Буаз және құлынды биені азықтандыру жайлы
1. Торайды бордақылау кезеңі азық нормасы мен рацион келтіру
2. Шошқаның рационындағы азық қуатын және оның
қоректілігін ормалау
3. Шошқа рационындағы азық мөлшеріне әсер ететін факторлар
4. Торайды қай жасында жай және бекондық бордақылауға кояды
2. Шошқаның рационындағы азық қуатын және оның
қоректілігін ормалау
3. Шошқа рационындағы азық мөлшеріне әсер ететін факторлар
4. Торайды қай жасында жай және бекондық бордақылауға кояды
Торайлар тез өсетіндігімен ерекшеленеді, сондықтан оларға азықпен қосып, қоректік заттарды да мол беру керек. Бұл қоректік заттарды олар өмірінің алғашқы 10-15 күнінде енесінің сүтінен ала бастайды. Торайларды туысымен немесе торайлау кезеңі аяқталғаннан кейін дереу енесінің бауырына салады. Тек ерекше жағдайларда (межегін тынымсыз болса) ғана торайларды 1-2 күн жәшікте ұстаған жөн, бірақ мұндайда оларды кем дегенде бір сағат сайын емізу үшін енесінің бауырына салады. Торайлардың саны сүт шығатын емшектердің санына сай келуі тиіс. Артық торайларды басқа межегіннің бауырына салады. Станокта (суатта) торайларды алғашқы күннен бастап қажет болатын таза су міндетті түрде болуға тиіс. Анемияның алдын алу үшін 2-3 күндік торайларға темірлі препараттардың бірінен инъекция жасайды: оның құрамында 2 килограмм ферроглюкин, 1,5 миллиграмм ферродекс немесе 5 миллиграмм урзоферон болады. 3 апта өткеннен кейін осы препаратпен сондай мөлшерде қайта жасайды. Мұндай препараттар болмаған жағдайда күкірт қышқылды темір мен мыстың (2,5 грамм күкірт қышқылды темір және 1 грамм күкірт қышқылды мысты 1 литр суға ерітеді) ерітіндісін пайдаланады. Осы ерітіндіні әрбір торайға күніне 10 миллиграмнан суға қосып береді. Торайды үстеме азықтандыру 10-15 күндік торайларды өсімдіктен алынған азықтарға дағдыландыра бас- тайды. Торайларды азықтандыру шаруашылықтың азық базасының ерекшелік- теріне сай келетін арнайы схема бойынша жүргізіледі. Дамытылмаған сүтті пайдаланатын аймақтарда сүтті немесе жасанды сүтті мол, көк сүтті аздап береді, ал сүтті өңдеп пайдаланатын аймақтарда, керісінше, көк сүтті молырақ, сүтті аздап береді. 14-кестеде торайларды үстеме қоректендірудің үлгі схемасы келтірілген. 31 14-кесте Торайларды үстеме қоректендірудің үлгі схемасы (г) Азық Жасы (күн) Барлығы 6-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 2 айда Тартылмаған сүт немесе жасанды сүт 50 175 300 5000 Құрама жем 30 50 200 335 600 800 20000 Көк сүт - 100 500 650 750 20000 Шырынды және көк балауса азық - 20 30 100 150 200 5000 Әрбір торайға 2 айға дейін 15 литрден 25 литрге дейін сүт және көк сүт береді. Сүт пен көк сүтті сауып алған бойда немесе арнайы ашытылған (ұйытылған сүт) күйінде береді. Торайлардың сүтті ішуіне қарай әуелі аз-аздап, содан соң бірте-бірте көбейте отырып, қоспа жем араластырып бере бастайды. Қолданылатын қоспа жемнің сапасы мен құндылығының торайларды жетілдіруде шешуші маңызы бар. Әдетте оларға арналған қоспа жемді арнайы рецепт бойынша әзірлейді (15- кесте) 15-кесте Торайларды үстеме азықтандыруға арналған құрама жемнің және енелерінен ерте бөлінген торайларды азықтандыруға арналған толық рационды құрама жемнің рецептісі Азықтар Енелерінен 60 күнен кейін бөлінген Енелерінен 26 күнен кейін бөлінген 80 күнге дейін 30 күнге дейін 31 күннен 60 күнге дейін 31 күннен 60 күнге дейін 15 күннен 60 күнге дейін 43 күннен 60 күнге дейін Қауызсыз қуырылған арпа 30 30 16 34 48 30 Жүгері 28 - 25 20 - 20 Қауызсыз сұлы - 28 10 8 Бұршақ - - - 8 - - Бидай - - 15 Күнбағыс күнжарасы 10 10 9 7 10 7 Бидай ботқасы 5 5 5 10 2 19,8 Шөп ұны - 3 1 2 Қант 2,9 - Құрғақ көк сүт 10 10 5 5 21 9,3 Балық немесе ет-сүйек ұны 10 10 5 3 4,5 4 Азық ашытқысы 5 5 5 2 3,5 3 Азықтық мал майы - - - 2 3,5 1,2 Азықтық преципитат 1,2 1,2 1,3 - 1,0 0,8 Бор 0,6 0,6 0,5 1,0 0,7 1,0 Микроэлементті ас тұзы 0,2 0,2 0,2 0,3 0,4 0,4 А витамині (мың ИЕ) 10 10 5 5 - - Д2 витамині (ИЕ) 1000 500 500 500 Лецитин 0,5 0,5 Премикс 1,0 1,0 32 Премикстің құрамы (1 тоннада) - витаминдер: А-5950 млн. ИЕ, Д-600 млн. ИЕ, Е-3200 г, В1-300 г, В2-1200 г, В3-1012 г, В5-3000 г, В12 - 4,4 г, холинхлорид- 15, күкірт қышқылды темір – 2544 г, күкірт қышқылды марганец – 6006 г, күкірт қышқылды мыс-7500 г, күкірт қышқылды мырыш – 6000 г, хлоры кобальт-25 г, йодты калий – 105 г, пенициллин – 2500 г, дигидрострептомицин- 2500 г, кситетрациклин – 600 г, фуразолидон – 10 кг, сульфадимезин-9 кг, метионин – 50 кг, лизин – 52 кг, антикислитель – 50 г. Мұндай қоспа жем қолда болған кезде тартылмаған сүтпен азықтандырудың қажеті жоқ, онсыз да торайлардың қоректік заттарға деген қажетін толық өтейді. Шаруашылықтарда торайларды енелерінен 26-30 күннен кейін бөлу кеңінен қолданылуда. Толық рационды құрама жем (15-кесте) мен зоотехникалық- гигиеналық жағдайлар торайлардың жүдемей есеюіне мүмкіндік береді. Торайларды өсімдік азықтарды жеуге дағдыландырудың маңызы өте зор. Торайды азықтандыру нормасы мен рационы. Енесін еміп жүрген торайларды азықтандыру.
1.М.Д.Алдошин.Экономическая эффективность промышленного свиноводства. Издательство “Кайнар”, - Алма-Ата, 1974
2.А.Я.Админа, В.И.Скорятина. Как составлять рационы для свиней. – Москва., “Колос”, 1979
3.Ахметов А. Шошқаны азықтандыру (оқу құралы). – Алматы, 1999
4.Ахметов А. Шошқа шаруашылығы (оқу құралы). – Алматы, 2004
5.Егеубаев А.Ә., Омарқожаев Н.О., Байтурин М.А., Құсайнов К., Ахметов А.
Малды нормалап азықтандыру (анықтамалық). – Алматы, 1998
2.А.Я.Админа, В.И.Скорятина. Как составлять рационы для свиней. – Москва., “Колос”, 1979
3.Ахметов А. Шошқаны азықтандыру (оқу құралы). – Алматы, 1999
4.Ахметов А. Шошқа шаруашылығы (оқу құралы). – Алматы, 2004
5.Егеубаев А.Ә., Омарқожаев Н.О., Байтурин М.А., Құсайнов К., Ахметов А.
Малды нормалап азықтандыру (анықтамалық). – Алматы, 1998
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Клиникалық-ветеринариялық медицина кафедрасы
Реферат
Тақырыбы: Буаз және құлынды биені азықтандыру
Орындаған:
Тексерген:
АЛМАТЫ 20 16
Жоспары
* Торайды бордақылау кезеңі азық нормасы мен рацион келтіру
* Шошқаның рационындағы азық қуатын және оның
қоректілігін ормалау
* Шошқа рационындағы азық мөлшеріне әсер ететін факторлар
* Торайды қай жасында жай және бекондық бордақылауға кояды
Торайлар тез өсетіндігімен ерекшеленеді, сондықтан оларға азықпен қосып, қоректік заттарды да мол беру керек. Бұл қоректік заттарды олар өмірінің алғашқы 10-15 күнінде енесінің сүтінен ала бастайды. Торайларды туысымен немесе торайлау кезеңі аяқталғаннан кейін дереу енесінің бауырына салады. Тек ерекше жағдайларда (межегін тынымсыз болса) ғана торайларды 1-2 күн жәшікте ұстаған жөн, бірақ мұндайда оларды кем дегенде бір сағат сайын емізу үшін енесінің бауырына салады. Торайлардың саны сүт шығатын емшектердің санына сай келуі тиіс. Артық торайларды басқа межегіннің бауырына салады. Станокта (суатта) торайларды алғашқы күннен бастап қажет болатын таза су міндетті түрде болуға тиіс. Анемияның алдын алу үшін 2-3 күндік торайларға темірлі препараттардың бірінен инъекция жасайды: оның құрамында 2 килограмм ферроглюкин, 1,5 миллиграмм ферродекс немесе 5 миллиграмм урзоферон болады. 3 апта өткеннен кейін осы препаратпен сондай мөлшерде қайта жасайды. Мұндай препараттар болмаған жағдайда күкірт қышқылды темір мен мыстың (2,5 грамм күкірт қышқылды темір және 1 грамм күкірт қышқылды мысты 1 литр суға ерітеді) ерітіндісін пайдаланады. Осы ерітіндіні әрбір торайға күніне 10 миллиграмнан суға қосып береді. Торайды үстеме азықтандыру 10-15 күндік торайларды өсімдіктен алынған азықтарға дағдыландыра бас- тайды. Торайларды азықтандыру шаруашылықтың азық базасының ерекшелік- теріне сай келетін арнайы схема бойынша жүргізіледі. Дамытылмаған сүтті пайдаланатын аймақтарда сүтті немесе жасанды сүтті мол, көк сүтті аздап береді, ал сүтті өңдеп пайдаланатын аймақтарда, керісінше, көк сүтті молырақ, сүтті аздап береді. 14-кестеде торайларды үстеме қоректендірудің үлгі схемасы келтірілген. 31 14-кесте Торайларды үстеме қоректендірудің үлгі схемасы (г) Азық Жасы (күн) Барлығы 6-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 2 айда Тартылмаған сүт немесе жасанды сүт 50 175 300 5000 Құрама жем 30 50 200 335 600 800 20000 Көк сүт - 100 500 650 750 20000 Шырынды және көк балауса азық - 20 30 100 150 200 5000 Әрбір торайға 2 айға дейін 15 литрден 25 литрге дейін сүт және көк сүт береді. Сүт пен көк сүтті сауып алған бойда немесе арнайы ашытылған (ұйытылған сүт) күйінде береді. Торайлардың сүтті ішуіне қарай әуелі аз-аздап, содан соң бірте-бірте көбейте отырып, қоспа жем араластырып бере бастайды. Қолданылатын қоспа жемнің сапасы мен құндылығының торайларды жетілдіруде шешуші маңызы бар. Әдетте оларға арналған қоспа жемді арнайы рецепт бойынша әзірлейді (15- кесте) 15-кесте Торайларды үстеме азықтандыруға арналған құрама жемнің және енелерінен ерте бөлінген торайларды азықтандыруға арналған толық рационды құрама жемнің рецептісі Азықтар Енелерінен 60 күнен кейін бөлінген Енелерінен 26 күнен кейін бөлінген 80 күнге дейін 30 күнге дейін 31 күннен 60 күнге дейін 31 күннен 60 күнге дейін 15 күннен 60 күнге дейін 43 күннен 60 күнге дейін Қауызсыз қуырылған арпа 30 30 16 34 48 30 Жүгері 28 - 25 20 - 20 Қауызсыз сұлы - 28 10 8 Бұршақ - - - 8 - - Бидай - - 15 Күнбағыс күнжарасы 10 10 9 7 10 7 Бидай ботқасы 5 5 5 10 2 19,8 Шөп ұны - 3 1 2 Қант 2,9 - Құрғақ көк сүт 10 10 5 5 21 9,3 Балық немесе ет-сүйек ұны 10 10 5 3 4,5 4 Азық ашытқысы 5 5 5 2 3,5 3 Азықтық мал майы - - - 2 3,5 1,2 Азықтық преципитат 1,2 1,2 1,3 - 1,0 0,8 Бор 0,6 0,6 0,5 1,0 0,7 1,0 Микроэлементті ас тұзы 0,2 0,2 0,2 0,3 0,4 0,4 А витамині (мың ИЕ) 10 10 5 5 - - Д2 витамині (ИЕ) 1000 500 500 500 Лецитин 0,5 0,5 Премикс 1,0 1,0 32 Премикстің құрамы (1 тоннада) - витаминдер: А-5950 млн. ИЕ, Д-600 млн. ИЕ, Е-3200 г, В1-300 г, В2-1200 г, В3-1012 г, В5-3000 г, В12 - 4,4 г, холинхлорид- 15, күкірт қышқылды темір - 2544 г, күкірт қышқылды марганец - 6006 г, күкірт қышқылды мыс-7500 г, күкірт қышқылды мырыш - 6000 г, хлоры кобальт-25 г, йодты калий - 105 г, пенициллин - 2500 г, дигидрострептомицин- 2500 г, кситетрациклин - 600 г, фуразолидон - 10 кг, сульфадимезин-9 кг, метионин - 50 кг, лизин - 52 кг, антикислитель - 50 г. Мұндай қоспа жем қолда болған кезде тартылмаған сүтпен азықтандырудың қажеті жоқ, онсыз да торайлардың қоректік заттарға деген қажетін толық өтейді. Шаруашылықтарда торайларды енелерінен 26-30 күннен кейін бөлу кеңінен қолданылуда. Толық рационды құрама жем (15-кесте) мен зоотехникалық- гигиеналық жағдайлар торайлардың жүдемей есеюіне мүмкіндік береді. Торайларды өсімдік азықтарды жеуге дағдыландырудың маңызы өте зор. Торайды азықтандыру нормасы мен рационы. Енесін еміп жүрген торайларды азықтандыру. Торайларды ғылыми негізінде азықтандыру дегеніміз - оларды алғашқы күннен бастап енесінің сүтіне тойдыра емізіп, ертерек өсімдік тектес азықтарды жеуге үйрету. Торайларды негізінде енесінің бауырында 1,5-2 ай бойы ұстайды, ал алдыңғы қатарлы шаруашылықта бұл мерзім 21-26 күнге созылады. Енесінен ерте ажыратылған торайларды азықтандыру үшін сүт алмастырғыш (СА) және арнайы құрама жем қолданылады. Енесінің сүттілігіне және дұрыс қосымша азықтандыруға байланысты 2 айлығында торайлардың салмағы 18-20 кг жетеді. Торайды екі айлығына дейін қосымша азықтандыру 33 Торайларды екі айлығына дейін азықтандыру схемасы 16-кестеде берілген. 16-кесте Торайларды екі айлығына дейін қосымша азықтандыру кестесі, тәулігіне бір басқа (грамм есебімен) Жасы, күні А з ы қ т а р Толық рационды құрама жем Қ о с п а л а р Сүт, көк сүт Дәнді азықтар қоспалары Шырынды және көк балауса азықтар 10-15 25 - 25 - 16-20 50 100 50 - 21-25 100 200 75 - 26-30 225 300 150 20 31-35 350 400 250 50 36-40 450 500 350 100 41-45 550 550 450 150 46-50 650 600 600 180 51-55 750 650 700 200 56-60 850 700 800 300 Барлығы 2 ай ішінде 20000 20000 17200 5000 Ескерту: 1 толық рационды құрама жемнің құрылымы, пайыз: арпа - 96, қауызсыз сұлы - 20,8, ас бұршақ - 5, күнбағыс шроты - 9, бор - 0,9, тұз - 0,3, примикс - 1, балық ұны - 6,5, азықтық ашытқы - 3,5, көк сүт ұны - 7; 2. Дәнді азықтар қоспалары, пайыз: арпа - 44, бидай - 20, қауызсыз сұлы -14,7, ас бұршақ-11, ет -сүйек ұны- 5, азықтық ашытқы - 3, бор - 2, тұз - 0,3. Үш күндік торайларға арнайы астауға қайнатып суытылған су, сүйек ұнын беріп, ал 4-5 күндері қуырылған арпа дәнін жеуге, сонымен қатар сиыр сүтінен жасалған ацидофильді айран ішіуге, 6 күннен бастап сүт ішуге үйретеді. Торайларды 8-10 күндігінен бастап дәнді азықтар қоспасына үйретеді, алғашқыда дәнді азықтарды сүтке қосып, одан кейін суға пісіріп ботқа ретінде, ең соңында құрғақтай күйінде береді. 12-15 күндігінен бастап шырынды азықтарға (сәбіз, қант қызылшасы, картоп, көк балауса, сүрлем т.б.) үйретеді, оларды майдалап, жеммен араластырып берген жөн. Бұл олардың бір қалыпты жетіліп, тез өсуіне септігін тигізеді. Осының нәтижесінде енесінен ажыратылған 2 айлық торайлар тәулігіне 0,6-0,1 кг шырынды азықтарды жей алады. Енесін еміп жүрген торайларға арналған құрама жем 17-кестеде берілген. Енесін еметін торайлардың А витамині, Д витамині, күкірт қышқылды темір, кальций, фосфор және ас тұзымен қамтамасыз етілуін қадағалап отырған жөн. Оларға 0,25 пайыз күкірт қышқылды темірдің және 0,1 пайыз тотияйынның ерітіндісін беру керек. Соңғы жылдары анемия ауруымен ауырмау үшін 3-5 күндік торайларды 2-3 мл темір препарат - ферроглюкинмен егеді. 34 17-кесте Енесін еміп жүрген торайларға арналған құрама жемнің рецепті, пайыз есебімен Құрамы Торайларды енесінен ажырату күні 26 35-42 45-60 Қуырған қауызсыз арпа 50 - - Қауызсыз арпа - 49,6 20,0 Қауызы алынған сұлы - 19,4 11,4 Бидай - - 45,0 Бидай кебегі 10 - - Ас бұршақ - - 45,0 Экструдерілген ас бұршақ - 5,0 - Бұршақ 13 - - Балық ұны 4 5,0 2,4 Көк сүт ұны 10 9,7 4,0 Қант 5 1,0 - Шөп ұны - 5,0 2,0 Азықтық ашытқы 2,5 5,0 - Дикальций фосфат 1,0 - 0,5 Бор 0,6 - 0,5 Ас тұзы 0,4 0,3 0,2 Тұрақтандырылған мал майлары 2,0 - - Лецитин 0,5 - - Премикс 1,0 1,0 1,0 Барлығы 100 100 100 Жаңа туған торайлардың салмағы 1-1,5 кг болады, жақсы күтіп баққан торайлардың салмағы 10 күндігінде 3-3,5 кг, 20 күндігінде - 5-6 кг, 30 күндігінде - 13-16,5, ал 60 күндігінде -17-20 кг-ға жетеді. Жазда торайларды енесімен бірге бұршақ немесе астық бұршақ тұқымдас жайылымда бағады. Енесінен ажыратылған және тұқымдыққа қолданатын торайларды азықтандыру. Торайларды екі айлығынан төрт айлығына дейін өсіру азықтан- дырудың және күтіп бағудың маңызды әрі жауапты кезеңі болып есептеледі. Бұл кезде дұрыс азықтандырғанда торайлар тәулігіне орта есеппен 400-500 г, тіпті одан да артық салмақ қосады. Яғни, торайлардың салмағы тұқымдық стандартын 1 класының талабына сай келетіндей етіп азықтандырады. Жас шошқаны жеделдете өсіру үшін олардың қорегіндегі протеин мөлшері ең қажетті амин қышқылдары, витамин, минералды заттармен қамтамасыз етілуін қадағалаған жөн. Шамамен протеин құрамында лизин мөлшері 4,8-5,0; метионин - цистин 3-3,3; трифтофан - 0,9-1,0 пайыз болуы тиіс. Рационда осы амин қышқылдары жетіспеген жағдайда шошқаның өсуі тежеліп, салмағы төмендейді, организмде зат алмасу процесі нашарлайды, тканьдерде белок толық түзілмейді. Тұқымдыққа қалдырған жас шошқалар тез семіріп кетпеу үшін 7-8 айлы- ғында клетчаткасы мол азық береді. Шамамен 90 кг жас шошқа рационы құрғақ затының 6,4 пайызы клечаткада болса, 90 кг-нан жоғарылағанда - 8,1% болады. 35 Жас шошқаны жеделдете өсіру үшін азықтандырудың бірыңғай жеммен, жартылай жеммен және жемнің аз мөлшерімен азықтандыру типтерін қолдануға болмайды. Марқа торайларды рационында 4-6 түрлі протеині мол азықтар, шамамен дәнді азықтар (жүгері, арпа, бидай, сұлы, асбұршақ), өнеркәсіп қалдықтары (бидай кебегі, күнжара, шрот), шөп ұны, шырынды азықтар (картоп, қызылша, сәбіз) болғаны жөн. Тұқымдық жас шошқаларды тірі салмағына, тәулігіне қосатын салмағына, жынысына байланысты азықтандырады. Еркек шошқалар ұрғашы шошқаларға қарағанда жедел өседі, осыған байланысты олар қоректі заттарды да көбірек қажет етеді. Мысалы әр 100 кг тірі салмағына шаққанда 40-90 кг еркек шошқа- ларға 5 азық өлшемі, 4 кг құрғақ зат; 90-150 кг болса - 3 азық өлшемі 2,8 кг құр- ғақ зат; 40-80 кг ұрғашы шошқаларға- 4,4 азық өлшемі; 3,6 кг құрғақ зат; 80-нен 100 кг дейінгілерге -2,8 азық өлшемі, 2,5 кг құрғақ зат беріледі (18, 19-кесте). 18-кесте Енесінен бөлінген торайларды азықтандыру нормасы, тәулігіне бір басқа Көрсеткіштер Тірі салмағы, кг 20-30 30-40 Тәулігіне қосатын салмағы, г 400 470 Азық өлшемі 1,5 1,8 Алмасу энергиясы, МДж 16,6 20,0 Құрғақ зат, кг 1,15 1,39 Шикі протеин, г 230 278 Қорытылатын протеин, г 179 217 Лизин, г 6,2 7,5 Клетчатка, г көп емес 60 72 Ас тұзы, г 5 6 Кальций, г 11 13 Фосфор, г 9 10 Темір, мг 107 129 Мыс, мг 14 17 Мырыш, мг 67 81 Маргенец, мг 54 65 Кобальт, мг 1,4 1,4 Иод, мг 0,3 0,3 Витаминдер: каротин, мг 9,2 11,1 А (ретинол) мың, Х.Ө. 4,6 5,6 Д (кальциферол), мың, Х.Ө. 0,46 0,56 Е (токоферол), мг 40 49 ВІ (тиамин), мг 2,6 3,2 В2 (рибофловин), мг 4 5 В3 (пантотен қышқылы), мг 20 24 В4 (холин), мг 1,3 1,6 В5 (никотин қышқылы), мг 80 97 В12 (цианокобаламинин), мг 2,6 32 36 Енесін еміп жүрген торайларды тәулігіне 3-4 рет, ал енесінен айырылғандарды алғашқы айында 3 рет, одан кейінгі уақытта тәулігіне 2 рет азықтандырады. 19-кесте Тұқымдыққа қалдырған еркек және ұрғашы торайларды азықтандыру нормасы Көрсеткіш Еркек торайлардың тірі салмағы, кг Ұрғашы торайлардың тірі салмағы, кг 40- 50 50- 60 60- 70 70- 80 80- 90 90- 150 40- 50 50- 60 60- 70 70- 80 80- 120 Тәулігіне қосатын салмағы 625 650 700 700 700 650 575 600 600 600 600 Азық өлшемі 2,5 2,6 3,0 3,2 3,4 3,6 2,4 2,6 2,7 2,8 2,8 Алмасу энер- гиясы, МДж 27,6 29,8 33,2 35,4 37,7 39,9 26,6 28,8 30,0 31,0 31,0 Құрғақ зат, кг 2,05 2,21 2,46 2,62 3,09 3,27 1,97 2,13 2,21 2,3 2,5 Шикі протеин, г 357 385 428 456 504 533 343 371 385 400 416 Қорытылатын, г 267 287 320 341 362 383 256 277 287 300 300 Лизин, г 15 16 18 19 21,3 22,6 14,4 15,5 16,1 16,8 17,6 Метионин + цистин, г 9 9,7 10,8 11,5 12,9 13,4 8,6 9,3 9,7 10,1 10,6 Шикі клечатка, г одан көп емес 131 141 157 168 250 265 126 136 141 147 207 Кальций, г 19 21 23 24 27 27 18 20 21 21 22 Фосфор, г 15 17 19 20 22 24 15 16 17 17 18 Ас тұзы 12 13 14 16 18 19 11 12 13 14 15 Мегежіннен бөлінген торайларға арналған рацион. Торайларды енелерінен бөлу және оларды әдеттегі шаруашылықтың азықтандыру жағдайына көшіру- аса жауапты болып табылады. Енелерінен бөлінген торайларды өздігінен азықтандыруға біртіндеп көшіреді. Бұл үшін оларды бөлгеннен кейінгі алғашқы 15- 20 күнде емізу кезеңінің соңғы күндеріндегі азықпен азықтандырады. Торайлар 2-3 айға толған кезде асқазан-ішек трактысының шағын болып, қоректік заттарға деген қажетінің өсе түсуіне байланысты оларға арналған рацион негізінен жемнен тұруы және мүмкіндігінше клетчатка санының аз болуы тиіс. Енелерінен бөлінген торайлар протеинді азықтың мөлшері мен сапасына өте талғампаз келеді, сондықтан олардың рационына жануар тектес азықтарды міндетті түрде енгізеді. Торайларды А және Д витаминдерімен қамтамасыз ету үшін азыққа нормаға сәйкес витаминделген балық майын немесе өтімді А витаминін және азықтық ашытқы қосады. Минералдық заттарға деген қажеттілікті әдетте микроэлементті ас тұзымен, бормен, преципитатпен, сүйек ұнымен қамтамасыз етеді (20-кесте). Азықтандырудың таза жемді типінде енелерінен бөлінген торайларға мынадай құрамдағы құрама жем беруге болады: арпа мен жүгері (50 пайыздан) - 66,5 пайыз, бидай кебегі - 12, азық ашытқысы - 5, ет-сүйек немесе балық ұны - 4, күнбағыс шроты - 6, бұршақ - 5, бор-1, микроэлементті тұз - 0,5 пайыз. 37 Осындай 1 тонна құрама жем әзірлеу үшін 2 млн. ИЕ, А витамині, 0,4 млн. ИЕ Д2, 20 г биомицин, 100 г күкірт қышқылды темір, 100 г күкірт қышқылды мырыш, 15 г күкірт қышқылды мыс, 15 г күкірт қышқылды марганец, 5 г хлорлы кобальт, 2 г йодты калий қосады. Мұндай құрама жем берілгенде мал тәулігіне орта есеппен 460-500 г шамасында салмақ қосады. 20-кесте Енелеріне бөлінген торайларға арналған үлгі рацион (кг) А з ы қ Тәулігіне бір басқа жұмсалғаны Қысқы кезең Жазғы кезең Арпа жармасы 0,5 0,5 Бидай жармасы 0,4 0,5 Бұршақ жармасы 0,2 0,2 Шөп ұны од 0,2 Азық ашытқысы 0,08 - Картоп, сәбіз 1,00 - Көк балауса - 1,0 Көк сүт 0,8 0,8 Сүйек ұны (г) 25 25 Микроэлеметті тұз (г) 8 8 А витамині (мың ИЕ) 4 4 Д2 витамині (ИЕ) 500 500 Енесінен айырған торайлардың алаңы Енелерінен бөлінген торайларды азықтандыру асыл тұқымды мал өсіретін шаруашылықтарда 4 айға толғанда тірідей салмағы кемінде 40-45 килограмм, 38 ал пайдаланылатын шаруашылықтарда 35-38 килограмм болатындай етіп ұйымдастырылуы тиіс. Әрі қарай өсірілетін жас шошқаларға азық беру нормасы. Өсірілетін жас шошқаларды азықтандырудағы негізгі мақсаты - дені сау мықты, сүйегі мен бұлшық еттері жақсы жетілген шошқа өсіру. Бүкіл маусым бойы олардың қосқан орташа-тәуліктік салмағы 500-550 г аралығында болуға тиіс. Бұл межеден кеміп, не артуға болмайды, өйткені бірінші жағдайда жетілмеген, ал екінші жағдайда - өте бәсең, сүйек бітісі нашар, тұқым үшін ұзақ пайдалануға жарамсыз шошқа өсіріледі. Өсірілетін жас шошқаларға азық беру нормасы 21-кестеде келтірілген. 21- кесте Өсірілетін жас шошқаның әр басына берілетін тәуліктік азық нормасы Көрсеткіштер Жасы (ай) 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 Салмағы, кг 25 38 50 65 80 95 110 125 140 155 Орта есеппен тәулігіне қосатын салмағы (г) 300- 400 350- 450 400- 500 450- 550 500- 550 500- 550 500- 550 500- 550 500- 550 500- 550 Азық өлшемі 1,6 2 2,3 2,5 2,7 3,0 3,2 3,4 3,5 3,6 Қорытылатын протеин (г) 200 240 259 275 303 315 320 340 350 360 Аминқышқылдары, г: Лизин 12,82 14,40 15,52 15,78 16,97 17,64 17,93 19,03 19,61 20,16 Метионин және цистин 9,41 10,57 11,39 11,58 12,46 12,95 13,16 13,97 14,39 14,80 Триптофан 2,22 2,49 2,68 2,73 2,94 3,05 3,10 3,29 3,33 3,49 Клетчатка (г, артық емес) 96 120 158 175 220 240 256 272 315 360 Мин. заттар: Ас тұзы (г) 8 10 11 12 13 15 16 17 17 18 Кальций (г) 12 14 16 17 18 20 22 23 24 26 Фосфор (г) 8 9 10 10 11 12 13 147 16 16 Темір (мг) 112 140 161 175 189 210 224 238 245 252 Мыс (мг) 18 22 25 20 22 24 26 27 28 29 Марганец (мг) 80 100 115 138 149 165 176 187 193 198 Мырыш (мг) 72 90 104 112 122 135 144 153 158 162 Мин. заттар: Кобальт (мг) 1,6 2 2,3 2,5 2,7 3,0 3,2 3,4 3,5 3,6 Йод (мг) 0,5 0,6 0,7 0,8 0,8 0,9 1,0 1,0 1,1 1,1 Витаминдер: Каротин (мг) 8 10 10 10 11 12 13 14 14 15 Витамин А (ИЕ) 4000 5000 5000 5000 5400 6000 6400 6800 7000 7200 Витамин Д2 (ИЕ) 360 450 460 500 540 600 640 680 700 720 Витамин Е (ИЕ) 29 36 41 45 49 54 58 61 63 65 Тиамин (мг) 2,4 3 3,3 3,5 3,9 4,2 4,4 4,6 4,7 Рибофлавин (мг) 5 6 6 6,2 6,8 7,5 8 8,5 8,8 9,0 39 Салмағы 40 килограммға дейінгі әрі қарай өсірілетін жас шошқа әр азық өлшеміне 120 г қорытылатын протеин, салмағы 40 килограмнан 60 килограммға дейінгілері - 115 г салмағы килограмнан 80 килограмға дейінгілері - 110 г салмағы 80 килограмнан 100 килограмға дейінгілері - 105 г, 100 г килограмнан 150 килограмға дейінгілері - 100 г амин қышқылдарынан: рациондағы жалпы протеиннің 4,3-4,5% лизин, 3,0-3,2 метионин 0,8 -1,0 триптофан минералдық заттардан: 7 г кальций, 5 г фосфор, 5 г ас тұзы, микроэлеметтерден: 70 мг темір, 11 мг мыс, 50-55 мг марганец, 50 мг мырыш, 1 мг кобальт, 0,3 мг йод, витаминдерден: 4 мг каротин не 2000 ИЕ Д2 витаминін, 18 мг Е витаминін, 1,3 мг А1 және 2,5 мг В2 витаминін,10 мг В3 витаминін,18 мг В5 витаминін, 800 мг холин, 20 мкг В12 витаминін алады. Табын толықтырушы жас шошқа ұзақ пайдалану үшін өсірілетіндіктен протеиндік (амин қышқылдары), минералдық және витаминдік азықтар нормасының сақталуын қатаң бақылауға алу қажет. Өсіруге қалдырылған төлге арналған рацион. Өсіруге қалдырылған төлдің рационы жемді және шырынды (әсіресе балауса) азықтан тұрған жөн. Алайда аймақтық ерекшеліктерге байланысты бұл азықтардың үлес салмағы қоректілік бойынша (жемді - 65 пайыздан 85-90 пайызға дейін, шырынды 7-10 пайыздан 15-20 пайызға дейін) өзгеріп отырады. Өсіруге қалдырылған төлді құрамында айтарлықтай мөлшерде клетчатка, бұршақ және астық-бұршақ тұқымдас шөптердің көк балауса, құрама сүрлем, шөп ұны бар шырынды азықты жеуге дағдыландырудың маңызы зор. Бұл азықтар рационды толықтыра түседі және ас қорыту органдарын жетілдіруге көмектеседі де, тоқ екендігін сездіреді, малды неғұрлым қоңдандырып, денсаулығын нығайта түседі. 6 айдан асқанда өсірілетін төлді тек қана жеммен азықтандырған кезде рационға бұршақ және астық-бұршақ тұқымдас шөп ұнын салмағы бойынша кемінде 8-10 пайызға енгізеді. Өсіруге қалдырылатын төлді мүмкіндік болса жайылымға, ал ол болмаса үлкен серуен алаңына шығарады. Протеин мен аминқышқылға деген қажеттілікті күнбағыс пен зығыр күнжарасын және оның шротымен, қоректілігі бойынша 10-15 пайыз бұршақпен және 3-5 пайыз жануар тектес азықпен толықтырады. Ылғалдылығы жеткілікті аймақтағы өсіруге қалдырылған төлге арналған рационның үлгі құрамы 22-кестеде келтірілген. 22-кесте Өсіруге қалдырылған төлге арналған үлгі рацион кг Азық Тірідей салмағы, кг 30-50 50-70 70-90 90-120 қыс жаз қыс жаз қыс жаз қыс жаз Дәнді дақылдар қоспасы 1,0 1,4 1,1 1,6 1,1 1,6 1,5 2, 1 Бұршақ 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,15 0,1 0,1 Күнбағыс күнжарасы 0,2 0,1 0,2 0,1 0,3 0,2 0,3 0,1 Шөп - 2,0 - 2,5 - 3,0 - 3, 5 Картоп, қызылша, құрама сүрлем 2,0 - 2,5 - 3,0 - 3,0 - Шөп ұны 0,1 - 0,2 - 0,3 - 0,4 - Жануар тектес азық 0,1 0,1 0,05 0,05 0,05 - - - Бор (г) 20 19 26 23 27 30 32 30 Сүйек ұны (г) - - - - - - 12 10 40 Екі айға дейінгі торайларды азықтандыру нормасы. Тәжірибеде еметін торайларды өсірудің екі әдісі бар: 1) енесінің бауырында 2 айға дейін ұстау; 2) енесінің бауырында 3-4 аптаға дейін ұстап, онан әрі жасанды сүтке немесе арнаулы құрама азыққа көшіру. Қай жағдайда болмасын еметін торайлардың жақсы өсуі үшін енесінің сүтті болуы қажет. Торайлардың 3 аптаға дейінгі қоректік заттар жөніндегі қажетін негізінен ене сүті өтейді. Осы жағдайға қарамастан, осы кезде оларды үстеме азыққа үйрету керек.Торайлар өсімдікті, азық жеуді неғұрлым ерте бастаса, соғұрлым енесінен бөлуге жақсы дайындалады, бұлардың асқазан жүйесі жақсы жетіледі, екі айлығында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ветеринария факультеті
Клиникалық-ветеринариялық медицина кафедрасы
Реферат
Тақырыбы: Буаз және құлынды биені азықтандыру
Орындаған:
Тексерген:
АЛМАТЫ 20 16
Жоспары
* Торайды бордақылау кезеңі азық нормасы мен рацион келтіру
* Шошқаның рационындағы азық қуатын және оның
қоректілігін ормалау
* Шошқа рационындағы азық мөлшеріне әсер ететін факторлар
* Торайды қай жасында жай және бекондық бордақылауға кояды
Торайлар тез өсетіндігімен ерекшеленеді, сондықтан оларға азықпен қосып, қоректік заттарды да мол беру керек. Бұл қоректік заттарды олар өмірінің алғашқы 10-15 күнінде енесінің сүтінен ала бастайды. Торайларды туысымен немесе торайлау кезеңі аяқталғаннан кейін дереу енесінің бауырына салады. Тек ерекше жағдайларда (межегін тынымсыз болса) ғана торайларды 1-2 күн жәшікте ұстаған жөн, бірақ мұндайда оларды кем дегенде бір сағат сайын емізу үшін енесінің бауырына салады. Торайлардың саны сүт шығатын емшектердің санына сай келуі тиіс. Артық торайларды басқа межегіннің бауырына салады. Станокта (суатта) торайларды алғашқы күннен бастап қажет болатын таза су міндетті түрде болуға тиіс. Анемияның алдын алу үшін 2-3 күндік торайларға темірлі препараттардың бірінен инъекция жасайды: оның құрамында 2 килограмм ферроглюкин, 1,5 миллиграмм ферродекс немесе 5 миллиграмм урзоферон болады. 3 апта өткеннен кейін осы препаратпен сондай мөлшерде қайта жасайды. Мұндай препараттар болмаған жағдайда күкірт қышқылды темір мен мыстың (2,5 грамм күкірт қышқылды темір және 1 грамм күкірт қышқылды мысты 1 литр суға ерітеді) ерітіндісін пайдаланады. Осы ерітіндіні әрбір торайға күніне 10 миллиграмнан суға қосып береді. Торайды үстеме азықтандыру 10-15 күндік торайларды өсімдіктен алынған азықтарға дағдыландыра бас- тайды. Торайларды азықтандыру шаруашылықтың азық базасының ерекшелік- теріне сай келетін арнайы схема бойынша жүргізіледі. Дамытылмаған сүтті пайдаланатын аймақтарда сүтті немесе жасанды сүтті мол, көк сүтті аздап береді, ал сүтті өңдеп пайдаланатын аймақтарда, керісінше, көк сүтті молырақ, сүтті аздап береді. 14-кестеде торайларды үстеме қоректендірудің үлгі схемасы келтірілген. 31 14-кесте Торайларды үстеме қоректендірудің үлгі схемасы (г) Азық Жасы (күн) Барлығы 6-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 2 айда Тартылмаған сүт немесе жасанды сүт 50 175 300 5000 Құрама жем 30 50 200 335 600 800 20000 Көк сүт - 100 500 650 750 20000 Шырынды және көк балауса азық - 20 30 100 150 200 5000 Әрбір торайға 2 айға дейін 15 литрден 25 литрге дейін сүт және көк сүт береді. Сүт пен көк сүтті сауып алған бойда немесе арнайы ашытылған (ұйытылған сүт) күйінде береді. Торайлардың сүтті ішуіне қарай әуелі аз-аздап, содан соң бірте-бірте көбейте отырып, қоспа жем араластырып бере бастайды. Қолданылатын қоспа жемнің сапасы мен құндылығының торайларды жетілдіруде шешуші маңызы бар. Әдетте оларға арналған қоспа жемді арнайы рецепт бойынша әзірлейді (15- кесте) 15-кесте Торайларды үстеме азықтандыруға арналған құрама жемнің және енелерінен ерте бөлінген торайларды азықтандыруға арналған толық рационды құрама жемнің рецептісі Азықтар Енелерінен 60 күнен кейін бөлінген Енелерінен 26 күнен кейін бөлінген 80 күнге дейін 30 күнге дейін 31 күннен 60 күнге дейін 31 күннен 60 күнге дейін 15 күннен 60 күнге дейін 43 күннен 60 күнге дейін Қауызсыз қуырылған арпа 30 30 16 34 48 30 Жүгері 28 - 25 20 - 20 Қауызсыз сұлы - 28 10 8 Бұршақ - - - 8 - - Бидай - - 15 Күнбағыс күнжарасы 10 10 9 7 10 7 Бидай ботқасы 5 5 5 10 2 19,8 Шөп ұны - 3 1 2 Қант 2,9 - Құрғақ көк сүт 10 10 5 5 21 9,3 Балық немесе ет-сүйек ұны 10 10 5 3 4,5 4 Азық ашытқысы 5 5 5 2 3,5 3 Азықтық мал майы - - - 2 3,5 1,2 Азықтық преципитат 1,2 1,2 1,3 - 1,0 0,8 Бор 0,6 0,6 0,5 1,0 0,7 1,0 Микроэлементті ас тұзы 0,2 0,2 0,2 0,3 0,4 0,4 А витамині (мың ИЕ) 10 10 5 5 - - Д2 витамині (ИЕ) 1000 500 500 500 Лецитин 0,5 0,5 Премикс 1,0 1,0 32 Премикстің құрамы (1 тоннада) - витаминдер: А-5950 млн. ИЕ, Д-600 млн. ИЕ, Е-3200 г, В1-300 г, В2-1200 г, В3-1012 г, В5-3000 г, В12 - 4,4 г, холинхлорид- 15, күкірт қышқылды темір - 2544 г, күкірт қышқылды марганец - 6006 г, күкірт қышқылды мыс-7500 г, күкірт қышқылды мырыш - 6000 г, хлоры кобальт-25 г, йодты калий - 105 г, пенициллин - 2500 г, дигидрострептомицин- 2500 г, кситетрациклин - 600 г, фуразолидон - 10 кг, сульфадимезин-9 кг, метионин - 50 кг, лизин - 52 кг, антикислитель - 50 г. Мұндай қоспа жем қолда болған кезде тартылмаған сүтпен азықтандырудың қажеті жоқ, онсыз да торайлардың қоректік заттарға деген қажетін толық өтейді. Шаруашылықтарда торайларды енелерінен 26-30 күннен кейін бөлу кеңінен қолданылуда. Толық рационды құрама жем (15-кесте) мен зоотехникалық- гигиеналық жағдайлар торайлардың жүдемей есеюіне мүмкіндік береді. Торайларды өсімдік азықтарды жеуге дағдыландырудың маңызы өте зор. Торайды азықтандыру нормасы мен рационы. Енесін еміп жүрген торайларды азықтандыру. Торайларды ғылыми негізінде азықтандыру дегеніміз - оларды алғашқы күннен бастап енесінің сүтіне тойдыра емізіп, ертерек өсімдік тектес азықтарды жеуге үйрету. Торайларды негізінде енесінің бауырында 1,5-2 ай бойы ұстайды, ал алдыңғы қатарлы шаруашылықта бұл мерзім 21-26 күнге созылады. Енесінен ерте ажыратылған торайларды азықтандыру үшін сүт алмастырғыш (СА) және арнайы құрама жем қолданылады. Енесінің сүттілігіне және дұрыс қосымша азықтандыруға байланысты 2 айлығында торайлардың салмағы 18-20 кг жетеді. Торайды екі айлығына дейін қосымша азықтандыру 33 Торайларды екі айлығына дейін азықтандыру схемасы 16-кестеде берілген. 16-кесте Торайларды екі айлығына дейін қосымша азықтандыру кестесі, тәулігіне бір басқа (грамм есебімен) Жасы, күні А з ы қ т а р Толық рационды құрама жем Қ о с п а л а р Сүт, көк сүт Дәнді азықтар қоспалары Шырынды және көк балауса азықтар 10-15 25 - 25 - 16-20 50 100 50 - 21-25 100 200 75 - 26-30 225 300 150 20 31-35 350 400 250 50 36-40 450 500 350 100 41-45 550 550 450 150 46-50 650 600 600 180 51-55 750 650 700 200 56-60 850 700 800 300 Барлығы 2 ай ішінде 20000 20000 17200 5000 Ескерту: 1 толық рационды құрама жемнің құрылымы, пайыз: арпа - 96, қауызсыз сұлы - 20,8, ас бұршақ - 5, күнбағыс шроты - 9, бор - 0,9, тұз - 0,3, примикс - 1, балық ұны - 6,5, азықтық ашытқы - 3,5, көк сүт ұны - 7; 2. Дәнді азықтар қоспалары, пайыз: арпа - 44, бидай - 20, қауызсыз сұлы -14,7, ас бұршақ-11, ет -сүйек ұны- 5, азықтық ашытқы - 3, бор - 2, тұз - 0,3. Үш күндік торайларға арнайы астауға қайнатып суытылған су, сүйек ұнын беріп, ал 4-5 күндері қуырылған арпа дәнін жеуге, сонымен қатар сиыр сүтінен жасалған ацидофильді айран ішіуге, 6 күннен бастап сүт ішуге үйретеді. Торайларды 8-10 күндігінен бастап дәнді азықтар қоспасына үйретеді, алғашқыда дәнді азықтарды сүтке қосып, одан кейін суға пісіріп ботқа ретінде, ең соңында құрғақтай күйінде береді. 12-15 күндігінен бастап шырынды азықтарға (сәбіз, қант қызылшасы, картоп, көк балауса, сүрлем т.б.) үйретеді, оларды майдалап, жеммен араластырып берген жөн. Бұл олардың бір қалыпты жетіліп, тез өсуіне септігін тигізеді. Осының нәтижесінде енесінен ажыратылған 2 айлық торайлар тәулігіне 0,6-0,1 кг шырынды азықтарды жей алады. Енесін еміп жүрген торайларға арналған құрама жем 17-кестеде берілген. Енесін еметін торайлардың А витамині, Д витамині, күкірт қышқылды темір, кальций, фосфор және ас тұзымен қамтамасыз етілуін қадағалап отырған жөн. Оларға 0,25 пайыз күкірт қышқылды темірдің және 0,1 пайыз тотияйынның ерітіндісін беру керек. Соңғы жылдары анемия ауруымен ауырмау үшін 3-5 күндік торайларды 2-3 мл темір препарат - ферроглюкинмен егеді. 34 17-кесте Енесін еміп жүрген торайларға арналған құрама жемнің рецепті, пайыз есебімен Құрамы Торайларды енесінен ажырату күні 26 35-42 45-60 Қуырған қауызсыз арпа 50 - - Қауызсыз арпа - 49,6 20,0 Қауызы алынған сұлы - 19,4 11,4 Бидай - - 45,0 Бидай кебегі 10 - - Ас бұршақ - - 45,0 Экструдерілген ас бұршақ - 5,0 - Бұршақ 13 - - Балық ұны 4 5,0 2,4 Көк сүт ұны 10 9,7 4,0 Қант 5 1,0 - Шөп ұны - 5,0 2,0 Азықтық ашытқы 2,5 5,0 - Дикальций фосфат 1,0 - 0,5 Бор 0,6 - 0,5 Ас тұзы 0,4 0,3 0,2 Тұрақтандырылған мал майлары 2,0 - - Лецитин 0,5 - - Премикс 1,0 1,0 1,0 Барлығы 100 100 100 Жаңа туған торайлардың салмағы 1-1,5 кг болады, жақсы күтіп баққан торайлардың салмағы 10 күндігінде 3-3,5 кг, 20 күндігінде - 5-6 кг, 30 күндігінде - 13-16,5, ал 60 күндігінде -17-20 кг-ға жетеді. Жазда торайларды енесімен бірге бұршақ немесе астық бұршақ тұқымдас жайылымда бағады. Енесінен ажыратылған және тұқымдыққа қолданатын торайларды азықтандыру. Торайларды екі айлығынан төрт айлығына дейін өсіру азықтан- дырудың және күтіп бағудың маңызды әрі жауапты кезеңі болып есептеледі. Бұл кезде дұрыс азықтандырғанда торайлар тәулігіне орта есеппен 400-500 г, тіпті одан да артық салмақ қосады. Яғни, торайлардың салмағы тұқымдық стандартын 1 класының талабына сай келетіндей етіп азықтандырады. Жас шошқаны жеделдете өсіру үшін олардың қорегіндегі протеин мөлшері ең қажетті амин қышқылдары, витамин, минералды заттармен қамтамасыз етілуін қадағалаған жөн. Шамамен протеин құрамында лизин мөлшері 4,8-5,0; метионин - цистин 3-3,3; трифтофан - 0,9-1,0 пайыз болуы тиіс. Рационда осы амин қышқылдары жетіспеген жағдайда шошқаның өсуі тежеліп, салмағы төмендейді, организмде зат алмасу процесі нашарлайды, тканьдерде белок толық түзілмейді. Тұқымдыққа қалдырған жас шошқалар тез семіріп кетпеу үшін 7-8 айлы- ғында клетчаткасы мол азық береді. Шамамен 90 кг жас шошқа рационы құрғақ затының 6,4 пайызы клечаткада болса, 90 кг-нан жоғарылағанда - 8,1% болады. 35 Жас шошқаны жеделдете өсіру үшін азықтандырудың бірыңғай жеммен, жартылай жеммен және жемнің аз мөлшерімен азықтандыру типтерін қолдануға болмайды. Марқа торайларды рационында 4-6 түрлі протеині мол азықтар, шамамен дәнді азықтар (жүгері, арпа, бидай, сұлы, асбұршақ), өнеркәсіп қалдықтары (бидай кебегі, күнжара, шрот), шөп ұны, шырынды азықтар (картоп, қызылша, сәбіз) болғаны жөн. Тұқымдық жас шошқаларды тірі салмағына, тәулігіне қосатын салмағына, жынысына байланысты азықтандырады. Еркек шошқалар ұрғашы шошқаларға қарағанда жедел өседі, осыған байланысты олар қоректі заттарды да көбірек қажет етеді. Мысалы әр 100 кг тірі салмағына шаққанда 40-90 кг еркек шошқа- ларға 5 азық өлшемі, 4 кг құрғақ зат; 90-150 кг болса - 3 азық өлшемі 2,8 кг құр- ғақ зат; 40-80 кг ұрғашы шошқаларға- 4,4 азық өлшемі; 3,6 кг құрғақ зат; 80-нен 100 кг дейінгілерге -2,8 азық өлшемі, 2,5 кг құрғақ зат беріледі (18, 19-кесте). 18-кесте Енесінен бөлінген торайларды азықтандыру нормасы, тәулігіне бір басқа Көрсеткіштер Тірі салмағы, кг 20-30 30-40 Тәулігіне қосатын салмағы, г 400 470 Азық өлшемі 1,5 1,8 Алмасу энергиясы, МДж 16,6 20,0 Құрғақ зат, кг 1,15 1,39 Шикі протеин, г 230 278 Қорытылатын протеин, г 179 217 Лизин, г 6,2 7,5 Клетчатка, г көп емес 60 72 Ас тұзы, г 5 6 Кальций, г 11 13 Фосфор, г 9 10 Темір, мг 107 129 Мыс, мг 14 17 Мырыш, мг 67 81 Маргенец, мг 54 65 Кобальт, мг 1,4 1,4 Иод, мг 0,3 0,3 Витаминдер: каротин, мг 9,2 11,1 А (ретинол) мың, Х.Ө. 4,6 5,6 Д (кальциферол), мың, Х.Ө. 0,46 0,56 Е (токоферол), мг 40 49 ВІ (тиамин), мг 2,6 3,2 В2 (рибофловин), мг 4 5 В3 (пантотен қышқылы), мг 20 24 В4 (холин), мг 1,3 1,6 В5 (никотин қышқылы), мг 80 97 В12 (цианокобаламинин), мг 2,6 32 36 Енесін еміп жүрген торайларды тәулігіне 3-4 рет, ал енесінен айырылғандарды алғашқы айында 3 рет, одан кейінгі уақытта тәулігіне 2 рет азықтандырады. 19-кесте Тұқымдыққа қалдырған еркек және ұрғашы торайларды азықтандыру нормасы Көрсеткіш Еркек торайлардың тірі салмағы, кг Ұрғашы торайлардың тірі салмағы, кг 40- 50 50- 60 60- 70 70- 80 80- 90 90- 150 40- 50 50- 60 60- 70 70- 80 80- 120 Тәулігіне қосатын салмағы 625 650 700 700 700 650 575 600 600 600 600 Азық өлшемі 2,5 2,6 3,0 3,2 3,4 3,6 2,4 2,6 2,7 2,8 2,8 Алмасу энер- гиясы, МДж 27,6 29,8 33,2 35,4 37,7 39,9 26,6 28,8 30,0 31,0 31,0 Құрғақ зат, кг 2,05 2,21 2,46 2,62 3,09 3,27 1,97 2,13 2,21 2,3 2,5 Шикі протеин, г 357 385 428 456 504 533 343 371 385 400 416 Қорытылатын, г 267 287 320 341 362 383 256 277 287 300 300 Лизин, г 15 16 18 19 21,3 22,6 14,4 15,5 16,1 16,8 17,6 Метионин + цистин, г 9 9,7 10,8 11,5 12,9 13,4 8,6 9,3 9,7 10,1 10,6 Шикі клечатка, г одан көп емес 131 141 157 168 250 265 126 136 141 147 207 Кальций, г 19 21 23 24 27 27 18 20 21 21 22 Фосфор, г 15 17 19 20 22 24 15 16 17 17 18 Ас тұзы 12 13 14 16 18 19 11 12 13 14 15 Мегежіннен бөлінген торайларға арналған рацион. Торайларды енелерінен бөлу және оларды әдеттегі шаруашылықтың азықтандыру жағдайына көшіру- аса жауапты болып табылады. Енелерінен бөлінген торайларды өздігінен азықтандыруға біртіндеп көшіреді. Бұл үшін оларды бөлгеннен кейінгі алғашқы 15- 20 күнде емізу кезеңінің соңғы күндеріндегі азықпен азықтандырады. Торайлар 2-3 айға толған кезде асқазан-ішек трактысының шағын болып, қоректік заттарға деген қажетінің өсе түсуіне байланысты оларға арналған рацион негізінен жемнен тұруы және мүмкіндігінше клетчатка санының аз болуы тиіс. Енелерінен бөлінген торайлар протеинді азықтың мөлшері мен сапасына өте талғампаз келеді, сондықтан олардың рационына жануар тектес азықтарды міндетті түрде енгізеді. Торайларды А және Д витаминдерімен қамтамасыз ету үшін азыққа нормаға сәйкес витаминделген балық майын немесе өтімді А витаминін және азықтық ашытқы қосады. Минералдық заттарға деген қажеттілікті әдетте микроэлементті ас тұзымен, бормен, преципитатпен, сүйек ұнымен қамтамасыз етеді (20-кесте). Азықтандырудың таза жемді типінде енелерінен бөлінген торайларға мынадай құрамдағы құрама жем беруге болады: арпа мен жүгері (50 пайыздан) - 66,5 пайыз, бидай кебегі - 12, азық ашытқысы - 5, ет-сүйек немесе балық ұны - 4, күнбағыс шроты - 6, бұршақ - 5, бор-1, микроэлементті тұз - 0,5 пайыз. 37 Осындай 1 тонна құрама жем әзірлеу үшін 2 млн. ИЕ, А витамині, 0,4 млн. ИЕ Д2, 20 г биомицин, 100 г күкірт қышқылды темір, 100 г күкірт қышқылды мырыш, 15 г күкірт қышқылды мыс, 15 г күкірт қышқылды марганец, 5 г хлорлы кобальт, 2 г йодты калий қосады. Мұндай құрама жем берілгенде мал тәулігіне орта есеппен 460-500 г шамасында салмақ қосады. 20-кесте Енелеріне бөлінген торайларға арналған үлгі рацион (кг) А з ы қ Тәулігіне бір басқа жұмсалғаны Қысқы кезең Жазғы кезең Арпа жармасы 0,5 0,5 Бидай жармасы 0,4 0,5 Бұршақ жармасы 0,2 0,2 Шөп ұны од 0,2 Азық ашытқысы 0,08 - Картоп, сәбіз 1,00 - Көк балауса - 1,0 Көк сүт 0,8 0,8 Сүйек ұны (г) 25 25 Микроэлеметті тұз (г) 8 8 А витамині (мың ИЕ) 4 4 Д2 витамині (ИЕ) 500 500 Енесінен айырған торайлардың алаңы Енелерінен бөлінген торайларды азықтандыру асыл тұқымды мал өсіретін шаруашылықтарда 4 айға толғанда тірідей салмағы кемінде 40-45 килограмм, 38 ал пайдаланылатын шаруашылықтарда 35-38 килограмм болатындай етіп ұйымдастырылуы тиіс. Әрі қарай өсірілетін жас шошқаларға азық беру нормасы. Өсірілетін жас шошқаларды азықтандырудағы негізгі мақсаты - дені сау мықты, сүйегі мен бұлшық еттері жақсы жетілген шошқа өсіру. Бүкіл маусым бойы олардың қосқан орташа-тәуліктік салмағы 500-550 г аралығында болуға тиіс. Бұл межеден кеміп, не артуға болмайды, өйткені бірінші жағдайда жетілмеген, ал екінші жағдайда - өте бәсең, сүйек бітісі нашар, тұқым үшін ұзақ пайдалануға жарамсыз шошқа өсіріледі. Өсірілетін жас шошқаларға азық беру нормасы 21-кестеде келтірілген. 21- кесте Өсірілетін жас шошқаның әр басына берілетін тәуліктік азық нормасы Көрсеткіштер Жасы (ай) 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 Салмағы, кг 25 38 50 65 80 95 110 125 140 155 Орта есеппен тәулігіне қосатын салмағы (г) 300- 400 350- 450 400- 500 450- 550 500- 550 500- 550 500- 550 500- 550 500- 550 500- 550 Азық өлшемі 1,6 2 2,3 2,5 2,7 3,0 3,2 3,4 3,5 3,6 Қорытылатын протеин (г) 200 240 259 275 303 315 320 340 350 360 Аминқышқылдары, г: Лизин 12,82 14,40 15,52 15,78 16,97 17,64 17,93 19,03 19,61 20,16 Метионин және цистин 9,41 10,57 11,39 11,58 12,46 12,95 13,16 13,97 14,39 14,80 Триптофан 2,22 2,49 2,68 2,73 2,94 3,05 3,10 3,29 3,33 3,49 Клетчатка (г, артық емес) 96 120 158 175 220 240 256 272 315 360 Мин. заттар: Ас тұзы (г) 8 10 11 12 13 15 16 17 17 18 Кальций (г) 12 14 16 17 18 20 22 23 24 26 Фосфор (г) 8 9 10 10 11 12 13 147 16 16 Темір (мг) 112 140 161 175 189 210 224 238 245 252 Мыс (мг) 18 22 25 20 22 24 26 27 28 29 Марганец (мг) 80 100 115 138 149 165 176 187 193 198 Мырыш (мг) 72 90 104 112 122 135 144 153 158 162 Мин. заттар: Кобальт (мг) 1,6 2 2,3 2,5 2,7 3,0 3,2 3,4 3,5 3,6 Йод (мг) 0,5 0,6 0,7 0,8 0,8 0,9 1,0 1,0 1,1 1,1 Витаминдер: Каротин (мг) 8 10 10 10 11 12 13 14 14 15 Витамин А (ИЕ) 4000 5000 5000 5000 5400 6000 6400 6800 7000 7200 Витамин Д2 (ИЕ) 360 450 460 500 540 600 640 680 700 720 Витамин Е (ИЕ) 29 36 41 45 49 54 58 61 63 65 Тиамин (мг) 2,4 3 3,3 3,5 3,9 4,2 4,4 4,6 4,7 Рибофлавин (мг) 5 6 6 6,2 6,8 7,5 8 8,5 8,8 9,0 39 Салмағы 40 килограммға дейінгі әрі қарай өсірілетін жас шошқа әр азық өлшеміне 120 г қорытылатын протеин, салмағы 40 килограмнан 60 килограммға дейінгілері - 115 г салмағы килограмнан 80 килограмға дейінгілері - 110 г салмағы 80 килограмнан 100 килограмға дейінгілері - 105 г, 100 г килограмнан 150 килограмға дейінгілері - 100 г амин қышқылдарынан: рациондағы жалпы протеиннің 4,3-4,5% лизин, 3,0-3,2 метионин 0,8 -1,0 триптофан минералдық заттардан: 7 г кальций, 5 г фосфор, 5 г ас тұзы, микроэлеметтерден: 70 мг темір, 11 мг мыс, 50-55 мг марганец, 50 мг мырыш, 1 мг кобальт, 0,3 мг йод, витаминдерден: 4 мг каротин не 2000 ИЕ Д2 витаминін, 18 мг Е витаминін, 1,3 мг А1 және 2,5 мг В2 витаминін,10 мг В3 витаминін,18 мг В5 витаминін, 800 мг холин, 20 мкг В12 витаминін алады. Табын толықтырушы жас шошқа ұзақ пайдалану үшін өсірілетіндіктен протеиндік (амин қышқылдары), минералдық және витаминдік азықтар нормасының сақталуын қатаң бақылауға алу қажет. Өсіруге қалдырылған төлге арналған рацион. Өсіруге қалдырылған төлдің рационы жемді және шырынды (әсіресе балауса) азықтан тұрған жөн. Алайда аймақтық ерекшеліктерге байланысты бұл азықтардың үлес салмағы қоректілік бойынша (жемді - 65 пайыздан 85-90 пайызға дейін, шырынды 7-10 пайыздан 15-20 пайызға дейін) өзгеріп отырады. Өсіруге қалдырылған төлді құрамында айтарлықтай мөлшерде клетчатка, бұршақ және астық-бұршақ тұқымдас шөптердің көк балауса, құрама сүрлем, шөп ұны бар шырынды азықты жеуге дағдыландырудың маңызы зор. Бұл азықтар рационды толықтыра түседі және ас қорыту органдарын жетілдіруге көмектеседі де, тоқ екендігін сездіреді, малды неғұрлым қоңдандырып, денсаулығын нығайта түседі. 6 айдан асқанда өсірілетін төлді тек қана жеммен азықтандырған кезде рационға бұршақ және астық-бұршақ тұқымдас шөп ұнын салмағы бойынша кемінде 8-10 пайызға енгізеді. Өсіруге қалдырылатын төлді мүмкіндік болса жайылымға, ал ол болмаса үлкен серуен алаңына шығарады. Протеин мен аминқышқылға деген қажеттілікті күнбағыс пен зығыр күнжарасын және оның шротымен, қоректілігі бойынша 10-15 пайыз бұршақпен және 3-5 пайыз жануар тектес азықпен толықтырады. Ылғалдылығы жеткілікті аймақтағы өсіруге қалдырылған төлге арналған рационның үлгі құрамы 22-кестеде келтірілген. 22-кесте Өсіруге қалдырылған төлге арналған үлгі рацион кг Азық Тірідей салмағы, кг 30-50 50-70 70-90 90-120 қыс жаз қыс жаз қыс жаз қыс жаз Дәнді дақылдар қоспасы 1,0 1,4 1,1 1,6 1,1 1,6 1,5 2, 1 Бұршақ 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,15 0,1 0,1 Күнбағыс күнжарасы 0,2 0,1 0,2 0,1 0,3 0,2 0,3 0,1 Шөп - 2,0 - 2,5 - 3,0 - 3, 5 Картоп, қызылша, құрама сүрлем 2,0 - 2,5 - 3,0 - 3,0 - Шөп ұны 0,1 - 0,2 - 0,3 - 0,4 - Жануар тектес азық 0,1 0,1 0,05 0,05 0,05 - - - Бор (г) 20 19 26 23 27 30 32 30 Сүйек ұны (г) - - - - - - 12 10 40 Екі айға дейінгі торайларды азықтандыру нормасы. Тәжірибеде еметін торайларды өсірудің екі әдісі бар: 1) енесінің бауырында 2 айға дейін ұстау; 2) енесінің бауырында 3-4 аптаға дейін ұстап, онан әрі жасанды сүтке немесе арнаулы құрама азыққа көшіру. Қай жағдайда болмасын еметін торайлардың жақсы өсуі үшін енесінің сүтті болуы қажет. Торайлардың 3 аптаға дейінгі қоректік заттар жөніндегі қажетін негізінен ене сүті өтейді. Осы жағдайға қарамастан, осы кезде оларды үстеме азыққа үйрету керек.Торайлар өсімдікті, азық жеуді неғұрлым ерте бастаса, соғұрлым енесінен бөлуге жақсы дайындалады, бұлардың асқазан жүйесі жақсы жетіледі, екі айлығында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz