Мемлекеттің қаржылық қызметі

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

1. Мемлекеттің қаржылық қызметін атаңыз.

Мемлекеттің қаржылық қызметі - қаржы, несие және мемлекеттік органдардың мемлекеттің ақша қорларын қалыптастыру, бөлу және пайдалануға бағытталған қызметі. Мемлекеттің қаржы жүйесінің бүгінгі таңда атқаратын қызметі мемлекеттік және жекеменшік қаржылардың аясыңдағы мүдделердің біршама болса да теңдестірілуін камтамасыз етуге бағытталады. Мемлекеттің қаржы жүйесіндегі әр түрлі қаржылардың функциялары тек мемлекеттің қаржылық қызметінің басымды бағыттарында іске асырылады. Мемлекеттің қаржылық қызметі мемлекеттің біртүтас өзінің немесе оның уәкілетті мемлекеттік органдарының Қазақстан Республикасының қаржылық құрылысын үйымдастыру және оның тұрақтылығын, тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету, қоғамдық-мемлекеттік мүдделердін әлеуметтік-экономикалық және саяси-әкімшілік басымдықтарын айкындау, сондай-ақ мемлекеттік функцияларды атқаруға кажетгі ақшалай қорларды қалыптастыру, бөлу және оларды пайдалануды ұйымдастыру, елдің қаржы жүйесін халықаралық қаржы жүйесіне интеграциялау жөніндегі және т. б. іс қимылдары мен қызметін қамтиды. Мемлекеттің қаржылық қызметінің басты мақсатына қоғамның әлеуметтік-экономикалық инфракұрылымдарының тиісінше жұмыс істеулері үшін ыңғайлы жағдай жасау, оның ішінде қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды, ауыл-селоның өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымдарын дамыту, сондай-ақ Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі жөніндегі қаржылық экономикалық дайындық іс-шараларын аяқтау жатады. Мемлекеттің қаржылық қызметінің аясы қаржылық құқықтың ауқымы болғандықтан уәкілетті мемлекеттік органдардың тиісті ақшалай қорларды қалыптастыру, бөлу және оларды пайдалануды ұйымдастыру жөніндегі қызметі әрқашанда қаржыллық құқықтық нормалардың негізінде, б. а. тек құқықтық нысанда жүзеге асырылады. Мемлекеттің қаржылық кызметінің құқыктық нысандары ретінде, қаржылық қызметтің жалпы және арнаулы мәселелері бойынша, өз құзыреті шегінде уәкілетті мемлекіеттік органдар қабылдаған нормативтік қаржылық құқьпсгық актілер көрініс табады. Мемлекетгің қаржылық қызметінің құқықтық негіздерін Қазақстан Республикасы Конституциясының тиісті ережелері мен қаржылық заңнамалық актілер құрайды. Қаржылық заңнамалық актілер арнаулы және жалпы болып бөлінеді. Арнаулы қаржылық заңнамаға нормативтік қаржылық құқықтық актілер (қаржылар туралы заңдар), ал жалпы қаржылық заңнамаға мемлекеттің қаржылық қызметін белгілі бір көлемде реттейтін Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінің нормалары жатады. Мемлекеттік қаржы қызметінің әлеуметтік басқару механизмінің қажетті, маңызды құрамды бөлігі ретінде қатысады. Мемлекеттің қаржы қызметінің мазмұны әртүрлі бағыттардағы функцияларынан көрініс табады. Мемлекеттік ақша қорын қалыптастыру, бөлу, пайдалану, ұйымдастыру және оларға қарсы бақылау елдің ақшалай инфрақұрылымдарын құру, ақша эмиссиясы және мемлекеттік құнды эмиссиясы, қаржылық, несиелік және фискальды мемлекеттік органдардың қалыптасуы. Мемлекеттің қаржылық сферасындағы мемлекеттік органдарды анықтау, қаржы заңдылықтарын бұзғаны үшін заңды жауаптылық анықталады.

2. Қаржының ұғымы мен мемлекеттік қаржының функцияларына сипаттама беріңіз.

Қаржы әртүрлі және көп салалы функциялардан тұрады, яғни келесі бағыттар бойынша әрекет етеді: мемлекеттік ақша қорын ұйымдастыру, мемлекеттік қаржы ресурсының орналастырылуы, мемлекеттік қаржы ресурстарының қолдыну мекемесі, мемлекеттің қаржысын бақылауды ұйымдастыру үшін, мемлекеттің қаржылық саласында ақша құрамын бөлу және қолдануды ұйымдастыру, ақша эмиссиясы және мемлекеттік бағалы қағаздар, мемлекеттік қаржы несие және фискальды органдарды ұйымдастыру, мемлекеттік қаржы құзіретіндегі органдардың қаржы сферасындағы іс - әрекеттерін қалыптастыру, қаржылық заң бұзушылықты қаржы заңдарына ұйымдастыру, қаржылық - экономикалық жауапкершілікті және әкімшілік территориялық жауапкершілікті ұйымдастыруды жоғарлату, Қазақстанның ұстаным бекініс шептері халықаралық қаржылық қорда және әлемдік банкіде қалыптастыру және т. б. ұйымдастырулар және басқарулар болып табылады. Мемлекеттік қаржы қызметінің әлеуметтік басқару механизмінің қажетті, маңызды құрамды бөлігі ретінде қатысады. Мемлекеттің қаржы қызметінің мазмұны әртүрлі бағыттардағы функцияларынан көрініс табады. Мемлекеттік ақша қорын қалыптастыру, бөлу, пайдалану, ұйымдастыру және оларға қарсы бақылау елдің ақшалай инфрақұрылымдарын құру, ақша эмиссиясы және мемлекеттік құнды эмиссиясы, қаржылық, несиелік және фискальды мемлекеттік органдардың қалыптасуы. Мемлекеттің қаржылық сферасындағы мемлекеттік органдарды анықтау, қаржы заңдылықтарын бұзғаны үшін заңды жауаптылық анықталады. Банк сферасы мен сақтандыру жүйесінің дұрыс функциялық тәуелдігі мен жауапкершілігін нығайту, мемлекеттің алтын валюта толтыру және шекарадан тыс капиталдың өтуін төмендету, инвестициялық бағдарламаларды, жекешелендіру жобаларын басқару сферасындағы мемлекеттік бақылауды күшейту, тікелей шетел инвесторларын тарту, теңге курсының тұрақтылығын шоғырлату немесе т. б. Мемлекеттің қаржылық қызметінің аясы қаржылық құқықтың аясы болғандықтан тиісті ақша қорларын қалыптастыру, бөлу және оларды пайдалануды ұйымдастыру жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметі әрқашанда қаржылық - құқықтық нормалардың көмегімен, тек құқықтық нысанда жүзеге асырылады. Мемлекеттің қаржылық қызметінің құқықтық нысандары деп, қаржылық қызметтің жалпы және арнаулы мәселелері бойынша, өз құзіреттері шегінде уәкілетті мемлекеттік органдар қабылдаған нормативтік қаржылық - құқықтық актілерді айтамыз.

3. Мемлекеттік қаржы қызметінің әдістерін ашыңыз.

Қаржы қызметінің қағидалары: - Көпшілік қажеттіліктер мен мүдделердің үстемдігі; - Қоғамдағы бақылау және есеп берушілік; - Ашық және жария заңдылық, ұтымдылық пен тиімділік т. б. Бұл қағидалар ҚР Конституциясымен анықталып, қаржы құқығының нормаларымен нақтыланады. Мемлекеттік қаржы қызметі құқығының негізін ҚР Конституцияларының ережелері құрайды. Қаржылық заңдар арнайы және жалпы болып бөлінеді. Қаржылық қызмет әдістері : Ақша қаражатын қалыптастыру. Бөлу. Пайданы ұйымдастыру. 1) Ақша қаражатын қалыптастыру әдістері . Ақша қаражаттарын мәжбүрлі қамтамасыз түрде олардың иелерін алу, мәжбүрлі қайта қаражаттарын заңды және жеке тұлға алу мемлекет кірісіне мемлекеттік мүлікті іске асыру және пайдаланудан алынған ақша қаражатын тарту эмиссиясы. 2) Бөлу . Қаржылану, несиелену, қаржылық міндеттерді мемлекеттің орындауы. 3) Пайданы ұйымдастыру . Ақша қаражаттарын тағайындауды анықтау, мемлекет қоржынынан алынған алымдарды пайдалану, тәртіп пен нормативтілікті бекіту, ақша қаражатын бөлу. Мемлекеттің қаржылық қызметінің нысандары . Мемлекеттің қаржылық қызметінің аясы қаржылық құқықтың аясы болғандықтан тиісті ақша қорларын қалыптастыру, бөлу және оларды пайдалануды ұйымдастыру жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметі әрқашанда қаржылық - құқықтық нормалардың көмегімен, тек құқықтық нысанда жүзеге асырылады. Мемлекеттің қаржылық қызметінің құқықтық нысандары деп, қаржылық қызметтің жалпы және арнаулы мәселелері бойынша, өз құзіреттері шегінде уәкілетті мемлекеттік органдар қабылдаған нормативтік қаржылық - құқықтық актілерді айтамыз

4. Қаржылық құқық, пәні және жүйесі, құқықтық әдістеріне анықтама беріңіз.

Қаржы құқығы - бұл мемлекеттік ақша қорларын құру, қалыптастыру және пайдалану процесінде пайда болатын қоғамдық қатынастарды реттейтін заңды нормалардың жиынтығы. Қаржылық құқық қаржы жүйесінің құрылымын орнықтырады. Қаржылық құқығының пәні болып ақша қорларын құру, қалыптастыру және пайдаланудағы мемлекеттің қызметі процесінде пайда болатын қоғамдық қатынастар табылады. Өз мазмұны бойынша бұл қатынастар түрліше болып келеді. Қаржы құқығының пәні болатын қоғамдық қатынастарды келесідей топтарға бөлуге болады: а) Қазақстан Республикасының субъектілері, атқарушы органдары арасында; б) қаржы және салық органдары арасында; в) мемлекеттік қаржылық несиелік органдар арасында; г) мемлекеттік және жергілікті ұйымдар арасында. Қаржылар экономикалық категориялардың бірі болғандықтан жаңағы қоғамдық қатынастар экономикалық қатынастарға жатады, ал осы экономикалық қатынастардың жүйесіне кіретін қаржыларға байланысты қатынастар қаржылық қатынастар болып табылады. Қаржылық құқықтың пәнінің, яғни қаржылық қатынастардың өздеріне тән айрықша белгілері болады. Қаржылық құқық , құқық саласы бола отырып, көптеген қаржылық құқықтық нормалардан тұрады. Осы біртұтас жүйесінің ішінде қаржылық құқық нормалар түрлі институттарға топтастырылады. Қаржылық құқықығының жүйесі - бұл қаржылық құқық қатынастардың объективті шартталған жүйесі. Қаржылық құқығының жүйесі екіге бөлінеді: жалпы және ерекше. Жалпы бөлімге мемлекеттің қаржы қызметінің құқықтық нысандары мен әдістерін бекітетін қаржы құқығының нормалары жатады. Жалпы бөлімнің нормалары ерекше бөлімде нақтыланады. Ерекше бөлім бірнеше бөлімдерден тұрады. Осы бөлімдердің әрқайсысы қаржылық құқықтық нормалардың жиынтығын көрсетеді. Ерекше бөлімге топтастырылған нормалар келесідей саладағы қатынастарды реттейді. а) бюджет жүйесінің; б) мемлекттік қаржылардың; в) мемлекетттік және жергілікті пайдалардың; г) мемлекттік және жергілікті несиенің; д) банктік несиелердің; е) валюталық реттеудің. Қаржы құқығының жүйесінде ҚР қаржы жүйесі объективті экономикалық категория ретінде көрініс табады. Қаржылардың біртұтастығы жалпы бөлімде көрініс тапты. Қаржы құқығының қайнар көздері - бұл мемлекттік атқарушы билІк органдарының құқықтық актілері. Қаржы құқығынң басты қайнар көзі - ҚР Конституциясы онда мемлекеттің қаржы қызметін құқықтық ұйымдастыру негіздері бекітілген. Қаржы құқғының қайнар көздері құқықтық белгілері бойынша бірдей емес. Олардың арасында атқарушы билік органдарының, заңшығарушы органдарының актілері, министрліктердің қаулылары болады. Сонымен қатар қаржылық қатынастарды реттейтін ҚР Президенттің жарлықтары да жатады.

5. Қаржылық құқықтық нормалардың түсінігі, түрлері және құрылымын сипаттаңыз.

Қаржы құқығында құқықтың бастапқы элементтері қаржы-құқық нормалары, яғни қаржы қатынастарындағы мемлекет белгілеген және мемлекеттік мәжбүрлеу шаралар арқылы қамтамасыз етілетін қатаң белгіленген тәртіп ережелері пайдаланылады. Сөйтіп, каржы-құқық нормаларының бұйрық сипатына тән. Олар кесімді түрде қойылған талаптардан тұрады да, қалай болса, солай өзгертуге жол қоймайды, қаржы-қатынастарын қатысушылардың қүқықтары мен міндеттерін дәл анықтайды. Қаржы-құқық нормалары міндетгеуші, тыйым салушы, өкілеттік беруші нормаларға бөлінеді, яғни қаржы-қатынастарына қатысушылардың белгілі бір іс-қимыл жасауға құқықтарын бекітіп береді. Сөйтіп, базистік қатынастар болып табылатын қаржы-қатынастары қаржы-құқық нормаларын пайдалану барысының қаржылық құқық қатынастарына айналады. Оған қатысушылар субъективті заң қүқылары мен міндеттері арқылы өзара байланыста болады, ал қатынастары мемлекеттің күшімен сақталады. Мемлекеттік органдар қаржы құқығы қатынастары қатысушылары кәсіпорындар, ұйымдар, мекемелер, азаматтар орындауға міндетті өкілеттіктерді иеленеді. Мемлекеттің қаржы құқығы қатынастарын жүргізетін органдар басқа қаржы қатынастарына қатысушыларға қатысты тек екім ғана жүргізіп қоймай, белгілі бір міндеттерді де өз мойындарына алады. Оларға қатысушылардың құқықтары мен міндеттері мемлекеттің қамқорлығына алынып, күштеу арқылы қамтамасыз етіледі. Мемлекеттік күштеу әдістері, формалары арқылы шаруашылық жүргізудің нақты нөтижелеріне жеткізетін қаржы құқығы қатынастарын өзгерту қоғамның қаржы өмірін реттеудің қүқықтық механизмі, ал сан алуан қаржы құқығы нормалары мен актілері оның тұтқалары болып табылады. Сөйтіп, қаржы мен қүқық формалары мен әдістері экономикалық процестерге қаржылық құқықтық ықпал етудің біртұтас механизміне айналады. Қаржылық құқықтық реттеудің негізгі әдісі мемлекет тарапынан өкілеттігі бар қаржы қатынастарына қатысушылардың өктемдігі, басқа әдістері ұсыныстар, келісімдер. Қаржы міндеттемелерінің орындалуы, негізінен, азаматтар мен лауазымды адамдардың саналы келісімдері арқылы қамтамасыз етіледі. Қаржы міндеттемелерін орындамаған шаруашылық органдары мен азаматтарға күштеу әдістері қолданылады: бюджетке уақтылы төленбеген төлемдер үшін айып пұлдары салынады. Қаржы-құқық нормаларын бұзғандарға айып салу-жауапкершілік шараларының бірі. Олар ақшалай салынып, нормаларды бұзғандарға қолданылатын тиісті шаралар болып табылады. Айыптар: айыпақы, пұрсатпұлы, қаржыландыруды немесе несие беруді доғару, процесті өсіру, үнемдемегені үшін тарифтерді көтеру т. б. Қаржы қызметін жүзеге асыру барысында мемлекеттік органдар белгілі бір қаржылық заң актілерін қабылдайды. Бұлар арқылы олар өздерінің өкілеттері шеңберінде қаржы ресурстарын жұмылдыру, бөлу, пайдалану, олардың шығындарын бақылау жөніндегі қаржы қатынастарын реттейді және бұл қатынастарға қатысушыларды басқарады. Қаржылық құқықта қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудің 2 әдісі қолданылады: 1. Мемлекетгік - өктем, императивтік әдіс; 2. Қаржылық - шартты, диспозитивтік әдіс. Мемлекет тарапынан, қаржылық құқықтың нормаларымен реттелген қаржылық қатынастар қаржылық құқықтық қатынастарға айналады. Қаржылық құқықтық қатынастардың объектісі деп, осы қатынастардың материалдық мәнінен бөлектенбейтін, олардың субъектілерінің қызметтерінің нәтижесін айтамыз.

6. Қаржылық құқықтық қатынастардың түсінігі мен ерекше белгілерін атаңыз.

Қаржы құқығында құқықтың бастапқы элементтері қаржы-құқық нормалары, яғни қаржы қатынастарындағы мемлекет белгілеген және мемлекеттік мәжбүрлеу шаралар арқылы қамтамасыз етілетін қатаң белгіленген тәртіп ережелері пайдаланылады. Сөйтіп, каржы-құқық нормаларының бұйрық сипатына тән. Олар кесімді түрде қойылған талаптардан тұрады да, қалай болса, солай өзгертуге жол қоймайды, қаржы-қатынастарын қатысушылардың қүқықтары мен міндеттерін дәл анықтайды. Қаржы-құқық нормалары міндетгеуші, тыйым салушы, өкілеттік беруші нормаларға бөлінеді, яғни қаржы-қатынастарына қатысушылардың белгілі бір іс-қимыл жасауға қүқықтарын бекітіп береді. Сөйтіп, базистік қатынастар болып табылатын қаржы-қатынастары қаржы-қүқық нормаларын пайдалану барысының қаржылық құқық қатынастарына айналады. Оған қатысушылар субъективті заң қүқылары мен міндеттері арқылы өзара байланыста болады, ал қатынастары мемлекеттің күшімен сақталады. Қаржы қызметін қүқықтық қатынастардан тыс жүзеге асыру мүмкін емес. Мемлекеттік мәжбүрлеу шаралары кепілдік беретін өзара байланысты зандық қүқықтары мен міндеттер болған жағдайда, жоспарлаған кірістердің түсуі, олардың белгіленген мақсаттарға сәйкес бөлініп, пайдаланылуы қамтамасыз етіледі. Мемлекеттік органдар қаржы қүқығы қатынастары қатысушылары кәсіпорындар, ұйымдар, мекемелер, азаматтар орындауға міндетті окілеттіктерді иеленеді. Мемлекеттің қаржы қүқығы қатынастарын жүргізетін органдар басқа қаржы қатынастарына қатысушыларға қатысты тек екім ғана жүргізіп қоймай, белгілі бір міндеттерді де өз мойындарына алады. Оларға қатысушылардың қүқықтары мен міндеттері мемлекеттің қамқорлығына алынып, күштеу арқылы қамтамасыз етіледі. Қаржылық құқықтық реттеудің негізгі әдісі мемлекет тарапынан өкілеттігі бар қаржы қатынастарына қатысушылардың өктемдігі, басқа әдістері ұсыныстар, келісімдер. Қаржы міндеттемелерінің орындалуы, негізінен, азаматтар мен лауазымды адамдардың саналы келісімдері арқылы қамтамасыз етіледі. Қаржы міндеттемелерін орындамаған шаруашылық органдары мен азаматтарға күштеу әдістері қолданылады: бюджетке уақтылы төленбеген төлемдер үшін айып пұлдары салынады. Қаржы-құқық нормаларын бұзғандарға айып салу-жауапкершілік шараларының бірі. Олар ақшалай салынып, нормаларды бұзғандарға қолданылатын тиісті шаралар болып табылады. Айыптар: айыпақы, пұрсатпұлы, қаржыландыруды немесе несие беруді доғару, процесті өсіру, үнемдемегені үшін тарифтерді көтеру т. б. Қаржы қызметін жүзеге асыру барысында мемлекеттік органдар белгілі бір қаржылық заң актілерін қабылдайды. Бұлар арқылы олар өздерінің өкілеттері шеңберінде қаржы ресурстарын жұмылдыру, бөлу, пайдалану, олардың шығындарын бақылау жөніндегі қаржы қатынастарын реттейді және бұл қатынастарға қатысушыларды басқарады. Қаржылық құқықта қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудің 2 әдісі қолданылады: 1. Мемлекетгік - өктем, императивтік әдіс; 2. Қаржылық - шартты, диспозитивтік әдіс. Мемлекет тарапынан, қаржылық құқықтың нормаларымен реттелген қаржылық қатынастар қаржылық құқықтық қатынастарға айналады. Қаржылық құқықтық қатынастардың объектісі деп, осы қатынастардың материалдық мәнінен бөлектенбейтін, олардың субъектілерінің қызметтерінің нәтижесін айтамыз.

7. Мемлекеттің ақша жүйесінің құқықтық негіздеріне сипаттама беріңіз.

Ақша жүйесі - бұл елдегі ақша айналымын ұйымдастырудың нысаны. Ақша жүйесі бірнеше элеметтерден тұрады. ҚР-ң ақша жүйесіне келесілер кіреді: ресми ақшалай бірлік; қолма-қол ақшаны эмиссиялау тәртібі, ақша айналымымен ұйымдастыру және реттеу. ҚР-ң ресми ақшалай бірлігі (валютасы) - теңге. ҚР-ң территориясына өзге ақшаларды енгізу, шығаруға тыйым салынады. Ақша - экономикалық категория. Экономикалық әдебиетте ақша тауарлық әлемнен ерекшеленген тауар ретінде анықталады. Ақша экономикалық көрініс сияқты түрлі функцияларды орындайды. Ең алдымен Олар - тауарлық және тауарлық емес операцияларда, төлем құралы болып табылады. Нақты ақша айналымы эмиссиядан, яғни айналымға шығудан басталады. Нақты ақшаларды эмиссиялау, олардың айналымға шығудан ұйымдастыруды ҚР-ң Ұлттық банкі жүзеге асырылады. Нақты ақшалар Ұлтттық банктің шартсыз міндеттемесі болады және оның активтерімен қамтылады. Вексельдік айналым мәселесі ерекше актуальды болып келеді. Вексельдің мәні мынада: өзге субъектіге қарызы бар бір субъект оған соманы айқын мерзімде төлейтіні туралы вексель береді. Вексельді алған тұлға өзінің ақшалай міндеттемесін 3-тұлғаға беруге құқылы. Бұл тізбек әрі қарай жалғастырылады. Нақты емес ақша айналымының үшінші түрі- бұл банктердің несиелік карточкалары. Олар дамыған елдерде кең таралған. Несиелік карточкалар былай қолданылады, олар арнайы құрылғыларға орналастырғанда, карточка чегінің шотындағы банкпен байланысын қамтамасыз етеді. Валюта (итальян сөзі, сөзбе - сөз - құн) - елдің ақша бірлігі, оның шартты түрі, халықаралық төлем - есеп айырысу айналымның каналдары арқылы ұлттық ақшаларды қолданудың ерекше формасы. «Валюта» термині екі мағынада қолданылады: біріншіден, бұл мемлекеттің ақшалай бірлігі; екіншіден, бұл шет елдердің ақшалай бірліктері. Қаржылық қатынастарда және қаржы құқығында «валюта» термині жиі түрде екінші мағынада қолданылады. Валюта бағамдары - бұл елдің территориясында айналым тәртібі орнатылған қатынастағы бағамдар. Валюта бағамдарына: а) шетел валютасы; б) шетел валютаға бағалы қағаздар; в) бағалы металдар; г) табиғи бағалы тастар. Валюталық реттеу - бұл валюталық операциялар жасау тәртібін реттеуге бағытталған мемлекеттік органдардың қызметі. Валюталық реттеу процесінде осы реттеуді жүзеге асырылатын органдардың жүйесін өзгертеді. Валюталық құқықтық реттеу екі дәрежеде жүзеге асырылады: нормативті және индивидуалды.

8. Ақшаның ұғымы және функцияларын атаңыз.

9. Мемлекеттің ақша реформаларын сипаттаңыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.