VBSCRIPT программалау технологиясы көмегімен Web сайт құру
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... 1
1. ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚТАРДЫ ЖАСАУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
1.1 Электронды оқулық . қазіргі кездегі білім берудің негізгі құрамдас бөлігі ... ... ... ... 3
1.2 Электронды оқу құралы үшін пәндік материалдарды құрастыру бойынша ұсыныстар ... ... ... 3
1.3 Электронды оқу құралын жасау сатысы ретінде тарихи білімді беруді қалыптастыру процедурасы ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.4 Электронды оқу.әдістемелік материалының тиімділігін бағалау ... ..6
2. ОҚУ ҮРДІСІНДЕГІ КОМПЬЮТЕРЛІК ПРОГРАММАЛАР
2.1 Оқу үрдісінің негізгі стадиялары ... ... .7
2.2 Электронды оқулық жасау қағидалары...8
2.3 Оқу материалының мазмұны ... ... .9
2.4 Оқулыққа талаптарды қалыптастыру.10
2.5 Компьютерлік графика пәнін меңгеру бойынша электронды оқулықтың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ..10
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ...77
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... 78
1. ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚТАРДЫ ЖАСАУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
1.1 Электронды оқулық . қазіргі кездегі білім берудің негізгі құрамдас бөлігі ... ... ... ... 3
1.2 Электронды оқу құралы үшін пәндік материалдарды құрастыру бойынша ұсыныстар ... ... ... 3
1.3 Электронды оқу құралын жасау сатысы ретінде тарихи білімді беруді қалыптастыру процедурасы ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.4 Электронды оқу.әдістемелік материалының тиімділігін бағалау ... ..6
2. ОҚУ ҮРДІСІНДЕГІ КОМПЬЮТЕРЛІК ПРОГРАММАЛАР
2.1 Оқу үрдісінің негізгі стадиялары ... ... .7
2.2 Электронды оқулық жасау қағидалары...8
2.3 Оқу материалының мазмұны ... ... .9
2.4 Оқулыққа талаптарды қалыптастыру.10
2.5 Компьютерлік графика пәнін меңгеру бойынша электронды оқулықтың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ..10
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ...77
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... 78
Білім беруді ақпараттандыру жалпы білім беру жүйесін жаңартудың негізгі бағыты болып отыр, қазіргі кезде жаңа білім берудің әдістемелерін жүзеге асыруға жағдай жасауда. Қоғам педагогика мен техниканың қазіргі заманға сай жетістіктерін қолданушы икемді білім беру жүйесіне зәру. Білім беру үрдісі соңғы кездері программалық жабдықтарды қолданып, үлкен жетістіктерге жетуде.
Қоғамдық өмірде, өндіріс пен ғылым салаларында тез өзгеру, даму біздің уақыт үшін таңсық емес. Білім саласының жаңа буындары туындауда және және дамуда.
Қазіргі кезде компьютер тиімді қолданылады, ғылым мен өндіріс саласы есептеу техникасының көмегінсіз жұмыс істей алмайтындай дәрежеге жетті. Жаңа ақпараттық технологияларды қолданып, ауқымды жұмыстар атқарылуда.
Әдістемелік нұсқаулардың екі түрі бар: қағаз түрінде және электронды. Бірінші типтегі құралды қолдану кезінде оларды баспаға шығаруға кететін шығындар сияқты мәселелер туындайды, сондықтан соңғы кездері электронды оқулықтарға көп көңіл бөлінуде. Мұндай оқулықтар студенттер үшін өте қажет, себебі олардың уақыты не кітапханаға, не оқу залдарында отырып оқуға кетер еді. Енді олар үйде оқу мүмкіндігіне ие болды. Электронды есептеу машиналары ақпараттың ауқымды көлемін сақтай алады. Ақпаратты өңдеуді жеңілдету үшін ақпараттық жүйелер құрылуда. Олардың көмегімен қажетті мәліметтерді іздеу арқылы тауып алуға болады. Қазіргі қоғамның негізгі ерекшелігі, ақпараттандыру жүргізілуде. Ақпараттандыру үрдісінің негізгі бағытттарының бірі – білім беруді ақпараттандыру. Яғни білім беру жүйесін толығымен автоматтандырылған жүйемен қамтамасыз ету. Ол үшін электронды оқулықтар көптеп құрылу қажет.
Қоғамдық өмірде, өндіріс пен ғылым салаларында тез өзгеру, даму біздің уақыт үшін таңсық емес. Білім саласының жаңа буындары туындауда және және дамуда.
Қазіргі кезде компьютер тиімді қолданылады, ғылым мен өндіріс саласы есептеу техникасының көмегінсіз жұмыс істей алмайтындай дәрежеге жетті. Жаңа ақпараттық технологияларды қолданып, ауқымды жұмыстар атқарылуда.
Әдістемелік нұсқаулардың екі түрі бар: қағаз түрінде және электронды. Бірінші типтегі құралды қолдану кезінде оларды баспаға шығаруға кететін шығындар сияқты мәселелер туындайды, сондықтан соңғы кездері электронды оқулықтарға көп көңіл бөлінуде. Мұндай оқулықтар студенттер үшін өте қажет, себебі олардың уақыты не кітапханаға, не оқу залдарында отырып оқуға кетер еді. Енді олар үйде оқу мүмкіндігіне ие болды. Электронды есептеу машиналары ақпараттың ауқымды көлемін сақтай алады. Ақпаратты өңдеуді жеңілдету үшін ақпараттық жүйелер құрылуда. Олардың көмегімен қажетті мәліметтерді іздеу арқылы тауып алуға болады. Қазіргі қоғамның негізгі ерекшелігі, ақпараттандыру жүргізілуде. Ақпараттандыру үрдісінің негізгі бағытттарының бірі – білім беруді ақпараттандыру. Яғни білім беру жүйесін толығымен автоматтандырылған жүйемен қамтамасыз ету. Ол үшін электронды оқулықтар көптеп құрылу қажет.
1. Компьютерная графика “Corel Draw”. Учебное пособие. Алматы, 2008 год. / Шукетаева К.К., Белгожаева Ш.Д., Текесбаева Н.А., Жилдикбаева А.Н.
2. Коротеева Е. Маслов В. Щербаков С. Электронная библиотека учебников по информатике / Интернет. . – http://books.kulichki.ru/index.php
3. Управление проектами при разработке электронных мультиме-дийных учебников Н.А.Шигина Пензенский технологический институт, Пенза.
4. Гуров В., Гуськов А., Саргин В. Электронный учебник «Основы теории компьютеров». – М : Ксит МИФИ, 2000.
5. Никитов А., Поздин Г. Электронный учебник “Интерактивная патологическая анатомия”. – Москва: Лаборатория интерактивных моделей, 2003.
6. Бабешко В.Н. Построение системы оценки качества программ-ных комплексов для открытого и дистанционного обучения. Материалы XIII Международной конференции "Применение новых технологий в образовании", г. Троицк, 28-29 июня 2002, с.63-65.
7. Бабешко В.Н., Нежурина М.И. Некоторые методологические аспекты построения системы оценки качества программных комплексов для открытого и дистанционного обучения. Труды Всероссийской научно-методической конференции "Телематика'2002", г. С.-Петербург, 3-6 июня, 2002, с.268-270
8. Шауцукова Л. Электронный учебник “Информатика” / Интернет. – http://www.kbsu.ru/~book/
9. Lavel. Graphics. Растровая и векторная графика
10. Системы для векторизации и обработки изображений. «Пакеты иллюстративной графики». PC Magazine (Russian Edition) от 22.04.97 г.
11. Руководство пользователя "Corel Draw 8" (русская версия)
12. Corel Draw, учебный курс, Миронов Д. 1999
13. Corel Draw, Краткий курс, Тайц А.М, Тайц А.И. 1999г.
14. Быстро и легко осваиваем работу на ПК.Corel Draw, Резников Ф.А., 2002 г.
15. Эффективная работа: CorelDRAW 10. – СПб.: Питер, 2002. – 784 с.: ил.
16. А.М. Тайц. Corel DRAW 10: все программы пакета / А.М. Тайц, А.А. Тайц / – С-Пб., 2002. – С.3-25.
Куприянов Н.И. Рисуем на компьютере: Word, Photoshop, Corel DRAW, Flash / Куприянов Н.И. / СПб, 2005. - 128 с.
17. Резников Ф.А. Быстро и легко осваиваем работу на ПК. Corel Draw, /Резников Ф.А./ 2002 г.
18. Анцыпа В.А. Растровые и векторные графические изображения // Информатика и образование- 2005. - № 7. - С. 56-62.
19. 7. http://www.corel.demiart.ru/index.php/
20. 8. http://corel.ru/product/cdgsx4.php
21. 9. http://www.coreldraw13.info/coreltutorial.htm.
2. Коротеева Е. Маслов В. Щербаков С. Электронная библиотека учебников по информатике / Интернет. . – http://books.kulichki.ru/index.php
3. Управление проектами при разработке электронных мультиме-дийных учебников Н.А.Шигина Пензенский технологический институт, Пенза.
4. Гуров В., Гуськов А., Саргин В. Электронный учебник «Основы теории компьютеров». – М : Ксит МИФИ, 2000.
5. Никитов А., Поздин Г. Электронный учебник “Интерактивная патологическая анатомия”. – Москва: Лаборатория интерактивных моделей, 2003.
6. Бабешко В.Н. Построение системы оценки качества программ-ных комплексов для открытого и дистанционного обучения. Материалы XIII Международной конференции "Применение новых технологий в образовании", г. Троицк, 28-29 июня 2002, с.63-65.
7. Бабешко В.Н., Нежурина М.И. Некоторые методологические аспекты построения системы оценки качества программных комплексов для открытого и дистанционного обучения. Труды Всероссийской научно-методической конференции "Телематика'2002", г. С.-Петербург, 3-6 июня, 2002, с.268-270
8. Шауцукова Л. Электронный учебник “Информатика” / Интернет. – http://www.kbsu.ru/~book/
9. Lavel. Graphics. Растровая и векторная графика
10. Системы для векторизации и обработки изображений. «Пакеты иллюстративной графики». PC Magazine (Russian Edition) от 22.04.97 г.
11. Руководство пользователя "Corel Draw 8" (русская версия)
12. Corel Draw, учебный курс, Миронов Д. 1999
13. Corel Draw, Краткий курс, Тайц А.М, Тайц А.И. 1999г.
14. Быстро и легко осваиваем работу на ПК.Corel Draw, Резников Ф.А., 2002 г.
15. Эффективная работа: CorelDRAW 10. – СПб.: Питер, 2002. – 784 с.: ил.
16. А.М. Тайц. Corel DRAW 10: все программы пакета / А.М. Тайц, А.А. Тайц / – С-Пб., 2002. – С.3-25.
Куприянов Н.И. Рисуем на компьютере: Word, Photoshop, Corel DRAW, Flash / Куприянов Н.И. / СПб, 2005. - 128 с.
17. Резников Ф.А. Быстро и легко осваиваем работу на ПК. Corel Draw, /Резников Ф.А./ 2002 г.
18. Анцыпа В.А. Растровые и векторные графические изображения // Информатика и образование- 2005. - № 7. - С. 56-62.
19. 7. http://www.corel.demiart.ru/index.php/
20. 8. http://corel.ru/product/cdgsx4.php
21. 9. http://www.coreldraw13.info/coreltutorial.htm.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық университеті
Физика-математика факультеті
Оқытудың ақпараттық жүйелері кафедрасы
Есимбекова Б.
VBSCRIPT программалау технологиясы көмегімен Web сайт құру
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
050602- мамандығы – Информатика
Алматы 2010
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық университеті
Физика-математика факультеті
Оқытудың ақпараттық жүйелері кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Кафедра
меңгерушісі ___________ К.С. Мусин
___ ______________2010ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: VBSCRIPT программалау технологиясы көмегімен Web сайт құру
050502-мамандығы бойынша – Информатика
Орындаған Есимбекова Б .
Ғылыми жетекшісі
аға оқытушы Майкотов М.
Алматы 2010
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1
1. электронды оқулықтарды жасаудың қазіргі
ЖАҒДАЙЫ
1.1 Электронды оқулық – қазіргі кездегі білім берудің негізгі құрамдас
бөлігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.2 Электронды оқу құралы үшін пәндік материалдарды құрастыру бойынша
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.3 Электронды оқу құралын жасау сатысы ретінде тарихи білімді беруді
қалыптастыру процедурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.4 Электронды оқу-әдістемелік материалының тиімділігін бағалау ... ..6
2. Оқу үрдісіндегі компьютерлік программалар
2.1 Оқу үрдісінің негізгі стадиялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2.2 Электронды оқулық жасау қағидалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
19 Оқу материалының мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
20 Оқулыққа талаптарды қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
21 Компьютерлік графика пәнін меңгеру бойынша электронды оқулықтың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7 7
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ...78
Кіріспе
Білім беруді ақпараттандыру жалпы білім беру жүйесін жаңартудың негізгі
бағыты болып отыр, қазіргі кезде жаңа білім берудің әдістемелерін жүзеге
асыруға жағдай жасауда. Қоғам педагогика мен техниканың қазіргі заманға
сай жетістіктерін қолданушы икемді білім беру жүйесіне зәру. Білім беру
үрдісі соңғы кездері программалық жабдықтарды қолданып, үлкен
жетістіктерге жетуде.
Қоғамдық өмірде, өндіріс пен ғылым салаларында тез өзгеру, даму біздің
уақыт үшін таңсық емес. Білім саласының жаңа буындары туындауда және және
дамуда.
Қазіргі кезде компьютер тиімді қолданылады, ғылым мен өндіріс саласы
есептеу техникасының көмегінсіз жұмыс істей алмайтындай дәрежеге жетті.
Жаңа ақпараттық технологияларды қолданып, ауқымды жұмыстар атқарылуда.
Әдістемелік нұсқаулардың екі түрі бар: қағаз түрінде және электронды.
Бірінші типтегі құралды қолдану кезінде оларды баспаға шығаруға кететін
шығындар сияқты мәселелер туындайды, сондықтан соңғы кездері электронды
оқулықтарға көп көңіл бөлінуде. Мұндай оқулықтар студенттер үшін өте қажет,
себебі олардың уақыты не кітапханаға, не оқу залдарында отырып оқуға кетер
еді. Енді олар үйде оқу мүмкіндігіне ие болды. Электронды есептеу
машиналары ақпараттың ауқымды көлемін сақтай алады. Ақпаратты өңдеуді
жеңілдету үшін ақпараттық жүйелер құрылуда. Олардың көмегімен қажетті
мәліметтерді іздеу арқылы тауып алуға болады. Қазіргі қоғамның негізгі
ерекшелігі, ақпараттандыру жүргізілуде. Ақпараттандыру үрдісінің негізгі
бағытттарының бірі – білім беруді ақпараттандыру. Яғни білім беру жүйесін
толығымен автоматтандырылған жүйемен қамтамасыз ету. Ол үшін электронды
оқулықтар көптеп құрылу қажет.
Электронды оқу құралдарын құру үрдісі бірнеше сатылардан тұрады:
1 саты – пәннің мазмұнына құрылымдық талдау жүргізу. Осы сатыда пәннің
оқу элементтері, пән құрылымы, оқу элементтерінің арасындағы логикалық
байланыс анықталады. Сонымен қатар интерактивті сұхбатпен қамтамасыз
етіледі, яғни оқу материалының мазмұнын таңдау мүмкіндігі және
бейімділігі.
2 саты – пәннің мазмұнына сапалы талдау жүргізу. Құрылымдық талдаудың
нәтижелерінің негізінде әрбір оқу элементінің сапалы талдауы жүргізіледі.
Осы кезде әрбір оқу элементінің мазмұнына көп көңіл бөлінеді және меңгеру
деңгейі анықталады. Саты пәннің мазмұнының ғылыми түрде болуын және қажетті
уақытта пайдаланушылардың қолдана алуын қаматамасыз етеді.
3 саты– пәннің мазмұнын сүзгіден өткізу. Алдыңғы сатылардың
мәліметтерінің негізінде электронды оқу құралының логикалық құрылымы
тұрғызылады. Ол оқытудың жүйелілігін және тақырыптардың меңгеру деңгейіне
сәйкес құрылуын қамтамасыз етеді.
4 саты – электронды компоненттердің синтезі. Алдыңғы сатылардың
мәліметтерінің негізінде мультимедиа компоненттері (мәтін, дыбыс, графика,
анимация, видео) құрылады және таңдалынады. Осы сатыда тесттік тапсырмалар
құрылады және оларды таңдау жүргізіледі.
5 саты – электронды оқу құралын жинақтау. Прораммалық қабықшалардың
көмегімен құрылған компоненттер негізінде электронды оқу құралы жасалынады.
Техникалық, эргономикалық, эстетикалық талаптар орындалады
Электронды оқу құралын қолданып, оқытушы оқыту үрдісін жетілдіре,
сонымен қатар оқу сапасын жоғарылата алады.
Электронды оқулық қолданушылар үшін білім беру үрдісін жүргізу мен оны
ұйымдастыру үрдісінде де ашық қасиетке ие, яғни кез-келген уақытта үйренуші
материалды еркін ала алады.
Мен дипломдық жұмысымды компьютерлік графика пінін меңгеруге арналған
электронды оқулықты жасап шығаруды алдыма мақсат етіп қойдым.
Ғылыми зерттеулерде мәліметтерді компьютер мониторында графикалық
түрде беру алғаш рет 50 жылдардың ортасына қолданыла бастады. Содан бері
қарай мәліметтерді графикалық түрде бейнелеу көптеген компьютер
жүйелерінің ажырамас бөлігіне айналды.
Әр түрлі аймақта қолданылатын графиканың ерекшелігіне байланысты оның
бірнеше тараулары бар, яғни инженерлік графика, ғылыми графика, WEB-
графика, компьютерлік полиграфия, көркемдік және жарнамалық графика.
Компьютерлік графика – программалық – аппараттық есептеу кешендерінің
көмегімен суреттерді өңдеу және оны салу тәсілдері мен әдістерін оқытатын
информатиканың арнайы саласы болып табылады.
Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері, оның оқу процесінде алатын орны
Физика және информатика мамандықтары үшін Компьютерлік графика
пәнін оқытудың мақсаты- компьютерлік графиканың теориялық негіздерін және
олардың түрлерін оқыту, сонымен қатар қазіргі кездегі қолданбалы графикалық
программалар пакетін практикада қолдануға үйрету болып табылады.
Пәнді оқыту мақсаттары:
• Компьютерлік графиканың базалық ұғымдарын қалыптастыру;
• Әр түрлі графикалық қолданбалы программалар пакетімен жұмыс істеу
іскерлігін қалыптастыру;
• Эстетикалық талғамын дамыту.
Пәнді оқыту барысында студент:
• Компьютерлік графиканың теориялық негіздерін білу;
• Растрлық, векторлық және фрактальдық графика түрлерінің
айырмашылықтарын білу;
• Негізгі түстік модельдерді білу;
• Графикалық редакторлардың түрлерін, олардың топтамасын білуі;
• WEB-графиканың негізгі ұғымдарын білуі;
Пәнді оқу нәтижесінде студент:
• Растрлық және векторлық пакеттермен жұмыс жасай алуы;
• Үстел бетіндегі баспа жүйелерінде баспа өнімдерін версткалауды;
• Анимация жасауды;
• Web-дизайнда қолдану үшін суреттерді даярлай алуы қажет.
“Компьютерлік графика” пәні жоғары оқу орындарында оқытудың ақпараттық
жүйелері, информатика, математика мамандықтары үшін оқытылатын міндетті пән
болғандықтан, пәнге қатысты ана тіліндегі оқулықтарды, электрондық
құралдарды дайындау қажеттігі туындауда. Университеттің перспективалық даму
концепциясына сай 2007 жылдан енгізілгелі отырған қашықтан оқыту түріне сай
оқытудың электрондық құралдарын сұраныс артуда.
Дипломдық жұмыстың мақсаты электрондық оқу басылымдары, оларға
қойылатын талаптар, құру жолдары, “Компьютерлік графика” пәнінің
тақырыптары қарастырылып, электрондық құрал нұсқасы дайындалды. Құрал осы
бағытта алғашқы дайындалғандықтан толықтыруды, тақырыптарды кеңейтуді қажет
етеді.
Құрал студенттердiң пәнге деген қызығушылықтарын арттырып,
шығармашылықпен жұмыс жасауына мүмкiндiк береді. Студент оқулықты қажет
етпей-ақ “Компьютерлік графика” пәнінің тақырыптарына қатысты кез-келген
мәлiметтi тауып алып, оқып-үйренуiне болады. Лабораториялық жұмыстар
компьютер көмегiмен тез, жылдам түсiндiрiледi.
Қорыта келгенде, электрондық құралдарды қолдану барысында студенттердiң
сабаққа деген қызығушылығының күрт артқандығы байқалады. Сондай-ақ,
мұғалiмдер де өздерiне қажеттi әдiстемелiк, дидактикалық көмекшi құралдарды
молынан ала алады. Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы бiлiм беруде
электрондық оқулықтарды сабаққа пайдалану-оқытудың жаңа технологиясының бiр
түрi ретiнде қарастыруға болады.
1. электронды оқулықтарды жасаудың қазіргі жағдайы
1.1 Электронды оқулық – қазіргі кездегі білім берудің негізгі құрамдас
бөлігі
Дұрыс құрылған программалық жабдықтау білім беруде компьютерлік
технологияларды тиімді қолданудың факторларының бірі болып табылады.
Электронды оқу құралын жасауда ерекшелік, педагогикалық, эргономикалық,
психологиялық талаптар ескеріледі. Қазіргі кезде электронды оқу құралы
қандай болу керектігі жайлы бір мәнді нұсқаулар жоқ, дегенмен кейбір жалпы
қағидалар программалық оқу құралын құруда көмегін тигізуі мүмкін.
Электронды басылымдар мәтіндік, графиктік, музыкалық, видео, фото және
құжаттардың жинағы түрінде беріледі. Электронды оқу құралы кез-келген
электронды тасығышта орындалуы немесе жергілікті, не ауқымды желілерді
орналасуы мүмкін .
Компьютерлік білім беру жүйесінде электронды оқу құралы маңызды рөл
атқарады: компьютерлік технологияларды қолданып, ол дәстүрлі электронды
оқулыққа тән және оқытушы орындайтын есептерді шеше алады. Электронды
оқулық көлемінде оқу материалын қолданып, студент қажетті ақпаратты ала
алады. Түсінікті интерфейс пен оқытушы құрған көмекші құрал студентке
ыңғайлы жағдай туғызады. Программалық жабдықтардың күрделілілгі мен дербес
компьютерлердің өндірісінің өсуі қолданушыға қолданылатын қосымшалардың
барлық атқаратын функциясын ойда ұстау күннен-күнге қиынға түсуде.
Сондықтан күнделікті жұмыста операциялық жүйенің немесе программалық
жабдықтың барлық мүмкіндіктері қолданыла бермейді. Кіріспе оқу курсында ең
маңызды командалармен жұмыс жасауды үйретеді. Қолданушының көбісі жаңа
өнімнің алдындағы қорқыныш сезімінен арылған соң, жеткілікті тәжірибе жинап
алғаннан кейін программаның барлық мүмкіндіктерімен танысқысы келеді.
Оларға командалардың ұзақ сипаттамасы керек емес, қысқа әдістемелік құрал
қажет. Құралдағы барлық ақпарат жұмыс кезінде талап етілетін мәліметті
алуға ыңғайлы түрде беріледі. Бөлімдерді бірегей ретпен құру қажетті
ақпаратты тез меңгеруге мүмкіндік тудырады және іздеу уақытын қысқартады.
Сілтемелер қарастырылған сұраққа қатысты барлық ақпаратты тез табуға
мүмкіндік береді. Мұндай негіздемелер педагогикалық жоғары оқу орындарының
студенттеріне арналған электронды оқу құралдарына тән .
1.2 Электронды оқу құралы үшін пәндік материалдарды құрастыру бойынша
ұсыныстар
Электронды оқу құралының құрылымы:
1) оқу материалының блогы;
2) ішкі бақылау мен өзін-өзі оқыту блогы;
3) өзін-өзі оқыту блогы;
4) ішкі бақылау блогы.
Жоғарыда көрсетілген блоктар келесідей түрде бір-бірімен өзара
байланысқан. Құрал бөлімдерден тұратын модульдерге бөлінген, әрбір бөлім
міндетті түрде теориялық мәлімдемелерден және өзін-өзі бақылау блогынан
тұрады. Сонымен қатар электронды оқу құралына өзін-өзі оқыту блогы,
ақпараттық блок және сыртқы бақылау блогы жатады
Құралдың ұсынылған құрылымы былайша анықталады, негізінен электронды
оқулықтар студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін қолданылады және
қандай бөлім қай уақытта және қалай оқытылуы керек екені көрсетіледі.
Дайындалған материал келесі талаптарға жауап беруі тиіс.
Оқу материалының блогына талаптар:
1) пәндік материалдың айқын құрылымы. Барлық оқу материалы модуль бойынша
дұрыс құрылған және модульдерді оқыту реті мен оның өзара байланысы
анықталған болуы тиіс. Әрбір модуль бөлімдерге, тақырыптарға бөлінуі
тиіс. Құрылымның тереңдігі пәндік материалдың күрделілігімен
анықталады.
2) пәнді оқып-үйрену бойынша ұсыныстар;
3) берілген материалдың ықшамдылығы. Әрбір бөлімнің немесе тақырыптың
мазмұны қысқа, анық болуы тиіс;
4) материалдың элементтері арасында ішкі (мысалы, терминдер сөздігі) және
сыртқы (мысалы, үлгіленетін программаға немесе программа-жаттығуға)
сілтемелер бөлініп алуы тиіс;
5) иллюстративті материалдың (түсіндірме сұлбалар, суреттер, видео және
аудио қойылымдар ) бар болуы;
Өзін-өзі бақылау блогына қойылатын талаптар:
өзін-өзі бақылау блогының құрамына жататындар:
1) өзін-өзі бақылауға арналған тесттер;
2) Аралық тесттің дұрыс орындалмау кезінде сәйкес бөлімтақырыпқа
сілтемелер мен түсіндірмелер.
Бөлімнің әрбір модулінің соңында өзін-өзі бақылау элементтері болуы
тиіс: сұрақтар, жаттығулар. Бұл блоктың ерекшелігі, өзін-өзі бақылауға
арналған жаттығулар мен тесттерге дұрыс жауаптар оқулықтың өзінде
қорғаныс тәрізді, өйткені тек тесттен өткеннен немесе есепті шешкеннен
кейін ғана студентке өз бағасын білуге мүмкіндік береді. Жаттығуларда
шешімнің нақты сипаттамасы болғаны жөн.
Өзін-өзі оқыту блогына қойылатын талаптар:
Негізінде, электронды оқу құралын қолдану студенттердің өзіндік жұмысын
ұйымдастыруда өзін-өзі оқыту блогына қатаң талаптар қояды. Оқулықта осы
блоктың элементтері болуы тиіс:
1) өзінше оқытуға арналған сұрақтар мен тақырыптар;
2) қосымша мәлімдемелер (картинкалар, видео, аудио-қойылымдар);
3) курс бойынша хрестоматия (классикалық туындылар, стандарттар,
құжаттар);
4) негізгі терминдердің сөздігі.
Сонымен бірге, оқулықтар ғылыми-әдістемелік және педагогикалық
сараптамадан өтуі тиіс, мақсаты – мектеп оқулығына жалпы талаптарға; ғылыми
қағидаларға, мазмұнның оқу-әдістемелік аппараттың бар болуына сәйкес
олардың толықтылығын анықтау.
Оқулық компоненттерінің жалпы квалификациясы. Құрылымды компонент деп
мектеп оқулығының қажетті элемментін түсінеміз, ол осы оқулықтың басқа
элементтерімен тығыз байланыста бола отырып, белсенді функция атқарады
(1,2,3 сұлба)
1– сұлба. Оқулықтың жалпы үлгісі
2–сұлба. Е.И. Перовский ұсынған оқулық үлгісі
1.3 Электронды оқу құралын жасау сатысы ретінде тарихи білімді беруді
қалыптастыру процедурасы
Жалпы жоспарда қалыптастыру – қалыпты жүйе ретінде қандай да бір
аймақтың көрінісі, анықталған абстракция, идеализация, жасанды символды
тілдер негізінде қалыптастыру жүргізіледі. Дәстүрлі қалыптастыру
математикалық аппараттың нақты пәндік аймағының сипаттамасын.а қолдану
ретінде түсіндіріледі. Жасанды интеллект аймағындағы зерттеулер қуатты
идеализация құралын туындатты. Фрейм түсінігі (жалпы түрде – стереотипті
қабылдау үшін абстрактілі үлгі, ал функционалды деңгейде – жиектер мен
слоттар құрастырғышы) бейнелерді компьютерлік тану қажеттілігінен туындады.
Бірақ, адам жадысының кейбір маңызды ерекшеліктерін бейнелей отырып, қуатты
және иілгіш бола тұрып, психологияға енді. Информатика саласында фреймдер
мен фреймдік желілер білім инженериясы пәнінің құралы болды. Фреймдік
желілердің иілгіш механизміне сүйеніп, электронды ғана емес, сонымен бірге
қағаз түріндегі оқулықтардың сапасын жақсартуға болады.
1.4 Электронды оқу-әдістемелік материалының тиімділігін бағалау
Оқытудағы ақпараттық технологияларды тиімді қолданудың оңтайлы жолының
бірі интерактивті компьютерлік оқу курстарын құрастырудан тұрады. Мұндай
курстар жан-жақты бағалануы керек. Біріншіден, оқушылардың құрылған
материалмен жұмыс істеуін талдау маңызды. Екіншіден, әрбір аймақта бірнеше
курстар жасалуы тиіс,себебі дәстүрлі ыңғаймен ғана емес, сонымен бірге бір-
бірімен салыстыру тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді. 80-ші жылдардың
ортасынан бастап оқу материалының мағыналы бөлігін қамтушы программалар
пакеті құрыла бастады. Бұл бағыт жеткілікті болып саналады. Өкінішке орай,
отандық және шетел электронды оқу-әдістемелік материалдарын талдау
көрсеткендей, олардың көбісін дидактикалық материалдары бойынша оларды
электронды оқулық деп айту мүмкін емес. Оқытудың компьютерлі жабдықтарын
жасаудың әдістемелік аспектілері техникалық жабдықтардың дамуына ілесе
алмайды. Электронды оқу-әдістемелік материалдарының тиімділігін бағалау
одан да жақсара түсуді тілейді. Программаларды практикалық қолданудың
нәтижелері осылайша бағалау үшін негіз бола алады. Құрастырушылар
програмалар тиімділігін бағалау процедурасын білмейді. Компьютерлік
оқытудың тиімділік критерийлері ретінде қызмет етеді:
1) оқу материалын меңгеру дәрежесі мен беріктілігі;
2) оқу материалын меңгеруге кеткен уақыт.
Меңгеру дәрежесі қорытынды тексеру кезінде топ студенттерінің алған
бағаларымен сипатталынады. Меңгеру беріктілігі екі тексеру кезінде
студенттердің алған бағаларының бірқалыптылығымен сипатталынады: бірден
оқуды аяқтағаннан кейін және біраз уақыт өткеннен кейін (мысалы, семестр).
Компьютерлік оқытудың нәтижесін талдау кезінде анықтау керек:
1) компьютерлік оқу жабдықтарын құру кезінде қалыптасқан оқыту мақсатына
сәйкес білім, дағдыланудан тәуелді ерекше топтың студенттерінің
емтиханда байқалған білім, дағдылануы немен ерекшеленеді;
2) ерекше топтың студенттерінің емтиханда байқалған білім, дағдылануы
басқа топ студенттерінің білімі, дағдылануынан немен ерекшеленеді;
3) ерекше топ пен параллель басқа топтың емтиханда алған бағаларының
айырмашылығы;
4) басқа пәндер бойынша ерекше топ пен параллель басқа топтың емтиханда
алған бағаларының айырмашылығы;
5) компьютерлік оқулықпен жұмыс істеу уақытының ұзақтығы және қысқалығы;
6) берілген пән бойынша параллель топтың студенттерінің дайындалу уақыты;
7) оңтайландыру мақсатында компьютерлік оқулыққа қандай түзетулер
енгізілуі тиіс;
8) басқа пәндер бойынша студенттердің дайындалу барысы қалай жақсарылуы
тиіс.
Алдыңғы алты пункт пән бойынша дайындау сапасы мен мерзімге
компьютерлік оқытудың (бақылаудың) әсерін анықтау үшін арналған. Соңғы екі
пункт осы оқытуды (бақылауды) әрі қарай жетілдіру бағытын анықтауға
мүмкіәндік береді. Қазіргі таңда электронды оқу-әдістемелік материалдардың
тиімді жиынтығын құру мәселелеріне көп көңіл бөлу қажет. Компьютерді
қолданғанда оқытудың тиімділігі қандай да бір дәрежеде олардың сапасынан
тәуелді .
2. Оқу үрдісіндегі компьютерлік программалар
32 Оқу үрдісінің негізгі стадиялары
Ғасырлар бойы адамзат білімді, жұмысқа дағдылануды, қоршаған орта жайлы
мағлұматтарды , басқа сөзбен айтқанда ақпаратты жинады. Басында ақпарат
ұрпақтан ұрпаққа ауыз әдебиеті арқылы тарады. Кітаптың пайда болуы
ақпаратты сенімді жазба түрінде сақтауға және беруге мүмкіндік туғызды.
Электр ғылымындағы жаңалықтар телеграф, телефон, радио, теледидардың
туындауына алып келді. Олар ақпаратты жедел таратуға көмегін тигізді.
Прогресстің дамуы ақпаратттың тез өркендеуіне ықпал етті. Есептеу
техникасының пайда болуы ақпаратты сақтау, ең бастысы өңдеу тәсілдерін
едәуір қысқартты.үлкен ағымды ақпаратты өңдей алатын программалар пайда
болды. Осындай программалардың көмегімен ақпараттық жүйелер құрылуда.
Ақпараттық жүйенің мақсаты мәліметтерді өңдеу болып табылады. Жинақталған
ақпаратты, тәжірибені, білімді ұрпақтан ұрпаққа беру оқыту деп аталады.
Оқытудың негізгі стадияларына талдау жүргізейік. Оқыту үш сатыдан тұрады:
1) кіріспе
2) жедел-танымдық
3) бақылау-бағалау
Бірінші сатыда оқу пәні жүйесіндегі берілген тақырыптың алатын рөлі,
орны және мәнін анықтау мақсатында мәселелер туындайды. Екінші сатыда дәріс
формасындағы оқу ақпараты ұсынылады. Үшінші сатыда оқу материалын
меңгеруге оқытушы көмектеседі. Компьютерлік оқу оқытудың барлық сатысында
оқушының барлық функцияларын автоматтандыруды қамтамасыз етеді.
Интеллектуалды оқыту бағдарламасын құру көп уақытты және ақшалай қаржыны
қажет етеді. Оқу үрдісінің тиімділігі компьютерде орындалған функцияның
сапасынан тәуелді. Кәдімгі оқулық әлі де ұзақ уақыт оқушылар мен
студенттердің негізгі қаруы болып қала бермек. Мәтінді компьютер
экранынан оқығаннан гөрі қағаздан оқыған ыңғайлы. Сондықтан электронды оқу
құралын құру кезінде оқыту бағдарламасының сапасына көп көңіл бөлу қажет.
Оқыту бағдарламасы төмендегі педагогикалық мақсаттарға сәйкес келуі керек:
1) оқытудың гипермәтіндік жүйесін қолданып, дәріс материалы, видео, және
аудио ролик түрінде берілуі керек;
2) үйренген кезде алған материалды бекітуге мүмкіндік алады;
3) оқушы материалды қалай меңгергенін және оқыту үрдісін бақылайды.
33 Электронды оқулық жасау қағидалары
Электронды оқулық – бұл компьютерді қолданып, оқу курсын өз бетімен
немесе оқытушының көмегімен меңгеруді қамтамасыз ететін программалық
әдістемелік кешен. Электронды оқулық немесе курс үш компоненттен тұрады:
курстың негізгі ақпараттық бөлігі мазмұндалған презентациялық құрамадан;
алынған білімді бекітетін жаттығулардан; оқушының бағасын дұрыс бағалайтын
тест жүйесінен. Оқыту программалары оқыту үрдісінде жетістікпен
қолданылуда. Оқыту программасын жасау – өте күрделі және көп еңбектенуді
қажет ететін жұмыс. Негізгі көңіл компьютерлік эффект немесе өнімдегі
ерекше жаңа қабылдауларға бөлінеді. Жарнамалық жобалар мен компьютерлік
басылымдар ең жиі қолданылатын компакт-дисктердің сипаттамасына қарау
жеткілікті. Бірінші орында жазылған ақпараттың көлемі, иллюстрация, аудио
және видеофрагментердің саны жәгне олардың ұзақтығы. Ақпараттығң сапасы
жайлы ақпарат жоқ, ең жақсы жағдайда өнім басылымның электронды көшірмесі
ретінде беріледі. Осылайша берілген оқулықтар, энциклопедиялар және басқа
басылымдар оқу құралы ретінде қолданылуы мүмкін. Олар әр түрлі
компьютерлік эффектілермен танысуға мүмкіндік береді. Бірақ осы
қосымшаларды нақты бір жұмыста қолдану қиын. Оқу программасын құру кезінде
технологиялық жабдықтардың барлық мүмкіндігін қолдану маңызды.
Электронды оқулық мынадай жағадайлаорда тиімді:
1) тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді, яғни интерактивті болып
табылады;
2) қажетті ақпаратты тез табуға көмектеседі, іздеу жай оқулықта қиынға
түседі;
3) гипермәтіндік түсіндірмелерге бірнеше рет енген кезде уақытты
үнемдейді;
4) экранға мәтінді шығарып ғана қоймай, сонымен бірге көрсетеді және
үлгілейді және т.б. – осында мультимедиалық технологиялардың
мүмкіндіктері мен артықшылықтары белгілі болады;
5) нақты тарау бойынша нақты тұлға үшін ең сәйкес келетін білімді
тексеру;
6) Интернет көмегімен қажетті ақпаратты жаңартуы мүмкін.
Қазіргі кезде компьютерлік дидактикалық программалардың келесі типтері
белгілі[14]:
1) бақылаушы программалар – кейбір істерді жоспарлау және орындау жолында
оқушы белгілі бір мақсатқа жету үшін оқу ортасында тапсырмаларды
көрсету;
2) оқыту програмамлары – оқушыға оқу материалы мен ол жауап бере алатын
сұрақтарды беру;
3) үлгіленуші программалар – оқушыдан талап етілетін тапсырмаларды беру;
4) жаттығу программалары – есепті шешудің техникалық дағдылануларын
бекіту үшін қызмет етеді. Олар теория бойынша ақпаратты алуды
қаматамасыз етуі тиіс;
5) дидактикалық ойындар – ойын үрдістерін пайдаланып, оқушыға сұраұқтарға
жауап беру;
6) гипермәтіндік жүйелер – негізінен мультимедиалық анықтамалардан тұрады,
ақпаратты іздеу және жаңарту жүйесі жақсы дамыған.
Мұндай жағдайларда студенттің компьютерлік оқыту программаларымен
байланысы оқытушының тәжірибесіне бағытталған. Оқытушы студенттің пән
материалын оқып-үйрену үрдісіне қатысады.
34 Оқу материалының мазмұны
Оқу материалының мазмұнын психологтардың талаптарына сәйкес құру
ұсынылады. Нақты бір материалды меңгеру екі сағаттан аспау керек. Студент
бір матеиалды меңгергеннен кейін міндетті түрде бақылаудан өтуі тиіс. Оқу
материалының графиктік көрінісі қажетті ақпаратты тез қабылдауға мүмкіндік
береді. Сондықтан электронды оқулықтың архитектурасы графиктік жабдықтаудан
тұрады. Күрделі сызбалар мен фотографияларды қарастыру кезінде
иллюстрацияларды қолдану тиімді болып табылады. Программалық код пен
программаның компиляциясын құру ретін орындайтын видеосюжеттерді де қою
тиімді болып саналады. Әлемдік практикадан белгілі, үлкен компаниялар
қосымша құжатқа тек басылымдық өнімдерді ғана емес, сонымен қатар
видеокассеталарды да қосып қояды.
35 Оқулыққа талаптарды қалыптастыру
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, автоматандырылған оқыту
жүйесінің қолданушылары мен құрастырушылары үшін пайдалы және маңызды
жабдықтардың барлық қарастырлған жүйелердегі дамуының кемшіліктерін ерекше
атап өтуге болады. Автоматандырылған оқыту жүйесінде болатын мүмкіндіктер
тізімін беруге болады.
Қолданушылар үшін: әр түрлі деңгейдегі оқытуды ұйымдастыру – алғашқы
таныстырудан материалды толығымен меңгергенге дейін. Оқыту мақсатынан
шығатыны материалды беру мүмкіндігі. Тесттік тексеру нәтижесі бойынша
материалдарды жинақтау.
Құрастырушылар үшін: Енгізілген анықтамалардың дұрыстығын тексеру.
Анықталмаған ұғымдардың тізімін қалыптастыру. Ерекшеленген ұғымдар үшін
байланыс графын тұрғызу. Бұл жобада оқыту жүйелерінің құрастырушыларына
қатысты барлық мүмкіндіктердің екінші бөлігі берілген. Бірақ берілген
жобаның негізінде қолданушыларға қатысты мүмкіндіктердің бөлігін таратуға
болады.
Алгоритмдерді құрастыру. Электронды оқулықтардың құрылымын өңдеу және
ерекшелеу жүйесі HTML тілінде таратылған гипермәтіндік оқулықтарды өңдеу
үшін құрылған. Алдыңғы тарауда берілген қағидалар бар.
Жүйенің негізгі функциялары. Жүйе келесі негізгі функцияларды
орындайды:
1) электронды гипермәтіндік оқулық ұғымының құрылымын тұрғызу;
2) қолданушы үшін көрнекі және ыңғайлы түрде алынған құрылымды бейнелеу:
- құрылымдағы элементті іздеу;
- құрылымды қараудан оқулықты қарауға көшу мүмкіндігі;
3) алынған құрылымды өңдеу:
- құрылымдағы анықтамалардың дұрыстығын тексеру;
- алғашқы ұғымдардың тізімін ерекшелеу;
- ұғымдардың берілген жиыны бойынша ішкі құрылымды ерекшелеу.
Жүйенің құрылымын құру. Жүйе HTML тілінде жазылған гипермәтіндік
электронды оқулықты өңдеу үшін арналған. HTML тілі - Web-парақтарды
сипаттау тілі, сондықтан оқулықты қарау үшін Web-браузер қолданылады.
37 Компьютерлік графика пәнін меңгеру бойынша электронды оқулықтың
сипаттамасы
HTML – құжаттарды рәсімдеуге арналған жалпыға белгілі тіл. Ол өте
қарапайым және мәтінді форматтаудың элементарлы командаларынан, суреттерді
қосудан, қаріптерді және түстерді беруден, сілтемелер мен кестелерді
ұйымдастырудан тұрады. Барлық Web-парақтар HTML тілінде жазылған немесе
олардың кеңейтілуін қолданады. Осыдан шығатыны, Интернет желісінде
материалдарды бейнелеу үшін ең кең таралған HTML тілін қолданамыз.
Электронды оқулықты осы тілдің көмегімен жасау шешімі қабылданған.
HTML тілінің графиктік редакторын қолданып жүзеге асады:
HTML
HEAD
META HTTP-EQUIV="Content-Type" CONTENT="texthtml; charset=windows-
1251"
META NAME="Generator" CONTENT="Microsoft Word 2003
META NAME="Template" CONTENT="C:\PROGRAM FILES\MICROSOFT
OFFICE\OFFICE\html.dot"
HEAD
BODY LINK="#0000ff" VLINK="#800080" BACKGROUND="Image67.jpg"
P ALIGN="CENTER"IMG SRC="Image68.gif" WIDTH=150
HEIGHT=150BUFONT FACE="Times New Roman" SIZE=6
COLOR="#ffff00"Оқытушы программаIMG SRC="Image69.gif" WIDTH=149
HEIGHT=149P
P ALIGN="CENTER"БөлімP
BUFONTFONT SIZE=6 COLOR="#ffff00"
P ALIGN="CENTER"
IMG DYNSRC="intra1.avi" ALT="ИНТРАНЕТ" START="FILEOPEN,MOUSEOVER"
LOOP="5" WIDTH="300" HEIGHT="59"
FONTBFONT FACE="Tahoma" SIZE=5 COLOR="#ffffff"P
ALIGN="CENTER"Негізгі тараулар:PDIR
BFONTPIMG SRC="Bullet3.gif" WIDTH=12 HEIGHT=12FONT
COLOR="#00ff00" FONTBFO NT FACE="Tahoma" SIZE=5 COLOR="#00ff00"
BFONTA HREF="corel.htm"FONT FACE="Times New Roman" SIZE=5
COLOR="#00ff00"
Сorel DrawFONTA
P
BFONT FACE="Tahoma" SIZE=5 COLOR="#00ff00"
P P
BFONTIUFONT FACE="Tahoma" SIZE=4 COLOR="#00ffff"P
ALIGN="CENTER"Жаңа өзгерістерді күтіңіз!P
IUFONT
FONT FACE="Tahoma" SIZE=5 COLOR="#00ffff"P ALIGN="CENTER"
P
P ALIGN="CENTER"
P
COLOR="#00ff00"P
P
BP PDIR
FONTBODY
HTML
HTML-дегі парақтарды байланыстыру үшін арнайы функциялар қолданылды.
Мысалы:
PIMG SRC="Bullet1.gif" WIDTH=12 HEIGHT=12
A HREF="1 бөлім.htm"
FONT FACE="Times New Roman" SIZE=5
COLOR="#000080" программа FONTAP
2.1. сурет. Электронды оқулықтың құрылымы.
Осыдан кейін парақ келесі параққа көшеді. Осылайша гиперсілтеме бойынша
бір парақтан екінші параққа көшу жүргізіледі.
1. суретте электронды оқулықтың жалпы құрылымы берілген.
Электронды оқулықты ашқанда қолданушы ұсынылған тарауларды,
тапсырмаларды, зертханалық жұмыстарды, тесттерді қолдана алады. Электронды
оқулық кері қарай қайту және алдыңғы тарауларға өтуді қаматамасыз етеді.
2.2. сурет. Электронды оқулықтың үй парағы
.
Осы құрылым бойынша электронды оқулық 2.3 суретте көрсетілгендей бірнеше
тарауларға бөлінген
2.3 сурет. Оқулықтың негізгі тараулары
2.4. сурет. Дәріс сабағының парағы
Бұл суретте дәріс сабағының бір ғана көрінісі келтірілген. Әр тақырып
бойынша мағлұматты толығымен алуға болады.
Студент, оқушы компьютерлік графика бойынша теориялық материалдармен
толығымен танысып болғаннан кейін, зертханалық жұмыстар орындауына болады.
2.5. сурет. Зертханалық жұмыстар терезесі
HTML тілінде компьютерлік грфика пәнін меңгеруге арналған құралды
құрып, біз жақсы құрылымды құжат алдық. Оқулық тек оқу жоспары үшін ғана
емес, сонымен қатар қашықтан білім беруге де арналған. Оның мүмкіндіктері
шектелмеген, көпфункционалды, сондықтан уақытты үнемдейді.
2. ОҚУ МАТЕРИАЛЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
Студенттергеарналған пән силлабусы
1. Пәннің қысқаша сипаттамасы
Компьютерлік графика пәнінің мақсаты машиналық графиканың теориялық
негіздерін оқытумен қатар цифрлы-алфавиттік режимнің графикалық режимнен
айырмашылығы мен ерекшеліктері айтылады. Сонымен бірге, әртурлі графикалық
көріністерді жасау үшін қолданылатын құрылғылармен технолгиялар
беріледі.Векторлық және растрлік графика жайлы айтылады. Сызықтарды салу,
бояу, үшөлшемді фигураны проекциялау, көленкені ескеру т.с.с.жұмыстарды
компьютерлік графикада жасау негіздері беріледі.
Пәнді окытудын негізгі мақсаты:
1. Видеоадаптермен төменгі,орташа және жоғарғы деңдейде жұмыс жасау
құралдарын , әдістерін үйрету.
2.Жазықтықтағы және кеңістіктегі графикалық көріністерді програмалау
3. Графикалық программалармен жұмыс жасауды үйрету.
Пәнді оқыту нәтижесінде студенттер міндетті:
1. Видеоадаптермен төменгі, орташа және жоғарғы деңдейде жұмыс жасау
құралдарын, әдістерін ;
2.Жазықтықтағы және кеңістіктегі графикалық көріністерді програмалауды
3. Графикалық программалармен жұмыс жасауды меңгеруі керек.
2. Пән пререквизиттері
№ Пән атаулары, олардың бөлімдері (тақырыптар)
1 Программалау тілдері-Программалау тілдерінің
негіздері,жазылу синаксисі, құрылымы.
2 Информатика- дербес компьютермен жұмыс істеу принциптері
мен құрылымы; Файлмен жұмыс жасау.
4. Пән постреквизиттері
• “Параллельдік есептеулер”
• интернет – технологиялар;
• жаңа ақпараттық технологиялар;
• мультимедиа-технологиялар
5. Күнтізбелік-тақырыптық жоспар
№ Пән Аудиториялық сабақтарТапсырма түріБарлығы
тақырыптарының (сипаттамасы) (сағ)
аталуы апта
Дәріс Прсем.зертх.СОӨЖ СӨЖ
(сағ.)студ саб (сағ.)
1 Компьютерлік 1-апта 1 2 2 2 7
графика және
мультимедия.
Растрлік
графикамен жұмыс
істеу. Векторлық
графикамен жұмыс
істеу құралдары
(CorеlDraw)
2 MS Power Point 2-апта 1 2 2 2 7
3 Corel Draw 3-апта 1 2 2 2 7
графиктік
редакторымен
жұмыс істеу.
және олармен
жұмыс. Таңдау
құралы.
Тіктөртбұрыш
құралы. Үш
нүктелі
тіктөртбұрыш.
Эллипс құралы. Үш
нүктелі эллипс
құралы. Көрбұрыш
құралы
4 Corel Draw 4-апта 1 2 3 3 9
графиктік
редакторындағы
құралдар
Автофигуралар.
Түзу салу
құралдары.
Жиектеу қалам
құралы. Пышақ,
Өшіргіш, Езгіш
бояуыш және Еркін
өгертуші
құралдары.
Масштаб және Қол
құралдары
5 Спираль құралы. 5-апта 1 2 4 4 11
Диаграмдық тор
құралы
6 AutoCad 6-апта 1 4 4 4 13
бағдарламасын
жүктеу
7 Өлшемдердің 7-апта 1 4 4 4 13
түрлері және
саймандардың
құралы
8 AutoCad 8-апта 1 2 4 4 11
юағдарламасын
жүктеу
9 Блок. Режимдер. 9-апта 1 2 4 4 11
Тордың бейнесі
10 Сызбаны түзету 10-апта1 2 4 4 11
командалары.
Объектілерді
таңдау.
11 Adobe Photoshop 11- 2 2 4 4 12
горафикалық апта
редакторымен
қабаттармен жұмыс
жасау.
12 Adobe Photoshop 12-апта1 2 4 4 11
редакторымен
көпқабатты
кескіндермен,
бейнелермен жұмыс
жасау.
Барлығы 15 15 30 45 45 =SUM(ABOVE) 135
6. Оқытуға арналған әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер:
1. Компьютерная графика “Corel Draw”. Учебное пособие. Алматы, 2008
год. Шукетаева К.К., Белгожаева Ш.Д., Текесбаева Н.А., Жилдикбаева А.Н.
2. А.М. Тайц. Corel DRAW 10: все программы пакета А.М. Тайц, А.А.
Тайц – С-Пб., 2002. – С.3-25.
3. Андрианов В.И. Самое главное о Corel DRAW Андрианов В.И. СПб,
2004. - 127с.
4. Федоров А.В. Corel DRAW. Экспресс-курс Федоров А.В СПб.: БХВ-
Петербург, 2005. - 400 с.
5. Анцыпа В.А. Растровые и векторные графические изображения
Информатика и образование- 2005. - № 7. - С. 56-62.
6. Гарди лит, Эллен Финкельнштейн “Flash 5 для чайников”
7. Москва -2001.
8. Л.Жданов “Flash 5 краткий курс” Питер-2001г.
9. Бил Сандерс “Эффективная работа Flash 5(+CD)” М:2000г.
10. Колин Мук “Action Script для Flash MX” Подробное руководство
11. Панкратова Т. PhotoShop 6. Учебный курс.
12. AutoCAD 2004 для архитекторов Алан Джефферис, Майкл Джоунз, Тереза
Джефферис.
Қосымша әдебиеттер
1. Исатулиев М.Г. “ Macromedia Flash 5” Санкт-Петербург- 2001г.
2. AutoCAD 2009 для чайников Дэвид Бирнз 400 стр.
3. Куприянов Н.И. Рисуем на компьютере: Word, Photoshop, Corel DRAW, Flash
Куприянов Н.И. СПб, 2005. - 128 с.
4. Резников Ф.А. Быстро и легко осваиваем работу на ПК. Corel Draw,
Резников Ф.А. 2002 г.
Интернет көздері
1. http:www.corel.demiart.ruindex.p hp
2. http:corel.ruproductcdgsx4.php
3. http:www.coreldraw13.infocoreltu torial.htm
7. Бағалау критерийі
№ Жұмыс түрі Баға (max балл) Саны Қосын
дысы
1 Лекциялық сабаққа қатысу 2,5 2 5
(СОӨЖ лекциялық)
2 Практикалық сабаққа қатысу 2,5 2 5
(СОӨЖ практикалық)
3 Зертханалық тапсырмаларды 15 2 30
орындау
4 СӨЖ 5 2 10
5 Аралық бақылау 5 2 10
6 Емтихан 40 1 40
Барлығы 100
Студенттердің білімі, білігі дағдысы төмендегі кесте бойынша бағаланады.
Студент аралық бақылаудан 30 және одан жоғары рейтинг баллы есебімен балл
жинаған жағдайда емтихан тапсыруға жіберіледі.
Студент емтиханда 20 және одан жоғары балл алған жағдайда емтихан тапсырды
деп есептелінеді.
Студенттердің білімдерін бағалау
Баға Әріптік Процентпен % Балмен бағалануы
эквивалент бағалануы
Өте жақсы А 95-100 4
А- 90-94 3,67
Жақсы В+ 85-89 3,33
В 80-84 3,0
В- 75-79 2,67
Қанағаттанарлық С+ 70-74 2,33
С 65-69 2,0
С- 60-64 1,67
Д+ 55-59 1,33
Д- 50-54 1,0
Қанағаттанарлық емесҒ 0-49 0
8. Оқытушы талабы.
Сабаққа кешікпей келу;
Барлық тапсырмаларды уақытында орындау;
Бөгде жұмыстармен айналыспау;
Сабақ уақытында ұялы телефонды өшіру;
Сабақ жібермеу, ауырып қалған жағдайда анықтама көрсетіп өтеу;
Сабаққа белсенді қатысу.
1 дәріс
Тақырыбы: Компьютерлік графика және мультимедия.
Компьютерлік графика – әр түрлі кескіндерді (суреттерді, сызбаларды,
мультипликацияларды) компьютердің көмегімен алуды қарастыратын
информатиканың маңызды саласы.
Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен
айналысатындардың саны күн санап артып келеді. қазіргі кез-келген мекемеде
кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе
жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды.
Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен
жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық
құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады.
Қазіргі танымал программалардың ешқайсысы компьютерлік графикасыз жұмыс
істемейді. статистикаға сүйенсек, жаппай қолданыста жүрген программаларды
жасап шығарушы программистік ұжымның қызметкерлері өз жұмыстарының 90 %
уақытын осы графикамен шұғылдануға жұмсайды екен.
Графикалық программаларды кең көлемде қолдану қажеттілігі интернеттің
және бірінші кезекте миллиондаған интернет парақтарын бір өрмекпен
байланыстырған “world wide web” қызметінің пайда болуынан туындады.
өйткені компьютерлік графикасыз безендірілген web-парақтың бүкіләлемдік
желіде басқалардың көзіне түсіп, танымал болуы екіталай.
Қазіргі компьютерлік графика тек көркемдеу мен безендірумен үшін ғана
емес, ғылым мен медицинаның барлық саласында, коммерциялық және әкімшілік
қызмет орындарында алуан түрлі ақпаратты көрнекі түрде көрсету үшін
сызбалар, графиктер, диаграммалар жасау үшін қолданылады.
Конструкторлар автомобильдің немесе ұшақтың жаңа үлгілерін құрастырған
кезде олардың соңғы көрінісін алу үшін үшөлшемді графикалық объектілерді
қолданады. Архитекторлар монитор экранында болашақ ғимараттың кең көлемді
кескінін жасап, оның жер бедерімен қалай жанасатынын алдын-ала болжай
алады.
Қазіргі компьютерлік графика қолданылу әдісі бойынша мынадай негізгі
салаларға бөлінеді:
Ғылыми графика. Алғашқы компьютерлер тек ғылыми және өндірістік
есептерді шығару үшін қолданылды. Есептерден шыққан нәтижелерді дұрыс
түсіну үшін оларды графикалық тұрғыда өңдеп, графиктер, мен диаграммалар,
сызбалар тұрғызған. машинадағы алғашқы графиктерді символдық режимде басып
шығаратын. кейін сызбалар мен графиктерді қағазға қаламұштың көмегімен
сызатын арнайы құрылғылар – графиксалғыштар (плоттерлер) пайда болды.
Қазіргі заманғы ғылыми компьютерлік графика әр түрлі есептеу
тәжірибелерін жүргізіп, олардың нәтижесін көрнекі түрде көрсетуге
мүмкіндік береді.
Іскерлік графика – қандай да бір мекеме жұмысының көрсеткіштерін
көрнекі түрде ұсыну үшін қолданылатын компьютерлік графиканың маңызды
саласы. іскерлік графиканың көмегімен жоспар көрсеткіштерін, есеп
құжаттарын, статистикалық есептерді және т.б. объектілерді көрнекі түрде
ұсынуға болады. іскерлік графиканың программалық жабдықтары электронды
кестелердің құрамында болады.
Контрукторлық графика - инженер-конструкторлардың, архитекторлардың,
жаңа техниканы ойлап шығарушы өнертапқыштардың жұмысында қолданылады.
компьютерлік графиканың бұл түрі сапр-дың(систем автоматизации
проектирования- жобалауды автоматтандыру жүйесі) міндетті элементі болып
табылады. конструкторлық графика құралдарын пайдалана отырып жазықтықтағы
кескіндерді (проекциялар, сызбалар) ғана емес, кеңістіктегі үшөлшемді
кескіндерді де жасауға болады.
Суреттеу графикасы (көркем графика) деп компьютер экранында ерікті
түрде сурет салу мен сызуды айтады. суреттеу графикасының пакеттері жалпы
мақсатта пайдаланылатын қолданбалы программалық жасақтамалардың қатарына
енеді. суреттеу графикасында қолданылатын қарапайым программалық
жабдықтарды графикалық редакторлар деп атайды.
