Абылай хан - тарихи тұлға

1 Абылай хан . тарихи тұлға
2 Абылай хан . Қазақ Ордасының ханы

Абылай хан – Қазақ Ордасының ханы ,қазақ мемлекетінің тарихындағы аса көрнекті мемлекет қайраткері,димломат және қолбасшы Абылай хан – Жәңгір ханның бесінші ұрпағы .Оның шын есімі – Әбілмансұр.Абылай ханның арғы тегі- Жошы хан,бергі бабалары қазақ даласының негізін салған Әз- Жәнібек, одан соң Еңсегей Ер Есім хан,Салқам Жәңгір хан. Абылай хан "Ақтабан шұбырынды" жылдарында жетім қалып , Үйсін Төле бидің қолында өседі.Абылайдың өсіп кеткен шашына, аш- жалаңаштықтан жүдеген өңіне қарап Төле би оған "Сабалақ" деп ат қойып, түйесін бақтырып қояды.Онымен қоса Абылай Әбілмәмбет төренің жылқысын да бағады.Бұл Шоқан Уәлихановтың айтуына сүйенсек, Абылайдың 13 жасар кезі болса керек.Төле бидің тәлім – тәрбиесінде болуы Абылайға зор ықпал жасады.Қазақ даласының даналығын бойына жинаған баба ақылы мен парасатына , ел билеу қабілетін, анталаған жауға қарсы қазақ халқының басы біріксе ғана тойтарыс бере алатынын жас баланың санасына ұялата білген.Оған қоса бала кезінен көрген қиындықтар , өмірлік тәжірибе Абылайдың ел өміріне ерте араласуына себепші болды.Үлкен әкесінің аруағын шақырып, жауға Абылайлап ат қойған Әбілмансұр жеңісті ұрыстан соң, қазақ даласындағы ең беделді әміршілердің біріне айналды.Бұдан соңғы жерде Әбілмансұр есімі ұмытылып ,Абылай атанды. Бүкіл өмірін Абылайдың оң тізесін баса отырып, оған ақыл – кеңес айтумен өткізген Бұқар жырау Қалқаманұлының ханға : "Алтын тақтың үстінде, Үш жүздің басын құрадың" деуінің негізінде тарихи шындық жатыр.Абылай хан Ресей мен Қытай империяларының арасында орналасқан Қазақ елінің геосаяси жағдайына икемделген саясат жүргізді.Абылай қаhарлы хан болуымен қатар, қазақ халқының рухани қасиетінен еркін сусындаған дарынды күйші ретінде де белгілі .Ол -"Ақ толқын", "Алабайрақ", "Бұлан жігіт", "Дүние қалды", "Жетім торы", "Қайран елім", "Қара жорға", "Қоржыңқақпай", "Майда жел", "Сары бура", " Шаңды жарық" т.б. күйлердің авторы.