Сүт құрамындағы нәруыздар мөлшерін анықтау (МемСТ 3625-93)

6. 4. 8. Сүт құрамындағы нәруыздар мөлшерін анықтау (МемСТ 3625-93)

Сыр, сүзбе, брынза, тағы да басқа сүт өнімдерінің шығымы негізінен сүт құрамындағы нәруыздар мөлшеріне тікелей байланысты. Сондықтан, өндірісте өңдеуге жіберілетін сүт құрамындағы нәруыздар мөлшерін үнемі бақылап отырады. Сүт құрамындағы нәркыздар мөлшерін екі әдіспен анықтайды: рефрактометриялық әдіс және формальды титрлеу әдісі.

Рефрактометриялық әдіс. Сүт құрамындағы нәруыздар мөлшерін рефрактометриялық әдіспен анықтау хлорлы кальций ерітіндісі көмегімен ақуыздары тұнбаға отырған зерттелетін сүт сынамасының сыну көрсеткіштерін анықтауға негізделген.

Сүт құрамындағы нәруыздар мөлшерін рефрактометриялық әдіспен анықтау үшін қажетті заттар:

• 25-30 мл зерттелетін сүт сынамасы;
• Сыйымдылығы 100 мл цилиндр түтік шыны;
• 4%-дық Cacl ерітіндісі;
• Арнайы фильтр;
• Рефрактометр ИРФ - 22;

Анықтау техникасы

а) Тамшуыр көмегімен цилиндр түтік шыныға 5 мл зерттелетін сүт сынамасын құяды;

ә) Сүттің үстіне тамшуырмен 5-6 тамшы 4%-дық Cacl ерітіндісін тамызады;

б) Осы түтік шыныдағы қоспаны араластырып, оны арнайы фильтр арқылы өткізеді, яғни сүзіп алады;

в) ИРФ - 22 рефрактометрінде сүт сынамасы мен сүзіп алынған мөлдір фильтраттың (құрамында сүт нәруыздары жоқ) жарықтың сыну көрсеткіштерін анықтайды. Құрамындағы нәруыздар мөлшерін анықтау кезінде сүттің температурасы 20°С болу керек;

Сүт құрамындағы ақуыздар мөлшерін келесі формуламен есептейді:

$a = \frac{n - m}{0. 002045}$ (6. 5)

мұндағы n - зерттелетін сүттің сыну көрсеткіші;

m - мөлдір фильтраттың (құрамындағы нәруыздар тұнбаға отырған) сыну көрсеткіші;

0, 002045 - тұрақты коэффициент.

Формальды титрлеу әдісі. Сүт нәруыздарына формалин реакциясы келесі жолмен жүреді: формалиннің альдегидтер топтары сүт нәруыздарының амин топтарымен реакцияға түсіп, соңғылары негізгі қасиеттерін жоғалтады, осының нәтижесінде нәруыздардың қышқылдық қасиеттері күшейеді. Титрленетін карбоксиль топтарының мөлшері мен формальдегидтермен байланыстағы амин топтарының мөлшері теңеседі.

Бұл реакцияларды келесі схемамен көрсетуге болады:

${NH}_{2}$ H

RCH +C=O N= ${CH}_{2}$

COOH H =RCH + $H_{2}O_{4}$

COOH (6. 6)

Осы реакциялар нәтижесінде пайда болған метиленаминқышқылы күшті қышқыл болып табылады. Осы қышқылды сілті көмегімен титрлеу процесі келесі тәртіппен жүреді:

N = ${CH}_{2}$ H N = ${CH}_{2}$

RCH + KOH = RCH + $H_{2}O$

COOH COOK (6. 7)

Сүт құрамындағы нәруыздар мөлшерін формальды титрлеу әдісімен анықтау үшін қажетті заттар:

• Сыйымдылығы 100 мл конусты колба;
• 50 мл зерттелетін сүт сынамасы;
• 1%-дық фенолфталеин спирттік ерітіндісі;
• Бюреткалар.

Анықтау техникасы

а) Сыйымдылығы 100 мл конусты колбаға тамшуыр көмегімен 10 мл зерттелетін сүт сынамасын құяды.

ә) Осы сүт сынамасының үстіне 1%-дық фенолфталеин ерітіндісінен 10-12 тамшы тамызады;

б) Алынған қоспаны 0, 1H NaOH күйдіргіш сілтімен титрлейді. Титрлеу процесін қоспа түсі 1 минуттай уақыт тұрақты қалыпта болатын қызылтым түске енгенде ғана тоқтатады және сілті шығынын жазып алады;

в) Конусты колбаға бюреткадан тамшуыр көмегімен 2 мл 30-40%-дық формалин ерітіндісін қосады;

г) Конусты колбадағы сүт сынамасы түссізденген мезетте формалин шығынын жазып алады;

ғ) Енді күйдіргіш натрмен ссүттің түсі бастапқы қалпына келгенше титрлеп, сілті шығынын жазып алады;

Сүт құрамындағы нәруыздар мөлшерін келесі формуламен анықтайды:

$A = \left( V_{2} - V_{1} \right) \ \cdot 1. 92\%.$ (6. 8)

Мұндағы $V_{1}$ - формалин ерітіндісін қосқанға дейінгі шығындалған 0, 1H NaOH ерітіндісінің мөлшері, мл; $V_{2}$ - формалин ерітіндісін қосқаннан кейінгі шығындалған 0, 1H NaOH ерітіндісінің мөлшері, мл; $\left( V_{2} - V_{1} \right)$ - карбоксиль топтарын жояға шығындалған 0, 1H NaOH ерітіндісінің мөлшері, мл.

Сүт құрамындағы казеин мөлшерін келесі формуламен анықтайды:

$A = \left( V_{2} - V_{1} \right) \ \cdot 1. 51\%.$ (6. 9)

1, 92 және 1, 51 - эксперимент жүзінде анықталған тұрақты коэффициенттер.

Сүт нәруыздарында адам организміндегі нәруыздарды құрауға қажетті барлық амин қышқылдары (аланин, аргинин, аспарагин, цитруллин, цистик, глицин, глютамин, гистидин, изолейцин, лейцин, лизин, метеонин, орнитин, фениллаламин, пролин, серин, триптофан, тирозин, валин, треонин) бар. Сондықтан, сүттің тағамдық құндылығы өте жоғары.

6. 4. 9. Сүт құрамындағы лактоза мөлшерін анықтау (МемСТ 8764-93)

Лактоза - суда өте қиын еритін сахарид. Бұл қасиеті қойылтылған сүт өндіргенде және балмұздақ өндірісінде үлкен рөл атқарады. Сонымен, лактоза - сүт қанты. Құрамындағы лактаза ферменттерінің әсерінен лактоза адам ағзасында жеңіл және толық қорытылады.

МемСТ 8764-93 талаптарына сай сүт құрамындағы лактоза мөлшері екі әдіспен анықталады: және йодометрикалық әдістер. Сүт құрамындағы нәруыздар мөлшерін рефрактометриялық әдіспен анықтау нәтижесінде зерттелетін сүт пен мөлдір фильтраттың ИРФ - 2 рефрактометрінің көмегімен жарықтың сыну көрсеткіштері анықталған болатын. Ал қазіргі таңда жедел әдіс - рефрактометриялық әдіс кеңінен қолданылады.

Бұл әдіс бойынша сүт құрамындағы лактоза мөлшері зерттелетін сүт пен мөлдір фильтраттың сыну көрсеткіштеріне қатысты 6. 4-кестеден анықталады.

Сүт құрамындағы лактоза мөлшері 6. 4-кесте

Бақылау сұрақтары

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс