиталдың тіркелген көлемі 50 процент
үлесінен аспауы тиіс.
2004 жылдың басына банктердің жиынтық активтеріндегі шетелдік
банктермен қатынасы 31 пайыз құрады, 6 жыл ішінде 10 есе артты. Банктердің
қатысу үлесі жоғарлады. 2004 жылдың қорытындылары бойынша ол 23 пайыз
құрады. Бұл банктердің активтері негізінен халықаралық банктік несие
нарығына тартылады. Отандық банктер үшін шетелдік банктер бәсеке болып
табылады. Көптеген қөрсеткіштер бойынша, мысалы ABN AMRO Bank
Республикадағы ірі банктер төртігінің құрамына енеді.
Шетелдегі отандық банк секторы өте аз мөлшерді құрайды. Қазіргі кезде
Казкоммерцбанк, ХЖБРК, Темірбанк әлемдегі алты елде өкілеттіктері бар.
Отандық банктердің халықаралық нарықтарға бірінші рет шығуы 1997 жылы
іске асырылды. Орталық Азиядағы алғашқы банктердің бірі Казкоммерцбанкке
депозиттік көшірмелерді халықаралық инвестициялық қорлар да орналастырды.
Одан кейін 1998 жылы бірінші рет ірі банктерде корпоративті евро бондарды
эмиссиялау бойынша процедураның өзі көптеген шараларды өткізуді қажет етті.
Халықаралық нарықта, негізінен, тек қана үш ірі отандық банктер қатысуы.
Алғашқы рет Казкоммерцбанктің эмитенті түрінде біздің банктердің
евроноталары 1998 жылы үш жыл айналым мерзіміне жіберілді және Орталық
Азияның қаржылық институтымен шығарылған алғашқы корпоративті
Еврооблигациялары болып табылды. Қазіргі кезде облигациялар бойынша толық
төлем жасалынды.
Туран Алем банкі 100 миллион АІШ доллары сомасына 3 жыл айналым мерзіміне
меншікті халықаралық облигацияларын орналастыру аяєталынды. Аталған
орналастыру 1998 жылы мемлекеттік емес, ТМД Корпоративті эмитенттері
арасындағы ресейлік дағдарыстан кейінгі бірінші эмиссия болып табылады.
Нақты айтқанда соңғы екі - үш жылда сыртқы нарыққа шығу туралы отандық
банктердің өтініштері ішкі және сыртқы нарықтарда беделдеріннің жоғарлауына
әсер етеді. Отандық банктер үшін сыртқы ортаға шығарудың наєты қызығушылығы
неде деген сұрақ туады. Бұл сұраққа жауап беру үшін банктердің шеттел
тартылған және орналастырылған құралдардың құнына бағалау жүргізу қажет.
Сонымен, республикалық қаржылық нарықтағы ресурстардың орташа құнын талдау
игерудің орташа ставкасы кезінде валюта 10-12%, орташа орналастыру кезінде
20-22%, біздің банктер үшін нақты маржа 10-12% құрайды. Бұл аталған
мәліметтер қысқа мерзімді ресурстар үшін. Ішкі нарықта ұзақ мерзімді
ресурстарды игеру мәселесі күрделірек. Синдицирленген қарыздар құны, мысалы
Lіbor + 3%, ал шығарылған облигациялар бойынша 11,5% негізде көрсетіледі.
Жоғарыда көрсетілгендей халықаралық нарыққа шығу отандық банктер жағынан
көп шығындарды қажет етеді. Банктік қызмет
керлердің экспорттік бағалау бойынша, егер банктердің комиссиондық
шығындары, ресурстарды пайдаланғаны үшін төленетін проценттік ставкалар,
онда республика ішіндігі ресурстар құны сыртқы орналастырулардың құны арзан
болып табылады. Банктер “ұзын” ақшалардың көп көлемін игеруг көп
қызығушылық білдіреді, отандық банктер өздерінің маржаларын 10% мөлшерінде
сақтау үшін көп күш салады. Инфляцияның төмен деңгейі кезінде бұл
көрсеткіштер өте жоғары болып табылады.
Дамыған елдерде банктердегі маржаның орташа көрсеткіші 3-6% құрайды.
Жүргізілген талдау отандық банктер өздерінің тәуелелділіктерін жоғары
бағалайтынын көруге болады. Бұндай жағдай нарықтағы ақша көлемінің өсуіне
әкеледі. Нақты алғанда банктер экономика үшін несиені беру мүмкіндігі
жоғары. Осының нәтижесі ретінде, қазіргі кезде біздің Банктердің шетелдің
қаржы нарықтарына шыгуымен байланыты қарқынды байқауға болады.
