“Қорғасынның адам денсаулығына зияны”
I Кіріспе бөлім:
1.Тақырыптың өзектілігі
2.Зерттеудің мақсаты мен міндеті
II Негізгі бөлім:
1.Қорғасын және оның қосылыстарының қоршаған ортаға әсері
2.Құрамында қорғасын бар өндіріс қалдықтарының шығу көздері
3.Қорғасын және оның қосылыстарының уытты әсері 4.Қорғасынның токсикологиялық әсері
III Қорытынды бөлім
Шымкент қаласының ауыр металдармен ластану көрсеткіші
IV Пайдаланылған әдебиеттер
1.Тақырыптың өзектілігі
2.Зерттеудің мақсаты мен міндеті
II Негізгі бөлім:
1.Қорғасын және оның қосылыстарының қоршаған ортаға әсері
2.Құрамында қорғасын бар өндіріс қалдықтарының шығу көздері
3.Қорғасын және оның қосылыстарының уытты әсері 4.Қорғасынның токсикологиялық әсері
III Қорытынды бөлім
Шымкент қаласының ауыр металдармен ластану көрсеткіші
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Оңтүстік Қазақстан облысы экологиялық қауіптілігі бойынша 2-ші орында тұр. Облыста шамамен 130-дан астам ірі кәсіпорындар (7023 ластану көздері) атмосфераны зиянды заттармен ластайды.
Соңғы кездердегі басты экологиялық мәселелердің бірі тастанды қалдықтардың жиналуы және көбеюі. Олар әсіресе «Петро Қазақстан Ойл» АҚ, «Оңтүстік құс» ААҚ, «Кентау Т 3» ААҚ, «Экскаватор» ААҚ, «Южполиметалл» ЖАҚ, ТОО «Интеркомшино», ААҚ «Химфарм» мекемелерінің әсерінен. Сондықтан қоршаған ортаға түсіп отырған ауыр металдардың тірі ағзаларға, соның ішінде адамға әсерін білудің маңызы зор.
Бүкіләлемдік Денсаулық Сақтау Ұйымының мәліметі бойынша 80% аурудың түрі қоршаған ортаның ластануынан болатындығын және адам ағзасына улы заттардың 70% тағам арқылы келіп түсетінін дәлелдеп, адамзат үшін дабыл қағуда.
Жұмыстың мақсаты –тірі ағзаларға ауыр металдардың токсикологиялық әсерін зерттеу, соның ішінде қорғасын металымен Шымкент қаласының ластануы мен оның адам денсаулығына әсерін анықтау.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер қойылды:
- Шымкент қаласының ауыр металдармен, соның ішінде қорғасынмен ластануын анықтау;
- Шымкент қаласы емханаларында тіркелген аурлардың ауыр металдар тудыратын сырқаттармен байланысын анықтау.
Жұмыста ауыр металдардың, соның ішінде қорғасынмен Шымкент қаласының ластануы және ондағы тұратын халықтың денсаулығына әсері қарастырылып, ұсыныстар жасалған. Шымкент қорғасын зауыты маңындағы топырақта қорғасынның мөлшерінің нормадан бірнеше есе артық екендігі көрсетілген. Мұндай мәлметтерді жергілікті тұрғындар арасында кеңінен таратып, адамдардың металдармен уланбау жолдары мен шараларын ұсыну қажетігі орын алып отыр.
Соңғы кездердегі басты экологиялық мәселелердің бірі тастанды қалдықтардың жиналуы және көбеюі. Олар әсіресе «Петро Қазақстан Ойл» АҚ, «Оңтүстік құс» ААҚ, «Кентау Т 3» ААҚ, «Экскаватор» ААҚ, «Южполиметалл» ЖАҚ, ТОО «Интеркомшино», ААҚ «Химфарм» мекемелерінің әсерінен. Сондықтан қоршаған ортаға түсіп отырған ауыр металдардың тірі ағзаларға, соның ішінде адамға әсерін білудің маңызы зор.
Бүкіләлемдік Денсаулық Сақтау Ұйымының мәліметі бойынша 80% аурудың түрі қоршаған ортаның ластануынан болатындығын және адам ағзасына улы заттардың 70% тағам арқылы келіп түсетінін дәлелдеп, адамзат үшін дабыл қағуда.
Жұмыстың мақсаты –тірі ағзаларға ауыр металдардың токсикологиялық әсерін зерттеу, соның ішінде қорғасын металымен Шымкент қаласының ластануы мен оның адам денсаулығына әсерін анықтау.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер қойылды:
- Шымкент қаласының ауыр металдармен, соның ішінде қорғасынмен ластануын анықтау;
- Шымкент қаласы емханаларында тіркелген аурлардың ауыр металдар тудыратын сырқаттармен байланысын анықтау.
Жұмыста ауыр металдардың, соның ішінде қорғасынмен Шымкент қаласының ластануы және ондағы тұратын халықтың денсаулығына әсері қарастырылып, ұсыныстар жасалған. Шымкент қорғасын зауыты маңындағы топырақта қорғасынның мөлшерінің нормадан бірнеше есе артық екендігі көрсетілген. Мұндай мәлметтерді жергілікті тұрғындар арасында кеңінен таратып, адамдардың металдармен уланбау жолдары мен шараларын ұсыну қажетігі орын алып отыр.
. Методические рекомендации по геохимической оценке источников загрязнения окружающей среды. М.:ИМГРЭД982.-65с.
2. Сает Ю. Е. Геохимическая оценка техногенной нагрузки на окружающую среду// Геохимия ландшафтов и география почв. М.: Изд-во МГУ, 1982. - 37 с.
3. Грушко Л.М. Вредные неорганические соединения в промышленных сточных водах. -Л.: Химия, 1979. -160 с.
4.. Fostner U., Muller G. Schwermetall in Flusse una Seen. B. etc.: Springer, 1974. - 225 S.
5. Влияние промышленных предприятий на окружающую среду // Отв ред. Криволуцкий Д.А. -М.: Наука, 1987.- С.319.
6. Moore J.W., Ramamoorthy S. Heavy metals in natural waters. Applied monitoring and impact assessment. N.Y. etc.: Springer, 1984. -269 с
7. Eisenreich S.J. Atmospheric imput of trace metals to Lake Michigan // Water, Air and Soil Pollut. 1980. Vol.13, N 3. -P.315-328.
8. Mance J, Harman M.J. The quality of urban storm-water runoff //Urban storm drainage: Proc.inst.conf.Southampton, 1978.-P.603-617.
9. Balch R.W. Arch. Environ. Health.- 1974, vol.28, N-4. - p. 198-208.
10. Слащев В. Искаков У. Экоструктуры Казахстана-Алма-Ата.:
Рауан, Демеу, 1992.-294 с.
11. Жамалбеков Е, Білдебаева Р «Топырақтану және топырақ географиясымен экологиясы»: Оқу құралы. Алматы: Қазақ Университеті 2004.
12. Минеев В.Г., Алексеев А.А., Тришина Т.А. Тяжелые металлы и окружающая среда в условиях современной химизации. Сообщ.2. Свинец.//Агрохимия. 1982, N-9. -С.126-140. 29. Химия окружащей среды. //Под ред. Дж. О.М.Бокриса// пер.с англ. Сотниковой О.Г., Тетерина Э.Г. Под ред. А.П.Цыганкова-М.: Химия, 1982. -671 с.
13. Ғ.Сағынбаев “Экология негіздері” оқулық Алматы Республикалық баспа кабинеті 1995.
14. Chow T.J. In: The biogeochemistry of lead //Ed. J.O. Nriagu,-Amsterdam, Elsevier, North Holland, 1978, vol.lA,pt.A. -p.185-218.
15. Кулкыбаев Г.А., Смагулов Н.К., Крашановская Т.Р., Узбеков В.А. Трансформация и биодеградация ароматических углеводородов.- Караганда, 1998.- 206 с.
16. Филенко О.Ф., Хоботьев В.Г. Загрязнение металлами// Общая
экология, биоценология, гидробиология// ВИНИТИ АН СССР-М., 1976, Т.З, С.110-150.
17. Сает Ю.Е., Янин Е.П. Геохимические закономерности образования антропогенных потоков рассеяния химических элементов в малых реках// Методы изучения техногенных
геохимических аномалий. М.: 1984. -С.31-45.
18. Вредные вещества в промышленности. Справочник для химиков, инженеров и врачей. // Под ред. Н.В.Лозарева. -М., Химия, 1971. т.2. -642 с
20. Дәрібаев Ж.Е., Баешов А.Б., Баешова А.К. Кентау жерасты кеніш суының экожуйеге әcepi.// К,.И.Сәтпаевтың 100 жылдығына арналған ғылыми-техникалык, конференция материалдарының жинағы, Тараз, 1999, С.
21. Уильям Р. Металлы жизни //Под ред. Волкина М.Е.-М.: Мир, 1975. -233с.
22. International Symposium «Metals, Environment, Health», Szklarska Poreba, June.
23. Kaferstein F.K. Zentr. Bl. Bakteriol. Alt. 1.Д980, Bd.171, S.352-358. [ 74. Robinson J.W., Rhedes H., Wolcoft D.K. Anal.chim.acta, 1975,vol.78. -p.474-478.
24. Затонская В.М., Лобанов Ф.И., Макаров В.М. Успехи химии, //1981, т.50. -С.693-714.
25. Копылова Р.Т., Крюкова Л.А. Химия загрязняющих веществ атмосферы воздуха и их воздействие на здоровье человека // II Международная науч.-практ. конф., Бийск, 1996.-С. 19-22.
26. Исследование поведения загрязняющих веществ в окружающей среде //Под ред. В.А.Борзилова. -М.: Гидрометеоиздат, 1982, Вып. 12(98), сер. Загрязнение природной среды. -131 с.
27. Куралова Н., Дуйсенбиева А. Поведение тяжелых металлов в экосистеме. -Шымкент, 1994. - 24с.1. Свинец в окружающей среде.//Отв.ред. В.В.Добровольский -М.: Наука, 1987. -С.116-149.
28. Голубев И.Р., Новиков Ю.В. Окружающая среда и транспорт.- М: Транспорт, 1987.-206с.
29. Ачкасов А.И., Трефилова Н.Л. Биогеохимические особенности сельскохозяйственных геохимических аномалий //Использование геохимических методов при изучении загрязнения окружающей среды.-М.: ИМГРЭ, 1984. - С.42-48.
30. Казымбет П.К., Имашев Б.С, Бахтин М.М., Дуленин А.П. Содержание тяжелых металлов в объектах окружающей среды уранодобывающих регионов Северного Казахстана // Биотехнология. Теория и практика. №3.- 2005.- С. 122 - 127:
31. Панин М.С. Основные источники загрязнения территории Казахстана радионуклидами и тяжелыми металлами III Международная научно - практическая конференция «Тяжелые металлы, радионуклиды и элементы-биофилы в окружающей среде»: 7-9 октября 2004 г.: Доклады / Под ред. М.С. Панина.- Семипалатинск: Изд-во Семипалат. Пед.-ин-та Т.2.-2004.-698 с.
32. Сагимбаев А.И. Экология и экономика. - Алма-Ата, 1997.- С.104-106.
33. Ж.Н.Кумисбаева Ж.Н., Дарибаев Ж.Е. Аномалии развития у детей г.Кентау, связанных с влиянием факторов внешней среды. // Вестник МКТУ им.Х.АЯсави, N-2, 1999, С.44-45.
34. Панин М.С. Тяжелые металлы в биосфере Восточного Казахстана как один из факторов экологического риска, влияющие на здоровье населения.// Мат-лы межд. научно-прак.конф. Экология и устойчивое развитие.- Петропавловск, 1998.- С.121-123.
35. Влияние промышленных предприятий на окружающую среду // Отв ред. Криволуцкий Д.А. -М.: Наука, 1987.- С.319.
36. Михаилов В.А., Пушкин С.Г., Назаров А.А. Исследования элементного состава атмосферных аэрозолей с помощью современных аналитических методов// Тр.Зап. Сиб.Региональн. н.и. Гидрометеорол. ин-та. М.:Наука, 1974, 1979. -С.84-118.
37. Чигаркин А.В. Геоэкология Казахстана. -Алматы.: Санат,1995.-160 с.
40. Вредные вещества в промышленности //Под ред. Н.В. Лазарева и И.Д.Гадаскиной. -Л.: Химия, 1977,т.З. -603 с.
41. Massip Christine. Novelles de lenvironnement. Mercure. Attention danger! Rev. Palais decouv.-1998.-27, №263.- P.19-21.
42. Бродский А. К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы – Алматы: Ғылым 1997.
43. Нургалиева З.Ж. Современные экологические проблемы Жезказганского региона. //Мат-лы межд. научно-прак. конф. Экология и устойчивое развитие.-Петропавловск, 1998.-С.147-150.
45. В плену свинцового смога: о выбросах ШСЗ.// Панорама Шымкента,13.02.1998г.
46. Свинец. Гигиенические критерии состояния окружающей среды.// Сов-ное изд-е Программы ООН по окружающей среде и Всемирной организации здравохранения.-Женева, 1980.-192 с.
50. Гуринов Д. Е. Экология наука для всех Алматы, Қайнар 1990 ж.
51. Экология, охрана природы и экологическая безопасность. Учебное пособие для системы повышения квалификации и переподготовки государственных служащих. Под общей редакцией проф. В.И. Данилова - Данильяна - М.: Изд-во МНЭПУ, 1997.
2. Сает Ю. Е. Геохимическая оценка техногенной нагрузки на окружающую среду// Геохимия ландшафтов и география почв. М.: Изд-во МГУ, 1982. - 37 с.
3. Грушко Л.М. Вредные неорганические соединения в промышленных сточных водах. -Л.: Химия, 1979. -160 с.
4.. Fostner U., Muller G. Schwermetall in Flusse una Seen. B. etc.: Springer, 1974. - 225 S.
5. Влияние промышленных предприятий на окружающую среду // Отв ред. Криволуцкий Д.А. -М.: Наука, 1987.- С.319.
6. Moore J.W., Ramamoorthy S. Heavy metals in natural waters. Applied monitoring and impact assessment. N.Y. etc.: Springer, 1984. -269 с
7. Eisenreich S.J. Atmospheric imput of trace metals to Lake Michigan // Water, Air and Soil Pollut. 1980. Vol.13, N 3. -P.315-328.
8. Mance J, Harman M.J. The quality of urban storm-water runoff //Urban storm drainage: Proc.inst.conf.Southampton, 1978.-P.603-617.
9. Balch R.W. Arch. Environ. Health.- 1974, vol.28, N-4. - p. 198-208.
10. Слащев В. Искаков У. Экоструктуры Казахстана-Алма-Ата.:
Рауан, Демеу, 1992.-294 с.
11. Жамалбеков Е, Білдебаева Р «Топырақтану және топырақ географиясымен экологиясы»: Оқу құралы. Алматы: Қазақ Университеті 2004.
12. Минеев В.Г., Алексеев А.А., Тришина Т.А. Тяжелые металлы и окружающая среда в условиях современной химизации. Сообщ.2. Свинец.//Агрохимия. 1982, N-9. -С.126-140. 29. Химия окружащей среды. //Под ред. Дж. О.М.Бокриса// пер.с англ. Сотниковой О.Г., Тетерина Э.Г. Под ред. А.П.Цыганкова-М.: Химия, 1982. -671 с.
13. Ғ.Сағынбаев “Экология негіздері” оқулық Алматы Республикалық баспа кабинеті 1995.
14. Chow T.J. In: The biogeochemistry of lead //Ed. J.O. Nriagu,-Amsterdam, Elsevier, North Holland, 1978, vol.lA,pt.A. -p.185-218.
15. Кулкыбаев Г.А., Смагулов Н.К., Крашановская Т.Р., Узбеков В.А. Трансформация и биодеградация ароматических углеводородов.- Караганда, 1998.- 206 с.
16. Филенко О.Ф., Хоботьев В.Г. Загрязнение металлами// Общая
экология, биоценология, гидробиология// ВИНИТИ АН СССР-М., 1976, Т.З, С.110-150.
17. Сает Ю.Е., Янин Е.П. Геохимические закономерности образования антропогенных потоков рассеяния химических элементов в малых реках// Методы изучения техногенных
геохимических аномалий. М.: 1984. -С.31-45.
18. Вредные вещества в промышленности. Справочник для химиков, инженеров и врачей. // Под ред. Н.В.Лозарева. -М., Химия, 1971. т.2. -642 с
20. Дәрібаев Ж.Е., Баешов А.Б., Баешова А.К. Кентау жерасты кеніш суының экожуйеге әcepi.// К,.И.Сәтпаевтың 100 жылдығына арналған ғылыми-техникалык, конференция материалдарының жинағы, Тараз, 1999, С.
21. Уильям Р. Металлы жизни //Под ред. Волкина М.Е.-М.: Мир, 1975. -233с.
22. International Symposium «Metals, Environment, Health», Szklarska Poreba, June.
23. Kaferstein F.K. Zentr. Bl. Bakteriol. Alt. 1.Д980, Bd.171, S.352-358. [ 74. Robinson J.W., Rhedes H., Wolcoft D.K. Anal.chim.acta, 1975,vol.78. -p.474-478.
24. Затонская В.М., Лобанов Ф.И., Макаров В.М. Успехи химии, //1981, т.50. -С.693-714.
25. Копылова Р.Т., Крюкова Л.А. Химия загрязняющих веществ атмосферы воздуха и их воздействие на здоровье человека // II Международная науч.-практ. конф., Бийск, 1996.-С. 19-22.
26. Исследование поведения загрязняющих веществ в окружающей среде //Под ред. В.А.Борзилова. -М.: Гидрометеоиздат, 1982, Вып. 12(98), сер. Загрязнение природной среды. -131 с.
27. Куралова Н., Дуйсенбиева А. Поведение тяжелых металлов в экосистеме. -Шымкент, 1994. - 24с.1. Свинец в окружающей среде.//Отв.ред. В.В.Добровольский -М.: Наука, 1987. -С.116-149.
28. Голубев И.Р., Новиков Ю.В. Окружающая среда и транспорт.- М: Транспорт, 1987.-206с.
29. Ачкасов А.И., Трефилова Н.Л. Биогеохимические особенности сельскохозяйственных геохимических аномалий //Использование геохимических методов при изучении загрязнения окружающей среды.-М.: ИМГРЭ, 1984. - С.42-48.
30. Казымбет П.К., Имашев Б.С, Бахтин М.М., Дуленин А.П. Содержание тяжелых металлов в объектах окружающей среды уранодобывающих регионов Северного Казахстана // Биотехнология. Теория и практика. №3.- 2005.- С. 122 - 127:
31. Панин М.С. Основные источники загрязнения территории Казахстана радионуклидами и тяжелыми металлами III Международная научно - практическая конференция «Тяжелые металлы, радионуклиды и элементы-биофилы в окружающей среде»: 7-9 октября 2004 г.: Доклады / Под ред. М.С. Панина.- Семипалатинск: Изд-во Семипалат. Пед.-ин-та Т.2.-2004.-698 с.
32. Сагимбаев А.И. Экология и экономика. - Алма-Ата, 1997.- С.104-106.
33. Ж.Н.Кумисбаева Ж.Н., Дарибаев Ж.Е. Аномалии развития у детей г.Кентау, связанных с влиянием факторов внешней среды. // Вестник МКТУ им.Х.АЯсави, N-2, 1999, С.44-45.
34. Панин М.С. Тяжелые металлы в биосфере Восточного Казахстана как один из факторов экологического риска, влияющие на здоровье населения.// Мат-лы межд. научно-прак.конф. Экология и устойчивое развитие.- Петропавловск, 1998.- С.121-123.
35. Влияние промышленных предприятий на окружающую среду // Отв ред. Криволуцкий Д.А. -М.: Наука, 1987.- С.319.
36. Михаилов В.А., Пушкин С.Г., Назаров А.А. Исследования элементного состава атмосферных аэрозолей с помощью современных аналитических методов// Тр.Зап. Сиб.Региональн. н.и. Гидрометеорол. ин-та. М.:Наука, 1974, 1979. -С.84-118.
37. Чигаркин А.В. Геоэкология Казахстана. -Алматы.: Санат,1995.-160 с.
40. Вредные вещества в промышленности //Под ред. Н.В. Лазарева и И.Д.Гадаскиной. -Л.: Химия, 1977,т.З. -603 с.
41. Massip Christine. Novelles de lenvironnement. Mercure. Attention danger! Rev. Palais decouv.-1998.-27, №263.- P.19-21.
42. Бродский А. К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы – Алматы: Ғылым 1997.
43. Нургалиева З.Ж. Современные экологические проблемы Жезказганского региона. //Мат-лы межд. научно-прак. конф. Экология и устойчивое развитие.-Петропавловск, 1998.-С.147-150.
45. В плену свинцового смога: о выбросах ШСЗ.// Панорама Шымкента,13.02.1998г.
46. Свинец. Гигиенические критерии состояния окружающей среды.// Сов-ное изд-е Программы ООН по окружающей среде и Всемирной организации здравохранения.-Женева, 1980.-192 с.
50. Гуринов Д. Е. Экология наука для всех Алматы, Қайнар 1990 ж.
51. Экология, охрана природы и экологическая безопасность. Учебное пособие для системы повышения квалификации и переподготовки государственных служащих. Под общей редакцией проф. В.И. Данилова - Данильяна - М.: Изд-во МНЭПУ, 1997.
Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:
Тақырып: "Қорғасынның адам денсаулығына зияны"
Жоспары
I Кіріспе бөлім:
1.Тақырыптың өзектілігі
2.Зерттеудің мақсаты мен міндеті
II Негізгі бөлім:
1.Қорғасын және оның қосылыстарының қоршаған ортаға әсері
2.Құрамында қорғасын бар өндіріс қалдықтарының шығу көздері
3.Қорғасын және оның қосылыстарының уытты әсері 4.Қорғасынның токсикологиялық әсері
III Қорытынды бөлім
Шымкент қаласының ауыр металдармен ластану көрсеткіші
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Оңтүстік Қазақстан облысы экологиялық қауіптілігі бойынша 2-ші орында тұр. Облыста шамамен 130-дан астам ірі кәсіпорындар (7023 ластану көздері) атмосфераны зиянды заттармен ластайды.
Соңғы кездердегі басты экологиялық мәселелердің бірі тастанды қалдықтардың жиналуы және көбеюі. Олар әсіресе Петро Қазақстан Ойл АҚ, Оңтүстік құс ААҚ, Кентау Т 3 ААҚ, Экскаватор ААҚ, Южполиметалл ЖАҚ, ТОО Интеркомшино, ААҚ Химфарм мекемелерінің әсерінен. Сондықтан қоршаған ортаға түсіп отырған ауыр металдардың тірі ағзаларға, соның ішінде адамға әсерін білудің маңызы зор.
Бүкіләлемдік Денсаулық Сақтау Ұйымының мәліметі бойынша 80% аурудың түрі қоршаған ортаның ластануынан болатындығын және адам ағзасына улы заттардың 70% тағам арқылы келіп түсетінін дәлелдеп, адамзат үшін дабыл қағуда.
Жұмыстың мақсаты - тірі ағзаларға ауыр металдардың токсикологиялық әсерін зерттеу, соның ішінде қорғасын металымен Шымкент қаласының ластануы мен оның адам денсаулығына әсерін анықтау.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер қойылды:
- Шымкент қаласының ауыр металдармен, соның ішінде қорғасынмен ластануын анықтау;
- Шымкент қаласы емханаларында тіркелген аурлардың ауыр металдар тудыратын сырқаттармен байланысын анықтау.
Жұмыста ауыр металдардың, соның ішінде қорғасынмен Шымкент қаласының ластануы және ондағы тұратын халықтың денсаулығына әсері қарастырылып, ұсыныстар жасалған. Шымкент қорғасын зауыты маңындағы топырақта қорғасынның мөлшерінің нормадан бірнеше есе артық екендігі көрсетілген. Мұндай мәлметтерді жергілікті тұрғындар арасында кеңінен таратып, адамдардың металдармен уланбау жолдары мен шараларын ұсыну қажетігі орын алып отыр.
Қорғасын және оның қосылыстарының қоршаған ортаға әсері
Құрамында қорғасын бар өндіріс қалдықтарының шығу көздері
Қазіргі өндіріс пен техниканың дамуымен тікелей байланысты элементтердің бірі - қорғасын. Өндіру көлемі бойынша, ол түсті металдар тобында Аl, Сu, Zn - тан кейін төртінші орында тұр, бірақ практикалық маңыздылығы бойынша олардан кем түспейді. Кейбір мәліметтерге сүйенсек, бүкіл әлем бойынша жылыны 3 млн. тонна қорғасын қолданылады, оның ішінде 40% -ы аккумулятор батареялары, 20% - ы қорғасын алкилі өнідірістерінде, 12% - ы басқа мақсаттар үшін пайдаланылады екен. Бұл элементті өндіру соңғы ғасырда қарқынды дами бастады, мысалы ХІХ ғасыр басында жылына 20*103 тонна болса, ХХ ғасырдың 80 - ші жылдары өндіріс көлемі 3,5*106 тоннаға дейін жеткен. Сәйкесінше, өндірістік қолданылуы кезінде, құрамында қорғасын бар қалдықтардың мөлшері де өсті.
Қорғасынның таралу тізбегін мындай түрде көрсетуге болады: ластау көзі - табиғи тасымалдаушы орталар - жинақтаушы табиғи орталар - тірі организмдер. Металдың табиғи оратаға түсу жолдары мынадай топтарға бөлінеді. 1. Шаңды - газ түріндегі қалдықтар; 2. Химиялық мелиорация заттары; 3. Өндірістік және тұрмыстық ағынды сулар.
Өндірістен шығатын шаңды - газ түріндегі қалдықтар, қорғасынның атмосферада таралуына, ауаның ластануына әкеледі, тыныс жолдары арқылы тірі орагинмздерде биоконцентрленеді. Ластау көздерінің әсер ету зоналарында бұл шаңдардың жердің беткі қабатына қонуы нәтижесінде, топырақ биотасы және өсімдіктер ластанады.
Қалаларда қорғасынның ластаушы көздері - транспорт және полиграфия. 1923 жылдан бастап бензинге антидетонаторлар ретінде - қорғасын тетраэтилі немесес тетраметилі қолданыла бастады. Кейбір авторлардың есептеуінше, автомобиль қозғалысында бұл қосылыстағы қорғасынның 25% - дан 75% - ға дейін мөлшері атмосфераға шығарылып тасталады,ал басқа авторлардың тұжырымдауы бойынша ,металдың 15% -ы ғана автомобиль қозғалысына жұмсалады да, 85 % -ы ауаға ұшады. Қорғасынның тераэтил - және тетраметил - тәрізді органикалық қосылыстары липоидтарда еритін болғандықтан, организмге тек тыныс жолдары ғана емсе, тері арқылы да ене алады.
М.Мурозуми қызметкерлерімен бірге атмосферадағы қорғасын мөлшерінің өсуін зерттей отырып, гренландиялық мұз күмбезіндегі қар қабатында металл мөлшерінің өсуі жайлы қызықты деректер келтірген. Мысалы, 1750 жылы сол мұздағы қорғасын мөлшері - 20 мкгт болса, 1860 жылы өндірістің дамуына байланысты ол 50 мкгт - ға өскен. Ал жеке автомобильдер санының өсуіне байланысты 1950 жылы - 120 болса, 1985 жылы ол көрсеткіш 210 мкгт - ға дейін жеткен.
Автотранспорттың тастанды газдарының атмосфераны ластауының жол бойындағы топырақ пен өсімдіктерге әсері Варен мен Делавоның биохимиялық зертеулерінде және басқа да әдеби деректерде жан - жақты зерттелінген. Осы мәліметтер бойынша, жол жиегінде өсетін жасыл өсімдіктер топыраққа қарағанда қорғасынды атмосферадан көп адсорбциялайды деп тұжырым жасауға болады.
Кестеде әртүрлі өнеркәсіптердің маңындағы топырақтардағы қорғасынның жоғары мөлшері, түсті мателдардың қалдықтарын қайта өңдеу өнеркәсібінде байқалатындығы көрсетілген. Қорғасынның қоршаған ортадағы экологиялық маңыздылығы ең алдымен, оның биогеохимиялық ерекшеліктерімен: тірі организмдерге ену жағдайы және деңгейі арқылы анықталады.
Кесте 1.
Біртекті ландшафты геохимиялық құрылымды территориялардағы әртекті профильді өнеркәсіптер маңындағы топырақтағы қорғасын мөлшері .
Өнеркәсіп типі
Максимальды әсер ету зонасындағы қорғасынның орташга мөлшері, мг кг
Кс*
Түсті металдар сынықтарын қайта өңдеу
2470
95
Түсті металдар құймаларын өңдеу
1612
62
Аккумулятор өндірісі
564
22
Машина жасау
552
22
Электротехникалық өндіріс
390
15
Тікелей машина жасау өндірісі
312
12
Ауыр машина жасау
260
10
Тұрмыстық құрал саймандар өндірісі
156
6
Пластмасса өндірісі
52
2
Цемент өндірісі
36
1,5
Кс* - жергілікті топырақтардағы табиғи деңгеймен салыстырғанда неше есе көп екендігін көрсететін коэфициент.
Сонымен, қорғасынның шаңды - газ түріндегі қалдықтарымен атмосфераға таралуының техногенді геохимиялық тізбегі барлық жағдайда да табиғи орталарда ауытқулар туындауына әкеледі.
Жоғарыда атап өткендей, қорғасын және оның қосылыстары химиялық мелиорация заттарын қолдануға байланысты да қоршаған ортаға таралады. Химиялық мелиорация заттары дегеніміз, қышқыл топырақты нейтралдау үшін қолданылатын органикалық және минералдық тыңайтқыштар немесе қосылыстар. Соңғы жылдары осындай заттар ретінде әртүрлі тұрмыстық және өндірістік қалдықтар қолданыла бастады, көптеген зерттеушілер мұны, қалдықтарды пайдаға асырудың және зиянсыздандырудың жақсы әдісі деп есептейді.
2 - кестеде, түсті металдар зауыты аумағындағы организмдерге әсер ететін қорғасын мөлшері деңгейлері жайында мәлімет беретін деректер келтірілген. Қалдықтардың интенсивті әсер ету зоналарындағы қорғасын мөлшерінің өсімдіктерде жинақталуы фонды мөлшерден 58 есе жоғары, адам организмінде 2 - 5 есе өседі.
Кесте 2.
Түсті металдар зауыты қалдықтарының әсер ету аймағындағы организмдердегі қорғасын мөлшері [12].
Зерттеу объектілері
Қорғасын мөлшері, мгкг құрғақ затқа
Жақын зоналар (500-700 м-ге дейін)
Алыс зоналар (2000 м-ге дейін)
Жергілікті фонды деңгей
Түрлі шөптер
28(8)*
15,5(4)
3,5
Күнбағыс (жасыл өсімдік)
---
13,4(4)
3,4
Жүгері (жасыл өсімдік)
22(4)
15,0(4)
5,2
Жүгері (початок)
0,9(4)
---
0,25
Үрме бұршақ
38(7)
18,0(3)
5,4
Қызылша
6,5(7)
---
1,0
Акация (жапырағы)
14,5(8)
---
1,7
Балалардың шашы**
18,2(7)
6,7(2,5)
2,7
* Жақша ішінде фонды деңгеймен салыстырылып есептелген концентарция коэффициенті көрсетілген.
** - 1 грамда микрограмм түрінде көрсетілген.
Стандартты минералды және органикалық тыңайтқыштар құрамында, әдетте, қорғасынның мөлшері көп емес. Ал тыңайтқыш ретінде тұрмыс қалдықтарын қолданғанда басқаша жағдай туындайды. Бар мәліметтерге сүйенсек, көптеген мұндай қалдықтар, қоршаған ортаны уытты химиялық элементтермен ластаудың нақты потенциалды көздері болып отыр.
Қорғасынның қоршаған ортаға тағы бір таралуы ағызынды сулар ағыстарының миграциялық тізбегі бойынша жүреді. Ағыстардың миграциялық тізбегі - ең күрделі ластаушы көздерінің бірі; оған жергілікті ластаушы көздер ретінде - өндірістік және шаруашылық - тұрмыстық ағызынды сулардың техникалық жүйелер арқылы өзендерге түсуін жатқызуға болады.
Әртүрлі ағызынды сулардағы қорғасын мөлшері бойынша бар мәліметтерге жасалған анализ , олардағы қорғасын мөлшері 10 мкг л - ден көп болатындығын көрсетті (3 - кесте). Ағызынды сулар мен табиғи сулар араласқанда қорғасын мөлшерінің едәуір азаюы жүреді, сондықтан ірі қалалардың қалдық сулары табиғи сулармен араласқаннан кейінгі металдың мөлшері фонды мөлшерден 10 еседен артық бола қоймайды.
Су жүйесінің қорғасынмен ластануында атмосфералық жолмен түсу көздерінің рөлі зор. Үлкен көлдердегі металл катиондарының концентрациясын тікелей өлшеу кезінде, мысалы Мичиган көліне, ағыстармен - 180 т қорғасын, көл жағасынан - 240 т, атмосфералық жауын - шашындармен - 640 т немесе судағы қорғасынның 60 % -ы түсетіндігі мәлім болды. Кейбір авторлардың есептеуінше, күрделі өндіріс орындары бар қаланы дренаждайтын өзен балансында табиғи қорғасынның мөлшері - 20 %, өндірістік ағызынды сулармен - 5 %, канализациялық ағызынды сулармен келетін қорғасын 15 % құрайды, ал қалған 60 % қорғасын нөсер жауынмен және шайынды ағызынды сулармен, яғни атмосфера арқылы түседі.
Көпшілік жағдайда, су жүйесіндегі миграциялық циклға, қорғасын, негізінен қалқымалы қатты зат түрінде қосылады. Бақылау нәтижелері бойынша, азығынды суда еріген қорғасын мөлшері басым болғанның өзінде, тазалау қондырғыларында қатты зат: су қатынасы 2 : 1 - ден 6:1 аралығында болатындығы анықталды. Табиғи миграция процесінде бұл қатынас одан әрі кеңейеді. Күрделі өндірістік территориялар арқылы өтетін өзендер (Рейн, Рона, Миссисипи, Оттава, Эльба) бойынша мәліметтерде, осы өзендердегі қорғасынның қалқымалар күйіндегі миграциясы және оның қоршаған ортаға әсері, көпшілік жағдайда антропогендік факторлардың нәтижесінде болады.
Кесте 3.
Өндірістік және тұрмыстық ағызынды судағы қорғасын мөлшері
Ағызынды су сипаттамасы
Қорғасын мкгл
КС
Әдеби деректер
Түсті металлургия ағызынды сулары
400-7000
40-700
[19]
Машина жасау өнеркәсібінің ағызынды сулары
450-ге дейін
45
[19]
Автостраданың шайынды ағызынды суы
8500-ге 7 дейін
850
[20]
Қаланың жауынды ағын суы
4200
20
[22]
Қаланың шайынды ағын суы
420
42
[22]
Прибор жасау профильді өндірістік зонаның топтастырылған ағызынды суы
300
30
[16]
Өндірістік қаланың жалпы ағызынды суы
69
6,9
[16]
Сонымен, қорғасынның антропогенді шығу көздері газ, шаң түрінде, су жүйесінде ағын сулар және химиялық мелиорация заттары болып табылады. Металдың қоршаған ортаға таралуын талдау, қорғасынның барлық жағдайда геохимиялық ауытқулар тудыратынын және олардың күрделі зардаптары бар екендігін көрсетті.
Оңтүстік Қазақстан облысында қорғасын өндірісінің, цемент және фосфор зауыттарының, сонымен қатар транспорттың зиянды қалдықтарнының тұрғындардың денсаулығына кері әсер етуі жөнінде бірқатар деректер бар. Шымкент қорғасын зауытынан 1,5 км қашықтықтағы топырақта фонды көрсеткіштен қорғасын мөлшері 250, кадмий - 260, мыс - 45 есе жоғары . Шымкент қаласының ауа бассейнінің ауыр металдармен, әсіресе қорғасынмен ластануы жөніндегі мәліметтер периодикалық басылымдарда да жарық көрген. Панин М.С. өзінің еңбегінде , Семей қаласының цемент зауытының, тек цемент өнідірісінің шаңының құрамында жалпы мырыш мөлшері 8000 мгкг, қорғасын - 4000; мыс - 230; ванадий - 27 ; кобальт - 9,5; кадмий - 120; хром - 38; стронций - 530; мышьяк - 59 мгкг бар деген деректер келтірген. Осындай шаңдар топыраққа қону арқылы топырақтағы және оларда өсетін өсімдіктерді ластайды. Өнідірістік өнеркәсіптер маңындағы топырақта қорғасын фондық мөлшерден 9,9 есе жоғары болған.
Қорғасын және оның қосылыстарының уытты әсері
Қорғасын - политропты улы элемент, адам және жануарлардың барлық ағзалары мен жүйелеріне әсер етеді, бұл кезде белгілі өзгерістер жүйкелік және қан айналу жүйесінде, сонымен қатар бауырда және ас қорыту жүйесінде байқалады. Қорғасын және оның қосылыстары тек қана зиянды әсер етуімен ғана емес, сонымен қатар кумулятивтілігімен, яғни ағзада жоғары дәрежеде жинақталуымен және ағзадан шығарылуы аз мөлшерде, төменгі жылдамдықта жүруімен қауіпті.
Мына фактілерге назар аударайық:
1. Топырақта қорғасынның 10-4 % мөлшері ферменттердің активтілігін төмендетеді, әсіресе бұл кезде оның жақсы еритін қосылыстары зиянды.
2. Балықтар үшін судағы қорғасынның 2*10-5 % мөлшерінде зияны ауқымды.
3. Судағы қорғасынның өте аз концентрациясы балдырлардағы каротиноидтар мен хлорофильдердің мөлшерін төмендетеді.
4. Энциклопедиялық мәліметтер бойынша, 1952 - 1965 ж.ж. арасында 11 мыңнан аса адамдардың профессиональды қорғасын ауруымен сырқаттануы тіркелген.
5. Қорағасын қосылыстары негізінде жасалған бояулардың аэрозольды бөліктерін жұту нәтижесінде, АҚШ - та балалардың улануының 200 мың жағдайы тіркелген.
6. Он жылдық статистика нәтижесі бойынша, ФРГ - ның көмір қолданатын өндірістік өнеркәсіптері орналасқан аудандарының ауасындағы қорғасын және басқа да металдар мөлшерінің өсуі мен өкпе рагы ауруының саны арасында байланысты анықтады.
Қорғасынның уыттылық дәрежесі оның қосылыстарының концентрациясына, физика - химиялық күйіне және табиғатына байланысты. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспары
I Кіріспе бөлім:
1.Тақырыптың өзектілігі
2.Зерттеудің мақсаты мен міндеті
II Негізгі бөлім:
1.Қорғасын және оның қосылыстарының қоршаған ортаға әсері
2.Құрамында қорғасын бар өндіріс қалдықтарының шығу көздері
3.Қорғасын және оның қосылыстарының уытты әсері 4.Қорғасынның токсикологиялық әсері
III Қорытынды бөлім
Шымкент қаласының ауыр металдармен ластану көрсеткіші
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Оңтүстік Қазақстан облысы экологиялық қауіптілігі бойынша 2-ші орында тұр. Облыста шамамен 130-дан астам ірі кәсіпорындар (7023 ластану көздері) атмосфераны зиянды заттармен ластайды.
Соңғы кездердегі басты экологиялық мәселелердің бірі тастанды қалдықтардың жиналуы және көбеюі. Олар әсіресе Петро Қазақстан Ойл АҚ, Оңтүстік құс ААҚ, Кентау Т 3 ААҚ, Экскаватор ААҚ, Южполиметалл ЖАҚ, ТОО Интеркомшино, ААҚ Химфарм мекемелерінің әсерінен. Сондықтан қоршаған ортаға түсіп отырған ауыр металдардың тірі ағзаларға, соның ішінде адамға әсерін білудің маңызы зор.
Бүкіләлемдік Денсаулық Сақтау Ұйымының мәліметі бойынша 80% аурудың түрі қоршаған ортаның ластануынан болатындығын және адам ағзасына улы заттардың 70% тағам арқылы келіп түсетінін дәлелдеп, адамзат үшін дабыл қағуда.
Жұмыстың мақсаты - тірі ағзаларға ауыр металдардың токсикологиялық әсерін зерттеу, соның ішінде қорғасын металымен Шымкент қаласының ластануы мен оның адам денсаулығына әсерін анықтау.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер қойылды:
- Шымкент қаласының ауыр металдармен, соның ішінде қорғасынмен ластануын анықтау;
- Шымкент қаласы емханаларында тіркелген аурлардың ауыр металдар тудыратын сырқаттармен байланысын анықтау.
Жұмыста ауыр металдардың, соның ішінде қорғасынмен Шымкент қаласының ластануы және ондағы тұратын халықтың денсаулығына әсері қарастырылып, ұсыныстар жасалған. Шымкент қорғасын зауыты маңындағы топырақта қорғасынның мөлшерінің нормадан бірнеше есе артық екендігі көрсетілген. Мұндай мәлметтерді жергілікті тұрғындар арасында кеңінен таратып, адамдардың металдармен уланбау жолдары мен шараларын ұсыну қажетігі орын алып отыр.
Қорғасын және оның қосылыстарының қоршаған ортаға әсері
Құрамында қорғасын бар өндіріс қалдықтарының шығу көздері
Қазіргі өндіріс пен техниканың дамуымен тікелей байланысты элементтердің бірі - қорғасын. Өндіру көлемі бойынша, ол түсті металдар тобында Аl, Сu, Zn - тан кейін төртінші орында тұр, бірақ практикалық маңыздылығы бойынша олардан кем түспейді. Кейбір мәліметтерге сүйенсек, бүкіл әлем бойынша жылыны 3 млн. тонна қорғасын қолданылады, оның ішінде 40% -ы аккумулятор батареялары, 20% - ы қорғасын алкилі өнідірістерінде, 12% - ы басқа мақсаттар үшін пайдаланылады екен. Бұл элементті өндіру соңғы ғасырда қарқынды дами бастады, мысалы ХІХ ғасыр басында жылына 20*103 тонна болса, ХХ ғасырдың 80 - ші жылдары өндіріс көлемі 3,5*106 тоннаға дейін жеткен. Сәйкесінше, өндірістік қолданылуы кезінде, құрамында қорғасын бар қалдықтардың мөлшері де өсті.
Қорғасынның таралу тізбегін мындай түрде көрсетуге болады: ластау көзі - табиғи тасымалдаушы орталар - жинақтаушы табиғи орталар - тірі организмдер. Металдың табиғи оратаға түсу жолдары мынадай топтарға бөлінеді. 1. Шаңды - газ түріндегі қалдықтар; 2. Химиялық мелиорация заттары; 3. Өндірістік және тұрмыстық ағынды сулар.
Өндірістен шығатын шаңды - газ түріндегі қалдықтар, қорғасынның атмосферада таралуына, ауаның ластануына әкеледі, тыныс жолдары арқылы тірі орагинмздерде биоконцентрленеді. Ластау көздерінің әсер ету зоналарында бұл шаңдардың жердің беткі қабатына қонуы нәтижесінде, топырақ биотасы және өсімдіктер ластанады.
Қалаларда қорғасынның ластаушы көздері - транспорт және полиграфия. 1923 жылдан бастап бензинге антидетонаторлар ретінде - қорғасын тетраэтилі немесес тетраметилі қолданыла бастады. Кейбір авторлардың есептеуінше, автомобиль қозғалысында бұл қосылыстағы қорғасынның 25% - дан 75% - ға дейін мөлшері атмосфераға шығарылып тасталады,ал басқа авторлардың тұжырымдауы бойынша ,металдың 15% -ы ғана автомобиль қозғалысына жұмсалады да, 85 % -ы ауаға ұшады. Қорғасынның тераэтил - және тетраметил - тәрізді органикалық қосылыстары липоидтарда еритін болғандықтан, организмге тек тыныс жолдары ғана емсе, тері арқылы да ене алады.
М.Мурозуми қызметкерлерімен бірге атмосферадағы қорғасын мөлшерінің өсуін зерттей отырып, гренландиялық мұз күмбезіндегі қар қабатында металл мөлшерінің өсуі жайлы қызықты деректер келтірген. Мысалы, 1750 жылы сол мұздағы қорғасын мөлшері - 20 мкгт болса, 1860 жылы өндірістің дамуына байланысты ол 50 мкгт - ға өскен. Ал жеке автомобильдер санының өсуіне байланысты 1950 жылы - 120 болса, 1985 жылы ол көрсеткіш 210 мкгт - ға дейін жеткен.
Автотранспорттың тастанды газдарының атмосфераны ластауының жол бойындағы топырақ пен өсімдіктерге әсері Варен мен Делавоның биохимиялық зертеулерінде және басқа да әдеби деректерде жан - жақты зерттелінген. Осы мәліметтер бойынша, жол жиегінде өсетін жасыл өсімдіктер топыраққа қарағанда қорғасынды атмосферадан көп адсорбциялайды деп тұжырым жасауға болады.
Кестеде әртүрлі өнеркәсіптердің маңындағы топырақтардағы қорғасынның жоғары мөлшері, түсті мателдардың қалдықтарын қайта өңдеу өнеркәсібінде байқалатындығы көрсетілген. Қорғасынның қоршаған ортадағы экологиялық маңыздылығы ең алдымен, оның биогеохимиялық ерекшеліктерімен: тірі организмдерге ену жағдайы және деңгейі арқылы анықталады.
Кесте 1.
Біртекті ландшафты геохимиялық құрылымды территориялардағы әртекті профильді өнеркәсіптер маңындағы топырақтағы қорғасын мөлшері .
Өнеркәсіп типі
Максимальды әсер ету зонасындағы қорғасынның орташга мөлшері, мг кг
Кс*
Түсті металдар сынықтарын қайта өңдеу
2470
95
Түсті металдар құймаларын өңдеу
1612
62
Аккумулятор өндірісі
564
22
Машина жасау
552
22
Электротехникалық өндіріс
390
15
Тікелей машина жасау өндірісі
312
12
Ауыр машина жасау
260
10
Тұрмыстық құрал саймандар өндірісі
156
6
Пластмасса өндірісі
52
2
Цемент өндірісі
36
1,5
Кс* - жергілікті топырақтардағы табиғи деңгеймен салыстырғанда неше есе көп екендігін көрсететін коэфициент.
Сонымен, қорғасынның шаңды - газ түріндегі қалдықтарымен атмосфераға таралуының техногенді геохимиялық тізбегі барлық жағдайда да табиғи орталарда ауытқулар туындауына әкеледі.
Жоғарыда атап өткендей, қорғасын және оның қосылыстары химиялық мелиорация заттарын қолдануға байланысты да қоршаған ортаға таралады. Химиялық мелиорация заттары дегеніміз, қышқыл топырақты нейтралдау үшін қолданылатын органикалық және минералдық тыңайтқыштар немесе қосылыстар. Соңғы жылдары осындай заттар ретінде әртүрлі тұрмыстық және өндірістік қалдықтар қолданыла бастады, көптеген зерттеушілер мұны, қалдықтарды пайдаға асырудың және зиянсыздандырудың жақсы әдісі деп есептейді.
2 - кестеде, түсті металдар зауыты аумағындағы организмдерге әсер ететін қорғасын мөлшері деңгейлері жайында мәлімет беретін деректер келтірілген. Қалдықтардың интенсивті әсер ету зоналарындағы қорғасын мөлшерінің өсімдіктерде жинақталуы фонды мөлшерден 58 есе жоғары, адам организмінде 2 - 5 есе өседі.
Кесте 2.
Түсті металдар зауыты қалдықтарының әсер ету аймағындағы организмдердегі қорғасын мөлшері [12].
Зерттеу объектілері
Қорғасын мөлшері, мгкг құрғақ затқа
Жақын зоналар (500-700 м-ге дейін)
Алыс зоналар (2000 м-ге дейін)
Жергілікті фонды деңгей
Түрлі шөптер
28(8)*
15,5(4)
3,5
Күнбағыс (жасыл өсімдік)
---
13,4(4)
3,4
Жүгері (жасыл өсімдік)
22(4)
15,0(4)
5,2
Жүгері (початок)
0,9(4)
---
0,25
Үрме бұршақ
38(7)
18,0(3)
5,4
Қызылша
6,5(7)
---
1,0
Акация (жапырағы)
14,5(8)
---
1,7
Балалардың шашы**
18,2(7)
6,7(2,5)
2,7
* Жақша ішінде фонды деңгеймен салыстырылып есептелген концентарция коэффициенті көрсетілген.
** - 1 грамда микрограмм түрінде көрсетілген.
Стандартты минералды және органикалық тыңайтқыштар құрамында, әдетте, қорғасынның мөлшері көп емес. Ал тыңайтқыш ретінде тұрмыс қалдықтарын қолданғанда басқаша жағдай туындайды. Бар мәліметтерге сүйенсек, көптеген мұндай қалдықтар, қоршаған ортаны уытты химиялық элементтермен ластаудың нақты потенциалды көздері болып отыр.
Қорғасынның қоршаған ортаға тағы бір таралуы ағызынды сулар ағыстарының миграциялық тізбегі бойынша жүреді. Ағыстардың миграциялық тізбегі - ең күрделі ластаушы көздерінің бірі; оған жергілікті ластаушы көздер ретінде - өндірістік және шаруашылық - тұрмыстық ағызынды сулардың техникалық жүйелер арқылы өзендерге түсуін жатқызуға болады.
Әртүрлі ағызынды сулардағы қорғасын мөлшері бойынша бар мәліметтерге жасалған анализ , олардағы қорғасын мөлшері 10 мкг л - ден көп болатындығын көрсетті (3 - кесте). Ағызынды сулар мен табиғи сулар араласқанда қорғасын мөлшерінің едәуір азаюы жүреді, сондықтан ірі қалалардың қалдық сулары табиғи сулармен араласқаннан кейінгі металдың мөлшері фонды мөлшерден 10 еседен артық бола қоймайды.
Су жүйесінің қорғасынмен ластануында атмосфералық жолмен түсу көздерінің рөлі зор. Үлкен көлдердегі металл катиондарының концентрациясын тікелей өлшеу кезінде, мысалы Мичиган көліне, ағыстармен - 180 т қорғасын, көл жағасынан - 240 т, атмосфералық жауын - шашындармен - 640 т немесе судағы қорғасынның 60 % -ы түсетіндігі мәлім болды. Кейбір авторлардың есептеуінше, күрделі өндіріс орындары бар қаланы дренаждайтын өзен балансында табиғи қорғасынның мөлшері - 20 %, өндірістік ағызынды сулармен - 5 %, канализациялық ағызынды сулармен келетін қорғасын 15 % құрайды, ал қалған 60 % қорғасын нөсер жауынмен және шайынды ағызынды сулармен, яғни атмосфера арқылы түседі.
Көпшілік жағдайда, су жүйесіндегі миграциялық циклға, қорғасын, негізінен қалқымалы қатты зат түрінде қосылады. Бақылау нәтижелері бойынша, азығынды суда еріген қорғасын мөлшері басым болғанның өзінде, тазалау қондырғыларында қатты зат: су қатынасы 2 : 1 - ден 6:1 аралығында болатындығы анықталды. Табиғи миграция процесінде бұл қатынас одан әрі кеңейеді. Күрделі өндірістік территориялар арқылы өтетін өзендер (Рейн, Рона, Миссисипи, Оттава, Эльба) бойынша мәліметтерде, осы өзендердегі қорғасынның қалқымалар күйіндегі миграциясы және оның қоршаған ортаға әсері, көпшілік жағдайда антропогендік факторлардың нәтижесінде болады.
Кесте 3.
Өндірістік және тұрмыстық ағызынды судағы қорғасын мөлшері
Ағызынды су сипаттамасы
Қорғасын мкгл
КС
Әдеби деректер
Түсті металлургия ағызынды сулары
400-7000
40-700
[19]
Машина жасау өнеркәсібінің ағызынды сулары
450-ге дейін
45
[19]
Автостраданың шайынды ағызынды суы
8500-ге 7 дейін
850
[20]
Қаланың жауынды ағын суы
4200
20
[22]
Қаланың шайынды ағын суы
420
42
[22]
Прибор жасау профильді өндірістік зонаның топтастырылған ағызынды суы
300
30
[16]
Өндірістік қаланың жалпы ағызынды суы
69
6,9
[16]
Сонымен, қорғасынның антропогенді шығу көздері газ, шаң түрінде, су жүйесінде ағын сулар және химиялық мелиорация заттары болып табылады. Металдың қоршаған ортаға таралуын талдау, қорғасынның барлық жағдайда геохимиялық ауытқулар тудыратынын және олардың күрделі зардаптары бар екендігін көрсетті.
Оңтүстік Қазақстан облысында қорғасын өндірісінің, цемент және фосфор зауыттарының, сонымен қатар транспорттың зиянды қалдықтарнының тұрғындардың денсаулығына кері әсер етуі жөнінде бірқатар деректер бар. Шымкент қорғасын зауытынан 1,5 км қашықтықтағы топырақта фонды көрсеткіштен қорғасын мөлшері 250, кадмий - 260, мыс - 45 есе жоғары . Шымкент қаласының ауа бассейнінің ауыр металдармен, әсіресе қорғасынмен ластануы жөніндегі мәліметтер периодикалық басылымдарда да жарық көрген. Панин М.С. өзінің еңбегінде , Семей қаласының цемент зауытының, тек цемент өнідірісінің шаңының құрамында жалпы мырыш мөлшері 8000 мгкг, қорғасын - 4000; мыс - 230; ванадий - 27 ; кобальт - 9,5; кадмий - 120; хром - 38; стронций - 530; мышьяк - 59 мгкг бар деген деректер келтірген. Осындай шаңдар топыраққа қону арқылы топырақтағы және оларда өсетін өсімдіктерді ластайды. Өнідірістік өнеркәсіптер маңындағы топырақта қорғасын фондық мөлшерден 9,9 есе жоғары болған.
Қорғасын және оның қосылыстарының уытты әсері
Қорғасын - политропты улы элемент, адам және жануарлардың барлық ағзалары мен жүйелеріне әсер етеді, бұл кезде белгілі өзгерістер жүйкелік және қан айналу жүйесінде, сонымен қатар бауырда және ас қорыту жүйесінде байқалады. Қорғасын және оның қосылыстары тек қана зиянды әсер етуімен ғана емес, сонымен қатар кумулятивтілігімен, яғни ағзада жоғары дәрежеде жинақталуымен және ағзадан шығарылуы аз мөлшерде, төменгі жылдамдықта жүруімен қауіпті.
Мына фактілерге назар аударайық:
1. Топырақта қорғасынның 10-4 % мөлшері ферменттердің активтілігін төмендетеді, әсіресе бұл кезде оның жақсы еритін қосылыстары зиянды.
2. Балықтар үшін судағы қорғасынның 2*10-5 % мөлшерінде зияны ауқымды.
3. Судағы қорғасынның өте аз концентрациясы балдырлардағы каротиноидтар мен хлорофильдердің мөлшерін төмендетеді.
4. Энциклопедиялық мәліметтер бойынша, 1952 - 1965 ж.ж. арасында 11 мыңнан аса адамдардың профессиональды қорғасын ауруымен сырқаттануы тіркелген.
5. Қорағасын қосылыстары негізінде жасалған бояулардың аэрозольды бөліктерін жұту нәтижесінде, АҚШ - та балалардың улануының 200 мың жағдайы тіркелген.
6. Он жылдық статистика нәтижесі бойынша, ФРГ - ның көмір қолданатын өндірістік өнеркәсіптері орналасқан аудандарының ауасындағы қорғасын және басқа да металдар мөлшерінің өсуі мен өкпе рагы ауруының саны арасында байланысты анықтады.
Қорғасынның уыттылық дәрежесі оның қосылыстарының концентрациясына, физика - химиялық күйіне және табиғатына байланысты. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz