Ауырлық центрі. Параллель күштер центрі

1. Ауырлық центрі 2. Параллель күштер центрі 3.Қатты дененің ауырлық центрі. Дененің ауырлық центрінің координаттары.Ауырлық центрінің орнын анықтау тәсілдері: симметриялық пайдалану, қарапайым бөліктерге жіктеу, теріс массалар тәсілі. 4.Жазық фигуралардың статикалық моменттері мен оның ауырлық центрі
5. Ауырлық центр. Кейбір фигуралардың ауырлық центрларының орыны.

Ауырлық центрі немесе Масса центрі - жүйені қозғалтқан кезде жүйенің барлық массасы жинақталған материалдық нүкте сияқты қозғалатын механикалық жүйедегі массаның таралуын сипаттайтын нүкте, қатты дененің кеңістіктегі кез келген қалпында оның бөлшектеріне тең әсерлі күшпен түсетін ауырлық күшінің геометриялық нүктесі; бұл нүкте кей жағдайда осы дененің ешбір нүктесімен сәйкес келмеуі мүмкін (мысалы, сақинада). Біртекті ауырлық өрісіндегі қатты дененің ауырлық центрі оның массалар центріне сәйкес келеді. Денені салмақтары p1, p2, ...,pn болатын бөліктерге бөліп, олардың ауырлық центрі лерінің (х1, у1, z1), (x2, y2, z2),... координаттары арқылы, сол дененің ауырлық центрінің координаттарын (хс, ус, zc) мына формуламен анықтауға болады: Xc = (p1x1 + p2x2 + ... pnxn) / (p1 + p2 + ... pn)
Yc = (p1y1 + p2y2 + ... pnyn) / (p1 + p2 + ... pn)
Zc = (p1z1 + p2z2 + ... pnzn) / (p1 + p2 + ... pn) Симметрия центрі бар біртекті дененің (тікбұрышты немесе дөңгелек пластина, шар, цилиндр, куб т. б.) ауырлық центрі сол дененің симметрия центрінде жатады.
Параллель күштер центрі Кеңістікте бір жаққа қарай бағытталған параллель күштер дененің нүктелеріне қойылған болсын (7.2 сурет). Күштер қойылған нүктелердің радиус векторларын сәйкес деп белгілейік. Жоғардағы тақырыпқа негізделіп, әуелі және күштерін қоссақ:

1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
2. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті,Рахимбекова З.М.