Банктер осы нарықтардағы өздерінің өмір сүру үздіксіздігіне байланысты
мәселелерді өңдеу бастайды. Бұны Казкоммерцбанктің Ресей, Беларусия
Республикасында және Өзбекістан Республикасында еншілес банктерді ашу
ойлары негізінде байқауға болады. Бұл нарыққа байланысты пайда болған
қызығушылықтарды “Наурыз банк”, “Темір банк” және “Тұран Әлем” банктері
нен байқауға болады. Бұл банкінің бақылаулық пакеті Қазақстандық капиталға
жатады. Банктер халықаралық елдердің экономикасына салуға дайын. Бұндағы
біздің банктердің негізгі қызығушылығы – жоғарғы процентттік маржа болып
табылады. Мысалы, Ресей қысқа мерзімді несиелер бойынша орташа проценттік
ставка депозитерре бойынша 4,8% ставкасы кезінде 17,1%, Беларуста 70,1%
және Украинада 31,4 – 21,7% мөлшеріне болып табылады. Бұл мәліметтер
01.09.2001 жылғы мәліметтер бойынша алынған. Сондықтан отандық банктердің
басқа елдердің экономикасындағы тәсілдері туралы айту керек.
Республикадағы банктік сападағы жүргізіліп жатқан интеграциялық
процестерді толығымен талдау келесілерді айтуға мүмкіндік береді:
- елдегі банктік нарық көлемі дамыған елдермен салыстырғанда көп емес,
бірақ ол сапалы құрылымды және өсу динамикасына;
- басқа елдердің қаржылық нарықтарындағы отандық банктердің белгіленген
жағдайы халықаралық іскерлік қоғамымен қабылдануы;
- отандық банктердің дүниежүзілік қаржылық нарықтарға енуі
жалғастырылуда, интеграция жағдайы жақсаруда;
- ұзақ мерзімді, орта мерзімді ресурстарды көп бөлігін игеру есебінен
банктердің баланстарының құрылымының сапасы жақсаруда;
- банктердің менеджментінде өзгерістер бар, немесе банктердің дамуына
инвестор белгілі талаптар қоюда;
- банктік бизнестің ішкі процестерінің қалыптасуында белгілі өзара
байланыстар тәжірбиеесін қалыптастырады. Мысалы, банктер қарыз
алушылардың төлемқабілеттілігін банктің несиеқабілеттілігін рейтингтік
агенттермен бағалауы негізінде осы тұрғыдан аз айырмашылықтарды
байқауға болады.
Осы аталған барлық факторлар дүниежүзілік банктер тарапынан күшеюін
көрсетеді. Жүргізіліп жатқан интеграциялық процестер біздің банктік жүйенің
елдегі экономика шегінде дұрыс дамуда екенін көрсете алады.
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БАНКТІК ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ ДАМУЫ
2.1 Банк қызметін және қаржылық жағдайын талдау
Отандық банктердің халықаралық нарықта шығуы алғашқы рет 1997 жылы
іске асырылды. Орталық Азияның алғашқы банктерінің бірі Казкоммерцбанкіге
халықаралық қорлар арасында депозитік, көшірмелерді орналастыру жүргізілді.
Казкоммерцбанк 1990 жылы Медеу Банк атымен қазақ советтін Социалистік
Республика заңдылығы бойынша қалыптастырылды. Бір жылдан соң Қазақстан
тәуелсіздік жөнінде декларация қабылдағаннан кейін, Медеу Банк
Казкоммерцбанкке атауымен қайта тіркеліп, 1991 жылдың 21 қарашада 48
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің лицензиясын алды. 1994 жылдың
сәуір айында нарықта 200 банк қызмет етуші кезінде Казкоммерцбанк Астана
Холдинг коммерциялық банкімен бірігіп қызмет атқарды.
Казкоммерцбанктің еншілес компанияларының санына АҚ “Казкоммерц
Секьюритиз” (Қазақстандық қор нарығындағы операциялар), “Казкоммерц Капитал-
2 Б.В. және Казкоммерц Интернешнл Б.В. (Халықаралық ақша нарығында
капиталды игеру), АҚ бірлік есеп жүйесі (тұрғындардың коммуналдық
есептеулерін жүргізуші) және АҚ “Казкоммерцполис” (сақтандыру)
компаниялары кірді.
Он жыл бойы қызмет еткен Қазкоммерцбанк қазіргі кезде активтер сомасы
және меншікті капитал бойынша Қазақстандағы ірі банктердің бірі және
Қазақстанның алғашқы қаржылық институты болып табылады. Шетелдік
инвесторлар арасында акционерлік капиталының 33% үлестіру арқылы
“Казкоммерцбанктің” Лондонда, Берлинде, Бішкекте, Москвада шетелдік
өкіліттіліктері бар.
Акционерлері ретінде Батыс Европа және Шығыс Американың халықаралық
инвесторы табылады.
“Казкоммерцбанк” өнеркәсіп, энергетика, ауылшаруашылығы, көлік сапасы,
металлургия, қабалы пайдалылықтарды өңдеуде, инфрақұрылым немесе тамақ
өндірісі бойынша Қазақстандағы банк қызметін көрсетуші ірі және орташа
кәсіпорын болып табылады, соны мен қатар ішкі және сыртқы сауданы
қаржыландырудағы үлесі маңызды болып табылады. Банктің беделділігін
Лондондағы “Euromoney” аты арнайы қаржылық-экономикалық журнал
“Казкоммерцбанкті” Орта Азиядағы ең мықты банк деп көрсетіп дәлелдеді. 1997
жылы “Казкоммерцбанкті” “Euromoney” журналы Орта Азияның ең мықты банкі деп
атады ал 1998 жылы күшті аймақтық банк аталынды. 2004 жылы
“Казкоммерцбанкті” Алматыда аталған басылымнан -2004 жыл бойынша
Қазақстандағы ең күшті аймақтық банк атағына иеленді.
2005 жылы “Euromoney” баспасына “Globol Fіnance” жёне “The Banker”
қаржылық баспалары қосынды бұл баспаларда “Казкоммерцбанкті” мықты банк деп
жариялады. “Казкоммерцбанк” Орта Азиялық аймақта өзінің беделін банктік
жүйені және банктік қызмет кешенін кеңейтуді дамыту арқылы сақтап отыр.
Бұны олардың жұмысының нәтижесі арқылы дәлелдеуге болады, мысалы өткен
жылдың қорытындылары бойынша банктің меншікті капиталының мөлшері 123,1
млн. АҚШ долларына жетті. Банктің таза пайдасы 25,4 млн. АҚШ долларын
немесе 2005 жылдың мәліметтерімен салыстырғанда 36,5% жоғарлады.
“Казкоммерцбанк” қызметінің нәтижелері барлық бағыттары бойынша өсімді
көрсетеді. Банк активтері 2004 жылда 51 процент, қарыздық портфель – 97%,
депозиттері – 94%, ал тұрғындардың салымдары 3,5 есеге жоғарлады. Сонымен,
берілген мәліметтер бойынша банк табысы Қазақстандық банктер үшін рекорд,
яғни 36 миллион АҚШ доллары мөлшеріне жетті, ал 2005 жылы 28 миллион АҚШ
доллары мөлшерінде болған. Осыған байланысты табыстарға операциялық
шығындар қатынасы кезінде 49% құрады, бұл дамыған елдердегі банктер үшін де
жақсы көрсеткіш болып табылады. Казкоммерцбанк қазіргі уақытта активтер
мөлшері, меншікті капитал және депозит мөлшері бойынша ірі банк болып
табылады.
2004 жылы Казкоммерцбанк халықаралық капиталдар нарығында кезекті табысқа
жетті 100 миллион АҚШ доллары сомасына еврооблигациялар шығарылымы толық
табылды, ал желтоқсан айында банк Қазақстанның банк жүйесі тарихында ең
ірісиндицирленген қарызды игерді. Сомасы 100 миллион АҚШ доллары мөлшеріне
жекткізілді. Қазақстанның он жылдық тәуелсіздік және Казкоммерцбанктің 10
жылдық мерей тойында алынған несие, банк тарихындағы халықаралық
синдицирлеген қарыз есеп бойынша оныншы болып табылады.
2004 жылы халықаралық Euromoney Pubeіcatіon баспасы жёне The Banker жёне
Global Fіnanc журналдары Казкоммерцбанкті тағы да Қазақстанның күшті банкі
деп таныды. Бұл тағы да аймақтағы жақсы және менімді Қарыз беруші ретінде
банк беделін дәлелдейді.
2004 жыл Казкоммерцбанк үшін Қазақстанның Ұлттық банкінің аукционда 33
процент акцияларын алуға дайындалуы және қатысуы маңызды жағдай болып
табылды. Бағалы өте жоғары тағайындалып соған байланысты сатып алудан бас
тарту шешімі қабыланды.
Активтердің өсімін ескере отырып Казкоммецбанктің капитализациялау
денгейінің жоғарлату қажет етіледі. Осы мақсаттар үшін 2004 жылы банктің
капиталына ерекшеленген акциялардың 45 процент мөлшерінде жаңа эмиссиялауды
орналастыру нәтижесінде 21 миллион АҚШ доллары мөлшерінде ақша қаражаты
игерілді. Негізгі сатып алушылар жергілікті зейнетақы қорлары ьолып
табылады. Бұлардың барлығы 2004 жылдағы жетістіктер болып табылады. банк
өзінің 10 жылдық мерей тойына өзінің қызметінің жоғарғы тиімділігіне жету
мақсатында бағытталған жоғарғы деңгейдегі мамандандырыған тобы, бірлік
механизм ретінде қалыптастырылғанын атап айтуға болады.
Дүниежүзілік қаржылық нарықтарда және елдегі тұрақты макроэкономикалық
жағдай 2004 жылы Казкоммерцбанк қызметіне жағымды әсер етті. Қаржылық
жылдың нәтижелері бойынша банк Қазақстандағы беделін сақтап қарлды. Банк
бұрынғыша капитал мөлшері бойынша (банктік жѕйенің капиталынан 16%) және
тұтынушылардың ссудалар көлемі (банктермен берілген барлық ссудалардың 24%)
бойынша республикадағы ірі банктердің бірі болып табылады.
Активтер
2005 жылы банк активтері манызды түрде жоғарлады. 2005 жылымен
салыстырғанда орташа активтері 30% яғни 88,111 млн. теңгеге сауда бағалы
қағаздар портфелі 5 есе, банктер қаражаттар және несиелер - 3,5 есе, ал
тұтынушыларға Ұлттық банкіге қаражаттар - 91,5%, негізгі құралдар және
материалды емес активтерге салымдар - 22,5% жоғарлады. Төмендеу келесі
баптар бойынша байқалады; инвестициялар – 39%, басқа активтер – 27%.
2005 жыл уақытында активтер көлемі 124,016 миллион теңгеге жоғарлады,
негізінен банктің ссудалық портфелі 38,8%, сауда құнды қағаздарына салымдар
- 2 есе, басқа банктерге берілген ссудалар - 2,2 есе, Ұлттық банкіге
орналастырулар - 4,2 есе өсті. Елдегі валюталық нарықтағы
жағдайдыңтұрақтылық жағдайында (2005 жыл АІШ долларына теңгенің єатынасы
бойынша девальвация 4,6% єЅрады), долларың бейнедегі активтер жылдың
басында 587 миллион АҚШ долларынан жыл аяғында миллион АҚШ долларына жетті,
яғни 46,1 процентті құрайды.
2004 жылдың соңында активтер құрылымы 2005 жылмен салыстырғанда сауда
портфеліне құнды қағаздар үлесі 16%-тен 22%-ке, банктерге қаражаттар және
несиелер – 9%-тен 13%-ке жоғарлады. 2005 жыл уақытында ссудалық портфельге
өсім қарқыны 2004 жылмен салыстырғанда 36%.-тен 39% жоғарлады, бұл кезде
құнды қағаздардың сауда портфелі өсінің қарқыны есебінен және 2005 жылы
2004 жылымен салыстырғанда активтердегі ссудалар өсімінің қарқыны 60
процентен 54 процентке төмендеді.
Өтімді активтердің көлемінің өсуімен байланысты 2005 жылы Ұлттық
банкінің талаптарына сәйкес қаржылық есеп беру бойынша есептелінген
өтімділік коэффициенті жыл соңына 0,94%-ті құрады (Ұлттық банкінің
нормативтері бойынша 0,20).
Кесте 1. Активтер құрылымы
31.12.2005ж. жағдайлар бойынша 31.12.2004ж. мәліметтер бойынша
22%, 16% – бағалы қағаздар
54%, 60% – тұтынушыларға
ссудалар
13%, 9% – банктерге қаражаттар
мен ссудалар
2%, 3% – инвестициялар
2%, 2% – негізгі құралдар, нетто
3%, 7% – басқа активтер
4%, 3% – ҚҰБ қаражаттар
мен касса
Касса және ұлттық банктегі қаражаттар
Қазақстан Республикасындағы ұлттық банкіндегі қаражаттары және касса жыл
соңындағы мәліметер бойынша 2005 жылмен салыстырғанда 102,8% көбейді,
ұлттық банкідегі корреспонденциялық шоттағы қаражаттар 317,5% көбейді.
Сондықтан банктің орташа айлық резервтік талаптары бұрынғыша жоғары болып
қалды және жыл соңында резервтендіру жарнамасы 8% кезінде 13,4%-ті құрады.
2004 жылы қолма - қол валюта нарығындағы операциялар белсендірілді.
Сондықтан 2005 жылы енгізілген еркін жылжымалы айырбас курсы тәртібі
кезінде қолма - қол шетел валютасын сатудан салық алынып тасталынды. 2004
жылы Республикадағы айырбас бөліктері арқылы сатулардың сомалық айналымы
нарықтағы жағдаймен салыстырғанда 1,5 есе өсіп, Банк сату нетто көлемін (3
есе) жоғарлатты. 2004 жылдың соңына қолма - қол валюта нарығындағы банк
үлесі 11 процент құрады.
Казкоммерцбанк ішкі валюталық нарықта негізгілердің бірі болып табылады.
2005 жыл мерзімінде Банк АҚШ долларымен операциялар бойынша алғашқы және
биржадан тыс банкаралық нарықта банк 32,4% үлесіне иеленді, бұл көрсеткіш
Қазақстанның Банктерінің арасында бірінші орынды иеленгенін көрсете алады.
Долларларды сату бойынша жылдық айналым 12%-ке жоғарлады, бұл былтырғы
жылмен салыстырғанда 1,595 млн. долларды құрады. Ресей рубілі бойынша
айналым 2,4 есе өстті және осы валютадағы банктердің тұтынушыларының
белсендірілуіне байланысты 5,243 миллион теңгені құрады. Евромен
операциялармен көлемі 1,5 есе көбейді және жалпы айналымы 685 миллион
евроны құрады.
Кесте 2.
Қолма - қол валютаны сату және сатып алу бойынша операциялар.
Көрсеткіштер 2005 2004 өзгеріс %
Валютаны сатып алудың жылдық көлемі,
млн, теңге 27,515 4062 677,4
Валютаны сатудың жылдық көлемі, млн,
теңге 89,945 28,267 318,2
Жалпы табыс, млн, теңге 416 278 149,7
Таза табыс сату көлемі % 0,46 0,98
(Одна әрі кестелерде 2005 жылға ААҚ “Казкоммерцбанктің” жылдық есеп беру
көздері пайдаланылады).
Бағалы қағаздар және акцияларға салымдары:
2005 жылдың мәліметтері бойынша құнды қағаздар портфелі және акцияларға
инвестицциялар, құнды қағаздар көлемінің өсімі есебінен 1,9 есе, акцияларға
салымдар көлемінің есебіне 2,2 млрд.теңге 2,7 млрд.теңгеге жоғарлады.
Ассоциацияланған компаниялардың акцияларына инвестициялар осы
компаниялардағы қатысу үлесінің қайта бағалануы есебінен (АБН АМРО
Қазақстан Банкі және ABN Assets Manadement) және “Казкоммерц-полис”
компаниясын алу есебінен 30 процентке өсті. Қысқа мерзімді инвестициялар
көлемі 2005 жылға қарағанда аз мөлшерде өзгеруі және 2005 жылдың соңына
673 миллион теңгені құрады. 2005 жылдың қараша айында Банк қарыздық қарызды
төлеу есебінен “Эйр Қазақстан” компаниясы акцияларын 50 процент үлесіне
меншік құқығын алды, бұл қысқа мерзімді инвестициялар ретінде топтастырылып
және компанияның қиын қаржылық жағдайын ескере отырып, баланста нөлдік құн
бойынша бағаланды.
Кесте 3. Бағалы қағаздар нарығының құрылымы.
Бағалы қағаздар және инвестициялар 2005ж 2004ж
Бағалы қағаздар: акциялар салымдар, 26,889 13,395
cоның ішінде
ұзақ мерзімді инвестициялар 2,726 2,238
ассоциацияланған компаниялар 2,053 1,577
басқа қысқа мерзімді инвестициялар 2,047 1,572
қысқа мерзімді инвестициялар 673 661
Барлық бағалы қағаздар мен инвестициялар 29,615 15,663
2005 жылдың соңына бағалы қағаздар портфелі 2004 жылдың соңымен
салыстырғанда сауда портфелінің диферсификациясымен және валюталық (91%-ке)
қаражаттарды орналастыру көлемінің жоғарлауы сонымен қатар меңгелік құнды
қағаздар жоғарлауымен сипатталады. Бағалы қағаздар портфелінің құрылысында
2004 жылдың соңына портфелдің 54.8 проценті валюталық бағалы қағаздар, яғни
Казкоммерцбанктік еврооблигациялары (бағалы қағаздар портфелінің 36,9%)
Ресей Федерациясының қаржы Министрлігінің евроноталары (9,9%) корпоративті
облигациялар (3,0%) Қазақстан Респбуликасының евроноталары (15%), қазыналық
вексельдер болып табылады.
Жыл бойы Банк 1998 жылы шығарылған меншікті еврооблигацияларды сатып алу
бойынша ішкі және сыртқы нарықта белсенді келісім шарттар жасауда. 2005
жылдың соңына сатып алынған облигациялардың жалпы көлемі 68,6 миллион
долларды құрады, оның ішінде 2004 жылы сатып алынған облигациялар - 23,3
миллион доллар көлемінде болды.
Жылдың екінші жартысында Банк ішкі Қор нарығында Қазақстандық
компаниялармен эмитенттелген облигациялармен келісім - шарттар жасай
бастады. Тәуекелділікті төмендету мақсатымен Банк мұнай газ саласындағы -
Казахойл, Казтрансойл ұлттық компанияларымен эмитенттелген облигацияларға
қаражаттар салуды іске асырды.
Жал соңында теңгеде көрсетілген бағалы қағаздар портфелінің көлемі 45,2%
құрады, оның ішінде ҚР Ұлттық Банкінің қысқа мерзімді активтері портфелдің
27% үлесін “Кері РЕПО” жағдайында сатып алынған МЕАКАМ ұзақ мерзімді
міндеттемелері 11,5% құрайды.
Жалпы мемлекеттік бағалы қағаздарға орналастыру көлемі сауда посртфелінің
48,2% құрайды және 2005 жылдың соңында 7,469 миллион теңгеден 12, 971
миллион теңгеге, яғни 73,4% жоғарлады, бірақ барлық банктік сапаның
мемлекеттік бағалы қағаздарға орналастырудың жалпы көлемінде банктің үлесі
2005 жылдың басында 20,5%-тен басқа банктердің салымдарының көлемі өсуі
нәтижесінде 10% - дейін төмендеді.
2005 жылы теңгелік мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша табыстылықтын
төмендеуімен байланысты бағалы қағаздар портфелінің орталық көлемінің
ұлғаюы байқалады.
Банктерге берілген қарыздар мен қаражттары:
2005 жылдың соңына басқа банктерге орналастырылған ссудалар мен
қаражаттар 15, 712 миллион теңгені, немесе жыл басымен салыстырғанда 117,3%
- ке жоғарлап банктің барлық активтерінің 13% құрады. Қаражаттардың бәрі
0,9% теңгеде орналастырылған. Басқа банктерге қаражаттарды орналастыру
бойынша банк саясаты өте тиімді: банк негізінен уақытша бос ақша
қаражаттарын банктерге бекітілген лимиттері бойынша қықа мерзімге
(негізінен 1 айға) немесе мемлекеттік құнды қағаздармен қамтамасыз ету
шартымен сипатталады.
Кесте4. Бағалы қағаздар портфелінің құрылымы. 2005 жылдың 31 желтоқсанына
Қаражаттардың негізгі бөлігі (74,8%), бірінші топтағы батыс банктерінде
орналасқан.
Несиелік портфель
2005 жылға орташа несиелік портфель көлемі 50,114 миллион теңгені құрады
және 2004 жылмен салыстырғанда 7,5% жоғарлады. 2005 жылдың 31 желтоқсанына
Банктің несиелік портфелі 2004 жылдың 31 желтоқсанымен салыстырғанда 38,8%
төмендеді. Сауда және жобалық қаржыландырумен қоса банк тұтынушыларға
кепілдік және аккредитивтер сияқты банк өнімдерін ұсынады. 2005 жыл ішінде
құжаттық несиелендіру көлемі 35,8% , яғни 9609 миллион теңгеге жоғарлады.
Банк ірі және орташа қазақстандық кәсіпорындарға, сонымен қатар
Қазақстанда қызмет етуші көп ұлтты бірнеше бағыттарда қызмет етеді - қысқа
мерзімді несиелендіру, сауданы қаржыландыру, жобалық қаржыландыру, ішкі
және орта бизнесті қаржыландыру. Осылармен қатар банк жеке тұлғаларға
қызмет көрсетеді яғни тұтынушылық несиелендіру және несиелік карталар
бойынша несиелендіру сонымен қатар, ішкі бизнесті қолдау бағдарламасы
шегінде қызмет көрсетеді.
2005 жылы Банк кіші бизнесті дамыту бағдарламасы бойынша несиелендіруді
белсендірді. Сонымен, 2005 жыл Банк 4852 мың, АҚШ доллары көлемінде несие
болды. 2005 жылдың соңында кіші бизнесті дамыту бағдарламасы бойынша
берілген Банк несиелерің жалпы портфелі 7,793 мың АҚШ долларын құрады. Осы
кезде стандартты несие көлемі 7,778 мың АҚШ долларын құрайды немесе барлық
көлемінің 9939% болып табылады. Казкоммерцбанк осы бағдарлама шегінде 2005
жылдың соңында кіші бизнесті дамыту бағдарламасы бойынша қазақстандық
банктедің берілген жалпы несие көлемінің 28,7% құрал. Қазақстандағы ірі
несиелендіруші банк болып табылады.
2005 жылы Казкоммерцбанк жоспарлағандай экономиканың нақты сектор, мысалы
ауыл шаруашылығы, материалдар өндірісі және тамақ өнеркәсібі салалары
сияқты нақты секторды несиелендіруді ұлғайтты. Қаржылық сектордағы
несиелендіру көлемінің қысқаруы Central Asіan іndustrіal, сонымен
қатар химия өнеркәсібінде және машина құрылысына берілген ссудаларды
қайтару есебінен азайтылды. Банктің ссудалық портфелінде ауыл шаруашылығына
(15,5%) және саудаға (15,4%) берілген несиелердің үлесі көбірек, ауыл
шаруашылық саласының ссудаларының үлесі 10,9% - тең 15,5% - не жоғарлады.
Банк экономикалық несиелік тәуелділік деңгейі жоғары салаларға несие
бермеуге тырысады. Банк сонымен қатар жеке меншікке қолдау жасайды.
Кесте 5. Экономикалық салалары бойынша қарыздық портфель құрылымы.
Қарыз түрлері 2005 жыл 2004 жыл
млн.тг үлес млн.тг үлес
салмағы % салмағы %
Ауыл шаруашылығы 11,430 15,5 5,871 12,9
Кен өндірісі және металлургия 6,567 9,9 2,202 4,1
Сауда 11,317 15,4 8,661 16,1
Қаржылық сала 6,546 11.6 11,837 22,0
Қонақ үй бизнесі 2,457 3,3 915 1,7
Энергетика 1,943 2,6 1,739 3,2
Химия өнеркәсібі 24 1,0 446 0,8
Машина құрылысы 756 1,0 1,366 2,0
Тамақ өнеркәсібі 10,186 12,8 7,503 14,0
Медицина 493 0,7 478 0,9
Көлік саласы 6,403 10.2 5,364 10.6
Мұнай саласы 5,278 7,2 2,224 4,1
Басқалары 5,022 8.8 4,075 7,6
Валюта бойынша қарыздық портфель құрылымы.
Валюталық тәуекелділікті шектеу бойынша банктің саясатына сәйкес негізгі
үлесті (178,0%) валютадағы несиелерді құрайды. 2005 жылғы макроэкономикалық
тұрақтылық жағдайында банк теңгедегі несиелердіру көлемін (3,5 есе)
ұлғайтты. Банктің жалпы портфеліндегі үлесін 22% жеткізді. Валюталық
қарыздар көлемінде банк евродағы несиелендіруді былтырғы жылғыдай, басқа
валюталардағы қарыз операциялар көлемін төмендету арқылы сақтап қалды.
Несиелер саласы:
Банктің несиелік тәуелсіздігі қарыздар, аккредитивтер портфелінде және
тұтынушыларға кепілдікпен сиппаталады. Банк сонымен єатар банкте
єаражаттарды орналастырудың несиелік тәуелділігін өз мойына алады. бірақ
бұл єаражаттардың көп бөлігі біріншілік банктерге және қысқа мерзім
негізінде салынғандықтан, резерв қаржының деңгейі 0,6% құрайды.
Тұтынушыларға несиелер негізгі құралдар, мемлекеттік бағалы қағаздар,
акциялар және депозиттер негізінде беріледі. Кепілдік құнын бағалау кезінде
эксперттер шығарылуы мүмкін. қамтамасыз етілмеген ссудалар 2004 жылы 10,1%
- тен 2005 жылы 5% дейін төмендеді.
Кесте 6. Несиелер қамтамасыздығы үлесі.
Көрсеткіштер 2005 жыл 2004 жыл
млн.тг үлес млн. тг үлес
салмағы, % салмағы, %
Қамтамасыз етілген 69,933 95,0 48,301 89,9
Қамтамасыз етілмеген 3,713 5,0 5,431 10,1
Барлығы 73,646 100,0 53,732 100,0
Кесте 7. Қарыздық портфельді топтастыру 2005 және 2004 жылдың
31 желтоқсанына құрылған резервтер құрамы.
2005 жыл 2004 жыл
Тәуелділік Резевтер Резевтен-діЕсепте- Резевтер Резевтен-дЕсепте-
категориясы есептелін-рудің лінген есептеліннген ірудің лінген
ген сома, тиімді резерв- сома, млн. тг тиімді резерв.
млн. тг ставкасы% тер ставкасы %млн.тг
млн.тг
Сенімді 35,994 2,0 720 18,088 2,0 361
Мүмкіндігі 17,794 5,0 890 10,607 5,0 1,030
сенімді
Сенімсіз 11,644 16,4 1,913 5,867 8,5 500
Күдікті 7,411 34,8 2,577 2,670 21,5 575
Шығынды 800 58,2 466 6,500 45,0 2,926
73,646 8,9 6,566 53,732 10,0 5,392
Несиелік портфель: резервтер және есептен шығару:
Тұтынушыларға қарыздар бойынша резервтендіру деңгейі 2005 жыл соңына 2004
жылмен салыстырғанда Республиканың экономикалық жағдайының жақсаруына
байыланысты қарыз берушілердің қаржылық жағдайының жақсаруы нәтижесінде
10,0%-тен 8,9% дейін төмендеді.
2005 жылдың 31 желтоқсанында қолданылмайтын сомалар көлемі 577 млн.
теңге, ал 2004 жылдың 31 желтоқсанында 1,630 млн. теңгені құраған болатын.
Банктің ссудалық портфеліндегі қолданылмайтын сомалардың үлес салмағы 3,0%
- тен 0,8% дейін төмендеді. Қарыздар бойынша жоғалтуларға банктің құрған
резервтері қолданылмайтын сомалар көлемін 11,4 есе жабады. Сонымен қатар,
қарыздар бойынша шығын деңгейі, 2004 жылы 12,1% - ден 2005 жылға 1,1%
дейін төмендеді және күдікті қарыздардың көрсеткіші 17,1% - ден 11,1%-
дейін төмендеп, жақсарды.
Кесте 8. Несие саласының көрсеткіштері (%)
Көрсеткіштер 31.12.03ж 31.12.02ж
Қолданылмайтын қарыздар (қарыздар 0,8 3,0
бойынша резервтер)
Қолданылмайтын қарыздар 1138,0 330,8
Қарыздар бойынша шығын (қарыздар) 1,1 12,1
Күдікті қарыздар (қарыздар) 11,1 17,1
Тұтынушылар бойынша несиелік тәуекелділік 2004 жылмен салыстырғанда,
2005жыл соңына 20 ірі қарыз берушілер банктің жалпы несиелік портфелінің
(2004 жылы 59,1%) 47,5% құрады.
Мерзімдер бойынша ссудалық портфель құрылымы:
2005 жылға мерзім бойынша банктің ссудалық портфелінің құрылымы ссуда
бейнелейді. Бұл елдегі макроэкономикалық жағдайдың жақсаруымен және ұзақ
мерзімді несиелендіруде тұтынушылардың қажеттіліктері мен негізделеді.
Сонымен, 2005 жылы 3 айға дейін қайтару мерзімі бойынша қарыздар үлесі 2004
жылға 37,3% пен 15,0% төмендеді.
Үш айдан 1 жылға дейінгі мерзімдегі қарыздар үлесі 2004 жыл соңына 22,4%
- тен 2005жыл соңына 34,2%-ке дейін жоғарлады. 1 жылдан 5 жылға дейінгі
ссудалар үлесі 2004 жылы 36,8% болса, 2005жылы 42,2%-ке жоғарлады. Банк
ЕБРР, АБР және өкімет қаражаттары көздегі болып табылатын ұзақ мерзімді
несиеленді ұсынды.
Кесте 9. 31 желтоқсанға несиелер мерзімі бойынша.
Көрсеткіштер 2005 жыл 2004 жыл
млн.тг үлес млн. тг үлес
салмағы, % салмағы, %
1 айға дейін 1,460 2,0 2,601 4,8
1 айдан 3 айға дейін 9,543 13,0 17,443 32,5
3 айдан 1 жылға дейін 25,188 34,2 12,032 22,4
1 жылдан 5 жылға дейін 31,051 42,2 19,780 36,8
5 жылдан жоғары 6,404 8,6 1,876 3,5
Барлығы 73,646 100,0 53,732 100,0
Қаржыландыру негізі:
2005 жылы банктің орташа міндеттері 2004 жылмен салыстырғанда 74,550
миллион теңгеге, яғни 34,5%-ке жоғарлады. Орташа процентік міндеттемелер
34,7%, 69835 миллион теңгеге, негізінен тұтынушылардың депозиттерінің 2,4
есе өсуі есебінен байқалады. одан басқа айналымға жіберілген құнды қағаздар
көлемі 21,6% жоғарлады, негізгі бөлігін 2001 жылы шығарылған
еврооблигациялар құрады. Басқа ұсынылған қаражаттар өсуі аз мөлшерде болды
(2.6%-ке). Банктің қарыздары мен қаражаттары, негізінен валюталық 176
миллион АҚШ долларынан 121 миллион АҚШ долларына немесе 32% төмендеді.
2005 жылы 2004 жылмен салыстырғанда орташа процентттік міндеттемелер
құрылымында мәнді өзгерістер болды: тұтынушылардың депозиттерінің үлесі
(25%-ден 44%-ке) өсті. Бұл өсім банктің қызметтерін кеңейту арқылы жаңа
тұтынушылар игеру қызыметін белсендірілуімен сиппаталады. Қарыздық құнды
қағаздар және басқа да ресурстардың (8%-тен 6%) үлес салмағының төмендеуі
байқалады.
2005 жылдың соңына банк 20 миллион АҚШ доллары сомасына еврооблигациялар
эмиссиясын іске асырды. Купондық қойылым 7 жыл айналым мерзімі кезінде
жылдық 11% құрайды. Аталған игеру банк капиталдануын ұлғайтты.
Жыл басымен салыстырғанда банк міндеттемелері 57,3% - ке жоғарлады,
негізінен тұтынушылар депозиттері және қаражаттарының өсуі есебінен
145,2%және банктерден алынған ссудалар мен қаражаттардың көлемінің 2,9%
ұлғаюы байқалды. Қазақстан Республикасы Министрлігі және кіші кәсіпкерлік
қолдау қоры алынғанда міндеттемелерден тұратын басқа қаражаттар 19,11%
төмендеді және 4,402 млн. теңгені құрады. Банктер және қаржылық
институттардан алынған қарыздар көлемі жыл ішінде 164,2 млн. доллардан
161,7 млн. долларға немесе 2004 жылы берілген қарыздардың қайтарылуы
есебінен 1,6% төмендеді. Қайтарылған несиелер халықаралық нарықтарда
орналастырылды.
Нәтижесінде 2005 жыл соңына 2004 жылмен салыстырғандағы жағдай бойынша
проценттік міндеттемелер құрылымы өзгерді: тұтынушылар депозиттерінің үлесі
53% 9 дан 54,3% жоғарлады, банктердің қаражаттары және қарыздарының үлесі
34,9% - тен 23,5%-ке дейін төмендеді басқа игерілген қаражаттардың үлес
салмағы 8,4% - тен 4,4%-дейін төмендеді.
Кесте 10. Міндеттемелер құрылымы.
31.12.2005ж. жағдайлар бойынша 31.12.2004ж. мәліметтер бойынша
22%, 33% - банкетрден қаражаттар мен несиелер
50%, 33% - тұтынушылар шоты
17%, 22% - қарыздық, бағалы қағаздар
4%, 8% - баста тартылған қаражаттар
7%, 4% - басқа міндеттер
Кесте 11. Міндеттемелер түрлері.
Көрсеткіштер 2005 жыл 2004 жыл
млн.тг үлес салмағы,млн. тг үлес салмағы,
% %
Тұтынушылар депозиттері 54,139 50,8 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz