Диалектика теориясының мәселелері

1.Басқару диалектикасы. 2.Диалектикалық логика. 3.Танымның диалектикалық әдісі. 4.Диалектикалық материализм. 5.Диалектика теориясының мәселелері. 6.Диалектиканың негізгі принциптері. 7.Диалектиканың негізгі категориялары. 8.Диалектика және оның алтернативасы.

Диалектика (гр. διαλεκτική – пікірталас, әңгімелесу өнері) — табиғаттың, адамзат қоғамының және ойлаудың қозғалысы мен дамуынын жалпы зандылықтары туралы философиялық ғылым, бір қасиеттен екінші қасиетке секіріс түрінде ауысуына әкелетін ішкі қарама-қайшылықтарын және қарама-қарсылықтардың күресін ашу жолымен қоғам мен табиғаттың әрқашан қозғалыста болатын және өзгеріп отыратын құбылыстарын танудық ғылыми әдісі.Диалектика ұғымын ежелгі грек философы Сократ енгізді. Ол диалектиканы - диалог, әңгімелесу кезіндегі қарама-қарсы көзқарастардың қақтығысы арқылы ақиқатқа жетудің ерекше әдісі деп түсіндірді. Диалектиканың нағыз атасы Эфестен шыққан Герклит болған. Ол объективті антологиялық диалектиканы ойлап тапты. Гераклит үшін бұл диалектиканың ұйытқысы мен нәтижесі қарама-қарсылықтар күресі арқылы әрекет ететін әлемдік парасапы балама "Логос" болды. Диалектикалық логика. Диалектикалық логика - диалектикалық материализмнің логикалық ілімі. Объективті әлемнің дамуы мен өзгеруінің бейнеленуі мен ақылға салынуының заңдары мен формалары туралы ғылым. Танымның диалектикалық әдісі Танымның диалектикалық әдісі шындық өмірдің зерттелетін салаларының заңдылықтары бойынша білім негізінде қалыптасқан ережелер (талаптар) мен адамдарды олардың танымдық- өзгеру қызметінде бағыттайтын жүйе.Танымның диалектикалық әдісі диалектикалық логика қарастырады. Сол шындық өмірдің жалпы заңдылықтары мен танымдары негізінде адамдарды олардың практикалық және танымдық қызметінде бағыттайтын қағидаларды қалыптастырады, ойлайтын және әрекет ететін обьектіге қатысты талаптар жасайды, танымның шындыққа қозғалысы жүзеге асырылатын түрлердің теориялық негізін береді.

1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9
2. Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
3. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006 жыл. - 430 б. ISBN 9965-808-78-3
4. Оқу-әдістемелік кешен. Философия пәні. Бірінші басылым. Нығметов Б.С. Базарбаев К.Б.
Атырау мұнай және газ институты

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

1.Басқару диалектикасы. 2.Диалектикалық логика. 3.Танымның диалектикалық әдісі. 4.Диалектикалық материализм. 5.Диалектика теориясының мәселелері. 6.Диалектиканың негізгі принциптері. 7.Диалектиканың негізгі категориялары. 8.Диалектика және оның алтернативасы.

Диалектика
Диалектика (гр. διαλεκτική - пікірталас, әңгімелесу өнері) -- табиғаттың, адамзат қоғамының және ойлаудың қозғалысы мен дамуынын жалпы зандылықтары туралы философиялық ғылым, бір қасиеттен екінші қасиетке секіріс түрінде ауысуына әкелетін ішкі қарама-қайшылықтарын және қарама-қарсылықтардың күресін ашу жолымен қоғам мен табиғаттың әрқашан қозғалыста болатын және өзгеріп отыратын құбылыстарын танудық ғылыми әдісі.Диалектика ұғымын ежелгі грек философы Сократ енгізді. Ол диалектиканы - диалог, әңгімелесу кезіндегі қарама-қарсы көзқарастардың қақтығысы арқылы ақиқатқа жетудің ерекше әдісі деп түсіндірді. Диалектиканың нағыз атасы Эфестен шыққан Герклит болған. Ол объективті антологиялық диалектиканы ойлап тапты. Гераклит үшін бұл диалектиканың ұйытқысы мен нәтижесі қарама-қарсылықтар күресі арқылы әрекет ететін әлемдік парасапы балама "Логос" болды. Диалектикалық логика. Диалектикалық логика - диалектикалық материализмнің логикалық ілімі. Объективті әлемнің дамуы мен өзгеруінің бейнеленуі мен ақылға салынуының заңдары мен формалары туралы ғылым. Танымның диалектикалық әдісі Танымның диалектикалық әдісі шындық өмірдің зерттелетін салаларының заңдылықтары бойынша білім негізінде қалыптасқан ережелер (талаптар) мен адамдарды олардың танымдық- өзгеру қызметінде бағыттайтын жүйе.Танымның диалектикалық әдісі диалектикалық логика қарастырады. Сол шындық өмірдің жалпы заңдылықтары мен танымдары негізінде адамдарды олардың практикалық және танымдық қызметінде бағыттайтын қағидаларды қалыптастырады, ойлайтын және әрекет ететін обьектіге қатысты талаптар жасайды, танымның шындыққа қозғалысы жүзеге асырылатын түрлердің теориялық негізін береді. Диалектикалық материализм. Диалектикалық материализм - Маркс пен Энгельстің негізгі идеяларының ғылыми философияға айналуы. Марксизмнің бұл ғылыми ағымы Гегельдің материализмге басты назар аударуын дамудың барлық формаларының: табиғаттың, қоғам мен ойлаудың негізінде жатқан маңызды жалпыға ортақ заң түрінде диалектиканы (қарама-қарсылық және шешу) бекітумен біріктірді.Диалектикалық материализм -- революцияшыл пролетариаттың дүниеге көзқарасы, маркстік ілімнің бір саласы, оның ғылыми философиялық негізі, марксизм философиясы. Диалектикалық материализм дүниенің жалғыз ғана негізі бар ол - материя, ал сана дейтініміз осы материяның ерекше жоғары құрылымының туындысы мидың атқаратын қызметінің жемісі, сыртқы дүниенің бейнесі, - деген қағиданы өзінің ірге тасы, түп тұлғасы деп біледі; сондықтан да оны материалистік философия деп атаймыз.Дүниедегі барлық бұйымдар мен құбылыстардың бір бірімен өзара шексіз қарым қатынаста байланысты болатының табиғат пен қоғамның және ойдың үнемі қозғалыста дамуда, болуды олардың өздеріне тән қайшылықтарының себебінен диалектикалық материализм мызғымас ақиқат деп есептейді, осыған байланысты оны диалектикалық философия деп атаймыз. Диалектикалық материализмді жасаған К.Маркс, Ф.Энгельс болды. В.И Ленин оны ілгері дамытып, жоғары сатыға көтерді.Диалектикалық материализмнің жасалуы философиядағы нағыз революциялық төңкеріс болып шықты. Оның себебі бұған дейінгі болған философиялық ілімдердің барлығынан мүлдем басқа шын мәнінде гылыми жаңа философия туды. К.Маркс пен Ф.Энгельс өздерінен бұрынғы ой мұрасын түгелдей керексіз етіп, лақтырып тастаған екен деген қорытынды жасауға болмайды. Керісінше диалектикалық материализм мен өткен дәуірдегі философия ілімдер арасында кең алмасу өткелі бар. Маркс пен Энгельс философия бағыттардың керектң жақтарын, негізгі рациональдық дәндерін жоғарыда айтылған кемшіліктерін аршып алып, бастарын жай ғана біріктіре салған жоқ.Ескі материализмді де ескі диалектик ілімді де табиғат тану ғылымдарының ең соңғы табыстары тұрғысынан бүкіл адамзат қоғамы дамуының тарихи тәжірбиесі тұрғысынан сыңға алып, басынан аяғына дейін ұайта құды, оларға жаңа мазмұн, жаңа түр, яғни жаға өмір берді. Материализмді диалекті әдіспен байтып шыңдап оны шың мәнінде ғылыми диалектик дәрежеге жеткізді, диалектиканы аяғына тік қойып, материализмнің мызғымас негңзңне алып, оны ғылыми материалистік сатыға көтерді. Мұның осынша жемісті болып шығуының тағы бір басты себебі Маркс пен Энгельс идеализмді оның ақырғы ұясынан-тарихтан қуып шықты, қоғам өмірі дамуының заңдылықтарын материалистік тұрғыдан түсінуді ашты, басқаша айтқанда тарихқа ғылыми көзқарасты жасақтап бекітті, Сонымен Диалектикалық материализмді басқа да ғылыми салалары тәрізді өзіне тәң тексерістің зерттейтін пәні бар. Басқа ғылымдар зер салып сырын ашатын дүниені ол да зерттейді. Бірақ табиғат пен қоғамның және адам санасының жеке салаларындағы нақтылы қасиеттер мен заңдылықтарды іздестіретін дербес ғылымдармен салыстырғанда Диалектикалық материализм пәннің үлкен ерекшілігі бар. Диалектикалық материализмнің өарастырып зерттейтіні - дүниедегі механикалық, физикалық, химиялық, биологиялық, тарихи, экономикалық тағы басқа сапа жағынан белгілі заңдылықтардың жүйесі емес табиғат пен қоғам өмірінің және адам ойының жалпыға тәң заңдары. Мысалы осы замандағы теориялық физиканың бір саласын болып есептелетін квант механикасы микробөлшектердің (электрон, позитрон, мезон, протон және нейтрон тәрізді элементралық бөлшектер мен солардан құрылатын атом ядросы, атом, молекула тәрізді күрделі бөлшектер) қозғалысын зерттейді. Диалектикалық материализм болса, ол бұл бөлшектердің ерекше тіпті үйреншікті ұғымғы сыймайтын қасиеттері мен қозғалыс заңдарын іздестіру міндетән мойнына ала алмайды. Дәл осындай квант механикасы да Диалектикалық материализмнің пәнін - болмыс пен сананың жалпыға тән дамузаңдарын зерттеуге тиіс емес. Дегенмен көңіл аударатын ерекше жағдай мынада.Сөз болып отырған квант механикасының зер салатын обьектісін оның толқынды функция корпускулдер тағы сол сияқты ұғымдары мен категорияларын ғылымының басқа бірде бір саласында айталық ботаникада, тарихта, математикада, химияда кезтестірмейсіз, ал Диалектикалық материализмнің зерттейтін заңдары оның ұғымдары мен категориялары сол ғылымдардың барлығында да кездеседі және зерттеу процесінде пайдаланылады. Сан мен сапа, себеп пен салдар, форма мен мазмұн, мән мен көрініс, қажеттілік пен кездейсоқтық, кеңістік пен уақыт, материя мен қозғалыс, өзгеріс және даму тәрізіді Диалектикалық материализмнің жалпы ұғымдары мен категорияларынсыз бірде бір зерттеуші биолог немесе физик, экономист немесе математик тағы басқа жалғыз қадам баса алмақ емес. Бұдан әрине Диалектикалық материализм өзінің ұғымдары мен категорияларың басқа ғылымдарға еріксіз танып қойып өзі бірқалыпта тұра береді деген пікір тумауға тиіс. Өйткені Диалектикалық материализм-жаратылыс тану және қоғамдық ғылымдардың жаңалықтарын үнемі бақылап қорытындылап отыру арқылы үздіксіз дами беретін ілім. Диалектика теориясының мәселелері. Диалектика жүйе хақында. Диалектиканың негізгі принциптері. Обьективтік және субъективтік диалектиканың бірлігі. Диалектика категорияларының мәні. Диалектиканың категориялық аппараты. Диалектика адмның ғылыми-танымдық және практикалық түрлендірулік іс-әрекетінің логикасы және методологиясы ретінде.Диалектикалық терістеу құбылыстың ішкі заңдылықтары мен қайшылықтарын тудырады, ол өзін - өзі терістеу ретінде көрінеді. Терістеу жалпы сипатта, оның көмегінсіз ешқандай даму да, өзгеріс те болмайды. Бірақ терістеу өткенді жалаң жоққа шығару емес, оған жан - жақты баға беру, сондай аналитикалық бағалаудың нәтижесінде оның өміршең, бағалы жақтарын анықтап, оны ұстап қалуға әрекет жасау болып табылады. Терістеуді - терістеу заңының аясында аса маңызды заңдылықты - сабақтастықты түсіндіруге болады. терістеу, сабақтастық - жалпы дамудың, соның ішінде ғылыми көркемдік дамудың да объективтік заңдылығы. Сабақтастық жоқ жерде ілгері өрлеу, даму болмайды. Адамзат баласы тарихи дамудың әр сатысында әдебиет пен көркемөнерді, ғылыми жетістіктерді қайта жасамайды. өткен заманда істелген жұмыспен, пайда болған әдеби туындымен таныс болмасақ, онда біз дүниені танудың бұрыннан белгілі әдіс, жолдарын қайта қарастырып, уақыт өткізер едік. Сабақтастықтың арқасында мұндай жағдайды бастан кешірмейміз.Кейінгі ұрпақ өзіне дейін істелген істі, қалыптасқан эстетикалық талғам мен ой - пікірді өзінің тың көзқарасымен, жаңа мүмкіндігімен ілгері дамытып жетілдіреді, оны неғұрлым жоғары сатыға көтереді, байытады.Тарихи сабақтастықтың екі түрі болады. оларды шартты түрде уақыт пен кеңістік деп атаймыз. Уақыт және кеңістік сабақтастығы - бір дәуірден екінші дәуірге өту арқылы болатын өрлемелі дамуды сипаттайды. Мысалы, біздің эрамыздан әлде қайда бұрын өмір сүрген Сократ, Конфуций, Гаутама өздерінің болашаққа қол созған өміршең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.