Жарнамалық графика – теледидар пайда болғаннан кейін танымал бола
бастады. Қазір компьютердің көмегімен жарнамалық роликтер, мультфильмдер,
компьютерлік ойындар, видеодәрістер мен видеопрезентациялар жасалады.
Оларды жасау үшін қолданылатын графикалық пакеттер осы мақсатта
қолданылатын компьютерлердің жады мен жұмыс істеу жылдамдығына үлкен талап
қояды. Осы графикалық пакеттердің басты ерекшелігі ретінде олардың шыншыл
кескіндер мен қозғалатын суреттерді жасау мүмкіндігін айтуға болады.
Үшөлшемді объектілерден тұратын суреттерді салу, оларды бұру, жақындату,
аластату, деформациялау үлкен көлемде математикалық есептеулерді қажет
етеді. Мысалға, объектінің жарықтылық деңгейін сол объектіге түсіп тұрған
жарық көзін, оны қоршаған заттардың, олардың көлеңкелерін есепке ала отырып
бейнелеу үшін оптиканың заңдарын есепке алатын күрделі есептеулерді
жүргізу қажет.
Компьютерлік анимация деп дисплей экранында қозғалатын кескіндерді
жасау өнерін айтады. Суретші қозғалатын объектінің бастапқы және соңғы
қалпын бейнелейтін суреттерді ғана салады, ал осы екі суреттің арасындағы
барлық қозғалысты компьютер осы объектіні қозғалтуға қажетті алдын-ала
белгіленген математикалық есептеулерді орындай отырып өзі суреттеп шығады.
белгілі бір жиілікпен бірінен кейін бірі пайда болатын осындай суреттердің
жиынтығы экранда қозғалатын суреттерді бейнелеуге мүмкіндік береді.
Мультимедиа деп - компьютер экранындағы жоғары сапалы кескінді
дыбыстық сүйемелдеумен біріктіруді айтады. мультимедиа құралдары оқу-
ағарту саласында, электронды ақпарат құралдарында және т.б. мақсатта
қолданылады. мультимедиа мүмкіндіктерін толық пайдалану үшін компьютерге
арнайы программаларды орнатып қана қоймай, арнайы құрылғыларды қосу қажет.
КОМПЬЮТЕРЛІК ГРАФИКАНЫҢ ТҮРЛЕРІ
Компьютерлік графика үш түрге: растрлық, векторлық және фракталдық
болып бөлінеді. Олар бір-бірінен монитор экранында бейнелену және қағаз
бетіне басып шығарылған кезде кескіндердің қалыптасу принциптері бойынша
ажыратылады.
Растрлық графикада кескіндер түрлі-түсті нүктелердің жиынтығынан
тұрады. Графикалық ақпараттың осындай нүктелер жиыны немесе пиксельдер
түрінде ұсынылуы растрлық түрдегі ұсынылу болып табылады. Растрлық кескінді
құрайтын әрбір пиксельдің өз орны мен түсі болады және әр пиксельге
компьютер жадында бір ұяшық қажет.
Растрлық кескіннің сапасы сол кескіннің өлшеміне (тігінен және көлденең
орналасқан пиксельдердің саны) және әр пиксельді бояуға қажетті түстердің
санына тәуелді болады.
Мұндай типті кескіндер adobe photoshop, corel photo, photofinish
секілді қуатты графикалық редакторларда өңделеді. Растрлық кескіндер
векторлық кескіндерге қарағанда сапасы жоғары, әсерлі болады. Қарапайым
фотосуреттердің өзі компьютерде растрлық кескін түрінде сақталады. Растрлық
кескіндерді paint, adobe image ready секілді программаларды қолданып қолдан
жасауға да болады.
Растрлық кескіндердің артықшылықтары да, кемшіліктері де бар.
Артықшылығы: растрлық кескінді түзетуге, әдемілей түсуге, яғни оның кез-
келген бөлігін өзгертуге болады; нүктелерді қажет болмаса ішінара алып
тастауға немесе қоюлатуға, сондай-ақ кескіннің әр нүктесін ақ-қара немесе
басқа кез келген түске өзгертуге болады.
Кемшілігі: растрлық кескін өлшемінің масштабын өзгерткенде (бір немесе
бірнеше бағытта созу немесе сығу) кескіннің сапасын жоғалтатыны. мысалы,
кескінді үлкейткенде, оның көрінісі дөрекіленіп кетсе, кішірейткенде –
кескін сапасы өте нашарлап кетеді (нүктелерін жоғалтқандықтан).
Растрлық кескіндердің тағы бір кемшілігі – файлдар өлшемдерінің өте
үлкендігінде (түстері неғұрлым көп және сапасы жоғары болған сайын, олар
соғұрлым үлкен болады).
Бірақ бұл кемшіліктеріне қарамастан, қазіргі техникада растр өте жоғары
сапалы кескін алуға мүмкіндік береді. сондықтан растрлық кескіндер көркем
графикада кеңінен қолданылады.
Растрлық графика электронды (мультимедиалық) және полиграфиялық
басылымдарды жасап шығару үшін де жиі қолданылады. Растрлық графикалық
редакторлар көбінесе жаңа суреттерді салу үшін емес, дайын суреттерді өңдеу
үшін қолданылады. Осы мақсатта көбінесе суретшілердің қолымен салынған
дайын суреттер сканерленіп алады немесе фотосуреттер алынады. Соңғы кездері
растрлық кескіндерді компьютерге енгізу үшін сандық фотокамералар мен
видеокамералар кеңінен қолданылуда.
Векторлық кескіндер, бұл - сызық, доға, шеңбер және тікбұрыш ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық университеті
Физика-математика факультеті
Оқытудың ақпараттық жүйелері кафедрасы
Есимбекова Б.
VBSCRIPT программалау технологиясы көмегімен Web сайт құру
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
050602- мамандығы – Информатика
Алматы 2010
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық университеті
Физика-математика факультеті
Оқытудың ақпараттық жүйелері кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Кафедра
меңгерушісі ___________ К.С. Мусин
___ ______________2010ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: VBSCRIPT программалау технологиясы көмегімен Web сайт құру
050502-мамандығы бойынша – Информатика
Орындаған Есимбекова Б .
Ғылыми жетекшісі
аға оқытушы Майкотов М.
Алматы 2010
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1
1. электронды оқулықтарды жасаудың қазіргі
ЖАҒДАЙЫ
1.1 Электронды оқулық – қазіргі кездегі білім берудің негізгі құрамдас
бөлігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.2 Электронды оқу құралы үшін пәндік материалдарды құрастыру бойынша
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.3 Электронды оқу құралын жасау сатысы ретінде тарихи білімді беруді
қалыптастыру процедурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.4 Электронды оқу-әдістемелік материалының тиімділігін бағалау ... ..6
2. Оқу үрдісіндегі компьютерлік программалар
2.1 Оқу үрдісінің негізгі стадиялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2.2 Электронды оқулық жасау қағидалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
19 Оқу материалының мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
20 Оқулыққа талаптарды қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
21 Компьютерлік графика пәнін меңгеру бойынша электронды оқулықтың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7 7
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ...78
Кіріспе
Білім беруді ақпараттандыру жалпы білім беру жүйесін жаңартудың негізгі
бағыты болып отыр, қазіргі кезде жаңа білім берудің әдістемелерін жүзеге
асыруға жағдай жасауда. Қоғам педагогика мен техниканың қазіргі заманға
сай жетістіктерін қолданушы икемді білім беру жүйесіне зәру. Білім беру
үрдісі соңғы кездері программалық жабдықтарды қолданып, үлкен
жетістіктерге жетуде.
Қоғамдық өмірде, өндіріс пен ғылым салаларында тез өзгеру, даму біздің
уақыт үшін таңсық емес. Білім саласының жаңа буындары туындауда және және
дамуда.
Қазіргі кезде компьютер тиімді қолданылады, ғылым мен өндіріс саласы
есептеу техникасының көмегінсіз жұмыс істей алмайтындай дәрежеге жетті.
Жаңа ақпараттық технологияларды қолданып, ауқымды жұмыстар атқарылуда.
Әдістемелік нұсқаулардың екі түрі бар: қағаз түрінде және электронды.
Бірінші типтегі құралды қолдану кезінде оларды баспаға шығаруға кететін
шығындар сияқты мәселелер туындайды, сондықтан соңғы кездері электронды
оқулықтарға көп көңіл бөлінуде. Мұндай оқулықтар студенттер үшін өте қажет,
себебі олардың уақыты не кітапханаға, не оқу залдарында отырып оқуға кетер
еді. Енді олар үйде оқу мүмкіндігіне ие болды. Электронды есептеу
машиналары ақпараттың ауқымды көлемін сақтай алады. Ақпаратты өңдеуді
жеңілдету үшін ақпараттық жүйелер құрылуда. Олардың көмегімен қажетті
мәліметтерді іздеу арқылы тауып алуға болады. Қазіргі қоғамның негізгі
ерекшелігі, ақпараттандыру жүргізілуде. Ақпараттандыру үрдісінің негізгі
бағытттарының бірі – білім беруді ақпараттандыру. Яғни білім беру жүйесін
толығымен автоматтандырылған жүйемен қамтамасыз ету. Ол үшін электронды
оқулықтар көптеп құрылу қажет.
Электронды оқу құралдарын құру үрдісі бірнеше сатылардан тұрады:
1 саты – пәннің мазмұнына құрылымдық талдау жүргізу. Осы сатыда пәннің
оқу элементтері, пән құрылымы, оқу элементтерінің арасындағы логикалық
байланыс анықталады. Сонымен қатар интерактивті сұхбатпен қамтамасыз
етіледі, яғни оқу материалының мазмұнын таңдау мүмкіндігі және
бейімділігі.
2 саты – пәннің мазмұнына сапалы талдау жүргізу. Құрылымдық талдаудың
нәтижелерінің негізінде әрбір оқу элементінің сапалы талдауы жүргізіледі.
Осы кезде әрбір оқу элементінің мазмұнына көп көңіл бөлінеді және меңгеру
деңгейі анықталады. Саты пәннің мазмұнының ғылыми түрде болуын және қажетті
уақытта пайдаланушылардың қолдана алуын қаматамасыз етеді.
3 саты– пәннің мазмұнын сүзгіден өткізу. Алдыңғы сатылардың
мәліметтерінің негізінде электронды оқу құралының логикалық құрылымы
тұрғызылады. Ол оқытудың жүйелілігін және тақырыптардың меңгеру деңгейіне
сәйкес құрылуын қамтамасыз етеді.
4 саты – электронды компоненттердің синтезі. Алдыңғы сатылардың
мәліметтерінің негізінде мультимедиа компоненттері (мәтін, дыбыс, графика,
анимация, видео) құрылады және таңдалынады. Осы сатыда тесттік тапсырмалар
құрылады және оларды таңдау жүргізіледі.
5 саты – электронды оқу құралын жинақтау. Прораммалық қабықшалардың
көмегімен құрылған компоненттер негізінде электронды оқу құралы жасалынады.
Техникалық, эргономикалық, эстетикалық талаптар орындалады
Электронды оқу құралын қолданып, оқытушы оқыту үрдісін жетілдіре,
сонымен қатар оқу сапасын жоғарылата алады.
Электронды оқулық қолданушылар үшін білім беру үрдісін жүргізу мен оны
ұйымдастыру үрдісінде де ашық қасиетке ие, яғни кез-келген уақытта үйренуші
материалды еркін ала алады.
Мен дипломдық жұмысымды компьютерлік графика пінін меңгеруге арналған
электронды оқулықты жасап шығаруды алдыма мақсат етіп қойдым.
Ғылыми зерттеулерде мәліметтерді компьютер мониторында графикалық
түрде беру алғаш рет 50 жылдардың ортасына қолданыла бастады. Содан бері
қарай мәліметтерді графикалық түрде бейнелеу көптеген компьютер
жүйелерінің ажырамас бөлігіне айналды.
Әр түрлі аймақта қолданылатын графиканың ерекшелігіне байланысты оның
бірнеше тараулары бар, яғни инженерлік графика, ғылыми графика, WEB-
графика, компьютерлік полиграфия, көркемдік және жарнамалық графика.
Компьютерлік графика – программалық – аппараттық есептеу кешендерінің
көмегімен суреттерді өңдеу және оны салу тәсілдері мен әдістерін оқытатын
информатиканың арнайы саласы болып табылады.
Пәнді оқыту мақсаты мен міндеттері, оның оқу процесінде алатын орны
Физика және информатика мамандықтары үшін Компьютерлік графика
пәнін оқытудың мақсаты- компьютерлік графиканың теориялық негіздерін және
олардың түрлерін оқыту, сонымен қатар қазіргі кездегі қолданбалы графикалық
программалар пакетін практикада қолдануға үйрету болып табылады.
Пәнді оқыту мақсаттары:
• Компьютерлік графиканың базалық ұғымдарын қалыптастыру;
• Әр түрлі графикалық қолданбалы программалар пакетімен жұмыс істеу
іскерлігін қалыптастыру;
• Эстетикалық талғамын дамыту.
Пәнді оқыту барысында студент:
• Компьютерлік графиканың теориялық негіздерін білу;
• Растрлық, векторлық және фрактальдық графика түрлерінің
айырмашылықтарын білу;
• Негізгі түстік модельдерді білу;
• Графикалық редакторлардың түрлерін, олардың топтамасын білуі;
• WEB-графиканың негізгі ұғымдарын білуі;
Пәнді оқу нәтижесінде студент:
• Растрлық және векторлық пакеттермен жұмыс жасай алуы;
• Үстел бетіндегі баспа жүйелерінде баспа өнімдерін версткалауды;
• Анимация жасауды;
• Web-дизайнда қолдану үшін суреттерді даярлай алуы қажет.
“Компьютерлік графика” пәні жоғары оқу орындарында оқытудың ақпараттық
жүйелері, информатика, математика мамандықтары үшін оқытылатын міндетті пән
болғандықтан, пәнге қатысты ана тіліндегі оқулықтарды, электрондық
құралдарды дайындау қажеттігі туындауда. Университеттің перспективалық даму
концепциясына сай 2007 жылдан енгізілгелі отырған қашықтан оқыту түріне сай
оқытудың электрондық құралдарын сұраныс артуда.
Дипломдық жұмыстың мақсаты электрондық оқу басылымдары, оларға
қойылатын талаптар, құру жолдары, “Компьютерлік графика” пәнінің
тақырыптары қарастырылып, электрондық құрал нұсқасы дайындалды. Құрал осы
бағытта алғашқы дайындалғандықтан толықтыруды, тақырыптарды кеңейтуді қажет
етеді.
Құрал студенттердiң пәнге деген қызығушылықтарын арттырып,
шығармашылықпен жұмыс жасауына мүмкiндiк береді. Студент оқулықты қажет
етпей-ақ “Компьютерлік графика” пәнінің тақырыптарына қатысты кез-келген
мәлiметтi тауып алып, оқып-үйренуiне болады. Лабораториялық жұмыстар
компьютер көмегiмен тез, жылдам түсiндiрiледi.
Қорыта келгенде, электрондық құралдарды қолдану барысында студенттердiң
сабаққа деген қызығушылығының күрт артқандығы байқалады. Сондай-ақ,
мұғалiмдер де өздерiне қажеттi әдiстемелiк, дидактикалық көмекшi құралдарды
молынан ала алады. Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы бiлiм беруде
электрондық оқулықтарды сабаққа пайдалану-оқытудың жаңа технологиясының бiр
түрi ретiнде қарастыруға болады.
1. электронды оқулықтарды жасаудың қазіргі жағдайы
1.1 Электронды оқулық – қазіргі кездегі білім берудің негізгі құрамдас
бөлігі
Дұрыс құрылған программалық жабдықтау білім беруде компьютерлік
технологияларды тиімді қолданудың факторларының бірі болып табылады.
Электронды оқу құралын жасауда ерекшелік, педагогикалық, эргономикалық,
психологиялық талаптар ескеріледі. Қазіргі кезде электронды оқу құралы
қандай болу керектігі жайлы бір мәнді нұсқаулар жоқ, дегенмен кейбір жалпы
қағидалар программалық оқу құралын құруда көмегін тигізуі мүмкін.
Электронды басылымдар мәтіндік, графиктік, музыкалық, видео, фото және
құжаттардың жинағы түрінде беріледі. Электронды оқу құралы кез-келген
электронды тасығышта орындалуы немесе жергілікті, не ауқымды желілерді
орналасуы мүмкін .
Компьютерлік білім беру жүйесінде электронды оқу құралы маңызды рөл
атқарады: компьютерлік технологияларды қолданып, ол дәстүрлі электронды
оқулыққа тән және оқытушы орындайтын есептерді шеше алады. Электронды
оқулық көлемінде оқу материалын қолданып, студент қажетті ақпаратты ала
алады. Түсінікті интерфейс пен оқытушы құрған көмекші құрал студентке
ыңғайлы жағдай туғызады. Программалық жабдықтардың күрделілілгі мен дербес
компьютерлердің өндірісінің өсуі қолданушыға қолданылатын қосымшалардың
барлық атқаратын функциясын ойда ұстау күннен-күнге қиынға түсуде.
Сондықтан күнделікті жұмыста операциялық жүйенің немесе программалық
жабдықтың барлық мүмкіндіктері қолданыла бермейді. Кіріспе оқу курсында ең
маңызды командалармен жұмыс жасауды үйретеді. Қолданушының көбісі жаңа
өнімнің алдындағы қорқыныш сезімінен арылған соң, жеткілікті тәжірибе жинап
алғаннан кейін программаның барлық мүмкіндіктерімен танысқысы келеді.
Оларға командалардың ұзақ сипаттамасы керек емес, қысқа әдістемелік құрал
қажет. Құралдағы барлық ақпарат жұмыс кезінде талап етілетін мәліметті
алуға ыңғайлы түрде беріледі. Бөлімдерді бірегей ретпен құру қажетті
ақпаратты тез меңгеруге мүмкіндік тудырады және іздеу уақытын қысқартады.
Сілтемелер қарастырылған сұраққа қатысты барлық ақпаратты тез табуға
мүмкіндік береді. Мұндай негіздемелер педагогикалық жоғары оқу орындарының
студенттеріне арналған электронды оқу құралдарына тән .
1.2 Электронды оқу құралы үшін пәндік материалдарды құрастыру бойынша
ұсыныстар
Электронды оқу құралының құрылымы:
1) оқу материалының блогы;
2) ішкі бақылау мен өзін-өзі оқыту блогы;
3) өзін-өзі оқыту блогы;
4) ішкі бақылау блогы.
Жоғарыда көрсетілген блоктар келесідей түрде бір-бірімен өзара
байланысқан. Құрал бөлімдерден тұратын модульдерге бөлінген, әрбір бөлім
міндетті түрде теориялық мәлімдемелерден және өзін-өзі бақылау блогынан
тұрады. Сонымен қатар электронды оқу құралына өзін-өзі оқыту блогы,
ақпараттық блок және сыртқы бақылау блогы жатады
Құралдың ұсынылған құрылымы былайша анықталады, негізінен электронды
оқулықтар студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру үшін қолданылады және
қандай бөлім қай уақытта және қалай оқытылуы керек екені көрсетіледі.
Дайындалған материал келесі талаптарға жауап беруі тиіс.
Оқу материалының блогына талаптар:
1) пәндік материалдың айқын құрылымы. Барлық оқу материалы модуль бойынша
дұрыс құрылған және модульдерді оқыту реті мен оның өзара байланысы
анықталған болуы тиіс. Әрбір модуль бөлімдерге, тақырыптарға бөлінуі
тиіс. Құрылымның тереңдігі пәндік материалдың күрделілігімен
анықталады.
2) пәнді оқып-үйрену бойынша ұсыныстар;
3) берілген материалдың ықшамдылығы. Әрбір бөлімнің немесе тақырыптың
мазмұны қысқа, анық болуы тиіс;
4) материалдың элементтері арасында ішкі (мысалы, терминдер сөздігі) және
сыртқы (мысалы, үлгіленетін программаға немесе программа-жаттығуға)
сілтемелер бөлініп алуы тиіс;
5) иллюстративті материалдың (түсіндірме сұлбалар, суреттер, видео және
аудио қойылымдар ) бар болуы;
Өзін-өзі бақылау блогына қойылатын талаптар:
өзін-өзі бақылау блогының құрамына жататындар:
1) өзін-өзі бақылауға арналған тесттер;
2) Аралық тесттің дұрыс орындалмау кезінде сәйкес бөлімтақырыпқа
сілтемелер мен түсіндірмелер.
Бөлімнің әрбір модулінің соңында өзін-өзі бақылау элементтері болуы
тиіс: сұрақтар, жаттығулар. Бұл блоктың ерекшелігі, өзін-өзі бақылауға
арналған жаттығулар мен тесттерге дұрыс жауаптар оқулықтың өзінде
қорғаныс тәрізді, өйткені тек тесттен өткеннен немесе есепті шешкеннен
кейін ғана студентке өз бағасын білуге мүмкіндік береді. Жаттығуларда
шешімнің нақты сипаттамасы болғаны жөн.
Өзін-өзі оқыту блогына қойылатын талаптар:
Негізінде, электронды оқу құралын қолдану студенттердің өзіндік жұмысын
ұйымдастыруда өзін-өзі оқыту блогына қатаң талаптар қояды. Оқулықта осы
блоктың элементтері болуы тиіс:
1) өзінше оқытуға арналған сұрақтар мен тақырыптар;
2) қосымша мәлімдемелер (картинкалар, видео, аудио-қойылымдар);
3) курс бойынша хрестоматия (классикалық туындылар, стандарттар,
құжаттар);
4) негізгі терминдердің сөздігі.
Сонымен бірге, оқулықтар ғылыми-әдістемелік және педагогикалық
сараптамадан өтуі тиіс, мақсаты – мектеп оқулығына жалпы талаптарға; ғылыми
қағидаларға, мазмұнның оқу-әдістемелік аппараттың бар болуына сәйкес
олардың толықтылығын анықтау.
Оқулық компоненттерінің жалпы квалификациясы. Құрылымды компонент деп
мектеп оқулығының қажетті элемментін түсінеміз, ол осы оқулықтың басқа
элементтерімен тығыз байланыста бола отырып, белсенді функция атқарады
(1,2,3 сұлба)
1– сұлба. Оқулықтың жалпы үлгісі
2–сұлба. Е.И. Перовский ұсынған оқулық үлгісі
1.3 Электронды оқу құралын жасау сатысы ретінде тарихи білімді беруді
қалыптастыру процедурасы
Жалпы жоспарда қалыптастыру – қалыпты жүйе ретінде қандай да бір
аймақтың көрінісі, анықталған абстракция, идеализация, жасанды символды
тілдер негізінде қалыптастыру жүргізіледі. Дәстүрлі қалыптастыру
математикалық аппараттың нақты пәндік аймағының сипаттамасын.а қолдану
ретінде түсіндіріледі. Жасанды интеллект аймағындағы зерттеулер қуатты
идеализация құралын туындатты. Фрейм түсінігі (жалпы түрде – стереотипті
қабылдау үшін абстрактілі үлгі, ал функционалды деңгейде – жиектер мен
слоттар құрастырғышы) бейнелерді компьютерлік тану қажеттілігінен туындады.
Бірақ, адам жадысының кейбір маңызды ерекшеліктерін бейнелей отырып, қуатты
және иілгіш бола тұрып, психологияға енді. Информатика саласында фреймдер
мен фреймдік желілер білім инженериясы пәнінің құралы болды. Фреймдік
желілердің иілгіш механизміне сүйеніп, электронды ғана емес, сонымен бірге
қағаз түріндегі оқулықтардың сапасын жақсартуға болады.
1.4 Электронды оқу-әдістемелік материалының тиімділігін бағалау
Оқытудағы ақпараттық технологияларды тиімді қолданудың оңтайлы жолының
бірі интерактивті компьютерлік оқу курстарын құрастырудан тұрады. Мұндай
курстар жан-жақты бағалануы керек. Біріншіден, оқушылардың құрылған
материалмен жұмыс істеуін талдау маңызды. Екіншіден, әрбір аймақта бірнеше
курстар жасалуы тиіс,себебі дәстүрлі ыңғаймен ғана емес, сонымен бірге бір-
бірімен салыстыру тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді. 80-ші жылдардың
ортасынан бастап оқу материалының мағыналы бөлігін қамтушы программалар
пакеті құрыла бастады. Бұл бағыт жеткілікті болып саналады. Өкінішке орай,
отандық және шетел электронды оқу-әдістемелік материалдарын талдау
көрсеткендей, олардың көбісін дидактикалық материалдары бойынша оларды
электронды оқулық деп айту мүмкін емес. Оқытудың компьютерлі жабдықтарын
жасаудың әдістемелік аспектілері техникалық жабдықтардың дамуына ілесе
алмайды. Электронды оқу-әдістемелік материалдарының тиімділігін бағалау
одан да жақсара түсуді тілейді. Программаларды практикалық қолданудың
нәтижелері осылайша бағалау үшін негіз бола алады. Құрастырушылар
програмалар тиімділігін бағалау процедурасын білмейді. Компьютерлік
оқытудың тиімділік критерийлері ретінде қызмет етеді:
1) оқу материалын меңгеру дәрежесі мен беріктілігі;
2) оқу материалын меңгеруге кеткен уақыт.
Меңгеру дәрежесі қорытынды тексеру кезінде топ студенттерінің алған
бағаларымен сипатталынады. Меңгеру беріктілігі екі тексеру кезінде
студенттердің алған бағаларының бірқалыптылығымен сипатталынады: бірден
оқуды аяқтағаннан кейін және біраз уақыт өткеннен кейін (мысалы, семестр).
Компьютерлік оқытудың нәтижесін талдау кезінде анықтау керек:
1) компьютерлік оқу жабдықтарын құру кезінде қалыптасқан оқыту мақсатына
сәйкес білім, дағдыланудан тәуелді ерекше топтың студенттерінің
емтиханда байқалған білім, дағдылануы немен ерекшеленеді;
2) ерекше топтың студенттерінің емтиханда байқалған білім, дағдылануы
басқа топ студенттерінің білімі, дағдылануынан немен ерекшеленеді;
3) ерекше топ пен параллель басқа топтың емтиханда алған бағаларының
айырмашылығы;
4) басқа пәндер бойынша ерекше топ пен параллель басқа топтың емтиханда
алған бағаларының айырмашылығы;
5) компьютерлік оқулықпен жұмыс істеу уақытының ұзақтығы және қысқалығы;
6) берілген пән бойынша параллель топтың студенттерінің дайындалу уақыты;
7) оңтайландыру мақсатында компьютерлік оқулыққа қандай түзетулер
енгізілуі тиіс;
8) басқа пәндер бойынша студенттердің дайындалу барысы қалай жақсарылуы
тиіс.
Алдыңғы алты пункт пән бойынша дайындау сапасы мен мерзімге
компьютерлік оқытудың (бақылаудың) әсерін анықтау үшін арналған. Соңғы екі
пункт осы оқытуды (бақылауды) әрі қарай жетілдіру бағытын анықтауға
мүмкіәндік береді. Қазіргі таңда электронды оқу-әдістемелік материалдардың
тиімді жиынтығын құру мәселелеріне көп көңіл бөлу қажет. Компьютерді
қолданғанда оқытудың тиімділігі қандай да бір дәрежеде олардың сапасынан
тәуелді .
2. Оқу үрдісіндегі компьютерлік программалар
32 Оқу үрдісінің негізгі стадиялары
Ғасырлар бойы адамзат білімді, жұмысқа дағдылануды, қоршаған орта жайлы
мағлұматтарды , басқа сөзбен айтқанда ақпаратты жинады. Басында ақпарат
ұрпақтан ұрпаққа ауыз әдебиеті арқылы тарады. Кітаптың пайда болуы
ақпаратты сенімді жазба түрінде сақтауға және беруге мүмкіндік туғызды.
Электр ғылымындағы жаңалықтар телеграф, телефон, радио, теледидардың
туындауына алып келді. Олар ақпаратты жедел таратуға көмегін тигізді.
Прогресстің дамуы ақпаратттың тез өркендеуіне ықпал етті. Есептеу
техникасының пайда болуы ақпаратты сақтау, ең бастысы өңдеу тәсілдерін
едәуір қысқартты.үлкен ағымды ақпаратты өңдей алатын программалар пайда
болды. Осындай программалардың көмегімен ақпараттық жүйелер құрылуда.
Ақпараттық жүйенің мақсаты мәліметтерді өңдеу болып табылады. Жинақталған
ақпаратты, тәжірибені, білімді ұрпақтан ұрпаққа беру оқыту деп аталады.
Оқытудың негізгі стадияларына талдау жүргізейік. Оқыту үш сатыдан тұрады:
1) кіріспе
2) жедел-танымдық
3) бақылау-бағалау
Бірінші сатыда оқу пәні жүйесіндегі берілген тақырыптың алатын рөлі,
орны және мәнін анықтау мақсатында мәселелер туындайды. Екінші сатыда дәріс
формасындағы оқу ақпараты ұсынылады. Үшінші сатыда оқу материалын
меңгеруге оқытушы көмектеседі. Компьютерлік оқу оқытудың барлық сатысында
оқушының барлық функцияларын автоматтандыруды қамтамасыз етеді.
Интеллектуалды оқыту бағдарламасын құру көп уақытты және ақшалай қаржыны
қажет етеді. Оқу үрдісінің тиімділігі компьютерде орындалған функцияның
сапасынан тәуелді. Кәдімгі оқулық әлі де ұзақ уақыт оқушылар мен
студенттердің негізгі қаруы болып қала бермек. Мәтінді компьютер
экранынан оқығаннан гөрі қағаздан оқыған ыңғайлы. Сондықтан электронды оқу
құралын құру кезінде оқыту бағдарламасының сапасына көп көңіл бөлу қажет.
Оқыту бағдарламасы төмендегі педагогикалық мақсаттарға сәйкес келуі керек:
1) оқытудың гипермәтіндік жүйесін қолданып, дәріс материалы, видео, және
аудио ролик түрінде берілуі керек;
2) үйренген кезде алған материалды бекітуге мүмкіндік алады;
3) оқушы материалды қалай меңгергенін және оқыту үрдісін бақылайды.
33 Электронды оқулық жасау қағидалары
Электронды оқулық – бұл компьютерді қолданып, оқу курсын өз бетімен
немесе оқытушының көмегімен меңгеруді қамтамасыз ететін программалық
әдістемелік кешен. Электронды оқулық немесе курс үш компоненттен тұрады:
курстың негізгі ақпараттық бөлігі мазмұндалған презентациялық құрамадан;
алынған білімді бекітетін жаттығулардан; оқушының бағасын дұрыс бағалайтын
тест жүйесінен. Оқыту программалары оқыту үрдісінде жетістікпен
қолданылуда. Оқыту программасын жасау – өте күрделі және көп еңбектенуді
қажет ететін жұмыс. Негізгі көңіл компьютерлік эффект немесе өнімдегі
ерекше жаңа қабылдауларға бөлінеді. Жарнамалық жобалар мен компьютерлік
басылымдар ең жиі қолданылатын компакт-дисктердің сипаттамасына қарау
жеткілікті. Бірінші орында жазылған ақпараттың көлемі, иллюстрация, аудио
және видеофрагментердің саны жәгне олардың ұзақтығы. Ақпараттығң сапасы
жайлы ақпарат жоқ, ең жақсы жағдайда өнім басылымның электронды көшірмесі
ретінде беріледі. Осылайша берілген оқулықтар, энциклопедиялар және басқа
басылымдар оқу құралы ретінде қолданылуы мүмкін. Олар әр түрлі
компьютерлік эффектілермен танысуға мүмкіндік береді. Бірақ осы
қосымшаларды нақты бір жұмыста қолдану қиын. Оқу программасын құру кезінде
технологиялық жабдықтардың барлық мүмкіндігін қолдану маңызды.
Электронды оқулық мынадай жағадайлаорда тиімді:
1) тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді, яғни интерактивті болып
табылады;
2) қажетті ақпаратты тез табуға көмектеседі, іздеу жай оқулықта қиынға
түседі;
3) гипермәтіндік түсіндірмелерге бірнеше рет енген кезде уақытты
үнемдейді;
4) экранға мәтінді шығарып ғана қоймай, сонымен бірге көрсетеді және
үлгілейді және т.б. – осында мультимедиалық технологиялардың
мүмкіндіктері мен артықшылықтары белгілі болады;
5) нақты тарау бойынша нақты тұлға үшін ең сәйкес келетін білімді
тексеру;
6) Интернет көмегімен қажетті ақпаратты жаңартуы мүмкін.
Қазіргі кезде компьютерлік дидактикалық программалардың келесі типтері
белгілі[14]:
1) бақылаушы программалар – кейбір істерді жоспарлау және орындау жолында
оқушы белгілі бір мақсатқа жету үшін оқу ортасында тапсырмаларды
көрсету;
2) оқыту програмамлары – оқушыға оқу материалы мен ол жауап бере алатын
сұрақтарды беру;
3) үлгіленуші программалар – оқушыдан талап етілетін тапсырмаларды беру;
4) жаттығу программалары – есепті шешудің техникалық дағдылануларын
бекіту үшін қызмет етеді. Олар теория бойынша ақпаратты алуды
қаматамасыз етуі тиіс;
5) дидактикалық ойындар – ойын үрдістерін пайдаланып, оқушыға сұраұқтарға
жауап беру;
6) гипермәтіндік жүйелер – негізінен мультимедиалық анықтамалардан тұрады,
ақпаратты іздеу және жаңарту жүйесі жақсы дамыған.
Мұндай жағдайларда студенттің компьютерлік оқыту программаларымен
байланысы оқытушының тәжірибесіне бағытталған. Оқытушы студенттің пән
материалын оқып-үйрену үрдісіне қатысады.
34 Оқу материалының мазмұны
Оқу материалының мазмұнын психологтардың талаптарына сәйкес құру
ұсынылады. Нақты бір материалды меңгеру екі сағаттан аспау керек. Студент
бір матеиалды меңгергеннен кейін міндетті түрде бақылаудан өтуі тиіс. Оқу
материалының графиктік көрінісі қажетті ақпаратты тез қабылдауға мүмкіндік
береді. Сондықтан электронды оқулықтың архитектурасы графиктік жабдықтаудан
тұрады. Күрделі сызбалар мен фотографияларды қарастыру кезінде
иллюстрацияларды қолдану тиімді болып табылады. Программалық код пен
программаның компиляциясын құру ретін орындайтын видеосюжеттерді де қою
тиімді болып саналады. Әлемдік практикадан белгілі, үлкен компаниялар
қосымша құжатқа тек басылымдық өнімдерді ғана емес, сонымен қатар
видеокассеталарды да қосып қояды.
35 Оқулыққа талаптарды қалыптастыру
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, автоматандырылған оқыту
жүйесінің қолданушылары мен құрастырушылары үшін пайдалы және маңызды
жабдықтардың барлық қарастырлған жүйелердегі дамуының кемшіліктерін ерекше
атап өтуге болады. Автоматандырылған оқыту жүйесінде болатын мүмкіндіктер
тізімін беруге болады.
Қолданушылар үшін: әр түрлі деңгейдегі оқытуды ұйымдастыру – алғашқы
таныстырудан материалды толығымен меңгергенге дейін. Оқыту мақсатынан
шығатыны материалды беру мүмкіндігі. Тесттік тексеру нәтижесі бойынша
материалдарды жинақтау.
Құрастырушылар үшін: Енгізілген анықтамалардың дұрыстығын тексеру.
Анықталмаған ұғымдардың тізімін қалыптастыру. Ерекшеленген ұғымдар үшін
байланыс графын тұрғызу. Бұл жобада оқыту жүйелерінің құрастырушыларына
қатысты барлық мүмкіндіктердің екінші бөлігі берілген. Бірақ берілген
жобаның негізінде қолданушыларға қатысты мүмкіндіктердің бөлігін таратуға
болады.
Алгоритмдерді құрастыру. Электронды оқулықтардың құрылымын өңдеу және
ерекшелеу жүйесі HTML тілінде таратылған гипермәтіндік оқулықтарды өңдеу
үшін құрылған. Алдыңғы тарауда берілген қағидалар бар.
Жүйенің негізгі функциялары. Жүйе келесі негізгі функцияларды
орындайды:
1) электронды гипермәтіндік оқулық ұғымының құрылымын тұрғызу;
2) қолданушы үшін көрнекі және ыңғайлы түрде алынған құрылымды бейнелеу:
- құрылымдағы элементті іздеу;
- құрылымды қараудан оқулықты қарауға көшу мүмкіндігі;
3) алынған құрылымды өңдеу:
- құрылымдағы анықтамалардың дұрыстығын тексеру;
- алғашқы ұғымдардың тізімін ерекшелеу;
- ұғымдардың берілген жиыны бойынша ішкі құрылымды ерекшелеу.
Жүйенің құрылымын құру. Жүйе HTML тілінде жазылған гипермәтіндік
электронды оқулықты өңдеу үшін арналған. HTML тілі - Web-парақтарды
сипаттау тілі, сондықтан оқулықты қарау үшін Web-браузер қолданылады.
37 Компьютерлік графика пәнін меңгеру бойынша электронды оқулықтың
сипаттамасы
HTML – құжаттарды рәсімдеуге арналған жалпыға белгілі тіл. Ол өте
қарапайым және мәтінді форматтаудың элементарлы командаларынан, суреттерді
қосудан, қаріптерді және түстерді беруден, сілтемелер мен кестелерді
ұйымдастырудан тұрады. Барлық Web-парақтар HTML тілінде жазылған немесе
олардың кеңейтілуін қолданады. Осыдан шығатыны, Интернет желісінде
материалдарды бейнелеу үшін ең кең таралған HTML тілін қолданамыз.
Электронды оқулықты осы тілдің көмегімен жасау шешімі қабылданған.
HTML тілінің графиктік редакторын қолданып жүзеге асады:
HTML
HEAD
META HTTP-EQUIV="Content-Type" CONTENT="texthtml; charset=windows-
1251"
META NAME="Generator" CONTENT="Microsoft Word 2003
META NAME="Template" CONTENT="C:\PROGRAM FILES\MICROSOFT
OFFICE\OFFICE\html.dot"
HEAD
BODY LINK="#0000ff" VLINK="#800080" BACKGROUND="Image67.jpg"
P ALIGN="CENTER"IMG SRC="Image68.gif" WIDTH=150
HEIGHT=150BUFONT FACE="Times New Roman" SIZE=6
COLOR="#ffff00"Оқытушы программаIMG SRC="Image69.gif" WIDTH=149
HEIGHT=149P
P ALIGN="CENTER"БөлімP
BUFONTFONT SIZE=6 COLOR="#ffff00"
P ALIGN="CENTER"
IMG DYNSRC="intra1.avi" ALT="ИНТРАНЕТ" START="FILEOPEN,MOUSEOVER"
LOOP="5" WIDTH="300" HEIGHT="59"
FONTBFONT FACE="Tahoma" SIZE=5 COLOR="#ffffff"P
ALIGN="CENTER"Негізгі тараулар:PDIR
BFONTPIMG SRC="Bullet3.gif" WIDTH=12 HEIGHT=12FONT
COLOR="#00ff00" FONTBFO NT FACE="Tahoma" SIZE=5 COLOR="#00ff00"
BFONTA HREF="corel.htm"FONT FACE="Times New Roman" SIZE=5
COLOR="#00ff00"
Сorel DrawFONTA
P
BFONT FACE="Tahoma" SIZE=5 COLOR="#00ff00"
P P
BFONTIUFONT FACE="Tahoma" SIZE=4 COLOR="#00ffff"P
ALIGN="CENTER"Жаңа өзгерістерді күтіңіз!P
IUFONT
FONT FACE="Tahoma" SIZE=5 COLOR="#00ffff"P ALIGN="CENTER"
P
P ALIGN="CENTER"
P
COLOR="#00ff00"P
P
BP PDIR
FONTBODY
HTML
HTML-дегі парақтарды байланыстыру үшін арнайы функциялар қолданылды.
Мысалы:
PIMG SRC="Bullet1.gif" WIDTH=12 HEIGHT=12
A HREF="1 бөлім.htm"
FONT FACE="Times New Roman" SIZE=5
COLOR="#000080" программа FONTAP
2.1. сурет. Электронды оқулықтың құрылымы.
Осыдан кейін парақ келесі параққа көшеді. Осылайша гиперсілтеме бойынша
бір парақтан екінші параққа көшу жүргізіледі.
1. суретте электронды оқулықтың жалпы құрылымы берілген.
Электронды оқулықты ашқанда қолданушы ұсынылған тарауларды,
тапсырмаларды, зертханалық жұмыстарды, тесттерді қолдана алады. Электронды
оқулық кері қарай қайту және алдыңғы тарауларға өтуді қаматамасыз етеді.
2.2. сурет. Электронды оқулықтың үй парағы
.
Осы құрылым бойынша электронды оқулық 2.3 суретте көрсетілгендей бірнеше
тарауларға бөлінген
2.3 сурет. Оқулықтың негізгі тараулары
2.4. сурет. Дәріс сабағының парағы
Бұл суретте дәріс сабағының бір ғана көрінісі келтірілген. Әр тақырып
бойынша мағлұматты толығымен алуға болады.
Студент, оқушы компьютерлік графика бойынша теориялық материалдармен
толығымен танысып болғаннан кейін, зертханалық жұмыстар орындауына болады.
2.5. сурет. Зертханалық жұмыстар терезесі
HTML тілінде компьютерлік грфика пәнін меңгеруге арналған құралды
құрып, біз жақсы құрылымды құжат алдық. Оқулық тек оқу жоспары үшін ғана
емес, сонымен қатар қашықтан білім беруге де арналған. Оның мүмкіндіктері
шектелмеген, көпфункционалды, сондықтан уақытты үнемдейді.
2. ОҚУ МАТЕРИАЛЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
Студенттергеарналған пән силлабусы
1. Пәннің қысқаша сипаттамасы
Компьютерлік графика пәнінің мақсаты машиналық графиканың теориялық
негіздерін оқытумен қатар цифрлы-алфавиттік режимнің графикалық режимнен
айырмашылығы мен ерекшеліктері айтылады. Сонымен бірге, әртурлі графикалық
көріністерді жасау үшін қолданылатын құрылғылармен технолгиялар
беріледі.Векторлық және растрлік графика жайлы айтылады. Сызықтарды салу,
бояу, үшөлшемді фигураны проекциялау, көленкені ескеру т.с.с.жұмыстарды
компьютерлік графикада жасау негіздері беріледі.
Пәнді окытудын негізгі мақсаты:
1. Видеоадаптермен төменгі,орташа және жоғарғы деңдейде жұмыс жасау
құралдарын , әдістерін үйрету.
2.Жазықтықтағы және кеңістіктегі графикалық көріністерді програмалау
3. Графикалық программалармен жұмыс жасауды үйрету.
Пәнді оқыту нәтижесінде студенттер міндетті:
1. Видеоадаптермен төменгі, орташа және жоғарғы деңдейде жұмыс жасау
құралдарын, әдістерін ;
2.Жазықтықтағы және кеңістіктегі графикалық көріністерді програмалауды
3. Графикалық программалармен жұмыс жасауды меңгеруі керек.
2. Пән пререквизиттері
№ Пән атаулары, олардың бөлімдері (тақырыптар)
1 Программалау тілдері-Программалау тілдерінің
негіздері,жазылу синаксисі, құрылымы.
2 Информатика- дербес компьютермен жұмыс істеу принциптері
мен құрылымы; Файлмен жұмыс жасау.
4. Пән постреквизиттері
• “Параллельдік есептеулер”
• интернет – технологиялар;
• жаңа ақпараттық технологиялар;
• мультимедиа-технологиялар
5. Күнтізбелік-тақырыптық жоспар
№ Пән Аудиториялық сабақтарТапсырма түріБарлығы
тақырыптарының (сипаттамасы) (сағ)
аталуы апта
Дәріс Прсем.зертх.СОӨЖ СӨЖ
(сағ.)студ саб (сағ.)
1 Компьютерлік 1-апта 1 2 2 2 7
графика және
мультимедия.
Растрлік
графикамен жұмыс
істеу. Векторлық
графикамен жұмыс
істеу құралдары
(CorеlDraw)
2 MS Power Point 2-апта 1 2 2 2 7
3 Corel Draw 3-апта 1 2 2 2 7
графиктік
редакторымен
жұмыс істеу.
және олармен
жұмыс. Таңдау
құралы.
Тіктөртбұрыш
құралы. Үш
нүктелі
тіктөртбұрыш.
Эллипс құралы. Үш
нүктелі эллипс
құралы. Көрбұрыш
құралы
4 Corel Draw 4-апта 1 2 3 3 9
графиктік
редакторындағы
құралдар
Автофигуралар.
Түзу салу
құралдары.
Жиектеу қалам
құралы. Пышақ,
Өшіргіш, Езгіш
бояуыш және Еркін
өгертуші
құралдары.
Масштаб және Қол
құралдары
5 Спираль құралы. 5-апта 1 2 4 4 11
Диаграмдық тор
құралы
6 AutoCad 6-апта 1 4 4 4 13
бағдарламасын
жүктеу
7 Өлшемдердің 7-апта 1 4 4 4 13
түрлері және
саймандардың
құралы
8 AutoCad 8-апта 1 2 4 4 11
юағдарламасын
жүктеу
9 Блок. Режимдер. 9-апта 1 2 4 4 11
Тордың бейнесі
10 Сызбаны түзету 10-апта1 2 4 4 11
командалары.
Объектілерді
таңдау.
11 Adobe Photoshop 11- 2 2 4 4 12
горафикалық апта
редакторымен
қабаттармен жұмыс
жасау.
12 Adobe Photoshop 12-апта1 2 4 4 11
редакторымен
көпқабатты
кескіндермен,
бейнелермен жұмыс
жасау.
Барлығы 15 15 30 45 45 =SUM(ABOVE) 135
6. Оқытуға арналған әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер:
1. Компьютерная графика “Corel Draw”. Учебное пособие. Алматы, 2008
год. Шукетаева К.К., Белгожаева Ш.Д., Текесбаева Н.А., Жилдикбаева А.Н.
2. А.М. Тайц. Corel DRAW 10: все программы пакета А.М. Тайц, А.А.
Тайц – С-Пб., 2002. – С.3-25.
3. Андрианов В.И. Самое главное о Corel DRAW Андрианов В.И. СПб,
2004. - 127с.
4. Федоров А.В. Corel DRAW. Экспресс-курс Федоров А.В СПб.: БХВ-
Петербург, 2005. - 400 с.
5. Анцыпа В.А. Растровые и векторные графические изображения
Информатика и образование- 2005. - № 7. - С. 56-62.
6. Гарди лит, Эллен Финкельнштейн “Flash 5 для чайников”
7. Москва -2001.
8. Л.Жданов “Flash 5 краткий курс” Питер-2001г.
9. Бил Сандерс “Эффективная работа Flash 5(+CD)” М:2000г.
10. Колин Мук “Action Script для Flash MX” Подробное руководство
11. Панкратова Т. PhotoShop 6. Учебный курс.
12. AutoCAD 2004 для архитекторов Алан Джефферис, Майкл Джоунз, Тереза
Джефферис.
Қосымша әдебиеттер
1. Исатулиев М.Г. “ Macromedia Flash 5” Санкт-Петербург- 2001г.
2. AutoCAD 2009 для чайников Дэвид Бирнз 400 стр.
3. Куприянов Н.И. Рисуем на компьютере: Word, Photoshop, Corel DRAW, Flash
Куприянов Н.И. СПб, 2005. - 128 с.
4. Резников Ф.А. Быстро и легко осваиваем работу на ПК. Corel Draw,
Резников Ф.А. 2002 г.
Интернет көздері
1. http:www.corel.demiart.ruindex.p hp
2. http:corel.ruproductcdgsx4.php
3. http:www.coreldraw13.infocoreltu torial.htm
7. Бағалау критерийі
№ Жұмыс түрі Баға (max балл) Саны Қосын
дысы
1 Лекциялық сабаққа қатысу 2,5 2 5
(СОӨЖ лекциялық)
2 Практикалық сабаққа қатысу 2,5 2 5
(СОӨЖ практикалық)
3 Зертханалық тапсырмаларды 15 2 30
орындау
4 СӨЖ 5 2 10
5 Аралық бақылау 5 2 10
6 Емтихан 40 1 40
Барлығы 100
Студенттердің білімі, білігі дағдысы төмендегі кесте бойынша бағаланады.
Студент аралық бақылаудан 30 және одан жоғары рейтинг баллы есебімен балл
жинаған жағдайда емтихан тапсыруға жіберіледі.
Студент емтиханда 20 және одан жоғары балл алған жағдайда емтихан тапсырды
деп есептелінеді.
Студенттердің білімдерін бағалау
Баға Әріптік Процентпен % Балмен бағалануы
эквивалент бағалануы
Өте жақсы А 95-100 4
А- 90-94 3,67
Жақсы В+ 85-89 3,33
В 80-84 3,0
В- 75-79 2,67
Қанағаттанарлық С+ 70-74 2,33
С 65-69 2,0
С- 60-64 1,67
Д+ 55-59 1,33
Д- 50-54 1,0
Қанағаттанарлық емесҒ 0-49 0
8. Оқытушы талабы.
Сабаққа кешікпей келу;
Барлық тапсырмаларды уақытында орындау;
Бөгде жұмыстармен айналыспау;
Сабақ уақытында ұялы телефонды өшіру;
Сабақ жібермеу, ауырып қалған жағдайда анықтама көрсетіп өтеу;
Сабаққа белсенді қатысу.
1 дәріс
Тақырыбы: Компьютерлік графика және мультимедия.
Компьютерлік графика – әр түрлі кескіндерді (суреттерді, сызбаларды,
мультипликацияларды) компьютердің көмегімен алуды қарастыратын
информатиканың маңызды саласы.
Дербес компьютерді пайдаланушылардың қатарында компьютерлік графикамен
айналысатындардың саны күн санап артып келеді. қазіргі кез-келген мекемеде
кей уақытта газеттер мен журналдарға жарнамаларға тапсырыс беру немесе
жарнамалық парақшалар мен буклеттер басып шығару қажеттілігі туындайды.
Олардың кейбіреулері осындай жұмыстарды арнайы дизайнерлік бюролар мен
жарнамалық агенттіктерге тапсырса, кейбіреулері қолда бар программалық
құралдарын пайдаланып, өз күштерімен жасауға тырысады.
Қазіргі танымал программалардың ешқайсысы компьютерлік графикасыз жұмыс
істемейді. статистикаға сүйенсек, жаппай қолданыста жүрген программаларды
жасап шығарушы программистік ұжымның қызметкерлері өз жұмыстарының 90 %
уақытын осы графикамен шұғылдануға жұмсайды екен.
Графикалық программаларды кең көлемде қолдану қажеттілігі интернеттің
және бірінші кезекте миллиондаған интернет парақтарын бір өрмекпен
байланыстырған “world wide web” қызметінің пайда болуынан туындады.
өйткені компьютерлік графикасыз безендірілген web-парақтың бүкіләлемдік
желіде басқалардың көзіне түсіп, танымал болуы екіталай.
Қазіргі компьютерлік графика тек көркемдеу мен безендірумен үшін ғана
емес, ғылым мен медицинаның барлық саласында, коммерциялық және әкімшілік
қызмет орындарында алуан түрлі ақпаратты көрнекі түрде көрсету үшін
сызбалар, графиктер, диаграммалар жасау үшін қолданылады.
Конструкторлар автомобильдің немесе ұшақтың жаңа үлгілерін құрастырған
кезде олардың соңғы көрінісін алу үшін үшөлшемді графикалық объектілерді
қолданады. Архитекторлар монитор экранында болашақ ғимараттың кең көлемді
кескінін жасап, оның жер бедерімен қалай жанасатынын алдын-ала болжай
алады.
Қазіргі компьютерлік графика қолданылу әдісі бойынша мынадай негізгі
салаларға бөлінеді:
Ғылыми графика. Алғашқы компьютерлер тек ғылыми және өндірістік
есептерді шығару үшін қолданылды. Есептерден шыққан нәтижелерді дұрыс
түсіну үшін оларды графикалық тұрғыда өңдеп, графиктер, мен диаграммалар,
сызбалар тұрғызған. машинадағы алғашқы графиктерді символдық режимде басып
шығаратын. кейін сызбалар мен графиктерді қағазға қаламұштың көмегімен
сызатын арнайы құрылғылар – графиксалғыштар (плоттерлер) пайда болды.
Қазіргі заманғы ғылыми компьютерлік графика әр түрлі есептеу
тәжірибелерін жүргізіп, олардың нәтижесін көрнекі түрде көрсетуге
мүмкіндік береді.
Іскерлік графика – қандай да бір мекеме жұмысының көрсеткіштерін
көрнекі түрде ұсыну үшін қолданылатын компьютерлік графиканың маңызды
саласы. іскерлік графиканың көмегімен жоспар көрсеткіштерін, есеп
құжаттарын, статистикалық есептерді және т.б. объектілерді көрнекі түрде
ұсынуға болады. іскерлік графиканың программалық жабдықтары электронды
кестелердің құрамында болады.
Контрукторлық графика - инженер-конструкторлардың, архитекторлардың,
жаңа техниканы ойлап шығарушы өнертапқыштардың жұмысында қолданылады.
компьютерлік графиканың бұл түрі сапр-дың(систем автоматизации
проектирования- жобалауды автоматтандыру жүйесі) міндетті элементі болып
табылады. конструкторлық графика құралдарын пайдалана отырып жазықтықтағы
кескіндерді (проекциялар, сызбалар) ғана емес, кеңістіктегі үшөлшемді
кескіндерді де жасауға болады.
Суреттеу графикасы (көркем графика) деп компьютер экранында ерікті
түрде сурет салу мен сызуды айтады. суреттеу графикасының пакеттері жалпы
мақсатта пайдаланылатын қолданбалы программалық жасақтамалардың қатарына
енеді. суреттеу графикасында қолданылатын қарапайым программалық
жабдықтарды графикалық редакторлар деп атайды.
Жарнамалық графика – теледидар пайда болғаннан кейін танымал бола
бастады. Қазір компьютердің көмегімен жарнамалық роликтер, мультфильмдер,
компьютерлік ойындар, видеодәрістер мен видеопрезентациялар жасалады.
Оларды жасау үшін қолданылатын графикалық пакеттер осы мақсатта
қолданылатын компьютерлердің жады мен жұмыс істеу жылдамдығына үлкен талап
қояды. Осы графикалық пакеттердің басты ерекшелігі ретінде олардың шыншыл
кескіндер мен қозғалатын суреттерді жасау мүмкіндігін айтуға болады.
Үшөлшемді объектілерден тұратын суреттерді салу, оларды бұру, жақындату,
аластату, деформациялау үлкен көлемде математикалық есептеулерді қажет
етеді. Мысалға, объектінің жарықтылық деңгейін сол объектіге түсіп тұрған
жарық көзін, оны қоршаған заттардың, олардың көлеңкелерін есепке ала отырып
бейнелеу үшін оптиканың заңдарын есепке алатын күрделі есептеулерді
жүргізу қажет.
Компьютерлік анимация деп дисплей экранында қозғалатын кескіндерді
жасау өнерін айтады. Суретші қозғалатын объектінің бастапқы және соңғы
қалпын бейнелейтін суреттерді ғана салады, ал осы екі суреттің арасындағы
барлық қозғалысты компьютер осы объектіні қозғалтуға қажетті алдын-ала
белгіленген математикалық есептеулерді орындай отырып өзі суреттеп шығады.
белгілі бір жиілікпен бірінен кейін бірі пайда болатын осындай суреттердің
жиынтығы экранда қозғалатын суреттерді бейнелеуге мүмкіндік береді.
Мультимедиа деп - компьютер экранындағы жоғары сапалы кескінді
дыбыстық сүйемелдеумен біріктіруді айтады. мультимедиа құралдары оқу-
ағарту саласында, электронды ақпарат құралдарында және т.б. мақсатта
қолданылады. мультимедиа мүмкіндіктерін толық пайдалану үшін компьютерге
арнайы программаларды орнатып қана қоймай, арнайы құрылғыларды қосу қажет.
КОМПЬЮТЕРЛІК ГРАФИКАНЫҢ ТҮРЛЕРІ
Компьютерлік графика үш түрге: растрлық, векторлық және фракталдық
болып бөлінеді. Олар бір-бірінен монитор экранында бейнелену және қағаз
бетіне басып шығарылған кезде кескіндердің қалыптасу принциптері бойынша
ажыратылады.
Растрлық графикада кескіндер түрлі-түсті нүктелердің жиынтығынан
тұрады. Графикалық ақпараттың осындай нүктелер жиыны немесе пиксельдер
түрінде ұсынылуы растрлық түрдегі ұсынылу болып табылады. Растрлық кескінді
құрайтын әрбір пиксельдің өз орны мен түсі болады және әр пиксельге
компьютер жадында бір ұяшық қажет.
Растрлық кескіннің сапасы сол кескіннің өлшеміне (тігінен және көлденең
орналасқан пиксельдердің саны) және әр пиксельді бояуға қажетті түстердің
санына тәуелді болады.
Мұндай типті кескіндер adobe photoshop, corel photo, photofinish
секілді қуатты графикалық редакторларда өңделеді. Растрлық кескіндер
векторлық кескіндерге қарағанда сапасы жоғары, әсерлі болады. Қарапайым
фотосуреттердің өзі компьютерде растрлық кескін түрінде сақталады. Растрлық
кескіндерді paint, adobe image ready секілді программаларды қолданып қолдан
жасауға да болады.
Растрлық кескіндердің артықшылықтары да, кемшіліктері де бар.
Артықшылығы: растрлық кескінді түзетуге, әдемілей түсуге, яғни оның кез-
келген бөлігін өзгертуге болады; нүктелерді қажет болмаса ішінара алып
тастауға немесе қоюлатуға, сондай-ақ кескіннің әр нүктесін ақ-қара немесе
басқа кез келген түске өзгертуге болады.
Кемшілігі: растрлық кескін өлшемінің масштабын өзгерткенде (бір немесе
бірнеше бағытта созу немесе сығу) кескіннің сапасын жоғалтатыны. мысалы,
кескінді үлкейткенде, оның көрінісі дөрекіленіп кетсе, кішірейткенде –
кескін сапасы өте нашарлап кетеді (нүктелерін жоғалтқандықтан).
Растрлық кескіндердің тағы бір кемшілігі – файлдар өлшемдерінің өте
үлкендігінде (түстері неғұрлым көп және сапасы жоғары болған сайын, олар
соғұрлым үлкен болады).
Бірақ бұл кемшіліктеріне қарамастан, қазіргі техникада растр өте жоғары
сапалы кескін алуға мүмкіндік береді. сондықтан растрлық кескіндер көркем
графикада кеңінен қолданылады.
Растрлық графика электронды (мультимедиалық) және полиграфиялық
басылымдарды жасап шығару үшін де жиі қолданылады. Растрлық графикалық
редакторлар көбінесе жаңа суреттерді салу үшін емес, дайын суреттерді өңдеу
үшін қолданылады. Осы мақсатта көбінесе суретшілердің қолымен салынған
дайын суреттер сканерленіп алады немесе фотосуреттер алынады. Соңғы кездері
растрлық кескіндерді компьютерге енгізу үшін сандық фотокамералар мен
видеокамералар кеңінен қолданылуда.
Векторлық кескіндер, бұл - сызық, доға, шеңбер және тікбұрыш ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz