Патофизиология курсынан дәрістер жинағы

№ 1 Тақырып. ПАТОФИЗИОЛОГИЯ КУРСЫНА КІРІСПЕ. ЖАЛПЫ НОЗОЛОГИЯ
№ 2 тақырып ЖАЛПЫ ЭТИОЛОГИЯ. ЖАЛПЫ ПАТОГЕНЕЗ
№ 3 тақырып. ОРГАНИЗМ РЕАКТИВТІЛІГІНІҢ ДЕРТТАНУДАҒЫ МАҢЫЗЫ
№ 4 тақырып. СУ.ЭЛЕКТРОЛИТ АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛЫСТАРЫ
№ 5 тақырып. КӨМІРСУ АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛЫСТАРЫ
№ 6 тақырып. ГИПОКСИЯ
№ 7 тақырып. ҚАБЫНУ
№ 8 тақырып. АЛЛЕРГИЯ
№ 9 тақырып. ӨСПЕЛЕР

Патофизиология (грекше Pathos – ауру, дерт, physis – табиғат, қызмет, logos - ғылым) – ауруға шалдыққан организмнің қызметі туралы ғылым.
Патофизиология аурулардың пайда болуы, дамуы және аяқталуының негізгі заңдылықтарын зерттейді.
Патофизиологияның міндеттері
• Жалпы этиология сұрақтарын зерттеу
• Патогенез сұрақтарын зерттеу
• Экспериментік емдеу тәсілдерін өңдеу
• Дәрігерлік ойлауды қалыптастыру
Патофизиологияның негізгі тәсілі – патофизиологиялық эксперимент.
Патофизиологиялық эксперименттің ерекшелігі: адам ауруларын жануарларда үлгілеу.
Нозология – ауру туралы жалпы ілім ( грекше nosus-ауру).
«Денсаулық– бұл аурудың немесе физикалық ақаулардың болмауы ғана емес, физикалық, психикалық және әлеуметтік толық сәттілік жағдай» БДСҰ.
«Ауру – әртүрлі зақымдаушы агенттің әсерінен қоршаған ортаға бейімделуінің шектелуімен және еңбекке қабілетінің төмендеуімен организмнің қалыпты өмірінің бұзылысы» И.Петров.
Аурудың нышандары
• Науқастың шағымы
• Дерттің айғақты әйгіленімдері
• Қоршаған ортаға науқас адамның икемделіп-бейімделу мүмкіншіліктерінің төмендеуі
• Еңбекке қабілетінің төмендеуі
Ауру алды – денсаулық пен ауру арасындағы аралық жағдай.
Ауру алдының нышандары
• Жүктеме кезінде бейімділік мүмкіншіліктерінің шектелуі
• Байқалған өзгерістердің қайтымдылығы
• Жүктемелік сынамалармен анықталады (Мартине, Генче, Штанге)
Дерттік серпіліс –(re – қарсы, action - әсер, серпіліс) –
Қандай да бір әсерге организмнің қысқаша, биологиялық мәнсіз және сәйкессіз жауабы
Дерттік үрдіс – зақымдану кезінде әрі қорғану бейімделу және әрі зақымдану серпілістерінің жиынтығы
Біртектес дерттік үрдістер:
• Адам мен әртүрлі жануарларда бірдей деңгейде өтеді,
• Көп себепті (полиэтиологиялы),
• әртүрлі ағзалар мен тіндерде өтеді,
• айқындығы аз немесе жоғары қорғану-бейімделулік маңызы бар,
• эволюцияда барысында түзілген
Дерттік жағдай –организм үшін кері биологиялық мәні бар қалыптан тыс тұрақты ауытқу.
Аурудың сатылары:
• аурудың басталуы
• нағыз ауру сатысы
• аурудың аяқталуы
Жұқпалы аурулар сатысы:
• инкубациялық кезең
• хабаршы сатысы
• айқындалу кезеңі
• аурудың аяқталуы
Аурудың аяқталуы
• сауығу (толық, шала)
• созылмалы түрге ауысуы
• өлім
Өлім
• табиғи
• патологиялық
Өлімнің сатылары: жантәсілім алды, ақтық үзіліс, агония, клиникалық өлім, биологиялық өлім
Реанимация –организмді тірілту. Өлімнің қайтымды сатыларында жүргізуге мүмкіндік бар.
Тірілтудің ұстанымдары:
• жүрек қызметін қалпына келтіру
• тынысты қалпына келтіру
• бұзылған гомеостазды қалпына келтіру

Негізгі
1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 357-385
2. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 117-130.
3. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 290 - 314.
4. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо и В.В.Новицкого. – Томск: Изд-во Том ун-та, 1994. – С. 253- 264.
Қосымша
5. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, 366-400.
6. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 586-623.
7. Pathologic basis of disease. V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fausto, 7th edition, 2004, P. 193-223.
8. Долгих В.Т. Опухолевый рост.- М.: Медицинская книга. –2001. -81с
9. Лихтенштейн А.В., Шапот В.С. Опухолевый рост: ткани, клетки, молекулы // Патологическая физиология и экспериментальная терапия.-1998. - № 3.- С.25-44

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

I.3. ДӘРІСТЕР ЖИНАҒЫ

№ 1 Тақырып. ПАТОФИЗИОЛОГИЯ КУРСЫНА КІРІСПЕ. ЖАЛПЫ НОЗОЛОГИЯ

Мақсаты: жалпы нозологияның негізгі түсініктерін меңгеру
Дәріс жоспары:
1. Патологиялық физиология курсына кіріспе. Патофизиология ғылым және оқу пәні ретінде.
2. Жалпы нозология, жалпы нозологияның негізгі түсініктері. Денсаулық және ауру. Аурудың негізгі нышандары. Ауру алды туралы түсінік.
3. Дерттік үрдіс, дерттік серпіліс, дерттік жағдай.
4. аурудың сатылары, сипаттамалары.
5. Өлім, өлу кезеңдері, сипаттамасы.
6. Тірілтудің ұстанымдары. Тірілтілген ауру туралы түсінік.

Дәрістің тезистері
Патофизиология (грекше Pathos - ауру, дерт, physis - табиғат, қызмет, logos - ғылым) - ауруға шалдыққан организмнің қызметі туралы ғылым.
Патофизиология аурулардың пайда болуы, дамуы және аяқталуының негізгі заңдылықтарын зерттейді.
Патофизиологияның міндеттері
* Жалпы этиология сұрақтарын зерттеу
* Патогенез сұрақтарын зерттеу
* Экспериментік емдеу тәсілдерін өңдеу
* Дәрігерлік ойлауды қалыптастыру
Патофизиологияның негізгі тәсілі - патофизиологиялық эксперимент.
Патофизиологиялық эксперименттің ерекшелігі: адам ауруларын жануарларда үлгілеу.
Нозология - ауру туралы жалпы ілім ( грекше nosus-ауру).
Денсаулық - бұл аурудың немесе физикалық ақаулардың болмауы ғана емес, физикалық, психикалық және әлеуметтік толық сәттілік жағдай БДСҰ.
Ауру - әртүрлі зақымдаушы агенттің әсерінен қоршаған ортаға бейімделуінің шектелуімен және еңбекке қабілетінің төмендеуімен организмнің қалыпты өмірінің бұзылысы И.Петров.
Аурудың нышандары
* Науқастың шағымы
* Дерттің айғақты әйгіленімдері
* Қоршаған ортаға науқас адамның икемделіп-бейімделу мүмкіншіліктерінің төмендеуі
* Еңбекке қабілетінің төмендеуі
Ауру алды - денсаулық пен ауру арасындағы аралық жағдай.
Ауру алдының нышандары
* Жүктеме кезінде бейімділік мүмкіншіліктерінің шектелуі
* Байқалған өзгерістердің қайтымдылығы
* Жүктемелік сынамалармен анықталады (Мартине, Генче, Штанге)
Дерттік серпіліс - (re - қарсы, action - әсер, серпіліс) -
Қандай да бір әсерге организмнің қысқаша, биологиялық мәнсіз және сәйкессіз жауабы
Дерттік үрдіс - зақымдану кезінде әрі қорғану бейімделу және әрі зақымдану серпілістерінің жиынтығы
Біртектес дерттік үрдістер:
* Адам мен әртүрлі жануарларда бірдей деңгейде өтеді,
* Көп себепті (полиэтиологиялы),
* әртүрлі ағзалар мен тіндерде өтеді,
* айқындығы аз немесе жоғары қорғану-бейімделулік маңызы бар,
* эволюцияда барысында түзілген
Дерттік жағдай - организм үшін кері биологиялық мәні бар қалыптан тыс тұрақты ауытқу.
Аурудың сатылары:
* аурудың басталуы
* нағыз ауру сатысы
* аурудың аяқталуы
Жұқпалы аурулар сатысы:
* инкубациялық кезең
* хабаршы сатысы
* айқындалу кезеңі
* аурудың аяқталуы
Аурудың аяқталуы
* сауығу (толық, шала)
* созылмалы түрге ауысуы
* өлім
Өлім
* табиғи
* патологиялық
Өлімнің сатылары: жантәсілім алды, ақтық үзіліс, агония, клиникалық өлім, биологиялық өлім
Реанимация - организмді тірілту. Өлімнің қайтымды сатыларында жүргізуге мүмкіндік бар.
Тірілтудің ұстанымдары:
* жүрек қызметін қалпына келтіру
* тынысты қалпына келтіру
* бұзылған гомеостазды қалпына келтіру

Көрнекті материал:
1. Мультимедиялық дәрістердің электронды түрі (студент кафедрадан алады)
2. Курс лекций под ред. А.Н.Нурмухамбетова : Патофизиология в схемах и таблицах: - Алматы: Кітап, 2004. - ҚазҰМУ кітапханасында және кафедрада электронды түрі
Әдебиеттер:
Негізгі
1. Ә. Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. - Алматы; РПО Кітап, 2007. - С. 6-22.
2. Ә.. Н.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология.-Алматы; Эверо, 2010.-С. 3-8.
3. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. - Алматы: Кітап, 2004. - С. 12-17.
4. Патологическая физиология: Учебник пр Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. - 2-е изд. - М.: МЕДпресс-информ, 2004. - С. 18-30.
5. Патологическая физиология пр А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. - М.: Триада-Х, 2002. - С. 1-14.
Қосымша
6. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. - М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. - Т. 1. - С. 25-37.
7. Патофизиология: Учебник для мед.вузов подред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 25-31.
8. Адо А.Д. Вопросы общей нозологии. - М.: Медицина, 1982 . - 240 с.
9. Ударцева Т.П. Гипокинезия как предболезнь Вестник КагГМУ, 2001. - № 12, с. 56-60.
Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
1. аурудың нышандары.
2. ауру алды нышандары.
3. жұқпалы аурулардың сатылары.
4. өлім кезеңдері.
5. тірілтудің ұстанымдары.

№ 2 тақырып ЖАЛПЫ ЭТИОЛОГИЯ. ЖАЛПЫ ПАТОГЕНЕЗ

Мақсаты: жалпы этиология мен патогенезінің негізгі түсініктерін меңгеру.
Дәріс жоспары:
1. Этиология, анықтамасы. Ауру туындауындағы себеп пен жағдай туралы түсінік. Ауру дамуындағы себеп пен жағдайдың маңызы.
2. Этиологиялық жайттардың жіктелуі. Ауру дамуында организм ерекшелігі мен сыртқы орта жайттарының маңызы. Этиологияда тұқымқуалаушылықтың маңызы.
3. Патогенез туралы түсінік. Патогенездегі себеп-салдарлық арақатынас. Біріншілік зақымдану патогенездегі алғашқы тізбек ретінде. Зақымдану деңгейлері. Патогенездің бастапқы тізбегі және патогенездегі кері айналып соғу шеңбері туралы түсінік.
4. Ауруларды этиотропты және патогенездік алдын алу мен емдеу ұстанымдары.

Дәріс тезистері
Этиология (грекше aitia - себеп, logos-ілім) - аурулардың себептері мен себепкер жағдайлары туралы ілім.
Себеп - ауруды дамытатын және оған арнайы белгі беретін жайт.
Себепке тән:
* Ауру дамуының алдында әсер етеді
* Аурудың ауыртпалығы мен ауру туындатушы жайттардың қарқындылығы арасында тепе-теңдік бар
* Ауру туындатқан жайтты аластатқанда ауру белгілері жойылады және науқастың сауығуы дамиды
* Себепті пайдалана отырып аурудың үлгісін жануарларда алуға болады.
Жағдай - аурудың пайда болуына кедергі немесе жағдай жасайтын жайттар
Патогенез (грекше pathos - ауру, дерт, genesis - даму) - аурудың даму тетіктері, ағымы, аяқталуы туралы ілім.
Патогенез - ауру кезінде туындайтын организмнің бейімделуі мен зақымдануының өзара байланысты үрдістерінің жиынтығы.
Патогенездегі негізгі тізбек - патогенездің келесі тізбектерінің дамуына әкелетін және аурудың арнайы көріністерін беретін тізбек.
Патогенездегі кері айналып соғу шеңбері (circulus vitiosus) - патогенездің тізбектерінің арасында соңғы тізбек алдыңғысын күшейте түсетін, патогенездегі себеп-салдарлық арақатынастың тұйықталуына әкелетін және салдар себептің әсерін күшейтетін оң кері байланыстың түзілуі.
Аурулардың алдын алу мен емдеудің этиотропты ұстанымы - аурудың себебін аластатуға және организмнің төзімділігін арттыруға бағытталған шаралар
Патогенездік ем - патогенездің негізгі және басқа да тізбектерін жоюға бағытталған шаралар.

Көрнекті материал:
1. Мультимедиялық дәрістердің электронды түрі (студент кафедрадан алады)
2. Курс лекций: Патофизиология в схемах и таблицах: - Алматы: Кітап, 2004. - ҚазҰМУ кітапханасында және кафедрада электронды түрі
Әдебиеттер:
Негізгі
1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. - Алматы; РПО Кітап, 2007. - С. 22 - 25, 75-80.
2. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. - Алматы: Кітап, 2004. - С. 17-22.
3. Патологическая физиология: Учебник пр Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. - 2-е изд. - М.: МЕДпресс-информ, 2004. - С. 30 -38.
4. Патологическая физиология пр А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. - М.: Триада-Х, 2002. - С. 8-14.
Қосымша
1. Патофизиология: Учебник для мед.вузов подред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 33-37.
2. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. - М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. - Т. 1. - С. 37-45.
3. Давыдовский И.В. Проблемы причинности в медицине (этиология). М.: Медгиз. - 1962. -176 с.
4. Царегородцев Г.И., Ерохин В.Г. Диалектический материализм и теоретические основы медицины. М.: Медицина, 1986, С.226 - 233.
5. Саркисов Д.С., Пальцев М.А., Хитров Н.К. Общая патология человека. М.: Медицина, 1995. - С.49 - 90.
6. Нурмухамбетов А.Н. Спорные вопросы этиологии (лекция) Вестник КазГМУ, 1999. - № 5,.с.114 - 117.
Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
1. Этиология анықтамасы, түсінік.
2. Патогенез анықтамасы, түсінік.
3. Патогенездегі негізгі тізбек.
4. Ауруларды этиотропты және патогенездік емдеу ұстанымдары.

№ 3 тақырып. ОРГАНИЗМ РЕАКТИВТІЛІГІНІҢ ДЕРТТАНУДАҒЫ МАҢЫЗЫ

Мақсаты: аурудың туындауы мен дамуында организм реактивтілігінің маңызын анықтау.
Дәріс жоспары:
1. Организм реактивтілігі, анықтамасы. Тітіркендіргішке организм жауабының түрлері.
2. Организмнің төзімділігі, анықтамасы, төзімділіктің түрлері.
3. Реактивтіліктің түрлері, сипаттамалары.
4. Реактивтіліктегі жастың, жыныстың және организм конституциясының маңызы
Дәріс тезистері
Реактивтілік (Re - қарсы; action - әсер)- сыртқы ортаның әсерлеріне организмнің белгілі бір жолмен жауап қайтару қасиеті (Н.Н.Сиротинин).
Реактивтілік - сыртқы орта ықпалдарының әсерлеріне организмнің, оның жекелеген ағзалары мен жүйелерінің тіршілігін өзгертіп жауап қайтару қасиеті немесе қабілеті (А.Д.Адо).
Реактивтілік белгілі бір тітіркендіргішке (жылдамдығы, қарқындылығы және әсерлердің ұзақтығы) организмнің серпілісін сипаттайды.
Реактивтіліктің көріну түрлері:
Нормергия - әдеттегі тітіркендіргішке организмнің қалыпты жауабы, мұнда нормергиялық жауап серпілісі туралы айтылады
Патергия- қалыптан тыс жауап:
* гиперергия - реактивтіліктің жоғарылауы
* гипергия - органихм реактивтілігінің төмендеуі (аурулар сылбыр, белгілері айқын болмай өтеді) (қарттардың реактивтілігі)
* анергия - реактивтіліктің мүлде болмауы (өзі ауырмай микробтардың тасымалдаушылары болады, терең кома, сілейме, наркоз жағдайларындағы)
* дизергия - қалыптан тыс, бұрмаланған жауап (төмен температураға тамырлардың кеңеюі, жарыққа көз қарашығының кеңеюі)
Организм төзімділігі - ауру туындататын ықпалдарға организмнің тұрақтылығы (resisteo-қарсы тұру). Төзімділік белсенді және енжар, біріншілік (туа біткен) және екіншілік (жүре пайда болған) болып бөлінеді
Белсенді төзімділік: гипоксия кезінде эритропоэздің әсерленуі, қабынудағы фагоцитоз, иммунитет, уларды бейтараптау.
Енжар төзімділік: тері және шырышты қабаттар, скелет, асқазан сөлінің тұз қышқылы.
Реактивтіліктің түрлері
* Түрлік - реактивтіліктің жалпы түрі, бүкіл бір түрдің жауап қайтару ерекшелігі (құстардың мекенін ауыстыруы, сүтқоректілердің қысқы ұйқысы, түрлік иммунитет)
* Топтық - түрдің ішіндегі кейбір топтардың жауап қайтару ерекшелігі (жыныс, жас, конституция, нәсілдік ерекшелік, қан топтары, ж.б.)
* Даралық - еке тұлғалардың реактивтілігі, әр адам қайталанбайтын тұлға екендігін көрсетеді.
* Реактивтілік физиологиялық (организмнің қалыпты жауабы)
және патологиялық (организмнің қалыптан тыс жауабы) болып бөлінеді.
Арнайыланған немесе иммунологиялық реактивтілік - антигеннің әсеріне антидене немесе жасушалық серпілістер кешенін (физиологиялық) түзіп жауап беруі Патологиялық арнайыланған реактивтілік - иммунитеттің ақаулары (аллергия, иммунодепрессивті, иммуннотапшылықты жағдайлар). Бейнақты реактивтілік - сыртқы орта ықпалдарына организмдегі иммундық жауаппен байланыссыз өзгерістер.
Дене бітімі (лат. constitutio - жағдай, қасиет) - тұқым қуалаушылықтың және жүре пайда болған қасиеттер негізінде қалыптасқан, жеке тұлғалардың құрылымдық, функциялық және жандүниелік ерекшеліктерінің жиынтығы.
Жеке тұлға ерекшеліктерін ажырату үшін көптеген жіктеулер ұсынылды. Сиго мен Кречмердің жіктеуінде құрылымдық ұстаным жатыр. И.П.Павлов пен Богомольцтің жіктеу негізіне реттеуші жүйелердің қызметі алынған. Құрылымдық және қызметтік ұстаным М.В.Черноруцкийдің жіктеуінің негізіне алынған. Бұл жіктеу кең қолданылады, себебі дене бітімі белгілі бір топқа жататын адамдардың патологиясының ерекшелігін анықтауға болады. Гиперстениктер семіруге, қан қысымының көтерілуіне, қантты диабет ауруына бейім, катехоламиндер әсері күшейген. Астениктер анемияға, гипотензиялық жағдайларға бейім, туберкулез, Адиссон аруы жиі кездеседі. Нормостениктерде артриттер, тыныс алу жүйесі аурулары жиі кездеседі.
Адамның жасы жауап қайтару серпілістерін анықтайды. Ерте жастағы балалардың реактивтілігі үш түрлі жайттармен анықталады:
* Жүйке және эндокрин жүйесінің құрылымдық және функциялық дамуы аяқталмағандығымен.
* Иммундық жүйенің қызметінің жетілмегендігімен
* Физиологиялық тосқауылдардың жоғары өткізгіштігімен.
Қарт адамдарға патолоияның келесі ерекшеліктері тән:
* Ауру көріністерінің мардымсыз болуы (гипоергиялық жауап).
* Аурулардың созылмалы түрде өтуі.
* Патологияның көптігі
* Ауру кезінде бейімделу жүйелерінің тез қалжырауы
* Иммунитет жүйесінің жеткіліксіздігі, өспе ауруларының жиі кездесуі.
Жыныс ерекшеліктері жауап қайтару серпілістерін анықтайды. Әйелдер суыққа, аштыққа, қансырауға, гипоксияға төзімді, оларда эндокрин жүйесі аурулары жиі кездеседі. Ерлер стрессорлардың әсеріне төзімсіз, дезадаптация аурулары: жүректің ишемиялық авуруы, асқазанның ойық жара ауруы, артериялық гипертензия жиі кездеседі.

Көрнекті материал:
1. Мультимедиялық дәрістердің электронды түрі (студент кафедрадан алады)
2. Курс лекций: Патофизиология в схемах и таблицах: - Алматы: Кітап, 2004. - ҚазҰМУ кітапханасында және кафедрада электронды түрі

Әдебиеттер:
Негізгі
1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. - Алматы; РПО Кітап, 2007. - С. 80-115.
1. Ә.Н.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология.-Алматы; Эверо, 2010.-С. 8-27.
1. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. - Алматы: Кітап, 2004. - С. 23-33.
2. Патологическая физиология: Учебник пр Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. - 2-е изд. - М.: МЕДпресс-информ, 2004. - С. 81-90.
3. Патологическая физиология пр А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. - М.: Триада-Х, 2002. - С. 73-89.
Қосымша
4. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. - М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. - Т. 1. - С. 41 - 44.
5. Патофизиология: Учебник для мед.вузов подред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С.133-149
7. Назаренко Н.М. Патофизиология раннего онтогенеза, Алматы, 1998. - 175с.
8. Ә. Нұрмұхамбетов. Ұрық даму мен балалық шақ ауруларының патофизиологиясы., Алматы, 2004. - 162б.
9. Н.В. Жуйко. Особенности реактивности детского организма, Алматы, 2006.- 68с.

Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
1. реактивтіліктің түрлері.
2. төзімділіктің түрлері.
3. М.В. Черноруцкий бойынша дене бітімінің жіктелуі.

№ 4 тақырып. СУ-ЭЛЕКТРОЛИТ АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛЫСТАРЫ

Мақсаты: су-электролит алмасуы бұзылыстарының этиологиясы мен патогенезінің сұрақтарын меңгеру.
Дәрістің жоспары:
1. Организмдегі судың мөлшері. Судың секторларға бөлінуі. Организмнің су тепе-теңдігі туралы түсінік. Су тепе-теңдігі бұзылыстарының түрлері.
2. Организмнің сусыздануы, түрлері, себептері, патогенезі.
3. Сумен улану туралы түсінік, себептері, даму тетіктері.
4. Ісінулер туралы түсінік. Ісінудің патогенездік жайттары, сипаттамалары.
5. Ісінудің клиникалық түрлері, патогенезі.

Дәріс тезистері
Ересек адамның организмінде дене салмағының - 60%, жаңа туылғандардың - 80% судан тұрады.
Организмде судың бөлінуі:
* Жасуша ішінде 70%
* Жасуша сыртында 30% (тамырішілік су, жасушааралық су, организм қуыстарындағы су).
Су тепе-теңдігі - организмге түскен су мен шыққан су арасындағы тепе-теңдік. Су тепе-теңдігінің шамасы тәулігіне 2,5 л.
Су тепе-теңдігінің бұзылу түрлері (С.Т.)
Оң С.Т. - түскен судың шыққан судан басым болуы (ісінулер, сулану, сумен улану)
Теріс С.Т. - түскен судан шыққан судың басым болуы (сусыздану= гипогидратация = дегидратация)
Сусызданудың себертері

1) судың жеткіліксізтүсуі
2) судың артық шығарылуы
Төтенше жағдайлар
организмдегі дерттік үрдістер:
өңештің тарылуы
кома
Шөлдеу сезімі болмауымен сипатталатын бас миы аурулары
Құтыру ауруындағы судан қорқу
Су мен тұздың
құсу
диарея
полиурия
қансырау
аумақты күйіктер
қатты терлеу

Су
гипервентиляция
полиурия (қантсыз диабет)
гиперсаливация

Сусызданудың патогенезіне қарай түрлері (жасуша сыртындағы осмостық қысымның өзгеруіне сәйкес)
* Изоосмолялды (изотониялық) - су мен электролиттерді бірдей деңгейде жоғалты
* Гиперосмолялды (гипертониялық) - суды артық шығару немесе оның аз түсуі
* Гипоосмолялды ( гипотониялық) - электролиттерді артық жоғалту (диарея, қайталанған құсу, қатты терлеу)
Сусызданудың патогенезі:
* Айналымдағы қан көлемінің азаюы
* Гипоксия
* Аутоуыттану
* Жасушаішілік және жасуша сыртында осмостық қысымның өзгеруі
* ҚСҮ өзгерістері
Гипергидратацияның патогенезіне қарай түрлері (жасуша сыртындағы осмостық қысымның өзгеруіне сәйкес)
* Гиперосмолялды - теңіз суын ішкенде, гипертониялық ерітінділерді енгізгенде
* изоосмолялды - физиологиялық ерітінділерді енгізгенде (ісінулер, сулану)
* гипоосмолялды - сумен улану
Сулану - сұйықтықтың дене қуыстарында жиналуы (іш шемені, гидроторакс, гидроперикардиум)
Сумен уланудың патогенезі:
Бүйрек қызметі жеткіліксіздігінде суды артық қолдану --жасуша сыртында судың --жасуша сыртында осмостық қысымның Р осм. -- судың жасуша ішіне енуі --
жасушаның ісінуі.
Ісіну - қан мен тіндер арасында су алмасуының бұзылыстарынан тін мен тінаралық кеңістіктерде сұйықтың артық жиналып қалуы.

Ісінудің патогенездік жайттары
Гемодинамикалық жайт
Қылтамырлардың вена бөлігінде гидростатикалық қысымның артуы (сүзілу, резорбция)
Онкотикалық фактор
Гипопротеинемия нәтижесінде қанның онкотикалық қысымының төмендеуі (гипоальбуминемиялар)
Тіндік фактор
Электролиттер, нәруыздар, зат алмасу өнімдері жиналуынан тіндерде онкотикалық және осмостық қысымның артуы
Қантамырлық фактор

Қылтамырлар өткізгіштігінің артуы
Лимфа ағып кетуінің қиындауы

Лимфалық тамырлардың тромбозы немесе қабынуы нәтижесінде, құрттармен бітелгенде, жоғары қуыс венасында қысым артқанда
Жүйкелік-эндокриндік фактор
Су - электролит алмасуының жүйкелік және гуморалды реттелулерінің бұзылуы, әлдостерон және диурезге қарсы гормонның түзілуінің артуы

Ісінудің клиникалық түрлері
Ісінудің клиникалық түрлері
Ісінудің негізгі патогенездік жайттары
Жүректік ісіну
Гемодинамикалық және эндокриндік факторлар
Бүйректік ісіну
Нефриттік

Нефроздық

Жүйкелік -эндокринді және тамырлық
(қылтамырлардың жүйелі зақымдануы) факторлар
Онкотикалық (протеинурия гипопротеинемия) және нейроэндокриндік (АҚК әлдостеронның) факторлар
Бауырлық ісінулер
Онкотикалық (нәруыз түзілуінің бұзылуы) және жүйке-эндокриндік ( әлдестерон әсерсізденуінің бұзылуы) факторлар
Кахексиялық (ашығулық) ісінулер
Онкотикалық фактор
Қабынулық ісінулер
Гемодинамикалық, қантамырлық, тіндік факторлар
Аллергиялық ісінулер
Тамырлық фактор

Жүректік ісіну патогенезіндегі жүйке-эндокриндік жайттың маңызы
ҚМК

Бүйректе қанағымының азаюы көлемдік қабылдағыштардың тітіркенуі

Ренин өндірілуі

әлдостерон түзілуінің артуы --
бүйректе Na кері сіңірілуінің артуы -- гипернатриемия -- осмостық қабылдағыштардың тітіркенуі-- вазопрессин түзілуі -- несептен судың кері сіңірілуінің -- судың тіндерде тұтылуы (қуыстарда) -- ісіну, сулану
Көрнекті материал:
1. Мультимедиялық дәрістердің электронды түрі (студент кафедрадан алады)
2. Курс лекций: Патофизиология в схемах и таблицах: - Алматы: Кітап, 2004. - ҚазҰМУ кітапханасында және кафедрада электронды түрі

Әдебиеттер:
Негізгі
1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. - Алматы; РПО Кітап, 2007. - С. 166-183.
2. Ә.Н.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология.-Алматы; Эверо, 2010.-С. 99-146.
3. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. - Алматы: Кітап, 2004. - С. 42-52.
4. Патологическая физиология: Учебник пр Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. - 2-е изд. - М.: МЕДпресс-информ, 2004. - С. 296-311.
5. Патологическая физиология пр А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. - М.: Триада-Х, 2002. - С. 238-248.
Қосымша
6. Патофизиология: Учебник для мед.вузов подред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 315-334.
7. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. - М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. - Т. 1. - С. 340-380.
8. Б.Дж. Ролс, Э.Т.Ролс Жажда. - М.: Медицина, 1984 г.

Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
1. Оң су тепе-теңдігі туралы түсінік.
2. Теріс су тепе-теңдігі туралы түсінік.
3. Ісіну туралы түсінік.
4. Ісінудің патогенеэдік факторлары (атап көрсет).

№ 5 тақырып. КӨМІРСУ АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛЫСТАРЫ
Мақсаты: көмірсу алмасу бұзылыстарының этиологиясы мен патогенезінің сұрақтарын меңгеру.
Дәріс жоспары:
1. Асқазан - ішек жолдарында көмірсулардың қорытылуының және сіңірілуінің бұзылыстары
2. Бауырдағы гликогеннің түзілуі мен ыдырауының бұзылыстары. Гликогеноздар туралы түсінік
3. Көмірсулардың аралық алмасуының бұзылыстары (гиперлактатацидемия, гипервируватацидемия), патогенезі
4. Гипогликемия, себептері. Гипогликемиялық команың патогенезі
5. Гипергликемия, түрлері, даму тетіктері
6. Ұйқы бездік және ұйқы безден тыс инсулин жетіспеушілігі.
Дәріс тезистері
Көмірсулардың асқазан - ішек жолдарындағы қорытылу және сіңірілу бұзылыстарының себептері:
* Ішектің шырышты қабатының зақымдануы
* Амилолиздік ферменттердің (амилаза, мальтаза, сахараза, лактаза) тұқым қуалайтын және жүре пайда болған тапшылықтары
* Ішектің шырышты қабатында глюкозаның фосфорлануының бұзылыстары ( ауыр металдардың тұздарымен, флоридзинмен, моноиодоацетатпен уыттанғанда гексокиназаның белсенділігінің төмендеуі).

Гипогликемия, дене салмағының төмендеуі. Осмостық диарея

Гликогеннің түзілуі мен ыдырауының бұзылыстары.
1.Гликогенолиздің жоғарылауы, гликоген түзілуінің төмендеуі
* Гипоксия
* ОЖЖ және симпатикалық жүйке жүйесінің қозуы. Контринсулиндік гормондардың түзілуі артуы.
* Бауыр жасушаларының зақымдануы
2. Гликогеннің түзілуінің жоғарылауы. Гликогеноздар
Гирке дерті ( гликогеноздың І түрі). Глюкозо-6- фосфатазаның тапшылығы -- гликогеннің ыдырауының бұзылуы, гликогеннің бауыр мен бүйректе жиналуы, гипогликемия.

Қанда сүт және пирожүзім қышқылдарының көбеюі (СҚ, ПЖҚ).
Себептері:
* Анаэробтық гликолиздің белсенденуі;
* Бауыр жасушаларының зақымдануы ( Кори орамының бұзылуы);
* В1 витаминінің тапшылығы кокарбоксилаза тапшылығыПЖҚ-ның Ацетил КоА-ға ауысуының бұзылуы ПЖҚ-ның СҚ-на ауысуы артуы СҚ және ПЖҚ көбеюі полиневриттер.

Гипогликемия - қанда глюкозаның төмендеуі ( қалыпты мөлшері - 3,3 - 5,5 ммольл)
Түрлері:
* Қауырт ( инсулиннің мөлшерден көп болуы, ауыр қол жұмысы)
* Созылмалы ( ішекте глюкозаның сіңірілуінің бұзылуы, ашығу, инсулинома, контринсулярлық гормондардың тапшылығы (бүйрек үсті безінің жеткіліксіздігі, гипотиреоз, гипофизарлық жеткіліксіздік).
Гипогликемиялық команың патогенезі:
* Нейрондарға глюкозаның түсуінің төмендеуі субстраттық гипоксия АҮФ түзілуінің бұзылуы нейрондардың зақымдануы кома
* Жасуша сыртындағы секторда осмостық қысымның төмендеуі судың жасушаға ауысуы жасуша ішілік ісіну

Гипергликемия - қанда глюкоза мөлшерінің көбеюі.

Түрлері
Сипаттамалары

Алиментарлық
Тамақтан кейін 0,5 - 1 сағаттан кейін дамиды. 2 сағаттан соң қалпына келеді. Патогенезі:
Ішекте глюкозаның сіңірілуі қанда глюкоза деңгейінің жоғарылауы инсулиннің бөлінуі қалыпты гликемия
Эмоциялық (нейрогендік)
ОЖЖ және симпатикалық жүйке жүйесінің қозуы адреналиннің гликогенолиздің гипергликемия

Гормондық
Инсулиннің тапшылығы
а) инсулин тәуелді тіндер жасушалары мембраналарынан глюкозаның өтуінің
б) гексокиназа және глюкокиназаның белсенділіктерінің глюкоза фосфорлануының бұзылыстары глюкозаның жасушалармен қамтылуының бұзылыстары

в) гликогенсинтетаза белсенділігінің гликогеногенездің
г) глюкозаның майға айналуының тежелуі
г) глюконеогенездің белсенденуі.

Контринсулиндік гормондардың ( адреналин,глюкагон, АКТГ және кортизол, ТТГ және тироксин, трийодтиронин, СТГ) гиперпродукциясы

Гликогенолиз және немесе глюконеогенездің (глюкозаның нәруыздан және майдан түзілуі) белсенденуі

Инсулиндік тапшылық:

Ұйқы бездік (шынайы),
Лангерганс аралшығының бета-жасушалары зақымданғанда дамиды.
Қантты диабеттің І түрінің негізін құрайды

Ұйқы безден тыс (салыстырмалы), инсулин өндіріледі, бірақ әсері болмайды
Патогенезі:
жасуша бетіндегі инсулиндік рецепторлардың азаюы және немесе зақымдануы,
инсулиннің пострецепторлық әсер етуінің бұзылуы;
инсулиннің қан нәруыздарымен тығыз байланысуы;
инсулиннің антиденелермен ыдыратылуы
инсулиннің антагонистерінің (контринсулиндік гормондар, БМҚ) артық болуы
инсулиннің бауыр инсулиназасымен ыдыратылуы
Қантты диабеттің II түрінің негізін құрайды

Көрнекті материал:
1. Мультимедиялық дәрістердің электронды түрі (студент кафедрадан алады)
2. Курс лекций: Патофизиология в схемах и таблицах: - Алматы: Кітап, 2004. - ҚазҰМУ кітапханасында және кафедрада электронды түрі

Әдебиеттер:
Негізгі
1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. - Алматы; РПО Кітап, 2007. - С. 129-139.
2. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. - Алматы: Кітап, 2004. - С. 52-60.
3. Патологическая физиология: Учебник пр Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. - 2-е изд. - М.: МЕДпресс-информ, 2004. - С. 251-269.
Қосымша
1. Патологическая физиология пр А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. - М.: Триада-Х, 2002. - С. 228-238.
2. Патофизиология: Учебник для мед.вузов подред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 271-293.
3. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. - М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. - Т. 1. - С. 266-301.
4. Г.В.Зайчик и др. Основы патохимии. - М: Медицина, 2000.
5. Вагнер Ф., Роусс Г. Введение в клиническую биохимию. Санк-Петербург,1998- 402с.

Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1. Гипогликемиялық команың патогенезі.
2. Гипергликемия түрлері
3. Инсулиннің ұйқы бездік жеткіліксіздігі туралы түсінік
4. Инсулиннің ұйқы безден тыс жеткіліксіздігі туралы түсінік

№ 6 тақырып. ГИПОКСИЯ

Мақсаты: Гипоксияның этиологиясының және патогенезінің негізгі сұрақтарын меңгеру
Дәріс жоспары:
1. Гипоксия, анықтамасы, жіктелуі;
2. Гипоксияның әрбір түрлерінің этиологиясы мен патогенезі;
3. Гипоксия кезінде зат алмасу және физиологиялық жүйелер қызметінің бұзылыстары;
4. Гипоксия кезіндегі теңгерілу серпілістері ( жедел және ұзақ мерзімдік);
5. Организмнің жасқа байланысты гипоксияға сезімталдығы.

Дәріс тезистері
Гипоксия (оттегілік ашығу) - тіндердің оттегімен жеткіліксіз қамтамасыз етілмеуінен немесе оның тотығу-тотықсыздану серпілістерінде тіндермен пайдаланылуының бұзылыстарынан дамитын біртектес дерттік үрдіс.
Гипоксия - биологиялық тотығудың шынайы немесе салыстырмалы жеткіліксіздігін көрсететін жағдай.
Гипоксияның ( И.Р. Петров бойынша) жіктелуі:
1. Экзогендік:
Нормобариялық Қалыпты барометрлік қысым
Гипобариялық Төменгі барометрлік қысым
2. Эндогендік:
Тыныстық
Гемдік
Қанайналымдық
Тіндік
Аралас.
Экзогендік гипоксия

Гипобариялық Нормобариялық
(төменгі барометрлік қысым (қалыпты барометрлік қысым)
Биіктікке көтерілгендегі қысым ауасы тазартылмайтын бөлмеде болғанда көтерілгендегі төменгі қысым қалыпты қысым.

Дем алатын ауада рО2 -- гипоксемия, гипокапния, газдық алкалоз.
Дем алатын ауада рО2 -- гипоксемия, гиперкапния, метаболизмдік және газдық ацидоз.
Тыныстық гипоксия
* Өкпе вентиляциясының бұзылыстары
* Өкпе перфузиясының бұзылыстары
* Өкпеде диффузияның бұзылыстары

Гемдік гипоксия
* Анемиялар ( қандағы гемоглобиннің төмендеуі)
* Гемоглобиннің әсерсізденуі. ( көміртегімен немесе метгемоглобин түзушілермен улану)
* оксигемоглобиннің диссоциация сызығының жылжуы
Қанайналымдық гипоксия
oo жүйелік (жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары)
oo жергілікті ( шеткері қан айналымының бұзылыстары)

Тіндік гипоксия:
oo химиялық заттардың әсерінен тыныстық ферменттердің әсерсізденуі
oo ферменттердің ( гипо, - авитаминоздар) түзілуі
oo тотығу мен фосфорланудың ажырауы (митохондрий мембранасы зақымдану, тіндерде Са[2+,] БМҚ, тироксина ж.б.)

Заттық гипоксия
Себептері: Жасушадағы биологиялық тотығу заттарының тапшылығы. Клиникалық тәжірибеде глюкоза жөнінде сөз жиі қозғалады. Бұндайда оттегінің жасушаға түсуі айтарлықтай бұзылмайды. Заттық гипоксияның патогенезі биологиялық тотығу үрдісінің үдемелі тежелуімен сипатталады.
Гипоксияның зорығулық түрі
Себептері: тіндер, ағзалар немесе олардың жүйелер қызметтерінің айтарлықтай және немесе ұзақ мерзімділік көбеюі.

Гипоксияның әртүріндегі оттегілік тепе-теңдік көрсеткіштерінің өзгерістері.

Гипоксияның түрі
артериялық қандағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.