Торайын емізетін мегежіндерді азықтандыру нормасы мен рационы

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Торайын емізетін мегежіндерді азықтандыру нормасы мен рационы.
Буаз және бойдақ мегежіндерді азықтандыру нормасы. Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Мегежіннің қоректік мұқтаждығы жасына, тірілей салмағы мен физиологиялық ахуалына байланысты озгереді. Мысалы, қысыр мегежіннің күйін келтіру үшін үрықтандырудан 10-14 күн бұрын азықтандыру деңгейінің жалпы қоректілігі 25-30% (негізгі азықтандыру нормасына қосымша 0, 5-0, 6 азық ӛлшеміне) жоғарылатылса, мегежін буаздығының соңына қарай оған қоса жӛне 15-20% (0, 3-0, 4 азық ӛлшеміне) жоғарылатылады. Шошқаның 2 жасқа дейінгі осетінін ескеріп жас мегежін азықтандыру деңгейін оның салмақ қосып, жетілуіне 1 кг қосымша салмаққа 4 а. о. (44, 2 МДж АЭ) есебінен осіреді. Екі жасқа дейінгі мѐгѐжінді буаздық кезеңінде тірілей салмағына қарамай тірілей салмағы 181-200 кг мегежін азықтандыру нормасымен қоректендіреді. Жақсы күйлеп, дұрыс ұрықтануы үшін үрықтандыруға 14 күн кал-ганда 100 кг тірілей салмағына шаққаңда сақа мегежінге - 1, 5-1, 8 кг, екі жасқа дейінгі жас мегежінге - 1, 8-2, 4 кг күрғақ зат келетіндей етіп азық-тандырады. Азық құрғақ затының ӛр 1 кг-да - 1, 5 азық ӛлшемі, 105 г қорытылатын протеин, 6 г лизин, 140 г «шикі» жасунық, 5, 8 гас түзы, 8, 7 г кальций, 7, 2 г фосфор, 11, 6 мг каротин, 7 мг В,, 23 мг В2, 1, 16 мг В3, 29 мг В4, В12 дәрумендері болуға тиіс. Мегежіннің тым семіруінің де нӛтижелі ұрықтануға кері эсер ететінін ескереді. Қоңы кӛтеріліп, күйі келген мегежін нәтижелі ұрықтанғаннан кейінгі 114 тоуліктен соң әрқайсысының салмағы 1, 2-1, 3 кг тартатын орташа 10-12 торай туатындықтан, мүншама кӛп тӛлдің эмбрионалдық ӛсіп дамуына
мегежін денесінен кӛптеп органикалық және минералдық заттар жұмсалады. Айталық 10-12 бас торайдың эмбрионалдық дамуына 1, 5-1, 7 кг ақуызк, 150-160 г кальций, 80-85 г фосфор жұмсалуын қамтамасыз ету үшін мегежін денесіндегі қоректік заттар қорын 1, 5-2 есе молайтып, оны азықтандырудың
жалпы энергетикалық қуаттылығын 25-45% ӛсіреді. Рацион энергиялық қоректілігін ӛсіру үшін 100 кг тірілей салмағына шаққанда 2 жасқа дейінгі буаз жас мегежінге - 1, 8-2, 4 кг, 2 жастан асқан сақа мегежінге - 1, 2-1, 6 кг, торай емізетін мегежінге 3 кг құрғақ зат жеткізеді. Оның 1 кг-да қысыр және буаз мегежін азығында - 1, 05 азық ӛлшемі, 11, 6 МДж АЭ, 140 г «шикі» протеин, 105 г қорытылатын протеин, 6 г лизин, 3, 6 г метионин + цистин, 8 г Са, 7, 2 г Р, 81 мг Ғе; торайын емізетін мегежін азығында - 1, 30 азық ӛлшемі, 14, 4 МДж АЭ, 186 г «шикі» протеин, 145 г қорытылатын протеин, 8 г лизин, 4, 8 г метионин + цистин, 7 г Са, 7, 6 г Р, 116 мг Ғе болып, рацион құрғақ затындағы «шикі» жасұнық кӛлемі 70 г-нан аспауы керек.
Рациондағы микроэлементтер мен дәрумендер мӛлшері келесідей болуға тиіс: 17 мг Си, 47 мг Мп, 87 мг Zn, 1, 7 мг Со, 0, 25 мг I, 12 мг каротин,
5, 8 мың х. ӛ. А дәрумені, 0, 6 мың х. ӛ. Д дәрумені, 41 мг Е дәрумені, 2, 6 мг В1
дәрумені, 23 мг В2 дәрумені, 7 мг В3 дәрумені, 11, 6 мг В4 дәрумені, 80 мг В6
дәрумені, 29 мкг В, 2 дәрумені. Азық құрғақ затындағы энергия мен қоректік заттардың шоғырлану деңгейі «шикі» жасұнық кӛлемімен реттеледі: оның кӛлемі қысыр мегежін азығының құрғақ затында 10-12% деңгейінде болса, торай емізетін мегежін азығында 7-8%-ға дейін азайтылуынан энергия мен қоректік заттарға қаныққандығы ӛседі. Буаз мегежіннің қоректік мұқтаждығы
алмасуы) буаздығының екінші жартысына, яғни соңғы 30 күнінде 25-45%
жоғарлайды да, буаздықтың алғашқы жартысымен, яғни 84 күнімен
салыстырғанда жатырдағы болашақ торайлар денесінде 1, 5-2 есе кӛп белок
пен минералды заттар жиналады. Сондықтан бұл кезенде үрық дамып, жетілуіне мегежін азығының энергиялық куаттылығымен қоса протеиндік құнарлылығы жоғары болып, минералдық заттар мен дәрумендерге бай болуы
керек. азықтандырылған жағдайда буаздық кезеңінде ӛзінің тірілей салмағына сақа мегежін 30- 40 кг, жас мегежін 50-55 кг қосымша салмақ қосады.
Азықтандыру типіне сәйкес буаз мегежін рационына 0, 1-0, 3 кг бұршақ
дәнінің ұнтағын, 0, 3-0, 5% кг күнбағыс шротын, 0, 1-0, 2 кг балық ұнын, 2-4 кг
жүгері, арпа, бидай, сүлы жармасы мен бидай кебегінен түратын жем
қоспасын, 1-1, 5 кг кок сүт, 0, 5-0, 7 кг шӛп ұнын, 4-5 кг буланды-рылган
картоп, 2-3 кг қызылша, 4-5 кг құрама сүрлем, 30-60 г преципитат, 15-30 г ас
түзын 30-50 г енгізеді. Жазда шӛп ұны мен тамыр-түйнектерді 5-7 кг бүршақ
түқымдастар когімен ауыстырады. Тірілей салмагы 180-200 кг 10-12 торай
емізетін мегежінге тәулігіне 3-3, 5 кг двн ұнтагы мен жармасы, азықтық
бұршак, күнбағыс шроты, кебек, т. б. құнарлы жем қосындысын, 1-1, 2 кг кӛк
сүт, 0, 2 кг балык ұнын, 0, 7 кг шӛп ұнын, 5 кг буландырылған картоп, 60 г
прецититат, 30 г ас тұзы, 60 г премикс жегізуге болады. Жазда шӛп ұны мен тамыр-түйнектер орнына 6-7 кг кӛк шӛп береді. Протеиндік құнарлылығы жоғары кӛк сүт, сүт сары суы, ет ұны, ет-сүйек ұны, балық ұны секілді жануар тектес азықтарды мегежін азығының жалпы коректілігінің 3-5% кӛлемінде енгізеді. Торайлауы жақындағанда рацион азығының келемін жартылай азайтып, торайлаған мегежінге алғашқы күні 8-10 л жылы су ішкізіп, ертеңіне оған 0, 5-0, 6 кг сұлы, арпа үнтағы мен кебек, шрот араластырып береді. Толық кӛлемді рационға 5-6 күнде кошіреді. Торайлағаннан кейінгі торайын емізетін кезенде сүт түзуге жұмсалатын қоректік заттар шығыны кӛбейетіндіктен, мегежіннің азықтандыру нормасының корсеткіштері күрт жоғарлайды. Оларды алдымен сүтейтетін
шырынды азықтармен толықтыруға тырысу керек. Торайын емізу кезеңінің 3-ші аптасыңца мегежін тәуліктік сүттілігі 5-7 кг болып, онымен денесінен 300-350 г белок шы-ғарылады. Емізу кезеңінің алғашқы 2 айында мегежін майлылығы 9, 6% 200-300 кг жоғары каллориялы ондіреді.
Оны ӛндіруге мегежін азы-ғын жеңіл қорытылатын кӛмірсулармен, биологиялық құндылығы жоғары қорытылатын протеинмен,
минералды элементтер және витаминдермен қамтамасыз ету қажет. 1 кг
сүтпен мегежін денесінен 300-350г белок, 2, 1г Са, 1, 2 г шығарылатындықтан, рационның 1 азық ӛлшемінде 110-112 г қорытылатын протеин 7, 2 г Са, 5, 9 г Р болып, емізілетін әр торай басына 0, 33-0, 38 а. о. жеткізілуі керек.
Буаздық кезеңінде де, торайын емізетін кезенде де екі жасқа толмаған
жас мегежіннің ӛсіп-жетілуі үшін азықтандыру нормасына қосымша 0, 6-0, 8
азық ӛлшемі қосылып, жеген азығының 1 кг-да 1, 3азық ӛлшемі, 14, 4 МДж
АЭ, 186 г «шикі» протеин, 145 г қорытылатын протеин, 8 г лизин, 4, 8 г
метеонин, цистин, 9, 3 Са, 7, 6 г Р, 116 мг темір жеткізілуге тиіс. Торай емізуін
тоқтатқаңда мегежін сүтгілігін азайту үшін 2-3 күн берілетін азық кӛлемін
шектейді. Осіру технологиясы бойынша торайларды енесінен 60 тәуліктен
ерте айыратын болса, мегежін азыктандыру нормасы . . . 35-40 тәулікте
айырғанда - 0, 2-0, 3 азық ӛлшеміне, 26 тәулікте айырғаңда - 0, 4-0, 5 азық
ӛлшеміне кемітіледі. Соның нәтижесінде ерте ажыратылган торай басына
шығындалатын азық мӛлшері 35-40 тәулікте ажыратқанда - 0, 38 азық
ӛлшемінен 0, 35 азық ӛлшеміне, 26 тәулікте ажыратқанда - 0, 33 азық
ӛлшеміне дейін азайтылады.

Мегежіндердің физиологиялық циклы шамамен 155 күнге созылады, оның
115 күні буаздық, 233-күні торай еметін, 7-күн торайды енесінен ажырататын
және қайта буаз болуына дейін созылатын өтпелі кезең. Мұндай жағдайда
мегежіндерін жылына 2, 3 рет, ал торайларды емізу және енесінен айыру
кезеңін қысқарта түскенде бұдан да жиірек төл алуға болады.
Ғылыми зерттеулердің нәтижелері мен озат шаруашылықтардың мәліметі
бойынша, әр мегежін жылына 2, 1-2, 2 рет, ал кейбір жағдайларда 2, 5 рет
торайлайды, әр мегежіннен жылына 20-24 торай (әр туғанда 9-10)
алынады, енесінен ажыратылғанда торайлардың кемінде 90 пайызы сақталады. Торайларды енесіне үш аптадан кейін айырса, мегежіндерді нәтижелі күйектен өткізу кезеңі 14 күннен аспаса және күйектен өткен мегежіндердің кемінде 90 пайызы буаз болғанда ғана осындай нәтижеге қол жеткізуге болады. Аталған проблемаларды шешуде соңғы кезде малды азықтандырудың неғұрлым тиімді- мегежіндерді буаз кезінде биологиялық тұрғыдан толық мөлшерде, бірақ энергетикалық жағынан шамалап, шектеп азықтандыру;
- торайларын емізетін кезде мегежіндерді жегенінше және
биологиялық тұрғыдан толық азықтандыру.
Азықтандырудың мұндай кестесін пайдаланған жағдайда мегежіннің буаз
және емізу кезеңіндегісіне қарағанда энергияны пайдалануы артады және мал
азығы едәуір үнемделеді. Буаз мегежіндерді азықтандыру нормасы мен рационы. Мегежіндердікүйекке әзірлеу және буаз кезінде азықтандыру өте жауапты кезең. Буаз мегежіндерді энергиясы мол рационмен азықтандырғанда олар тымсеміріп, соның кесірінен ұрық өлімі көбейіп, төлділігі төмендеп, болашақ торайлары нашарлайды. Мұндай жағдайда мегежіннің сүті азайып, төлдің сақталуы төмендейді, ал тірілей салмағының кемуі ұлғая түседі. Мегежіндерді буаз кезінде энергиясы өте төмен азықпен азықтандырғанда олардан алынатын төл саны азайып, торайлардың енесінен айырғанға дейінгі өлімі көбейеді. Азықтандыру деңгейінің төменділігі, әсіресе, арық мегежіндерге қатты әсер етеді. Торайлары айырғанға дейін-ақ өле бастауының бір себебі әлжуаз болып тууы. Буаз және бойдақ мегежіндерді азықтандыру нормасы 4-кестеде келтірілген.
Мегежіндерге торайлар қарсаңында мол азық берілмейді. Бірақ бұл кезде
жасын, тірілей, салмағын, тәулігіне қосатын салмағын азықтандырудың маңызы зор. Ғылыми негізде азықтандырылған 2 жасқа дейінгі мегежін буаз кезінде 50-55 кг, ал 2 жастан асқандары 35-40 кг салмақ қосады. Мегежіндердің әр 100 кг салмағына есептегенде азықтандыру нормасы:
бойдақ күйекке барар алдында 1, 5-1, 8 азық өлшемі (15, 7-18, 8 МДж алмасу
энергиясы), буаз кезінің алғашқы 84 күнінде 1, 2 азық өлшемі (11, 75 МДж
алмасу энергиясы) буаз кезінің соңғы 30 күнінде 1, 5-1, 7 азық өлшемі МДж
алмасу энергиясы керек. Арық мегежіндерге азық біршама ұлғайтылып,
қоңдыларына азайтылады Мегежіндердің нормасын құрғақ зат арқылы қадағалағанда әр 100 кг тірі салмағына есептегенде 1 кг құрғақ затында 2 жасқа дейінгі бойдақ буаз мегежіндерге 1, 8-2, 4 кг, жастан асқандарына 1, 2-1, 6 азық өлшемі қажет, ал клетчатка рационның құрғақ затының 14 пайызынан аспауы тиіс. Бір кг құрғақ зат құрамындағы қоректі заттардың шоғырлану мөлшері 4 -кестеде берілген. Бойдақ және буаз мегежіндерге беретін азықтардың түрі азықтандыру типіне байланысты. Шамамен олардың рационына 2-3 түрлі дәнді азықтарды (астық бұршақ тұқымдас өндіріс қалдықтарын (күнжара, шрот, кебек т. б. ), шөп ұнын (жаздыгүні көк балауса) шырынды азықтар құрама сүрлем минерал, витамин қоспаларын қосқан жөн. Жануар тектес азықтар рационда 5 пайызға жуық болуы тиіс.
Торайын емізетін мегежіндерді азықтандыру нормасы мен рационы.
Мегежіндер торайлағаннан кейінгі 2 айдың ішінде 200-ден 300 кг дейін, ал
таңдаулылары 500 кг дейін сүт береді. Олардың сүтінің құрамында 6 пайыз
белок, 6, 5-7, 3 май, 4, 5-5 қант, 1 күл, 0, 3 кальций, 0, 16 фосфор болады. Азықтандыру энергиясы деңгейінің төмен болуы мегежіндердің сүті азайып,
құрамы төмендеп, торайлардың нашар өсіп-жетілуіне әкеліп соқтырады.
Торайын емізетін мегежіндердің рационы алмастыруға келмейтін амин
қышқылдары - лизин, метионин, цистин және триптофанмен қадағалануы тиіс. Торайын емізетін 1 жасқа толмаған мегежіннің әр100 кг салмағына орта
есеппен 2 азық өлшемі, ал ересек мегежіндерге 1, 5 азық өлшемі және еметін әр торай үшін 0, 4-0, 5 азық өлшемі белгіленеді. Бір азық өлшеміне 110-120 г
қорытылатын протеин, 8-9 г ас тұзы, 6 г кальций, 4-5 г фосфор, 5-6 мг каротин беру қажет.
Қыс кезінде салмағы 180-200 кг, 10 торайы бар ересек емізетін мегежінге
тәулігіне шамамен 3, 3 кг дән жармасының ішінде 0, 2 кг ас бұршақ, 0, 4 кг күнбағыс шроты, 0, 2 кг балық ұны, 1 кг көк сүт, 0, 7 кг шөп ұны, 5 кг пісірілген картоп, 60 г премикс береді. Жазды күні мегежіндердің рационына шөп ұнын, картоп немесе шырынды азықтар, 6-7 кг көк балауса қосып береді, ал алмасу энергиясы жетіспеген жағдайда құрама жеммен толықтырады.
Торайын емізетін мегежіндерді толық рационды құрама жеммен
азықтандыруға болады. 1 кг құрама жемде 1, 05-1, 1 азық өлшемі, 154-162 г шикі протеин, 23-25 г шикі май, 53-67 г шикі клетчатка бар. Тәулігіне берілетін құрама жемді мегежіндерге екі рет бөліп береді. Торайын емізетін мегежіндерді азықтандырудың ерекшеліктері бар. Торайлаған күні мегежіндерге су, екінші күні сұлыдан, не болмаса арпадан жасалған сұйық ботқа беріп, осыдан кейін біртіндеп 5-6 күн ішінде толық рационға көшіреді. Мегежіндерге арналған рацион. Мегежіндер әр түрлі азықтарды
организмдерінің қалыпты дамуы үшін қажетті мөлшерден де көп жейді.
Сондықтан олардың рационының барлық жерде мүмкіндігінше шырынды,
кейде ірі азықтармен (шөп ұнымен) толықтырып отыру керек. Мұның өзі малға берілетін азықтың құндылығын арттырып, малды қоректік заттарды шамадан тыс қабылдаудан, демек оларды май басып кетуден сақтандырады. Торайлы мегежіндердің рационына жем көбірек қосылады, өйткені малдың
өз денесіндегі қорда қоректік заттардың едәуір мөлшері шығынға шығады және сүтке бөлінген организм шығыны берілген азықтың есебінен қалпына келмейді. Буаз мегежіндерді(сақа және өсіп келе жатқан) күтіп-кемітілген, ал
комплекстерде бағылған кезде (қолайлы жағдайда және 21-26 күндік торайларынан бөлінген) 30-33% кемітілген. Мегежіндерді қажетті барлық қоректік заттармен қамтамасыз ету үшін рационға дән жармасын (мүмкіндігінше аздаған сұлы), күнжара шрот, кебек, тамыр жемістілер, құрама сүрлем, шөп ұны, ал мүмкін болса жануар тектес азықтар қосады. Жазғы кезеңде рацион жемнен, бұршақ шөбінің ұнтақталған жасыл массасынан
тұрады. Буаздығының бірінші кезеңіндегі мегежіндер үшін шамамен мынадай мөлшердегі құрама жем пайдаланылады: жүгері- 33%, арпа-15, бұршақ- 6, бидай кебегі- 30, күн бағыс күнжарасы- 5, балық ұны- 3, шөп ұны- 6, бор- 1, 5, тұз- 0, 5%, буаздылығының екінші кезеңіндегі және торайлы мегежіндер үшін: жүгері- 20%, арпа-15, сұлы- 20, бұршақ- 5, бидай кебегі- 25, күнбағыс күнжарасы- 5, балық ұны- 2, ет-сүт ұны-1, шөп ұны- 5, бор- 1, 5, тұз- 0, 5%. Құрама жемнің әрбір тоннасына мыналар қосылады: А витамині- 2, 7 млн. ИЕ, Д2-1, 4 млн. ИЕ, көмір қышқылды кобальт- 1, 9 г, күкірт қышқылды темір- 25 г, күкір қышқылды мыс- 10 г, күкірт қышқылды цинк- 13 г, йодты калий- 1 грамм. Торайлы мегежіндерді азықтандырған кезде торайланғаннан кейінгі кезеңнің кейбір ерекшеліктерін ескертеді. Торайлау кезеңінде және одан кейінгі алғашқы сағатта мегежінді азықтандырмайды, бірақ міндетті түрде жылы су береді. Торайлағаннан кейін 5-6 сағаттан соң 0, 5-0, 7 килограмм шыланған жеммен азықтандыруға болады, ал келесі азықтандыру кезінде азық мөлшерін арттырып, 5-7 күннің ішінде біртіндеп нормасына жеткізеді. Шырынды азықты торайланғаннан кейін3-4 күннен
соң ғана бере бастайды. Торайлы мегежіндерді торайынан бөлер алдында жақсы азықтандыруға көңіл бөлудің зор маңызы бар. Сүттің бөлінуін азайту үшін оларды азықтандырудың барлығынан шығарып тастайды. Торайларды
бөлетін күні тәуліктік рационынның кемінде жартысымен азықтандырады, ал содан соң оларды бойдақ және буаз мегежіндерді азықтандыру нормасына көшіреді.