Елiмiзде бiлiм беру саласында болып жатқан жетiстiктер мен жаңалықтар
• І. әр түрлі
• тренингтер
ІІ. дәріс
• интерактивті
• оқыту
ІІІ. тәрбие саласындағы соңғы жаңалықтар
• тренингтер
ІІ. дәріс
• интерактивті
• оқыту
ІІІ. тәрбие саласындағы соңғы жаңалықтар
Өзінің және қоғамның мүддесінде өзін-өзі белсенді етуге дайын, өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті және құзіретті, шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту және қалыптастыру.
Білім берудің күтілетін нәтижелері белгіленген мақсатқа сәйкес мектеп түлегінің негізгі құзырлылығы төмендегіше анықталды:
1. Құндылықты-бағдарлы құзыреттілік – оқушының қоршаған ортаны бірдей қабылдайтын қабілеті, жоғары әдептілік құндылықтар негізінде жасампаз қоғам өмірінде өзінің рөлін таба білу біліктілігі, азаматтылығы мен елжандылығы. Бұл құзыреттілік өмірдегі түрлі жағдайларда шешім қабылдай білу білігін қамтамасыз етеді. Ең бастысы, өзінің Отаны Қазақстан патриоты болу, азаматтық белсенділігін көрсету, саяси жүйені түсіну, болып жатқан әлеуметтік жағдайларға баға бере білу.
2. Мәдениеттанымдық құзыреттілік – жалпы адамзаттық мәдениет жетістіктері негізіндегі іс-әрекет тәжірибесін және қоғамдағы дәстүрлер мен жеке, отбасылық және әлеуметтік өмірдің мәдениет негіздерін, этномәдениеттік құбылыстарды игеруге мүмкіндік беретін ұлттық ерекшеліктерін тани білу. Адам мен қоғамның дамуындағы ғылымның рөлін түсіну. Өзі халқының мәдениеті мен әлемнің мәдени көптүрлігігін түсіну және бағалауға мүмкіндік беретін мәдени-демалыс қызметін тиімді ұйымдастыру тәсілдерін игеру; рухани келісім мен толеранттылық идеяларына бейім болу.
3. Оқу-танымдық құзыреттілік – оқушының зерттеу әрекеті мен өзіндік оқу-танымдық процесін қамтамасыз ететін кешенді құзырлылық. Бұл құзырет өзінің білімділік қызметін ұйымдастыра білуді, тиімді жоспарлай білуді, сәйкес функционалдық сауаттылық талаптары негізіндегі білімді игеруде әлемнің ғылыми бағытын түсінуге ізденушілік-зерттеушілік әрекет дағдыларын игеруге мүмкіндік беретін өзінің әрекетіне талдау және қорытынды жасау тәсілдерін қарастырады.
4. Коммуникативті құзыреттілік – адамдармен өзара әрекет пен қарым-қатынас тәсілдерін білуді, түрлі әлеуметтік топтарда жұмыс істеу дағдыларын, қоғамдағы түрлі әлеуметтік рөлдерді орындауды, өмірдегі нақты жағдайларда шешім қабылдау үшін байланыстың түрлі объектілерін қолдана алу білігін, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілінде, халықаралық қатынаста шетел тілінде қатынас дағдылары болуын қарастырады.
5. Ақпараттық-технологиялық құзыреттілік – бағдарлай білу, өз бетінше іздей білу, талдай, таңдай білу, өзгерте білу, сақтай білу, білім мен ақпаратты ақпараттық технологиялар мен техникалық объектілердің көмегімен жеткізуді жүзеге асыра білу және интерпретациялау білігі.
6. Әлеуметтік-еңбек құзыреттілік отбасылық, еңбек, экономикалық саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-қоғамдық тәжірибе мен білімге ие болуды білдіреді. Бұл құзырет әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға нақты талдау жасай білуді, шешім қабылдай білуді, түрлі өмірлік жағдайларда жеке басына және қоғам мүддесіне сәйкес ықпал ете білуді қарастырады.
7. Тұлғалық өзін-өзі дамыту құзыреттілік. Бұл құзырет отбасылық, еңбек, экономикалық және саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-қоғамдық қызмет білімі мен тәжірибесінің болуын білдіреді. Құзырет нақты әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға талдау жасай білуді, түрлі өмірлік жағдайларда (өзінің мүмкіндігін нақты перспективалық жоспарлаумен салыстыра білу және қызметін өзіндік қадір-қасиет сезімімен ұйымдастыра білу, өзінің өмірі мен ісіне жауапты қарау) жеке және қоғам пайдасына сәйкес шешім қабылдауды және ықпал етуді қарастырады.
Білім берудің күтілетін нәтижелері белгіленген мақсатқа сәйкес мектеп түлегінің негізгі құзырлылығы төмендегіше анықталды:
1. Құндылықты-бағдарлы құзыреттілік – оқушының қоршаған ортаны бірдей қабылдайтын қабілеті, жоғары әдептілік құндылықтар негізінде жасампаз қоғам өмірінде өзінің рөлін таба білу біліктілігі, азаматтылығы мен елжандылығы. Бұл құзыреттілік өмірдегі түрлі жағдайларда шешім қабылдай білу білігін қамтамасыз етеді. Ең бастысы, өзінің Отаны Қазақстан патриоты болу, азаматтық белсенділігін көрсету, саяси жүйені түсіну, болып жатқан әлеуметтік жағдайларға баға бере білу.
2. Мәдениеттанымдық құзыреттілік – жалпы адамзаттық мәдениет жетістіктері негізіндегі іс-әрекет тәжірибесін және қоғамдағы дәстүрлер мен жеке, отбасылық және әлеуметтік өмірдің мәдениет негіздерін, этномәдениеттік құбылыстарды игеруге мүмкіндік беретін ұлттық ерекшеліктерін тани білу. Адам мен қоғамның дамуындағы ғылымның рөлін түсіну. Өзі халқының мәдениеті мен әлемнің мәдени көптүрлігігін түсіну және бағалауға мүмкіндік беретін мәдени-демалыс қызметін тиімді ұйымдастыру тәсілдерін игеру; рухани келісім мен толеранттылық идеяларына бейім болу.
3. Оқу-танымдық құзыреттілік – оқушының зерттеу әрекеті мен өзіндік оқу-танымдық процесін қамтамасыз ететін кешенді құзырлылық. Бұл құзырет өзінің білімділік қызметін ұйымдастыра білуді, тиімді жоспарлай білуді, сәйкес функционалдық сауаттылық талаптары негізіндегі білімді игеруде әлемнің ғылыми бағытын түсінуге ізденушілік-зерттеушілік әрекет дағдыларын игеруге мүмкіндік беретін өзінің әрекетіне талдау және қорытынды жасау тәсілдерін қарастырады.
4. Коммуникативті құзыреттілік – адамдармен өзара әрекет пен қарым-қатынас тәсілдерін білуді, түрлі әлеуметтік топтарда жұмыс істеу дағдыларын, қоғамдағы түрлі әлеуметтік рөлдерді орындауды, өмірдегі нақты жағдайларда шешім қабылдау үшін байланыстың түрлі объектілерін қолдана алу білігін, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілінде, халықаралық қатынаста шетел тілінде қатынас дағдылары болуын қарастырады.
5. Ақпараттық-технологиялық құзыреттілік – бағдарлай білу, өз бетінше іздей білу, талдай, таңдай білу, өзгерте білу, сақтай білу, білім мен ақпаратты ақпараттық технологиялар мен техникалық объектілердің көмегімен жеткізуді жүзеге асыра білу және интерпретациялау білігі.
6. Әлеуметтік-еңбек құзыреттілік отбасылық, еңбек, экономикалық саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-қоғамдық тәжірибе мен білімге ие болуды білдіреді. Бұл құзырет әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға нақты талдау жасай білуді, шешім қабылдай білуді, түрлі өмірлік жағдайларда жеке басына және қоғам мүддесіне сәйкес ықпал ете білуді қарастырады.
7. Тұлғалық өзін-өзі дамыту құзыреттілік. Бұл құзырет отбасылық, еңбек, экономикалық және саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-қоғамдық қызмет білімі мен тәжірибесінің болуын білдіреді. Құзырет нақты әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға талдау жасай білуді, түрлі өмірлік жағдайларда (өзінің мүмкіндігін нақты перспективалық жоспарлаумен салыстыра білу және қызметін өзіндік қадір-қасиет сезімімен ұйымдастыра білу, өзінің өмірі мен ісіне жауапты қарау) жеке және қоғам пайдасына сәйкес шешім қабылдауды және ықпал етуді қарастырады.
12 жылдық білім берудің басты мақсаты:
Өзінің және қоғамның мүддесінде өзін-өзі белсенді етуге дайын,
өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті және
құзіретті, шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту және қалыптастыру.
Білім берудің күтілетін нәтижелері белгіленген мақсатқа сәйкес мектеп
түлегінің негізгі құзырлылығы төмендегіше анықталды:
1. Құндылықты-бағдарлы құзыреттілік – оқушының қоршаған ортаны бірдей
қабылдайтын қабілеті, жоғары әдептілік құндылықтар негізінде жасампаз қоғам
өмірінде өзінің рөлін таба білу біліктілігі, азаматтылығы мен елжандылығы.
Бұл құзыреттілік өмірдегі түрлі жағдайларда шешім қабылдай білу білігін
қамтамасыз етеді. Ең бастысы, өзінің Отаны Қазақстан патриоты болу,
азаматтық белсенділігін көрсету, саяси жүйені түсіну, болып жатқан
әлеуметтік жағдайларға баға бере білу.
2. Мәдениеттанымдық құзыреттілік – жалпы адамзаттық мәдениет
жетістіктері негізіндегі іс-әрекет тәжірибесін және қоғамдағы дәстүрлер мен
жеке, отбасылық және әлеуметтік өмірдің мәдениет негіздерін,
этномәдениеттік құбылыстарды игеруге мүмкіндік беретін ұлттық
ерекшеліктерін тани білу. Адам мен қоғамның дамуындағы ғылымның рөлін
түсіну. Өзі халқының мәдениеті мен әлемнің мәдени көптүрлігігін түсіну және
бағалауға мүмкіндік беретін мәдени-демалыс қызметін тиімді ұйымдастыру
тәсілдерін игеру; рухани келісім мен толеранттылық идеяларына бейім болу.
3. Оқу-танымдық құзыреттілік – оқушының зерттеу әрекеті мен өзіндік
оқу-танымдық процесін қамтамасыз ететін кешенді құзырлылық. Бұл құзырет
өзінің білімділік қызметін ұйымдастыра білуді, тиімді жоспарлай білуді,
сәйкес функционалдық сауаттылық талаптары негізіндегі білімді игеруде
әлемнің ғылыми бағытын түсінуге ізденушілік-зерттеушілік әрекет дағдыларын
игеруге мүмкіндік беретін өзінің әрекетіне талдау және қорытынды жасау
тәсілдерін қарастырады.
4. Коммуникативті құзыреттілік – адамдармен өзара әрекет пен қарым-
қатынас тәсілдерін білуді, түрлі әлеуметтік топтарда жұмыс істеу
дағдыларын, қоғамдағы түрлі әлеуметтік рөлдерді орындауды, өмірдегі нақты
жағдайларда шешім қабылдау үшін байланыстың түрлі объектілерін қолдана алу
білігін, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілінде, халықаралық қатынаста
шетел тілінде қатынас дағдылары болуын қарастырады.
5. Ақпараттық-технологиялық құзыреттілік – бағдарлай білу, өз бетінше
іздей білу, талдай, таңдай білу, өзгерте білу, сақтай білу, білім мен
ақпаратты ақпараттық технологиялар мен техникалық объектілердің көмегімен
жеткізуді жүзеге асыра білу және интерпретациялау білігі.
6. Әлеуметтік-еңбек құзыреттілік отбасылық, еңбек, экономикалық саяси
қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-қоғамдық тәжірибе мен
білімге ие болуды білдіреді. Бұл құзырет әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға
нақты талдау жасай білуді, шешім қабылдай білуді, түрлі өмірлік
жағдайларда жеке басына және қоғам мүддесіне сәйкес ықпал ете білуді
қарастырады.
7. Тұлғалық өзін-өзі дамыту құзыреттілік. Бұл құзырет отбасылық, еңбек,
экономикалық және саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-
қоғамдық қызмет білімі мен тәжірибесінің болуын білдіреді. Құзырет нақты
әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға талдау жасай білуді, түрлі өмірлік
жағдайларда (өзінің мүмкіндігін нақты перспективалық жоспарлаумен
салыстыра білу және қызметін өзіндік қадір-қасиет сезімімен ұйымдастыра
білу, өзінің өмірі мен ісіне жауапты қарау) жеке және қоғам пайдасына
сәйкес шешім қабылдауды және ықпал етуді қарастырады.
Главная цель 12-летнего общего среднего образования:
Формирование и развитие образованной, творческой, компетентной и
конкурентоспособной личности, способной жить в динамично развивающейся
среде, готовой к самоактуализации как в своих собственных интересах, так и
в интересах общества.
В соответствии с заданной целью ожидаемые результаты образования определены
в виде следующих ключевых компетенций выпускника:
• Ценностно-ориентационная компетенция - способность ученика адекватно
воспринимать окружающий мир, умение находить свою роль в созидательной
жизни общества на основе высших этических ценностей, гражданственности
и патриотизма.
Данная компетенция обеспечивает умение принимать решения в
разнообразных жизненных ситуациях. А самое главное - быть патриотом
своей Родины - Казахстана, проявлять гражданскую активность, понимать
политическую систему, уметь давать оценку
происходящим социальным событиям.
• Культурологическая компетенция - обладание познанием и опытом
деятельности на основе достижений общечеловеческой культуры и
национальных особенностей, позволяющих освоить этнокультурные явления
и традиции в обществе, культурологические основы личной, семейной и
социальной жизни. Понимать роль науки в развитии человека и общества.
Владение эффективными способами организации культурно-досуговой
деятельности, что позволит понимать и ценить культуру своего народа и
культурное многообразие мира; быть приверженным идеям духовного
согласия и толерантности.
• Учебно-познавательная компетенция - комплексная компетенция,
обеспечивающая процесс самостоятельной учебно-познавательной и
исследовательской деятельности учащегося. Данная компетенция
предусматривает умение эффективно планировать, организовывать свою
образовательную деятельность, владеть способами анализа и рефлексии
своей деятельности по освоению знаний на основе требований
соответствующей функциональной грамотности, что позволит понимать
научную картину мира, иметь навыки поисково-исследовательской
деятельности.
• Коммуникативная компетенция предусматривает знание родного и других
языков, обеспечивающее владение способами взаимодействия и общения с
людьми, в различных социальных группах, исполнение различных
социальных ролей в обществе, умение использовать разнообразные объекты
коммуникации для решения конкретных жизненных ситуаций, овладения
навыками общения на казахском языке как государственном, на языке
межнационального общения, на иностранных языках.
• Информационно-технологическая компетенция предполагает умение
ориентироваться, самостоятельно искать, анализировать, производить
отбор, преобразовывать, сохранять, интерпретировать и осуществлять
перенос информации и знаний при помощи реальных технических объектов и
информационных технологий.
• Социально-трудовая компетенция означает владение знанием и опытом
активной гражданско-общественной деятельности в сфере семейных,
трудовых, экономических и политических общественных отношений.
Компетенция предусматривает умение анализировать конкретную социально-
общественную ситуацию, принимать решение и действовать в соответствии
с личной и общественной выгодой в разнообразных жизненных ситуациях.
• Компетенция личностного саморазвития. Данная компетенция
предусматривает овладение способами деятельности в собственных
интересах и возможностями, обеспечивающими физическое, духовное и
интеллектуальное саморазвитие, эмоциональную саморегуляцию и
самоподдержку. Компетенция предполагает формирование психологической
грамотности, внутренней экологической культуры, заботу о собственном
здоровье и владение основами безопасной жизнедеятельности, что, в
целом, позволит овладеть такими качествами, как умение соотносить свои
возможности с реальной перспективой планирования и организации
деятельности, с чувством собственного достоинства, быть ответственным
за свои поступки и свою жизнь.
Елiмiзде бiлiм беру саласында болып жатқан жетiстiктер мен жаңалықтар
Президент Н.Ә.Назарбаевтың осы салаға жете көңiл аударып, жан-жақты қолдау
көрсетуi мен бастамалары арқасында жүзеге асуда. Соның нәтижесiнде бiлiм
мен ғылымды дамыту саласында да едәуiр табыстарға қол жеткiздi. БҰҰ-ның
дерегiнше, Қазақстандағы сауаттылық халықтың 99,6 пайызын құрайды. Бұл –
әлем елдерiмен салыстырғанда өте жоғары көрсеткiш. 2009 жылы жаппай бiлiм
беру мониторингi бойынша ЮНЕСКО-ның арнайы баяндамасында көрсетiлгендей,
баршаға арналған бiлiм берудi дамыту индексi бойынша Қазақстан Республикасы
129 елдiң арасында 1-орынға қол жеткiздi. Бiрқатар мектептерде үш тiлде
бiлiм беру жүйесi енгiзiлуде. Алдыңғы қатарлы елдердiң тәжiрибесiне
сүйенiп, Е-LEARNING электрондық оқыту жүйесi де бiздiң елде қолданысқа
енгiзiле бастады. Президент биылғы Жолдауында: Бүгiнде Назарбаев
Университетi мен Зияткерлiк мектептер табысты жұмыс iстеуде. Кәсiптiк-
техникалық бiлiм берудiң озық мекемелерiнiң желiсi дамып келедi. Олардың
тәжiрибесiн бүкiл қазақстандық бiлiм беру жүйесiне таратып, барлық бiлiм
беру мекемелерiн солардың деңгейiне тарту қажет, – деген мiндет қойды.
...2015 жылға қарай Ұлттық инновациялық жүйе толыққанды жұмыс істеп, 2020
жылға қарай елде енгізілетін талдаулар, патенттер мен дайын технологиялар
түрінде өз нәтижелерін беруге тиіс. Білім беру саласында Астана қаласында
құрылып жатқан бірегей оқу орындары – жаңа халықаралық университет,
Арнаулы қор және қазірдің өзінде табысты жұмыс істеп жатқан
Интеллектуальдық мектептер секілді жобалар ерекше басымдыққа ие болмақ.
Нұрсұлтан Назарбаев
Семинар - тренинг
Жарияланды 15-07-2014, 15:15 Категориясы: Ұстаздарға
Сынып жетекшілермен өткізілген
Семинар - тренинг
Семинарымыздың эпиграфы:
•... Білімдіден не пайда, білгенін көпке айтпаса. Үйреткеннен не пайда,
қайырымы қайтпаса.
Халық даналығы
ЖОСПАРЫ
• І. әр түрлі
• тренингтер
ІІ. дәріс
• интерактивті
• оқыту
ІІІ. тәрбие саласындағы соңғы жаңалықтар
РЕФЛЕКСИЯ
Ұйымдастыру бөлімі
Шаттық шеңбері
Ортада шеңбер жасап, әрқайсыңыз бүгінгі көңіл – күйіңізді бір - біріңізге
қарап ыммен білдіріңіз
Өзінше конструкциялау
ТОПҚА БӨЛУ
Топта бірлесіп жұмыс жасауды ұйымдастыру
Алтын ереже
* Ойымызды ашық айтамыз;
• бір - бірімізді тыңдаймыз;
• * қол көтеру ережесін қадағалаймыз;
* бір - бірлеп сөйлейміз;
* мәселенің мәні бойынша сөйлейміз;
* бір - бірімізді ұғынуға тырысамыз;
* өзгелердің сезімін сыйлаймыз;
* құпиялылықты қадағалаймыз;
* уақытша шекараны қадағалаймыз;
* бір - бірімізге сый көрсетеміз (сөзбен, шапалақпен) және т. б.
Сіз қандай сынып жетекшісіз?
Қатардағы дөңгелектің біреуін таңда
• 1 - 2 таңдағандар -
• Кез келген ортада өзін көрсете алатын, ашық, жарқын, көпшіліктің алдына
шыға алатын, істеген істерінен нәтиже шығара алатындар, бірақ бұл
топтағыларды жиі мақтап қоймаса істері алға баспайды, мақтауды сүйетін
жандар
• 7 - 8таңдағандар -
• Керісінше бұл топтағылар ойын сыртқа шығара алмайтындар, бірақ үнемі
ізденісте жүретіндер, білімділер
• 3 - 4 - 5 - 6 таңдағандар -
• Жұртқа үйреткенді жақсы көретін, жаңашыл, білмегенін сұрайтын, ізденіп
жүрген сынып жетекшілер
Әр топқа тапсырма
• Мына 10 затты пайдаланып
• мектеп ғимаратын салыңыздар.
• 1. принтер 6. кітап
• 2. алма 7. қалам
• 3. сызғыш 8. шахмат
• 4. кеме 9. пима
• 5. ұялы телефон 10. құмыра
Афишалау
Топтарыңызда туған жұмысты іліп аудиторияға таныстыру
Барлық қатысушылар өз ойларын айту
Жауабы:
• Әр топ бір - бірін бағалайды:
• жаңашыл топ - жаңа технологиямен жұмыс істейтіндер, жаңашылдыққа бейім
• Ескі әдіс - тәсілдермен жұмыс істейтін, жаңалыққа ұмтыла қоймайтын топ
Семинардың өткізілу орны мен уақыты: 30 қаңтар 2014 ж. 15-00, Өрлеу БАҰО
АҚ ПҚ БАИ Жамбыл облысы бойынша филиалының мәжіліс залы.
Семинар мақсаты: тыңдаушылардың құзыреттілігін көтеру және әдістемелік
көмек көрсету.
Жалпы семинарға қатысушылар: қысқа мерзімді біліктілікті арттыру курсының
белсенді тыңдаушылары, кафедра оқытушылары.
2014 жылдың 30 қаңтарында Өрлеу БАҰО АҚ Жамбыл облысы бойынша педагог
қызметкерлердің біліктілігін арттыру институтының ұйымдастыруымен кафедра
оқытушыларына және белсенді курс тыңдаушыларына семинар-тренинг өтті.
Семинарды Тұлғаны тәрбиелеу және әлеуметтендіру кафедрасының меңгерушісі,
т.ғ.к., қаум. профессоры К.С.Таукебаева семинарды ашық деп жариялады. Өз
сөзін ҚР Президентінің Қазақстан жолы -2050: бір мақсат, бір мүдде, бір
болашақ Жолдауынан бастады: Біздің болашаққа барар жолымыз
қазақстандықтардың әлеуетін ашатын жаңа мүмкіндіктер жасауға байланысты.
ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз – белсенді, білімді және денсаулығы
мықты азаматтар. Сондықтан оқытушылар білім беру жүйесін жаңғырту
мақсатында курс тыңдаушыларының кәсіби құзыреттіліктерін көтеру және дамыту
болып табылады. Семинар мақсаты Қазақстанның білім беру жүйесін жаңғырту
жағдайында педагогтың кәсіби құзыреттілігінің акмеологиялық негіздерін
қалыптастыру мен меңгерту.
Семинар барысында мынадай сұрақтар талқыланды:
- білім аумағындағы методология және терминология, құзыреттілік туралы
түсініктері;
- коуч және мұғалім: коучинг (ағыл. coaching – білім беру, оқыту, дайындау)
– консалтинг пен тренингтің бір түрі; классикалық консалтинг пен тренингтен
айырмашылығы, коуч кеңес береді;
- нақты ұсыныс жасамайды, мәселенің шешімін клиентпен бірге іздеуге
тырысады;
- клиенттерін ынталандыру бағыты оны психологиялық кеңес беруден ерекшелене
түседі. Коучпен жұмыс істеу қандай да бір нақты мақсатқа, өмірде жаңа,
оңтайлы құрылған нәтижеге қол жеткізуге септігін тигізеді.
Семинар-тренинг барысында қатысушылар акмеологиялық диагностика бойынша
жаттығуларды, мәселелерді тиімді шешуге, демо-коучингті меңгерді.
Семинар-тренинг қызықты, өз дәрежесінде өтті.
Мазмұны:
1.Баяндама Отбасы мен мектеп
арасындағы байланыс
2.Ашық тәрбие сағаты: Ата-ананың
бала тәрбиесіндегі рөлі
3.Тренинг ойыны (Мектеп
психологы)
Қатысушылар:
1. Шыңғырлау орта
жалпы білім беретін
мектебінің бастауыш
сынып мұғалімдері.
2. Ата-аналар комитеті
3. Бастауыш сынып ата-
аналары
Мазмұны:
1.Баяндама Бала тәрбиелеудің
басты қағидалары
2.Ашық сабақ (4 сынып мұғалімі)
3.Іс-тәжірибе алмасу Баланың жеке
тұлға ретінде қалыптасуын
қамтамасыз ету (Бастауыш сынып
әдіскері)
4.Ата-аналар комитетінің пікірлері
астана қаласының 15 жылдық мерекесі қарсаңындаТараз қаласында физика-
математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің ашылу салтанаты
өтті.
Оның ашылу рәсіміне қатысқан аймақ басшысы Қанат Алдабергенұлы көпшілікті
құттықтап: Бүгін ХХІ ғасырдағы заманауи білім ордасы ашылып отыр. Бұл
құрмет Астананың 15 жылдығына арналады. Сондай-ақ еліміздегі бәсекеге
қабілетті бұл оқу орнында білім алатын талантты оқушылар халықаралық
стандарттарға сай жабдықталған жабдықтар арқылы білім көкжиегіне шығады
деген үміттемін. Қазіргі күні бұл мектепке 720 бала іріктелініп алынды.
Мұндағы заманауи жабдықтардың аясында білім ала-тын оқушылар бір мезгілде
онлайн жүйесінде дәріс ала алады. Сонымен қатар Назарбаев Зияткерлік
мектебі өңірдегі ұстаздар қауымы үшін де біліктіліктерін арттыратын
орталыққа айналады. Біздің оқушыларымыз жыл сайын өз жетістіктерімен
қуантып келе жатса, ендігі жерде сондай білімді жеңімпаздар қатарында
Назарбаев Зияткерлік мектебінің оқушылары әлі талай биіктен көрінеді деді.
Ал, бұдан кейін сөз алған Назарбаев Зияткерлік мектептері басқарма төрайымы
Күлаш Шәмшидинова Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың қолдауымен өңірлерде
Назарбаев Зияткерлік мектептерінің құрылысын жүргізу 2008 жылы бастау алып,
содан бергі аралықта көне шаһар төрінде пайдалануға беріліп отырған оқу
ордасы 12-мектеп екендігін алға тартты. Назарбаев Зияткерлік мектептері
экспериментальдық алаң болып есептеледі. Бұл мектептер элиталық мектептер
болып саналмайды. Керісінше, заманауи үлгіде білім беретін білім ордалары
болып есептеледі. Ағымдағы жылы Назарбаев Зияткерлік мектептерінен 451
түлек түлеп ұшса, солардың қатарында 78 Алтын белгі төсбелгісінің және
40 Үздік аттестат иегерлері шығып отыр. Сондай-ақ Астана қаласындағы
Назарбаев Зияткерлік мектебін бітірген 86 түлектің барлығы дерлік жоғары
көрсеткіштерге қол жеткізді деді ол. Сондай-ақ мектептің ашылу
салтанатында осында құрылыс жұмыстарын жүргізген мердігер компанияның
директоры Сайдулла Талабеков оқушыларды құттықтап, символдық кілт-ті табыс
етті. Сөз сөйлеушілердің қатарын-да Астана қаласындағы Назарбаев Зияткерлік
мектебінің түлегі Темірлан Жұманов оқушыларға сәттілік тіледі. Бұдан соң
Астана қаласынан арнайы келген Нұрсұлтан Назарбаев атындағы Өрлеу білім
беру грантының иегерлері оқушыларды Назарбаев Зияткерлік мектебіне қабылдау
рәсімін өткізді. Шара аясында Тараз қаласындағы Назарбаев Зияткер-лік
мектебі облыс орталығынан шалғай жатқан Талас ауданы Ойық ауылындағы
Д.Қонаев атындағы орта мектепті өз қамқорлығына алғандығы белгілі болды.
Назарбаев Зияткерлік мектептері директорлары қалыптасқан дәстүр бойынша
Д.Қонаев атындағы орта мектептің директоры Ғылым Әлімхановқа әр Назарбаев
Зияткерлік мектебінің ұжымы дайындаған ғылыми бағыттағы кітапхананы сыйға
тартты.
"Назарбаев Зияткерлік мектептері" акционерлік қоғамының 2011-2020 жылдарға
арналған даму стратегиясын бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1510
Қаулысы
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесі туралы
Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 18 маусымдағы №
827 Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Назарбаев Зияткерлік мектептері акционерлік
қоғамының 2011 - 2020 жылдарға арналған даму стратегиясы бекітілсін.
2. Осы қаулы 2011 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К.Мәсімов
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2010 жылғы 31 желтоқсандағы
N 1510 қаулысымен
бекітілген
Назарбаев Зияткерлік мектептері акционерлік қоғамының 2011-2020 жылдарға
арналған даму стратегиясы Мазмұны
1. Кіріспе
2. Ағымдағы жағдайды талдау
3. Миссия және пайымдау
4. Қызметтің стратегиялық бағыттары, мақсаттары, шешуші көрсеткіштері
және олар бойынша күтілетін нәтижелер
1. Кіріспе
Қазіргі таңдағы адам ақпарат саласында қарқынды өрлеу жағдайында
өсуде. Осы орайда мектеп алдындағы тұрған мақсат - оқушыларды өмір жолында
туатын сұрақтарға жауаптарды өз бетімен табуға үйрету; өздерінің іс-
әрекеттерінің салдарын бағалап, олар үшін жауапкершілікті ала білу, мұның
өзі өмір барысында жиналатын білімнің негізі болатын өзін-өзі оқыту мен
дамыту дағдыларын алуды, осы білімді шығармашылық күйде қолдана білуді
білдіреді. Мектеп осы жағдайларда өз оқушыларының бойында жинақылық,
серпінділік, сындарлылық қасиеттерін дамыта отырып, заман өзгерістеріне
әзірлеуі тиіс.
Ел Президенті Н.Ә. Назарбаев 2009 жылғы 13 қазанда Әл-Фараби атындағы
ҚазМУ-де еткен Қазақстан дағдарыстан кейінгі әлемде: болашаққа зияткерлік
серпін тақырыбындағы дәрісінде: ұлттық интеллектің діңгегін, Қазақстанның
зияткерлік элитасын тәрбиелеудің іргетасы болуға қабілетті мектептер құру
қажет деп атап көрсетті.
Халықаралық деңгейде бәсекеге қабілетті, өмірге белсенді көзқарас пен
жоғары білімді жеке тұлғаны тәрбиелеу, мектеп қабырғасынан бастап
оқушыларды ғылыми-зерттеу және тәжірибелік қызметке қатыстыру, қазақстандық
және әлемдік білім беру жүйесінің таңдаулы дәстүрлеріне сәйкес жалпы орта
білімнің инновациялық моделін құру осы заманға сәйкес білім берудегі
объективтік қажеттілік болып табылады. Зияткерлік жеке тұлғаны тәрбиелеу
үшін қалыптасқан мектеп құрылымын, қарым-қатынастар жүйесін, білім беру
мазмұнын жобалауды, оқыту әдістемесін, білім жетістіктерін бағалау
қағидаларын өзгерту қажет.
Мемлекет басшысы қойған міндеттерді орындау үшін оқушының мүмкіндігін
барынша аша алатын, оқушының қызығушылығын, икемділігі мен қабілеттілігін
толықтай есепке алуға жағдай құра алатын жаратылыстану-математикалық
бағыттағы білім беру бағдарламаларын іске асыратын зияткерлік мектептер
жүйесін құру қажет. Жоғары сыныптардағы оқыту оқушыларды бейінді бағыттауға
және беделді ұлттық, шетелдік жоғары оқу орындарында оқуға жоғары сынып
оқушыларын нысаналы даярлауға бағытталуы тиіс. Осылайша Зияткерлік
мектептер жүйесін жаңа нысандағы ұстаздар құрамын, оқуға және өз-өзін
жетілдіруге бағытталған оқушылар ортасын құруға және оқушылар, мұғалімдер,
ата-аналар мен әлеуметпен берік қатынастар орнатуға ықпал ететін
инновациялық орта ретінде қарастыруға болады.
Жоғарыда аталғандардың барлығы әлеуметтік саладағы 20 Назарбаев
Зияткерлік мектептері серпінді жобасын іске асыру үшін Назарбаев
Зияткерлік мектептері акционерлік қоғамының даму стратегиясын (бұдан әрі -
Стратегия) әзірлеуді қажет етеді.
2. Ағымдағы жағдайды талдау 2.1 Сыртқы ортаны талдау
Қазіргі замандағы қоғамды жаңғырту оның индустриалды үлгіден білім
беру және тарату үрдістері негізгілер болып табылатын ақпараттық үлгіге
ауысуды ұйғарады. Осыған орай, адам өмірінің түрлі салаларында прогрессивті
өзгерістерге бағытталған идеяларды ұсынуға қабілетті дарынды, зияткерлік
дамыған адамдарға қажеттілік туындайды. Сондықтан, бүгінде әлеуметтік
экономикалық өзгерістер жағдайында мемлекеттің дамуына және бәсекеге
қабілеттілігін арттыруға белсенді ықпал ететін жоғары білімді, шығармашылық
тұлғаны қалыптастыруда қоғамның қажеттілігі өзекті болып тұр. Мұндай
тұлғаны қалыптастыруда дарынды балалармен жұмыс істеу ерекше орын алады.
Дарындылықты дамытуда педагогикалық қамтамасыз ету, бірінші кезекте
жағымды жағдай жасауды талап етеді. Осыған байланысты, 90 жылдардың аяғында
Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметі аталған мәселені шешуге
бағытталған бірқатар директивті құжаттарды қабылдады: 1996 жылғы Дарынды
балаларға арналған мектептерді мемлекеттік қолдау туралы, Қазақстан
Республикасы Президентінің өкімі, Дарынды балаларға арналған мектептерді
мемлекеттік қолдау туралы, Қазақстан Республикасы Президентінің өкімін
іске асыру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы.
Барлық республика бойынша Дарын республикалық ғылыми-тәжірибелік
орталығы үйлестіретін дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектептер
желісі пайда болды. Сондай-ақ, қазақстандық білім жүйесінде академиялық,
шығармашылық қабілеттері бар балаларды анықтап, оқытумен айналысатын арнайы
білім мекемелері - гимназиялар, лицейлер, музыкалық, спорттық, көркемдік,
тілдік оқытуға бағыттағы мектептер бар.
Дарынды және талапты балаларды тәрбиелеу мен оқыту мәселесіне
көзқарас алуан түрлі - дарынды балаларды қатардағы сыныптарға
ықпалдастырудан бастап, дарынды балаларға арналған жеке мектептерге дейін
ашу. Мектептер әдетте өзара байланысқан жеке деңгейлерге бөлінеді. Кейбір
жағдайларда бұл жүйе мектепке дейінгі оқытудан басталады. Оқушылар
бейімділіктері мен меңгерген білім деңгейіне қарай бірігеді.
Барлық мектептерде оқушылардың білім беру процесіне белсенді қатысуы,
оқушылар мен олардың ата аналарымен тіл табысу, балалардың уәждемесін
ынталандыру және білім берудің үздік жағдайларын қамтамасыз ету міндетті
болып табылады. Әр баланың жеке тілін табуға, сондай-ақ оқытуды оқушылардың
қызығушылықтарына қарай бейімдеуге және олардың білім деңгейінің
жоғарылауына мүмкіндік беретін шағын топтарға бөлуге басымдық жасалады.
Бүгінгі таңда республикада дарынды балаларға арналған 115 білім беру
мекемесі жұмыс істеуде, оның ішінде: 50 - жаратылыстану-математика, 12 -
жалпы-гуманитарлық, 10 - музыка-эстетикалық, 7 - әскери-спорттық, 1 -
экономикалық, 33 - көп функционалды бағыттағы, 1 - оқыту-сауықтыру
орталығы, 1 - мектеп кешен.
2007-2008 жылдан бастап Тілдердің ұштұғырлығы мәдени жобасын іске
асыру шеңберінде 33 дарынды балаларға арналған мектепте үш: қазақ, орыс
және ағылшын тілдерінде оқыту енгізіледі. Зияткерлік ұлт - 2020
жалпыұлттық жобасын іске асыру үшін Қазақстанда Дарын орталығы қызмет
атқарған уақыт ішінде екі миллионнан астам оқушылар қатысқан 20-дан астам
зияткерлік жарыстар, олимпиадалар, байқаулар өткізілуде.
2008 жылы Елбасының бастамасымен Дарынды балаларға арналған
жаратылыстану-математика бағытындағы 20 зияткерлік мектептері жобасы іске
қосылды.
Осы жобаны жүзеге асыру, зияткерлік мектептер желісін құру және
олардың қызметін қамтамасыз ету, білім беру саласындағы инновациялық
технологияларды енгізу мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008
жылдың 13 мамырдағы № 452қаулысымен Өркен акционерлік қоғамы құрылды.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылдың 7 маусымдағы №
532 қаулысымен Өркен акционерлік қоғамы Назарбаев Зияткерлік мектептері
акционерлік қоғамы (бұдан әрі - Қоғам) болып өзгертілді.
Тәжірибелік ықпалдастырылған оқу бағдарламаларын әзірлеу мақсатында
құрамына тиісті пәндердің өкілдері кіретін жұмыс топтары құрылды. Бүгінгі
таңда көрсетілген тәжірибелік ықпалдастырылған оқу бағдарламаларын сынақтан
өткізу жүргізілуде.
Жаратылыстану-математикалық циклдың оқу бағдарламаларын игеруге бейім
балаларды тәрбиелеу және оқытудың білім беру процесін ұйымдастыру, сондай-
ақ зияткерлік мектептерде шет тілдерді оқыту тәжірибелік ықпалдастырылған
оқу бағдарламасының көмегімен жүзеге асырылады. Бағдарлама балалардың бала
бақша мен бастауыш сыныптарда өзін-өзі дамытуға, негізгі мектепте өзін-өзі
тану және жоғары сыныптарда өзін-өзі жетілдіру мен анықтауға бағытталған.
Өз кезегінде бағдарламаны жүзеге асыру үшін білім беру процесіне
білімді игеруге ғана емес білім беру процесіне барлық қатысушылардың
денсаулығының сақталуына ықпал ететін жаңа технологияларды енгізу
көзделеді.
Зияткерлік мектептердің бірыңғай білім беру және ақпараттық ортасын
жобалау, салу және материалдық-техникалық жарақтандыру және құру жөніндегі
жұмыстарды ұйымдастыру білім беру моделінің талаптарын ескере отырып жүзеге
асырылады.
Сонымен қатар, Зияткерлік мектептердің қалыптасып дамуын
ұйымдастыруда қиындықтар орын алуда, білім беру мекемелерін материалдық
техникалық және зертханалық базамен, сондай-ақ оқу әдістемелік әдебиетпен,
көрнекі оқу құралдарымен жабдықтауды регламенттейтін еліміздегі
қолданыстағы нормативті құқықтық база қазіргі заман талаптарына сай
келмейді. Жүйелі мониторингтің, нормативті құжаттарды заман талаптарына
сәйкес жаңартудың жоқтығы Зияткерлік мектептерде білім беру үрдісін жүзеге
асыру үшін барлық қажетті талаптар мен жабдықтау мүмкіндіктерін шектейді.
Сондай-ақ, жүйелі ғылыми-әдістемелік сүйемелдеу тәжірибесінің,
мониторингтік зерттеулердің, бағдарламалардың, оқулықтардың, оқу-
әдістемелік кешендердің, оқу тәрбиелік үрдісін реттеудің жоқтығы Зияткерлік
мектептерде үздік халықаралық тәжірибені енгізуді және қазақ, орыс, ағылшын
тілдерінің ұштұғырлығын енгізу жөніндегі жобаны іске асыруды қиындатады.
Бүгінгі таңда елімізде педагогтарды дайындау дарынды балаларды оқытып
тәрбиелеуге бағытталмаған және пәндерді ағылшын тілінде оқытуды ескермейді.
Осыған орай, Зияткерлік мектептер қойылған міндеттерді іске асыруда
қиындықтарға тап болып отыр. Сонымен бірге Зияткерлік мектептердің алдына
қойылған мақсаттарды іске асыруда дайындалған шетел мамандарын іздеу және
тарту тиісті қаржылық және ресурстық қамтамасыз етуді, сондай-ақ мұндай
мамандардың еңбек ақысын саралап төлеуді талап етеді.
Дарынды оқушыларды оқытуды ұйымдастырудың ауқымы мен қағидалары
әлемнің жетекші елдерінде әр түрлі, дегенмен, барлығына мәлім бір нәрсе:
қоғам мүдделері дарынды балалар мен жастарды қолдайтын арнайы моральдық
және материалдық шараларды қажет етеді. Білім беру үдерісінде баланың
дарындылығын қолдау қоғамның заманға сәйкес даму кезеңінде маңызды
психологиялық-педагогикалық мәселе болып табылады, өйткені дарынды бала
орташа оқушыға арналған білім үдерісіндегі аса күрделі субъект болып
табылады.
Антикалық дәуірдің өзінде дарынды балалар білім беру үдерісінің
ерекше субъектісі ретінде анықталған. Мұндай балалар ұлы философ
ғалымдардың: Сократ, Аристотель, Конфуций және тағы басқаларының жетекшілік
етуімен элиталық білім алған. Ұлы Платон алтын балаларды лайықты қолдауға
жиі шақырған.
Әрбір өркениетті қоғамда дарынды балалар ерекше әлеуметтік құңықтарға
ие болуға құқылы ұлттық байлық ретінде қарастырылады.
Америка Құрама Штаттарында 1970 жылдардан бастап дарынды балаларға
арналған арнайы білім беру бағдарламалары дайындалған. Мәселен, мектептерде
әйгілі педагог Дж. Рензуллидың стандарттан тыс сандық және сапалық
өлшемдері бар бағдарламалары кеңінен қолданылуда, мысалы: базистік
бағдарламаның аясынан тыс шығу, оқушылар мүдделерінің ерекшеліктерін
ескеру, олардың білімді игеру стиліне сәйкестік, оқытудағы түйткілдігі және
оқытуда зерттеу көзқарастары және басқалар.
Дарынды балалардың мәселесі Ұлыбританияның әлеуметтік педагогикалық
тәжірибесінде ерекше орын алады. Англияда 1970 жылдардың басында-ақ
қабілетті оқушылардың ата-аналары, педагогтар, іскер ортаның өкілдері
және жалпы қоғам қатысқан дарындылықты қорғау қозғалысы күш алды. Дарынды
балалардың мәселелеріне жалпының назарын аудартуды, тиісті теоретикалық
зерттеулерді, тәжірибелерді өткізіп, арнайы бағдарламаларды құрастыруды
алдына мақсат етіп қойған арнайы қауымдастық құрылған болатын.
Сондай-ақ, Ұлыбританияда 1997 жылдан бастап дарынды балаларды
қолдайтын қолданысқа енгізілген Дарынды және талантты оқушылардың білімін
дамытудың Ұлттық бағдарламасы деп аталатын арнайы бағдарлама бар.
Алайда осы күнге дейін Англияда музыка және балет мектептерінен
басқа, дарынды балаларға арналған арнайы мектептер жоқ. Мұндай балаларды
оқыту оқушыларды түрлі үлгідегі мектептерде саралау - топтарға лектерге
бөлу негізінде жүзеге асырылады. Әдістеме жағына келсек, Америка Құрама
Штаттарындағы мектептердегідей дарынды балаларды оқытуда техникалық
құралдар, зерттеулік әдістер, ықпалдасқан арнайы курстар, өз бетінше
жобаларды әзірлеу кеңінен қолданылады.
Германия және Франция мектептерінде дарынды балаларды оқыту бойынша
ерекше кеңестік қызметтер, арнайы сыныптар мен гимназиялар жұмыс істейді.
Бұл ретте бүгін үлкен табыстарға жеткен мемлекеттердің бірі болып
табылатын Сингапурдың тәжірибесі де көңіл аударарлықтай.
Бұл елдің табысы меритократия қағидатына (латын тілінен аударғанда
лайықты, билікке қол жеткен) негізделген мемлекеттік қызметті
ұйымдастырудағы пәрменді саясатпен шартталған, яғни бұл елде қызметте жылжу
тек қана адамның талабы мен қабілетіне байланысты. Бұл қағидатты іске асыру
үшін 1984 жылы Сингапурда дарынды балаларды қабілеттері мен
бейімділіктеріне сәйкес біліммен қамтамасыз ету мақсатында дарынды
балаларды оқыту бағдарламасы енгізілген.
Бағдарламаның бастамашысы, әр оқушыға өзіне ыңғайлы ырғақта оқуға
тиісті жағдай жасауды көздейтін және мүмкіндік беретін Жаңа білім беру
жүйесін қолдайтын Сингапурдың Білім министрлігі болды. Дарынды оқушыларға
оқудың ерекше жағдайлары жасалды.
Бұл бағдарламаның жетістігі айқын көрініп түр. 1995 жылы оқу
жетістіктерін бағалайтын Халықаралық қауымдастық өткізген математикалық
және жаратылыстану ғылыми білімді бағалаудың халықаралық зерттеулерінің
қорытындылары бойынша, ең жақсы нәтижені Сингапурдың оқушылары көрсетті.
Жапонияда Балаларды дамытып - Жапонияны дамытамыз! атты қағида елді
басқарудағы басты ережелердің бірі, не ексең соны орарсың мақалына ұқсас
болып келеді. Бұл елде жүздеген жылдар бойы өсіп келе жатқан ұрпаққа
парасаттылық дәндерін жеке фирмалар да, мемлекет те аянбай шашып келе
жатыр.
Бұрынғы кеңестік республикалар үшін дарынды балаларды тауып, оқыту
және дамыту мәселесі жаңа міндет болып табылады. Әрине, кеңестік білім
жүйесі бұл дәрежедегі оқушылармен айналыспаған деп айтуға болмайды. Бұл
мақсатта сыныптан тыс жұмыс, мектептен тыс мекемелер желісі, 1930 жылдары
бастау алған ғылыми негізіндегі олимпиядалық қозғалыс қызмет етті. 1960-
1970 жылдары М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті
жанындағы А.Н.Колмогоров атындағы мектеп дүние жүзіне танымал болды.
Алайда жаңа әлеуметтік экономикалық жағдайларда Тәуелсіз мемлекеттер
достастығының барлық елдерінде зияткерлік әлеуетті, өзіндік жоғары білікті
мамандарды дайындау мәселесі айқын көрінді. Сондықтан, соңғы жылдары
дарынды балалармен жұмыс істеу бойынша арнайы мемлекеттік бағдарламалар
әзірленіп, жетілдірілуде.
Мысалы, Ресей Федерациясында Ресей балалары атты Президенттік
бағдарламаның шеңберінде Дарынды балалар нысаналы бағдарламасы іске
асырылуда. Ресейдің өңірлерінде жергілікті жағдайларды ескеретін осыған
ұқсас бағдарламалар бар.
Сан алуан реформалардан кейін, көптеген батыс және азиялық елдердің
білім жүйесі мынадай негізгі белгілермен ерекшеленеді:
өкітілділік, бірнеше тілде оқыту, ағылшын тілін оқытуға көңіл бөлу;
жаратылыстану ғылымдары мен математиканы оқытуға көңіл бөлу;
дарынды балаларға арналған білім бағдарламаларын әзірлеу;
адамгершілік құндылықтарды, сыни және шығармашылық ойлау негіздерін
үйрету;
оқушылардың қабілеттеріне қарай лектерге бөлу; дарынды балаларға даму
ортасын құру және демалыс ұйымдастыру;
ақпараттық технологияларды кеңінен қолдану, заманауи материалдық
техникалық және зертханалық жабдықтау;
мемлекеттік қаржыландыру бағдарламаларын әзірлеу;
қызметте жылжудың және мұғалімдерді ынталандырудың тиімді жүйесін,
педагогтарды даярлау және қайта біліктіліктен өткізу бағдарламаларын
әзірлеу;
білім беру саясаты мен экономикалық дамудың тиімді ықпалдастығы,
шығармашылыққа үміт арту, жаңашылдық пен кәсіпкерлік, білімнің саяси
маңыздылығын түсіну, білімнің өмір бойы қажеттігіне деген ерекше көңіл
бөлу.
Барлық реформаларда жеке тәуелсіз автономиялық мектептер мен дарынды
және талантты балаларды оқытуға бағытталған мектептер желісі құрылады.
Қолайлы білім ортасын құруға және материалдық-техникалық, зертханалық,
ақпараттық-коммуникациялық базаға қойылатын заманауи талаптарға сәйкес
жақсы жағдай жасауға ерекше көңіл бөлінеді.
Отандық білімге қойылатын қазіргі заманғы талаптар Қазақстанның жедел
әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету қажеттілігімен, басқару
құзыреттілігі бар және жоғары технологиялық ғылымды көп қажет ететін
өндіріс және нарықтың инновациялық даму жағдайында шығармашылық бейімдеуші
кәсіби мамандарды дайындау қажеттілігімен түсіндіріледі. Қазақстанның 2030
жылға дейінгі даму стратегиясында экономикалық және әлеуметтік серпінге
ықпал болатын адамдардың өзі, олардың еркі, энергиясы, табандылығы,
білімі, XXI ғасырда қоғам дамуының негізгі қағидасы білімділік деңгейімен
белгіленетін ұлттың бәсекеге қабілеттілігі болады деп атап көрсетілген.
Сондықтан, елдегі мемлекеттік білім саясатының басым бағыттарының бірі баға
жетпес қазына және мемлекеттің негізгі зияткерлік және шығармашылық әлеуеті
ретінде, мемлекетті, экономиканы, ғылым мен мәдениетті басқара білетін
балалар мен жастарды қолдауға, дамытуға бағытталған инновациялық,
бейімделгіш, құзыретті және кәсіби бағдарланған білім жүйесі болып
табылады.
Педагогтардың кәсіби деңгейі, арнайы құрылған білім беру ортасы
балаларды тәрбиелеу мен оқытудың ерекше моделін құруға негіз болатын
құзыретті бағдарланған мектепке ауысу білім беру үрдісінің мазмұнын,
әдістерді таңдауды және технологиясын жетілдіруді жаңартуды талап етеді.
Осылайша, жоғары зияткер жастардың заманға сәйкес мансап мүмкіндіктерін,
өмірлік әлеуетті жүзеге асыру мен кеңейтудің икемді құралы ретінде білімге
бағдар алынды.
Жалпы білім беретін мектеп бұл міндетті толыққанды шешпейтіндіктен,
Назарбаев Зияткерлік мектептері акционерлік қоғамы бүкіл мемлекетте іске
асырып жатқан Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Зияткерлік
мектептері жобасы сияқты арнайы инфрақұрылымды-дарынды балаларға арналған
элиталық мектептер желісін құру және әлемдік білім стандарттарына жауап
беретін арнайы бағдарламаларды дайындау қажет.
Назарбаев Зияткерлік мектептері орта білім жүйесін жаңғыртуға ықпал
етеді. Бұл мектептер балабақшасы мен мектеп алдындағы және 12 жылдық білім
беру бағдарламасы үшін оқу-тәрбие бағдарламаларын әзірлеу, енгізу және
сынау жөніндегі бастапқы алаңдар болып табылады. Балабақша мен мектеп
алдындағы оқу-тәрбие бағдарламалары Талдықорған қаласындағы мектеп
негізінде әзірленеді. Бұл бағдарламалар әлемдік педагогикалық тәжірибенің
озық үлгісімен үндесетін қазақстандық білім беру дәстүрлерінің ең үздігін
үйлестіретін, физика-математикалық, химия-биологиялық бағыттағы пәндер
бойынша бағдарлануды қарастыратын, көп тілде білім беру ортасын құруға
ықпал ететін болады. Бір мектепте Халықаралық бакалавриаттың қағидалары мен
философиясына сәйкес бағдарламалар енгізіліп, авторландырылады.
2010 жылғы желтоқсандағы жағдай бойынша Назарбаев зияткерлік
мектептерінде білім алып жатқан оқушылардың саны Семей қаласында - 737
оқушыны, Көкшетау қаласында - 780 оқушыны, Астана қаласында (физика-
математикалық бағытында) - 841 оқушыны, Астана қаласында (химия-биологиялық
бағытында) - 101 оқушыны, Талдықорған қаласында - 680 оқушыны, Өскемен
қаласында - 554 оқушыны құрайды.
Назарбаев зияткерлік мектептері акционерлік қоғамының стратегиялық
мақсаттарына қол жеткізуге мынадай факторлар әсер етуі мүмкін.
Саяси-құқықтық факторлар
Қазақстан Республикасының әлем мемлекеттерімен халықаралық
қатынастары, қазіргі саяси жағдайлар, сондай-ақ елдің геосаяси орналасуы
шетелдік алдыңғы қатарлы ұйымдарымен серіктестік орнатуда Қоғам жобаларын
табысты жүзеге асыруға негізді қамтамасыз етеді.
Қазақстанда білім саласында халықаралық қызметті қамтамасыз етуге
мүмкіндік беретін белгіленген заңнамалық база бар.
Қоғам жобаларының табысты жүзеге асырылуын қамтамасыз ету үшін
маңызды факторлардың бірі ретінде 2010 жылда жоспарланып отырған Қазақстан
Республикасы Тұңғыш Президенті атындағы университет, зияткерлік мектептер
және қордың қызметі туралы заңнамалық актінің қабылдануы болады.
Экономикалық факторлар
Дәйекті экономикалық өзгерістер әлемдік қаржы нарығында күтпеген
қолайсыз жағдайлар болмаған жағдайда, Қоғамның қызметіне жағымды ықпал
ететін, туындайтын барлық салдармен Қазақстан экономикасының біртіндеп
қайта қалпына келетініне үміт артуға мүмкіндік береді.
Әлеуметтік-мәдени факторлар
Білім, қоғамдық прогресс және елдің болашағы бір бірімен тығыз
байланысты және өзара шартталған. Білім жүйесі әрбір адамның мүдделерін,
жалпы қоғамның мүдделерін қозғайтын, адамзат қызметінің ерекше саласы болып
табылады. Өскелең ұрпақтың мақсатты дамуы мен тәрбиесін іске асыра отырып,
білім жүйесі жаңа қоғамдық қатынастарды, Қазақстан адамдарының жаңа өмір
сүру үлгісін дайындайды. Ғылыми техникалық прогресс кезінде кәсіби
дайындалған, ғылыми көзқарасы бар адамның ролі артады. Адам өмірінің
материалдық, саяси әлеуметтік, мәдени салаларында олардың білім, мәдениет,
азаматтық жауапкершілік деңгейі үлкен рөл атқарады. Жалпы білім беретін
мектеп бұл міндетті толыққанды шешпейтіндіктен, арнайы инфрақұрылымды -
дарынды балаларға арналған элиталық мектептер желісін құру және әлемдік
білім стандарттарына сәйкес арнайы бағдарламаларды дайындау қажет.
Осыған байланысты, елде қалыптасқан әлеуметтік-мәдени факторлар
Қоғамның стратегиялық бағыттарын жүзеге асыруға оң әсерін тигізеді.
2.2. Ішкі ортаны талдау Қоғам қызметіндегі күшті және әлсіз жақтарды талдау
Қоғам білім беру саласында мемлекеттің функцияларын жүзеге асырып
және маңызды әлеуметтік-экономикалық мақсаттарды іске асыру саласында
мемлекеттің рөлін күшейту қағидасын ұстанса, нарықтық айналым жағдайында
жоғарыда көрсетілген мемлекеттік және бұқаралық мүдделерді қорғау мен
қанағаттандыруды қамтамасыз етеді. Даму мақсаттарына арналған өзінің
жарғылық капиталында мемлекеттің қатысу жолымен бюджеттік инвестициялар
есебінен іске асырылуы жоспарланған барлық іс-шараларды қоғам өзі жүзеге
асыратын болады. Стратегиялық мақсаттарды орындау және негізгі
көрсеткіштерге қол жеткізу үшін Қоғамның қажетті қаржылық және еңбек
ресурстары бар. Бюджеттік инвестициялар есебінен іске асырылуы ұйғарылған
іс-шараларды Қоғам жүзеге асырған кезде экономикалық пайдалар мынадай:
Қазақстанның түрлі аймақтарынан дарынды балаларды оқыту;
физика-математикалық және химия-биологиялық бағыттары (бейінді
пәндер) бойынша тәжірибелі ықпалдастырылған оку бағдарламаларын енгізу
арқылы оқушыларды тереңдетіп дайындау;
жеке бейімділікті дамыту, жеке шығармашылық қабілеттілік пен
азаматтылықты тәрбиелеу;
дарынды балаларды анықтау үшін қажетті жағдайлар жасау;
олимпиадаларға, жоғары оқу орындарына түсуге оқушыларды іріктеу мен
дайындау;
оқушылардың білімінің тереңдетілген және жоғарғы деңгейін алуда
халықты қанағаттандыру үшін республиканың зияткерлік әлеуетін құру.
Қоғам Назарбаев Зияткерлік мектептер жобасы шеңберінде 20 мектеп
салу арқылы ұстаздардың кәсіби деңгейі, арнайы құрылған білім беру ортасы
балаларды оқыту мен тәрбиелеудің ерекше моделін құру үшін негіз болатын
құзыреттілікке бағытталған мектептерге көшуді іске асырады.
Зияткерлік мектептерді уақыттың тегеурінді талаптарына барабар жауап
беру үшін жаңа мақсаттар мен технологиялардың, білім беру ресурстарын
ұйымдастыру әдістерінің жолбасшысы рөлін атқаратын, осы заманға сәйкес оқу-
білім беру және педагогикалық технологиялармен жабдықтау жоспарланып отыр.
Зияткерлік мектептер өз қызметінде мынадай қағидаларды басшылыққа
алады:
Оқушылардың жеке қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған біртұтас
білім беру жүйесін құрайтын оқыту және тәрбиелеу үрдістерінің бірлігі;
білім беру үрдісін ұйымдастыруда саралау, пән аралық ықпалдасу және
деңгейаралық мирасқорлық;
оқушылар мен оқытушыларды конкурстық іріктеуді жүзеге асыру кезінде
ашықтылық, объективтілік және бірдей жағдайлар;
барлық оқытушылардың кәсіби дамуына тең мүмкіндік беретін білім беру
моделінің қажеттілігіне сай мектептің кадр саясатын қалыптастыру;
мектепті басқару жүйесіндегі анықтық және есеп берушілік;
мектеп қоғамдастығының барлық мүшелерін мектептің тыныс-тіршілігін
ұйымдастыруға араластыру.
Осылайша, жоғарыда көрсетілген Қоғам қызметіндегі күшті жақтар
Қоғамның әлсіз жақтарын барынша азайтуға және тұтастай алғанда Қоғамды
дамытуға қызмет етеді.
Зияткерлік мектептердің қалыптасып дамуын ұйымдастырудағы әлсіз
жақтардың арасында білім беретін оқу мекемелерін материалдық-техникалық
және зертханалық базамен, сондай-ақ оқу-әдістемелік әдебиетпен, оқу-көрнекі
құралдарымен жарақтандыруды регламенттейтін елдегі қолданыстағы нормативтік
құқықтық база және санитарлық ережелер мен нормалар заманауи талаптарға
сәйкес келмейтінін атап өтуге болады. Заманауи талаптарға сәйкес жүйелік
мониторингтің, нормативтік құжаттарды қадағалау және жаңартудың болмауы
жарақтандыру және Зияткерлік мектептерде білім беру үрдісін іске асыру үшін
барлық қажетті жағдайлар жасау мүмкіндігін шектейді.
Сондай-ақ жүйелі ғылыми-әдістемелік сүйемелдеу тәжірибесінің,
мониторингтік зерттеулердің, бағдарламалардың, оқулықтардың, оқу-
әдістемелік кешендерінің, оқу тәрбиелік үрдісін реттеудің жоқтығы
Зияткерлік мектептерде үздік халықаралық тәжірибені енгізуді және қазақ,
орыс, ағылшын тілдерінің ұштұғырлығын енгізу жобасын іске асыруды
қиындатады.
Ықтимал қауіптер мен тәуекелдер
Тәуекелдерді бағалау кестесінде негізгі анағұрлым мүмкін тәуекелдер
берілген.
Кестеде әр тәуекелдің туу себептері мен болуы мүмкін салдары
көрсетілген. Әр тәуекел өз қиындылығы мен ықтималдылығына сүйене отырып
бағаланады. Тәуекелдің қиындылығы нақты қызмет түрін жүзеге асыруға оның
ықпалының дәрежесін сипаттайды және 1-10 дейінгі сандармен белгіленеді (1-
тәуекелдің ең аз мөлшерде ықпал етуі, 10-тәуекелдің барынша көп мөлшерде
ықпал етуі). Тәуекелдің туындау ықтималдығы 10 балдық шкала бойынша шартты
түрде бағаланады (1-тәуекелдің туындау мүмкіншілігі өте аз, 10-тәуекелдің
туындау мүмкіншілігі өте көп). Тәуекелдердің сипаттамасының түпкі
көрсеткіші сыншылдық болып табылады, ол ауырлық пен ықтималдықты көбейту
арқылы есептеледі. Сыншылдықтың мәні 1-ден 100-ге дейінгі аралықта
ауытқиды. Сыншылдық 50 тармақтан асқан жағдайда, тәуекелдің ықпалы
айтарлықтай және оның туындау мүмкіндігі өте жоғары.
Осылайша, кестеге сәйкес, сапасыз жабдықтарды сатып алу, Халықаралық
Бакалавриат бағдарламасын авторластырмау, жеткілікті мөлшерде шетел
оқытушыларын тарта алмау, отандық оқытушыларды керекті мөлшерде жинай алмау
және оқушылардың санын толтыра алмау сияқты тәуекелдердің ең маңызды екенін
айта аламыз. Әсіресе, ең маңыздысы оқушыларды сапасыз іріктеу тәуекелі
болып табылады. Аталған тәуекелдерді болдырмау ерекше зейінді, қаржыны және
еңбекті талап етеді.
1
1
6 ХБ Оқу Қайта авторластыру,
авторластыбағдарламаларынықосымш а қаржылық
рудан бас ң ХБ талаптарынашығындар
тарту сай келмеуі
5 жаста Мектепке дейінгі
(дайындық топ)
6-11 жаста 1-5 сыныптар
Негізгі білім Негізгі 12-16 жаста 6-10 сыныптар
беру деңгейі мектеп
Жалпы орта Жоғарғы 17-18 жаста 11-12 сыныптар
білім беру мектеп
деңгейі
Зияткерлік мектептердің білім беру бағдарламалары мектеп миссиясын
іске асыруға бағытталған және мыналарды көздейді:
әлемдік педогогикалық тәжірибемен жинақталған озық тәжірибені ескере
отырып қазақстандық және халықаралық білім беру бағдарламаларының
ықпалдастығы (Халықаралық бакалавриат, IGCSE, Аdvanced Placement, А-level
және тағы басқалары);
жаратылыстану-математикалық бағыттағы пәндерге бейінделуі;
көптілді ортаны құру;
оқушылардың жеке тұлғалық құндылықты қасиеттерін қалыптастыру;
оқушылардың өзіндік жұмысын және ғылыми-тәжірибелік қызметін
ұйымдастыру үшін жағдайлар жасау;
кәсіптік бағдар қызметі және шынайы мамандық таңдау;
мектептердің және жоғары оқу орындарының бірізділік бағдарламалары.
Халықаралық және отандық білім беру бағдарламаларын кіріктіру
шеңберінде жаратылыстану-математикалық бағыттағы Зияткерлік мектептердің
бастауыш, негізгі және жоғарғы мектептері үшін Зияткерлік мектептерде
ықпалдастырылған білім беру бағдарламаларына ауысу көзделеді. Осы
бағдарламаларды әзірлеу 2011-2012 оқу жылына іске асыру жоспарлануда, ауысу
мынадай схема бойынша жүзеге асырылатын болады:
Осылайша, жоғарғы мектептің алғашқы бітіруші 12 сыныбы 2013 жылға
жоспарланған, Зияткерлік мектептерінің барлық сыныптарының ықпалдастырылған
білім беру бағдарламаларына толық көшіруді 2015-2016 оқу жылында жүзеге
асыру жоспарланып отыр.
Ықпалдастырылған білім беру бағдарламалары мыналарды көздейтін
болады:
Бастауыш мектеп бағдарламалары (бастауыш мектеп 1-5 сыныптар мынадай
пәндік топтармен берілген: тілдер, математика, әлеуметтік ғылымдар,
жаратылыстану ғылымдары және технология, бейнелеу өнері, әлеуметтік және
дене тәрбиесі.
Бастауыш мектеп бағдарламалары:
баланың білуге құмарлылық, ойын-сауық, жобалық және танымдық қызметі
арқылы жеке тұлғасын дамытуға;
жалпы білім дағдылары мен шеберлігін дамытуға, зерттеу дағдыларын
қапыптастыруға;
жаратылыстану-математика пәндері бойынша ерте бейіндеуге;
көптілді орта қалыптастыруға бағытталған.
Бастауыш мектептің білім беру бағдарламалары негізгі пәндер топтары
мен оқушылардың танымдық-іздестіру қызметі арқылы жүзеге асырылады және
бастапқы зияткерлі әлеует пен жас қазақстандықтардың денсаулығын
қалыптастыруға бағытталған1.
________________________
1Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Әл-Фараби
атындағы ҚазҰУ "Қазақстан дағдарыстан кейінгі әлемде: болашаққа зияткерлік
серпін" атты лекциясынан
Негізгі мектеп бағдарламалары (6-10 сынып, 12-16 жас) бастауыш мектеп
бағдарламаларының логикалық жалғасы болып табылады, мынадай пәндік
топтармен берілген: ана тілі мен әдебиет, шет тілдері, математика,
әлеуметтік ғылымдар, жаратылыстану ғылымдары, технология, өнер, дене
тәрбиесі.
Бағдарлама заманауи білім берудің терең ережелер тұжырымдамасына:
біртұтас білім, тіл табысу құзыреттілігі және мәдениетаралық хабардарлықты
қалыптастыруға негізделген.
Негізгі мектеп оқу бағдарламаларының бағыты:
жаратылыстану-математикалық бағытындағы пәндер бойынша бейіндеуге;
оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамытуға және тұрақты өсіруге;
өзіндік, жобалық және зерттеу қызметіне деген икемділікті
қалыптастыруға;
пәнаралық ықпалдастыруға;
көптілді білім беруге бағытталған.
Білім беру бағдарламалары негізгі пәндер топтары, білім берудің
инновациялық әдістемесі, пәнаралық жобалау қызметі арқылы жүзеге асырылады
және оқушылардың сындарлы және жаңашылдық ойлау қабілетін
дамытуға2 бағытталған.
Жоғарғы мектеп бағдарламалары (11-12 сынып, 17-18 жас) орта және
жоғары білімнің үздіксіздігін қамтамасыз етеді, ана тілі мен әдебиеті, шет
тілі, математика, жаратылыстану ғылымдары, элективті курстар пәндер
топтарымен беріледі.
Жоғары мектеп оқу бағдарламалары:
жаратылыстану-математика бағытындағы пәндер бойынша оқушылардың
нысаналы дайындалуына, кәсіби қызығушылығын қалыптастыру мен нақты мамандық
таңдауына;
оқушылардың қызығушылығы, бейімділігі және қабілеттілігінің
толыққанды ескерілуіне, оқудың жеке траекториясын құруға;
халықаралық деңгейде танымал жоғары оқу орындарына түсуге дайындауға;
зерттеу және ғылыми қызметке;
ағылшын тілінде білім алуға бағытталған.
Жоғары мектептің білім беру бағдарламалары өзіндік, жобалық және
зерттеу қызметінің түрлі нысандары арқылы жүзеге асырылады және
халықаралық деңгейде бәсекеге түсе алатын, Қазақстанның зияткерлі элитасын
тәрбиелеудің іргетасын3қалыптастыруға бағытталған.
Білім беру модельдері. Алға қойған стратегиялық мақсаттарға сәйкес
мектептер үш білім беру моделін жүзеге асырады.
Бірінші және екінші білім беру модельдері жаратылыстану-математика
бағытындағы тәжірибелі ықпалдасқан білім беру бағдарламаларын іске асырады.
Бірінші білім беру моделі білім берудің үш деңгейін көздейді бастауыш,
негізгі және жоғары мектеп және Талдықорған қаласының Зияткерлік мектебінде
енгізіледі.
Екінші білім беру моделі білім берудің екі деңгейін көздейді: негізгі
және жоғары мектеп және республикамыздың басқа 18 Зияткерлік мектептерінде
енгізіледі.
Үшінші білім беру моделі тәжірибелік ықпалдастырылған білім
бағдарламаларымен бірге, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Өзінің және қоғамның мүддесінде өзін-өзі белсенді етуге дайын,
өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті және
құзіретті, шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту және қалыптастыру.
Білім берудің күтілетін нәтижелері белгіленген мақсатқа сәйкес мектеп
түлегінің негізгі құзырлылығы төмендегіше анықталды:
1. Құндылықты-бағдарлы құзыреттілік – оқушының қоршаған ортаны бірдей
қабылдайтын қабілеті, жоғары әдептілік құндылықтар негізінде жасампаз қоғам
өмірінде өзінің рөлін таба білу біліктілігі, азаматтылығы мен елжандылығы.
Бұл құзыреттілік өмірдегі түрлі жағдайларда шешім қабылдай білу білігін
қамтамасыз етеді. Ең бастысы, өзінің Отаны Қазақстан патриоты болу,
азаматтық белсенділігін көрсету, саяси жүйені түсіну, болып жатқан
әлеуметтік жағдайларға баға бере білу.
2. Мәдениеттанымдық құзыреттілік – жалпы адамзаттық мәдениет
жетістіктері негізіндегі іс-әрекет тәжірибесін және қоғамдағы дәстүрлер мен
жеке, отбасылық және әлеуметтік өмірдің мәдениет негіздерін,
этномәдениеттік құбылыстарды игеруге мүмкіндік беретін ұлттық
ерекшеліктерін тани білу. Адам мен қоғамның дамуындағы ғылымның рөлін
түсіну. Өзі халқының мәдениеті мен әлемнің мәдени көптүрлігігін түсіну және
бағалауға мүмкіндік беретін мәдени-демалыс қызметін тиімді ұйымдастыру
тәсілдерін игеру; рухани келісім мен толеранттылық идеяларына бейім болу.
3. Оқу-танымдық құзыреттілік – оқушының зерттеу әрекеті мен өзіндік
оқу-танымдық процесін қамтамасыз ететін кешенді құзырлылық. Бұл құзырет
өзінің білімділік қызметін ұйымдастыра білуді, тиімді жоспарлай білуді,
сәйкес функционалдық сауаттылық талаптары негізіндегі білімді игеруде
әлемнің ғылыми бағытын түсінуге ізденушілік-зерттеушілік әрекет дағдыларын
игеруге мүмкіндік беретін өзінің әрекетіне талдау және қорытынды жасау
тәсілдерін қарастырады.
4. Коммуникативті құзыреттілік – адамдармен өзара әрекет пен қарым-
қатынас тәсілдерін білуді, түрлі әлеуметтік топтарда жұмыс істеу
дағдыларын, қоғамдағы түрлі әлеуметтік рөлдерді орындауды, өмірдегі нақты
жағдайларда шешім қабылдау үшін байланыстың түрлі объектілерін қолдана алу
білігін, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілінде, халықаралық қатынаста
шетел тілінде қатынас дағдылары болуын қарастырады.
5. Ақпараттық-технологиялық құзыреттілік – бағдарлай білу, өз бетінше
іздей білу, талдай, таңдай білу, өзгерте білу, сақтай білу, білім мен
ақпаратты ақпараттық технологиялар мен техникалық объектілердің көмегімен
жеткізуді жүзеге асыра білу және интерпретациялау білігі.
6. Әлеуметтік-еңбек құзыреттілік отбасылық, еңбек, экономикалық саяси
қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-қоғамдық тәжірибе мен
білімге ие болуды білдіреді. Бұл құзырет әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға
нақты талдау жасай білуді, шешім қабылдай білуді, түрлі өмірлік
жағдайларда жеке басына және қоғам мүддесіне сәйкес ықпал ете білуді
қарастырады.
7. Тұлғалық өзін-өзі дамыту құзыреттілік. Бұл құзырет отбасылық, еңбек,
экономикалық және саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-
қоғамдық қызмет білімі мен тәжірибесінің болуын білдіреді. Құзырет нақты
әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға талдау жасай білуді, түрлі өмірлік
жағдайларда (өзінің мүмкіндігін нақты перспективалық жоспарлаумен
салыстыра білу және қызметін өзіндік қадір-қасиет сезімімен ұйымдастыра
білу, өзінің өмірі мен ісіне жауапты қарау) жеке және қоғам пайдасына
сәйкес шешім қабылдауды және ықпал етуді қарастырады.
Главная цель 12-летнего общего среднего образования:
Формирование и развитие образованной, творческой, компетентной и
конкурентоспособной личности, способной жить в динамично развивающейся
среде, готовой к самоактуализации как в своих собственных интересах, так и
в интересах общества.
В соответствии с заданной целью ожидаемые результаты образования определены
в виде следующих ключевых компетенций выпускника:
• Ценностно-ориентационная компетенция - способность ученика адекватно
воспринимать окружающий мир, умение находить свою роль в созидательной
жизни общества на основе высших этических ценностей, гражданственности
и патриотизма.
Данная компетенция обеспечивает умение принимать решения в
разнообразных жизненных ситуациях. А самое главное - быть патриотом
своей Родины - Казахстана, проявлять гражданскую активность, понимать
политическую систему, уметь давать оценку
происходящим социальным событиям.
• Культурологическая компетенция - обладание познанием и опытом
деятельности на основе достижений общечеловеческой культуры и
национальных особенностей, позволяющих освоить этнокультурные явления
и традиции в обществе, культурологические основы личной, семейной и
социальной жизни. Понимать роль науки в развитии человека и общества.
Владение эффективными способами организации культурно-досуговой
деятельности, что позволит понимать и ценить культуру своего народа и
культурное многообразие мира; быть приверженным идеям духовного
согласия и толерантности.
• Учебно-познавательная компетенция - комплексная компетенция,
обеспечивающая процесс самостоятельной учебно-познавательной и
исследовательской деятельности учащегося. Данная компетенция
предусматривает умение эффективно планировать, организовывать свою
образовательную деятельность, владеть способами анализа и рефлексии
своей деятельности по освоению знаний на основе требований
соответствующей функциональной грамотности, что позволит понимать
научную картину мира, иметь навыки поисково-исследовательской
деятельности.
• Коммуникативная компетенция предусматривает знание родного и других
языков, обеспечивающее владение способами взаимодействия и общения с
людьми, в различных социальных группах, исполнение различных
социальных ролей в обществе, умение использовать разнообразные объекты
коммуникации для решения конкретных жизненных ситуаций, овладения
навыками общения на казахском языке как государственном, на языке
межнационального общения, на иностранных языках.
• Информационно-технологическая компетенция предполагает умение
ориентироваться, самостоятельно искать, анализировать, производить
отбор, преобразовывать, сохранять, интерпретировать и осуществлять
перенос информации и знаний при помощи реальных технических объектов и
информационных технологий.
• Социально-трудовая компетенция означает владение знанием и опытом
активной гражданско-общественной деятельности в сфере семейных,
трудовых, экономических и политических общественных отношений.
Компетенция предусматривает умение анализировать конкретную социально-
общественную ситуацию, принимать решение и действовать в соответствии
с личной и общественной выгодой в разнообразных жизненных ситуациях.
• Компетенция личностного саморазвития. Данная компетенция
предусматривает овладение способами деятельности в собственных
интересах и возможностями, обеспечивающими физическое, духовное и
интеллектуальное саморазвитие, эмоциональную саморегуляцию и
самоподдержку. Компетенция предполагает формирование психологической
грамотности, внутренней экологической культуры, заботу о собственном
здоровье и владение основами безопасной жизнедеятельности, что, в
целом, позволит овладеть такими качествами, как умение соотносить свои
возможности с реальной перспективой планирования и организации
деятельности, с чувством собственного достоинства, быть ответственным
за свои поступки и свою жизнь.
Елiмiзде бiлiм беру саласында болып жатқан жетiстiктер мен жаңалықтар
Президент Н.Ә.Назарбаевтың осы салаға жете көңiл аударып, жан-жақты қолдау
көрсетуi мен бастамалары арқасында жүзеге асуда. Соның нәтижесiнде бiлiм
мен ғылымды дамыту саласында да едәуiр табыстарға қол жеткiздi. БҰҰ-ның
дерегiнше, Қазақстандағы сауаттылық халықтың 99,6 пайызын құрайды. Бұл –
әлем елдерiмен салыстырғанда өте жоғары көрсеткiш. 2009 жылы жаппай бiлiм
беру мониторингi бойынша ЮНЕСКО-ның арнайы баяндамасында көрсетiлгендей,
баршаға арналған бiлiм берудi дамыту индексi бойынша Қазақстан Республикасы
129 елдiң арасында 1-орынға қол жеткiздi. Бiрқатар мектептерде үш тiлде
бiлiм беру жүйесi енгiзiлуде. Алдыңғы қатарлы елдердiң тәжiрибесiне
сүйенiп, Е-LEARNING электрондық оқыту жүйесi де бiздiң елде қолданысқа
енгiзiле бастады. Президент биылғы Жолдауында: Бүгiнде Назарбаев
Университетi мен Зияткерлiк мектептер табысты жұмыс iстеуде. Кәсiптiк-
техникалық бiлiм берудiң озық мекемелерiнiң желiсi дамып келедi. Олардың
тәжiрибесiн бүкiл қазақстандық бiлiм беру жүйесiне таратып, барлық бiлiм
беру мекемелерiн солардың деңгейiне тарту қажет, – деген мiндет қойды.
...2015 жылға қарай Ұлттық инновациялық жүйе толыққанды жұмыс істеп, 2020
жылға қарай елде енгізілетін талдаулар, патенттер мен дайын технологиялар
түрінде өз нәтижелерін беруге тиіс. Білім беру саласында Астана қаласында
құрылып жатқан бірегей оқу орындары – жаңа халықаралық университет,
Арнаулы қор және қазірдің өзінде табысты жұмыс істеп жатқан
Интеллектуальдық мектептер секілді жобалар ерекше басымдыққа ие болмақ.
Нұрсұлтан Назарбаев
Семинар - тренинг
Жарияланды 15-07-2014, 15:15 Категориясы: Ұстаздарға
Сынып жетекшілермен өткізілген
Семинар - тренинг
Семинарымыздың эпиграфы:
•... Білімдіден не пайда, білгенін көпке айтпаса. Үйреткеннен не пайда,
қайырымы қайтпаса.
Халық даналығы
ЖОСПАРЫ
• І. әр түрлі
• тренингтер
ІІ. дәріс
• интерактивті
• оқыту
ІІІ. тәрбие саласындағы соңғы жаңалықтар
РЕФЛЕКСИЯ
Ұйымдастыру бөлімі
Шаттық шеңбері
Ортада шеңбер жасап, әрқайсыңыз бүгінгі көңіл – күйіңізді бір - біріңізге
қарап ыммен білдіріңіз
Өзінше конструкциялау
ТОПҚА БӨЛУ
Топта бірлесіп жұмыс жасауды ұйымдастыру
Алтын ереже
* Ойымызды ашық айтамыз;
• бір - бірімізді тыңдаймыз;
• * қол көтеру ережесін қадағалаймыз;
* бір - бірлеп сөйлейміз;
* мәселенің мәні бойынша сөйлейміз;
* бір - бірімізді ұғынуға тырысамыз;
* өзгелердің сезімін сыйлаймыз;
* құпиялылықты қадағалаймыз;
* уақытша шекараны қадағалаймыз;
* бір - бірімізге сый көрсетеміз (сөзбен, шапалақпен) және т. б.
Сіз қандай сынып жетекшісіз?
Қатардағы дөңгелектің біреуін таңда
• 1 - 2 таңдағандар -
• Кез келген ортада өзін көрсете алатын, ашық, жарқын, көпшіліктің алдына
шыға алатын, істеген істерінен нәтиже шығара алатындар, бірақ бұл
топтағыларды жиі мақтап қоймаса істері алға баспайды, мақтауды сүйетін
жандар
• 7 - 8таңдағандар -
• Керісінше бұл топтағылар ойын сыртқа шығара алмайтындар, бірақ үнемі
ізденісте жүретіндер, білімділер
• 3 - 4 - 5 - 6 таңдағандар -
• Жұртқа үйреткенді жақсы көретін, жаңашыл, білмегенін сұрайтын, ізденіп
жүрген сынып жетекшілер
Әр топқа тапсырма
• Мына 10 затты пайдаланып
• мектеп ғимаратын салыңыздар.
• 1. принтер 6. кітап
• 2. алма 7. қалам
• 3. сызғыш 8. шахмат
• 4. кеме 9. пима
• 5. ұялы телефон 10. құмыра
Афишалау
Топтарыңызда туған жұмысты іліп аудиторияға таныстыру
Барлық қатысушылар өз ойларын айту
Жауабы:
• Әр топ бір - бірін бағалайды:
• жаңашыл топ - жаңа технологиямен жұмыс істейтіндер, жаңашылдыққа бейім
• Ескі әдіс - тәсілдермен жұмыс істейтін, жаңалыққа ұмтыла қоймайтын топ
Семинардың өткізілу орны мен уақыты: 30 қаңтар 2014 ж. 15-00, Өрлеу БАҰО
АҚ ПҚ БАИ Жамбыл облысы бойынша филиалының мәжіліс залы.
Семинар мақсаты: тыңдаушылардың құзыреттілігін көтеру және әдістемелік
көмек көрсету.
Жалпы семинарға қатысушылар: қысқа мерзімді біліктілікті арттыру курсының
белсенді тыңдаушылары, кафедра оқытушылары.
2014 жылдың 30 қаңтарында Өрлеу БАҰО АҚ Жамбыл облысы бойынша педагог
қызметкерлердің біліктілігін арттыру институтының ұйымдастыруымен кафедра
оқытушыларына және белсенді курс тыңдаушыларына семинар-тренинг өтті.
Семинарды Тұлғаны тәрбиелеу және әлеуметтендіру кафедрасының меңгерушісі,
т.ғ.к., қаум. профессоры К.С.Таукебаева семинарды ашық деп жариялады. Өз
сөзін ҚР Президентінің Қазақстан жолы -2050: бір мақсат, бір мүдде, бір
болашақ Жолдауынан бастады: Біздің болашаққа барар жолымыз
қазақстандықтардың әлеуетін ашатын жаңа мүмкіндіктер жасауға байланысты.
ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз – белсенді, білімді және денсаулығы
мықты азаматтар. Сондықтан оқытушылар білім беру жүйесін жаңғырту
мақсатында курс тыңдаушыларының кәсіби құзыреттіліктерін көтеру және дамыту
болып табылады. Семинар мақсаты Қазақстанның білім беру жүйесін жаңғырту
жағдайында педагогтың кәсіби құзыреттілігінің акмеологиялық негіздерін
қалыптастыру мен меңгерту.
Семинар барысында мынадай сұрақтар талқыланды:
- білім аумағындағы методология және терминология, құзыреттілік туралы
түсініктері;
- коуч және мұғалім: коучинг (ағыл. coaching – білім беру, оқыту, дайындау)
– консалтинг пен тренингтің бір түрі; классикалық консалтинг пен тренингтен
айырмашылығы, коуч кеңес береді;
- нақты ұсыныс жасамайды, мәселенің шешімін клиентпен бірге іздеуге
тырысады;
- клиенттерін ынталандыру бағыты оны психологиялық кеңес беруден ерекшелене
түседі. Коучпен жұмыс істеу қандай да бір нақты мақсатқа, өмірде жаңа,
оңтайлы құрылған нәтижеге қол жеткізуге септігін тигізеді.
Семинар-тренинг барысында қатысушылар акмеологиялық диагностика бойынша
жаттығуларды, мәселелерді тиімді шешуге, демо-коучингті меңгерді.
Семинар-тренинг қызықты, өз дәрежесінде өтті.
Мазмұны:
1.Баяндама Отбасы мен мектеп
арасындағы байланыс
2.Ашық тәрбие сағаты: Ата-ананың
бала тәрбиесіндегі рөлі
3.Тренинг ойыны (Мектеп
психологы)
Қатысушылар:
1. Шыңғырлау орта
жалпы білім беретін
мектебінің бастауыш
сынып мұғалімдері.
2. Ата-аналар комитеті
3. Бастауыш сынып ата-
аналары
Мазмұны:
1.Баяндама Бала тәрбиелеудің
басты қағидалары
2.Ашық сабақ (4 сынып мұғалімі)
3.Іс-тәжірибе алмасу Баланың жеке
тұлға ретінде қалыптасуын
қамтамасыз ету (Бастауыш сынып
әдіскері)
4.Ата-аналар комитетінің пікірлері
астана қаласының 15 жылдық мерекесі қарсаңындаТараз қаласында физика-
математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің ашылу салтанаты
өтті.
Оның ашылу рәсіміне қатысқан аймақ басшысы Қанат Алдабергенұлы көпшілікті
құттықтап: Бүгін ХХІ ғасырдағы заманауи білім ордасы ашылып отыр. Бұл
құрмет Астананың 15 жылдығына арналады. Сондай-ақ еліміздегі бәсекеге
қабілетті бұл оқу орнында білім алатын талантты оқушылар халықаралық
стандарттарға сай жабдықталған жабдықтар арқылы білім көкжиегіне шығады
деген үміттемін. Қазіргі күні бұл мектепке 720 бала іріктелініп алынды.
Мұндағы заманауи жабдықтардың аясында білім ала-тын оқушылар бір мезгілде
онлайн жүйесінде дәріс ала алады. Сонымен қатар Назарбаев Зияткерлік
мектебі өңірдегі ұстаздар қауымы үшін де біліктіліктерін арттыратын
орталыққа айналады. Біздің оқушыларымыз жыл сайын өз жетістіктерімен
қуантып келе жатса, ендігі жерде сондай білімді жеңімпаздар қатарында
Назарбаев Зияткерлік мектебінің оқушылары әлі талай биіктен көрінеді деді.
Ал, бұдан кейін сөз алған Назарбаев Зияткерлік мектептері басқарма төрайымы
Күлаш Шәмшидинова Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың қолдауымен өңірлерде
Назарбаев Зияткерлік мектептерінің құрылысын жүргізу 2008 жылы бастау алып,
содан бергі аралықта көне шаһар төрінде пайдалануға беріліп отырған оқу
ордасы 12-мектеп екендігін алға тартты. Назарбаев Зияткерлік мектептері
экспериментальдық алаң болып есептеледі. Бұл мектептер элиталық мектептер
болып саналмайды. Керісінше, заманауи үлгіде білім беретін білім ордалары
болып есептеледі. Ағымдағы жылы Назарбаев Зияткерлік мектептерінен 451
түлек түлеп ұшса, солардың қатарында 78 Алтын белгі төсбелгісінің және
40 Үздік аттестат иегерлері шығып отыр. Сондай-ақ Астана қаласындағы
Назарбаев Зияткерлік мектебін бітірген 86 түлектің барлығы дерлік жоғары
көрсеткіштерге қол жеткізді деді ол. Сондай-ақ мектептің ашылу
салтанатында осында құрылыс жұмыстарын жүргізген мердігер компанияның
директоры Сайдулла Талабеков оқушыларды құттықтап, символдық кілт-ті табыс
етті. Сөз сөйлеушілердің қатарын-да Астана қаласындағы Назарбаев Зияткерлік
мектебінің түлегі Темірлан Жұманов оқушыларға сәттілік тіледі. Бұдан соң
Астана қаласынан арнайы келген Нұрсұлтан Назарбаев атындағы Өрлеу білім
беру грантының иегерлері оқушыларды Назарбаев Зияткерлік мектебіне қабылдау
рәсімін өткізді. Шара аясында Тараз қаласындағы Назарбаев Зияткер-лік
мектебі облыс орталығынан шалғай жатқан Талас ауданы Ойық ауылындағы
Д.Қонаев атындағы орта мектепті өз қамқорлығына алғандығы белгілі болды.
Назарбаев Зияткерлік мектептері директорлары қалыптасқан дәстүр бойынша
Д.Қонаев атындағы орта мектептің директоры Ғылым Әлімхановқа әр Назарбаев
Зияткерлік мектебінің ұжымы дайындаған ғылыми бағыттағы кітапхананы сыйға
тартты.
"Назарбаев Зияткерлік мектептері" акционерлік қоғамының 2011-2020 жылдарға
арналған даму стратегиясын бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1510
Қаулысы
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесі туралы
Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 18 маусымдағы №
827 Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Назарбаев Зияткерлік мектептері акционерлік
қоғамының 2011 - 2020 жылдарға арналған даму стратегиясы бекітілсін.
2. Осы қаулы 2011 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К.Мәсімов
Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2010 жылғы 31 желтоқсандағы
N 1510 қаулысымен
бекітілген
Назарбаев Зияткерлік мектептері акционерлік қоғамының 2011-2020 жылдарға
арналған даму стратегиясы Мазмұны
1. Кіріспе
2. Ағымдағы жағдайды талдау
3. Миссия және пайымдау
4. Қызметтің стратегиялық бағыттары, мақсаттары, шешуші көрсеткіштері
және олар бойынша күтілетін нәтижелер
1. Кіріспе
Қазіргі таңдағы адам ақпарат саласында қарқынды өрлеу жағдайында
өсуде. Осы орайда мектеп алдындағы тұрған мақсат - оқушыларды өмір жолында
туатын сұрақтарға жауаптарды өз бетімен табуға үйрету; өздерінің іс-
әрекеттерінің салдарын бағалап, олар үшін жауапкершілікті ала білу, мұның
өзі өмір барысында жиналатын білімнің негізі болатын өзін-өзі оқыту мен
дамыту дағдыларын алуды, осы білімді шығармашылық күйде қолдана білуді
білдіреді. Мектеп осы жағдайларда өз оқушыларының бойында жинақылық,
серпінділік, сындарлылық қасиеттерін дамыта отырып, заман өзгерістеріне
әзірлеуі тиіс.
Ел Президенті Н.Ә. Назарбаев 2009 жылғы 13 қазанда Әл-Фараби атындағы
ҚазМУ-де еткен Қазақстан дағдарыстан кейінгі әлемде: болашаққа зияткерлік
серпін тақырыбындағы дәрісінде: ұлттық интеллектің діңгегін, Қазақстанның
зияткерлік элитасын тәрбиелеудің іргетасы болуға қабілетті мектептер құру
қажет деп атап көрсетті.
Халықаралық деңгейде бәсекеге қабілетті, өмірге белсенді көзқарас пен
жоғары білімді жеке тұлғаны тәрбиелеу, мектеп қабырғасынан бастап
оқушыларды ғылыми-зерттеу және тәжірибелік қызметке қатыстыру, қазақстандық
және әлемдік білім беру жүйесінің таңдаулы дәстүрлеріне сәйкес жалпы орта
білімнің инновациялық моделін құру осы заманға сәйкес білім берудегі
объективтік қажеттілік болып табылады. Зияткерлік жеке тұлғаны тәрбиелеу
үшін қалыптасқан мектеп құрылымын, қарым-қатынастар жүйесін, білім беру
мазмұнын жобалауды, оқыту әдістемесін, білім жетістіктерін бағалау
қағидаларын өзгерту қажет.
Мемлекет басшысы қойған міндеттерді орындау үшін оқушының мүмкіндігін
барынша аша алатын, оқушының қызығушылығын, икемділігі мен қабілеттілігін
толықтай есепке алуға жағдай құра алатын жаратылыстану-математикалық
бағыттағы білім беру бағдарламаларын іске асыратын зияткерлік мектептер
жүйесін құру қажет. Жоғары сыныптардағы оқыту оқушыларды бейінді бағыттауға
және беделді ұлттық, шетелдік жоғары оқу орындарында оқуға жоғары сынып
оқушыларын нысаналы даярлауға бағытталуы тиіс. Осылайша Зияткерлік
мектептер жүйесін жаңа нысандағы ұстаздар құрамын, оқуға және өз-өзін
жетілдіруге бағытталған оқушылар ортасын құруға және оқушылар, мұғалімдер,
ата-аналар мен әлеуметпен берік қатынастар орнатуға ықпал ететін
инновациялық орта ретінде қарастыруға болады.
Жоғарыда аталғандардың барлығы әлеуметтік саладағы 20 Назарбаев
Зияткерлік мектептері серпінді жобасын іске асыру үшін Назарбаев
Зияткерлік мектептері акционерлік қоғамының даму стратегиясын (бұдан әрі -
Стратегия) әзірлеуді қажет етеді.
2. Ағымдағы жағдайды талдау 2.1 Сыртқы ортаны талдау
Қазіргі замандағы қоғамды жаңғырту оның индустриалды үлгіден білім
беру және тарату үрдістері негізгілер болып табылатын ақпараттық үлгіге
ауысуды ұйғарады. Осыған орай, адам өмірінің түрлі салаларында прогрессивті
өзгерістерге бағытталған идеяларды ұсынуға қабілетті дарынды, зияткерлік
дамыған адамдарға қажеттілік туындайды. Сондықтан, бүгінде әлеуметтік
экономикалық өзгерістер жағдайында мемлекеттің дамуына және бәсекеге
қабілеттілігін арттыруға белсенді ықпал ететін жоғары білімді, шығармашылық
тұлғаны қалыптастыруда қоғамның қажеттілігі өзекті болып тұр. Мұндай
тұлғаны қалыптастыруда дарынды балалармен жұмыс істеу ерекше орын алады.
Дарындылықты дамытуда педагогикалық қамтамасыз ету, бірінші кезекте
жағымды жағдай жасауды талап етеді. Осыған байланысты, 90 жылдардың аяғында
Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметі аталған мәселені шешуге
бағытталған бірқатар директивті құжаттарды қабылдады: 1996 жылғы Дарынды
балаларға арналған мектептерді мемлекеттік қолдау туралы, Қазақстан
Республикасы Президентінің өкімі, Дарынды балаларға арналған мектептерді
мемлекеттік қолдау туралы, Қазақстан Республикасы Президентінің өкімін
іске асыру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы.
Барлық республика бойынша Дарын республикалық ғылыми-тәжірибелік
орталығы үйлестіретін дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектептер
желісі пайда болды. Сондай-ақ, қазақстандық білім жүйесінде академиялық,
шығармашылық қабілеттері бар балаларды анықтап, оқытумен айналысатын арнайы
білім мекемелері - гимназиялар, лицейлер, музыкалық, спорттық, көркемдік,
тілдік оқытуға бағыттағы мектептер бар.
Дарынды және талапты балаларды тәрбиелеу мен оқыту мәселесіне
көзқарас алуан түрлі - дарынды балаларды қатардағы сыныптарға
ықпалдастырудан бастап, дарынды балаларға арналған жеке мектептерге дейін
ашу. Мектептер әдетте өзара байланысқан жеке деңгейлерге бөлінеді. Кейбір
жағдайларда бұл жүйе мектепке дейінгі оқытудан басталады. Оқушылар
бейімділіктері мен меңгерген білім деңгейіне қарай бірігеді.
Барлық мектептерде оқушылардың білім беру процесіне белсенді қатысуы,
оқушылар мен олардың ата аналарымен тіл табысу, балалардың уәждемесін
ынталандыру және білім берудің үздік жағдайларын қамтамасыз ету міндетті
болып табылады. Әр баланың жеке тілін табуға, сондай-ақ оқытуды оқушылардың
қызығушылықтарына қарай бейімдеуге және олардың білім деңгейінің
жоғарылауына мүмкіндік беретін шағын топтарға бөлуге басымдық жасалады.
Бүгінгі таңда республикада дарынды балаларға арналған 115 білім беру
мекемесі жұмыс істеуде, оның ішінде: 50 - жаратылыстану-математика, 12 -
жалпы-гуманитарлық, 10 - музыка-эстетикалық, 7 - әскери-спорттық, 1 -
экономикалық, 33 - көп функционалды бағыттағы, 1 - оқыту-сауықтыру
орталығы, 1 - мектеп кешен.
2007-2008 жылдан бастап Тілдердің ұштұғырлығы мәдени жобасын іске
асыру шеңберінде 33 дарынды балаларға арналған мектепте үш: қазақ, орыс
және ағылшын тілдерінде оқыту енгізіледі. Зияткерлік ұлт - 2020
жалпыұлттық жобасын іске асыру үшін Қазақстанда Дарын орталығы қызмет
атқарған уақыт ішінде екі миллионнан астам оқушылар қатысқан 20-дан астам
зияткерлік жарыстар, олимпиадалар, байқаулар өткізілуде.
2008 жылы Елбасының бастамасымен Дарынды балаларға арналған
жаратылыстану-математика бағытындағы 20 зияткерлік мектептері жобасы іске
қосылды.
Осы жобаны жүзеге асыру, зияткерлік мектептер желісін құру және
олардың қызметін қамтамасыз ету, білім беру саласындағы инновациялық
технологияларды енгізу мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008
жылдың 13 мамырдағы № 452қаулысымен Өркен акционерлік қоғамы құрылды.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылдың 7 маусымдағы №
532 қаулысымен Өркен акционерлік қоғамы Назарбаев Зияткерлік мектептері
акционерлік қоғамы (бұдан әрі - Қоғам) болып өзгертілді.
Тәжірибелік ықпалдастырылған оқу бағдарламаларын әзірлеу мақсатында
құрамына тиісті пәндердің өкілдері кіретін жұмыс топтары құрылды. Бүгінгі
таңда көрсетілген тәжірибелік ықпалдастырылған оқу бағдарламаларын сынақтан
өткізу жүргізілуде.
Жаратылыстану-математикалық циклдың оқу бағдарламаларын игеруге бейім
балаларды тәрбиелеу және оқытудың білім беру процесін ұйымдастыру, сондай-
ақ зияткерлік мектептерде шет тілдерді оқыту тәжірибелік ықпалдастырылған
оқу бағдарламасының көмегімен жүзеге асырылады. Бағдарлама балалардың бала
бақша мен бастауыш сыныптарда өзін-өзі дамытуға, негізгі мектепте өзін-өзі
тану және жоғары сыныптарда өзін-өзі жетілдіру мен анықтауға бағытталған.
Өз кезегінде бағдарламаны жүзеге асыру үшін білім беру процесіне
білімді игеруге ғана емес білім беру процесіне барлық қатысушылардың
денсаулығының сақталуына ықпал ететін жаңа технологияларды енгізу
көзделеді.
Зияткерлік мектептердің бірыңғай білім беру және ақпараттық ортасын
жобалау, салу және материалдық-техникалық жарақтандыру және құру жөніндегі
жұмыстарды ұйымдастыру білім беру моделінің талаптарын ескере отырып жүзеге
асырылады.
Сонымен қатар, Зияткерлік мектептердің қалыптасып дамуын
ұйымдастыруда қиындықтар орын алуда, білім беру мекемелерін материалдық
техникалық және зертханалық базамен, сондай-ақ оқу әдістемелік әдебиетпен,
көрнекі оқу құралдарымен жабдықтауды регламенттейтін еліміздегі
қолданыстағы нормативті құқықтық база қазіргі заман талаптарына сай
келмейді. Жүйелі мониторингтің, нормативті құжаттарды заман талаптарына
сәйкес жаңартудың жоқтығы Зияткерлік мектептерде білім беру үрдісін жүзеге
асыру үшін барлық қажетті талаптар мен жабдықтау мүмкіндіктерін шектейді.
Сондай-ақ, жүйелі ғылыми-әдістемелік сүйемелдеу тәжірибесінің,
мониторингтік зерттеулердің, бағдарламалардың, оқулықтардың, оқу-
әдістемелік кешендердің, оқу тәрбиелік үрдісін реттеудің жоқтығы Зияткерлік
мектептерде үздік халықаралық тәжірибені енгізуді және қазақ, орыс, ағылшын
тілдерінің ұштұғырлығын енгізу жөніндегі жобаны іске асыруды қиындатады.
Бүгінгі таңда елімізде педагогтарды дайындау дарынды балаларды оқытып
тәрбиелеуге бағытталмаған және пәндерді ағылшын тілінде оқытуды ескермейді.
Осыған орай, Зияткерлік мектептер қойылған міндеттерді іске асыруда
қиындықтарға тап болып отыр. Сонымен бірге Зияткерлік мектептердің алдына
қойылған мақсаттарды іске асыруда дайындалған шетел мамандарын іздеу және
тарту тиісті қаржылық және ресурстық қамтамасыз етуді, сондай-ақ мұндай
мамандардың еңбек ақысын саралап төлеуді талап етеді.
Дарынды оқушыларды оқытуды ұйымдастырудың ауқымы мен қағидалары
әлемнің жетекші елдерінде әр түрлі, дегенмен, барлығына мәлім бір нәрсе:
қоғам мүдделері дарынды балалар мен жастарды қолдайтын арнайы моральдық
және материалдық шараларды қажет етеді. Білім беру үдерісінде баланың
дарындылығын қолдау қоғамның заманға сәйкес даму кезеңінде маңызды
психологиялық-педагогикалық мәселе болып табылады, өйткені дарынды бала
орташа оқушыға арналған білім үдерісіндегі аса күрделі субъект болып
табылады.
Антикалық дәуірдің өзінде дарынды балалар білім беру үдерісінің
ерекше субъектісі ретінде анықталған. Мұндай балалар ұлы философ
ғалымдардың: Сократ, Аристотель, Конфуций және тағы басқаларының жетекшілік
етуімен элиталық білім алған. Ұлы Платон алтын балаларды лайықты қолдауға
жиі шақырған.
Әрбір өркениетті қоғамда дарынды балалар ерекше әлеуметтік құңықтарға
ие болуға құқылы ұлттық байлық ретінде қарастырылады.
Америка Құрама Штаттарында 1970 жылдардан бастап дарынды балаларға
арналған арнайы білім беру бағдарламалары дайындалған. Мәселен, мектептерде
әйгілі педагог Дж. Рензуллидың стандарттан тыс сандық және сапалық
өлшемдері бар бағдарламалары кеңінен қолданылуда, мысалы: базистік
бағдарламаның аясынан тыс шығу, оқушылар мүдделерінің ерекшеліктерін
ескеру, олардың білімді игеру стиліне сәйкестік, оқытудағы түйткілдігі және
оқытуда зерттеу көзқарастары және басқалар.
Дарынды балалардың мәселесі Ұлыбританияның әлеуметтік педагогикалық
тәжірибесінде ерекше орын алады. Англияда 1970 жылдардың басында-ақ
қабілетті оқушылардың ата-аналары, педагогтар, іскер ортаның өкілдері
және жалпы қоғам қатысқан дарындылықты қорғау қозғалысы күш алды. Дарынды
балалардың мәселелеріне жалпының назарын аудартуды, тиісті теоретикалық
зерттеулерді, тәжірибелерді өткізіп, арнайы бағдарламаларды құрастыруды
алдына мақсат етіп қойған арнайы қауымдастық құрылған болатын.
Сондай-ақ, Ұлыбританияда 1997 жылдан бастап дарынды балаларды
қолдайтын қолданысқа енгізілген Дарынды және талантты оқушылардың білімін
дамытудың Ұлттық бағдарламасы деп аталатын арнайы бағдарлама бар.
Алайда осы күнге дейін Англияда музыка және балет мектептерінен
басқа, дарынды балаларға арналған арнайы мектептер жоқ. Мұндай балаларды
оқыту оқушыларды түрлі үлгідегі мектептерде саралау - топтарға лектерге
бөлу негізінде жүзеге асырылады. Әдістеме жағына келсек, Америка Құрама
Штаттарындағы мектептердегідей дарынды балаларды оқытуда техникалық
құралдар, зерттеулік әдістер, ықпалдасқан арнайы курстар, өз бетінше
жобаларды әзірлеу кеңінен қолданылады.
Германия және Франция мектептерінде дарынды балаларды оқыту бойынша
ерекше кеңестік қызметтер, арнайы сыныптар мен гимназиялар жұмыс істейді.
Бұл ретте бүгін үлкен табыстарға жеткен мемлекеттердің бірі болып
табылатын Сингапурдың тәжірибесі де көңіл аударарлықтай.
Бұл елдің табысы меритократия қағидатына (латын тілінен аударғанда
лайықты, билікке қол жеткен) негізделген мемлекеттік қызметті
ұйымдастырудағы пәрменді саясатпен шартталған, яғни бұл елде қызметте жылжу
тек қана адамның талабы мен қабілетіне байланысты. Бұл қағидатты іске асыру
үшін 1984 жылы Сингапурда дарынды балаларды қабілеттері мен
бейімділіктеріне сәйкес біліммен қамтамасыз ету мақсатында дарынды
балаларды оқыту бағдарламасы енгізілген.
Бағдарламаның бастамашысы, әр оқушыға өзіне ыңғайлы ырғақта оқуға
тиісті жағдай жасауды көздейтін және мүмкіндік беретін Жаңа білім беру
жүйесін қолдайтын Сингапурдың Білім министрлігі болды. Дарынды оқушыларға
оқудың ерекше жағдайлары жасалды.
Бұл бағдарламаның жетістігі айқын көрініп түр. 1995 жылы оқу
жетістіктерін бағалайтын Халықаралық қауымдастық өткізген математикалық
және жаратылыстану ғылыми білімді бағалаудың халықаралық зерттеулерінің
қорытындылары бойынша, ең жақсы нәтижені Сингапурдың оқушылары көрсетті.
Жапонияда Балаларды дамытып - Жапонияны дамытамыз! атты қағида елді
басқарудағы басты ережелердің бірі, не ексең соны орарсың мақалына ұқсас
болып келеді. Бұл елде жүздеген жылдар бойы өсіп келе жатқан ұрпаққа
парасаттылық дәндерін жеке фирмалар да, мемлекет те аянбай шашып келе
жатыр.
Бұрынғы кеңестік республикалар үшін дарынды балаларды тауып, оқыту
және дамыту мәселесі жаңа міндет болып табылады. Әрине, кеңестік білім
жүйесі бұл дәрежедегі оқушылармен айналыспаған деп айтуға болмайды. Бұл
мақсатта сыныптан тыс жұмыс, мектептен тыс мекемелер желісі, 1930 жылдары
бастау алған ғылыми негізіндегі олимпиядалық қозғалыс қызмет етті. 1960-
1970 жылдары М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті
жанындағы А.Н.Колмогоров атындағы мектеп дүние жүзіне танымал болды.
Алайда жаңа әлеуметтік экономикалық жағдайларда Тәуелсіз мемлекеттер
достастығының барлық елдерінде зияткерлік әлеуетті, өзіндік жоғары білікті
мамандарды дайындау мәселесі айқын көрінді. Сондықтан, соңғы жылдары
дарынды балалармен жұмыс істеу бойынша арнайы мемлекеттік бағдарламалар
әзірленіп, жетілдірілуде.
Мысалы, Ресей Федерациясында Ресей балалары атты Президенттік
бағдарламаның шеңберінде Дарынды балалар нысаналы бағдарламасы іске
асырылуда. Ресейдің өңірлерінде жергілікті жағдайларды ескеретін осыған
ұқсас бағдарламалар бар.
Сан алуан реформалардан кейін, көптеген батыс және азиялық елдердің
білім жүйесі мынадай негізгі белгілермен ерекшеленеді:
өкітілділік, бірнеше тілде оқыту, ағылшын тілін оқытуға көңіл бөлу;
жаратылыстану ғылымдары мен математиканы оқытуға көңіл бөлу;
дарынды балаларға арналған білім бағдарламаларын әзірлеу;
адамгершілік құндылықтарды, сыни және шығармашылық ойлау негіздерін
үйрету;
оқушылардың қабілеттеріне қарай лектерге бөлу; дарынды балаларға даму
ортасын құру және демалыс ұйымдастыру;
ақпараттық технологияларды кеңінен қолдану, заманауи материалдық
техникалық және зертханалық жабдықтау;
мемлекеттік қаржыландыру бағдарламаларын әзірлеу;
қызметте жылжудың және мұғалімдерді ынталандырудың тиімді жүйесін,
педагогтарды даярлау және қайта біліктіліктен өткізу бағдарламаларын
әзірлеу;
білім беру саясаты мен экономикалық дамудың тиімді ықпалдастығы,
шығармашылыққа үміт арту, жаңашылдық пен кәсіпкерлік, білімнің саяси
маңыздылығын түсіну, білімнің өмір бойы қажеттігіне деген ерекше көңіл
бөлу.
Барлық реформаларда жеке тәуелсіз автономиялық мектептер мен дарынды
және талантты балаларды оқытуға бағытталған мектептер желісі құрылады.
Қолайлы білім ортасын құруға және материалдық-техникалық, зертханалық,
ақпараттық-коммуникациялық базаға қойылатын заманауи талаптарға сәйкес
жақсы жағдай жасауға ерекше көңіл бөлінеді.
Отандық білімге қойылатын қазіргі заманғы талаптар Қазақстанның жедел
әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету қажеттілігімен, басқару
құзыреттілігі бар және жоғары технологиялық ғылымды көп қажет ететін
өндіріс және нарықтың инновациялық даму жағдайында шығармашылық бейімдеуші
кәсіби мамандарды дайындау қажеттілігімен түсіндіріледі. Қазақстанның 2030
жылға дейінгі даму стратегиясында экономикалық және әлеуметтік серпінге
ықпал болатын адамдардың өзі, олардың еркі, энергиясы, табандылығы,
білімі, XXI ғасырда қоғам дамуының негізгі қағидасы білімділік деңгейімен
белгіленетін ұлттың бәсекеге қабілеттілігі болады деп атап көрсетілген.
Сондықтан, елдегі мемлекеттік білім саясатының басым бағыттарының бірі баға
жетпес қазына және мемлекеттің негізгі зияткерлік және шығармашылық әлеуеті
ретінде, мемлекетті, экономиканы, ғылым мен мәдениетті басқара білетін
балалар мен жастарды қолдауға, дамытуға бағытталған инновациялық,
бейімделгіш, құзыретті және кәсіби бағдарланған білім жүйесі болып
табылады.
Педагогтардың кәсіби деңгейі, арнайы құрылған білім беру ортасы
балаларды тәрбиелеу мен оқытудың ерекше моделін құруға негіз болатын
құзыретті бағдарланған мектепке ауысу білім беру үрдісінің мазмұнын,
әдістерді таңдауды және технологиясын жетілдіруді жаңартуды талап етеді.
Осылайша, жоғары зияткер жастардың заманға сәйкес мансап мүмкіндіктерін,
өмірлік әлеуетті жүзеге асыру мен кеңейтудің икемді құралы ретінде білімге
бағдар алынды.
Жалпы білім беретін мектеп бұл міндетті толыққанды шешпейтіндіктен,
Назарбаев Зияткерлік мектептері акционерлік қоғамы бүкіл мемлекетте іске
асырып жатқан Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Зияткерлік
мектептері жобасы сияқты арнайы инфрақұрылымды-дарынды балаларға арналған
элиталық мектептер желісін құру және әлемдік білім стандарттарына жауап
беретін арнайы бағдарламаларды дайындау қажет.
Назарбаев Зияткерлік мектептері орта білім жүйесін жаңғыртуға ықпал
етеді. Бұл мектептер балабақшасы мен мектеп алдындағы және 12 жылдық білім
беру бағдарламасы үшін оқу-тәрбие бағдарламаларын әзірлеу, енгізу және
сынау жөніндегі бастапқы алаңдар болып табылады. Балабақша мен мектеп
алдындағы оқу-тәрбие бағдарламалары Талдықорған қаласындағы мектеп
негізінде әзірленеді. Бұл бағдарламалар әлемдік педагогикалық тәжірибенің
озық үлгісімен үндесетін қазақстандық білім беру дәстүрлерінің ең үздігін
үйлестіретін, физика-математикалық, химия-биологиялық бағыттағы пәндер
бойынша бағдарлануды қарастыратын, көп тілде білім беру ортасын құруға
ықпал ететін болады. Бір мектепте Халықаралық бакалавриаттың қағидалары мен
философиясына сәйкес бағдарламалар енгізіліп, авторландырылады.
2010 жылғы желтоқсандағы жағдай бойынша Назарбаев зияткерлік
мектептерінде білім алып жатқан оқушылардың саны Семей қаласында - 737
оқушыны, Көкшетау қаласында - 780 оқушыны, Астана қаласында (физика-
математикалық бағытында) - 841 оқушыны, Астана қаласында (химия-биологиялық
бағытында) - 101 оқушыны, Талдықорған қаласында - 680 оқушыны, Өскемен
қаласында - 554 оқушыны құрайды.
Назарбаев зияткерлік мектептері акционерлік қоғамының стратегиялық
мақсаттарына қол жеткізуге мынадай факторлар әсер етуі мүмкін.
Саяси-құқықтық факторлар
Қазақстан Республикасының әлем мемлекеттерімен халықаралық
қатынастары, қазіргі саяси жағдайлар, сондай-ақ елдің геосаяси орналасуы
шетелдік алдыңғы қатарлы ұйымдарымен серіктестік орнатуда Қоғам жобаларын
табысты жүзеге асыруға негізді қамтамасыз етеді.
Қазақстанда білім саласында халықаралық қызметті қамтамасыз етуге
мүмкіндік беретін белгіленген заңнамалық база бар.
Қоғам жобаларының табысты жүзеге асырылуын қамтамасыз ету үшін
маңызды факторлардың бірі ретінде 2010 жылда жоспарланып отырған Қазақстан
Республикасы Тұңғыш Президенті атындағы университет, зияткерлік мектептер
және қордың қызметі туралы заңнамалық актінің қабылдануы болады.
Экономикалық факторлар
Дәйекті экономикалық өзгерістер әлемдік қаржы нарығында күтпеген
қолайсыз жағдайлар болмаған жағдайда, Қоғамның қызметіне жағымды ықпал
ететін, туындайтын барлық салдармен Қазақстан экономикасының біртіндеп
қайта қалпына келетініне үміт артуға мүмкіндік береді.
Әлеуметтік-мәдени факторлар
Білім, қоғамдық прогресс және елдің болашағы бір бірімен тығыз
байланысты және өзара шартталған. Білім жүйесі әрбір адамның мүдделерін,
жалпы қоғамның мүдделерін қозғайтын, адамзат қызметінің ерекше саласы болып
табылады. Өскелең ұрпақтың мақсатты дамуы мен тәрбиесін іске асыра отырып,
білім жүйесі жаңа қоғамдық қатынастарды, Қазақстан адамдарының жаңа өмір
сүру үлгісін дайындайды. Ғылыми техникалық прогресс кезінде кәсіби
дайындалған, ғылыми көзқарасы бар адамның ролі артады. Адам өмірінің
материалдық, саяси әлеуметтік, мәдени салаларында олардың білім, мәдениет,
азаматтық жауапкершілік деңгейі үлкен рөл атқарады. Жалпы білім беретін
мектеп бұл міндетті толыққанды шешпейтіндіктен, арнайы инфрақұрылымды -
дарынды балаларға арналған элиталық мектептер желісін құру және әлемдік
білім стандарттарына сәйкес арнайы бағдарламаларды дайындау қажет.
Осыған байланысты, елде қалыптасқан әлеуметтік-мәдени факторлар
Қоғамның стратегиялық бағыттарын жүзеге асыруға оң әсерін тигізеді.
2.2. Ішкі ортаны талдау Қоғам қызметіндегі күшті және әлсіз жақтарды талдау
Қоғам білім беру саласында мемлекеттің функцияларын жүзеге асырып
және маңызды әлеуметтік-экономикалық мақсаттарды іске асыру саласында
мемлекеттің рөлін күшейту қағидасын ұстанса, нарықтық айналым жағдайында
жоғарыда көрсетілген мемлекеттік және бұқаралық мүдделерді қорғау мен
қанағаттандыруды қамтамасыз етеді. Даму мақсаттарына арналған өзінің
жарғылық капиталында мемлекеттің қатысу жолымен бюджеттік инвестициялар
есебінен іске асырылуы жоспарланған барлық іс-шараларды қоғам өзі жүзеге
асыратын болады. Стратегиялық мақсаттарды орындау және негізгі
көрсеткіштерге қол жеткізу үшін Қоғамның қажетті қаржылық және еңбек
ресурстары бар. Бюджеттік инвестициялар есебінен іске асырылуы ұйғарылған
іс-шараларды Қоғам жүзеге асырған кезде экономикалық пайдалар мынадай:
Қазақстанның түрлі аймақтарынан дарынды балаларды оқыту;
физика-математикалық және химия-биологиялық бағыттары (бейінді
пәндер) бойынша тәжірибелі ықпалдастырылған оку бағдарламаларын енгізу
арқылы оқушыларды тереңдетіп дайындау;
жеке бейімділікті дамыту, жеке шығармашылық қабілеттілік пен
азаматтылықты тәрбиелеу;
дарынды балаларды анықтау үшін қажетті жағдайлар жасау;
олимпиадаларға, жоғары оқу орындарына түсуге оқушыларды іріктеу мен
дайындау;
оқушылардың білімінің тереңдетілген және жоғарғы деңгейін алуда
халықты қанағаттандыру үшін республиканың зияткерлік әлеуетін құру.
Қоғам Назарбаев Зияткерлік мектептер жобасы шеңберінде 20 мектеп
салу арқылы ұстаздардың кәсіби деңгейі, арнайы құрылған білім беру ортасы
балаларды оқыту мен тәрбиелеудің ерекше моделін құру үшін негіз болатын
құзыреттілікке бағытталған мектептерге көшуді іске асырады.
Зияткерлік мектептерді уақыттың тегеурінді талаптарына барабар жауап
беру үшін жаңа мақсаттар мен технологиялардың, білім беру ресурстарын
ұйымдастыру әдістерінің жолбасшысы рөлін атқаратын, осы заманға сәйкес оқу-
білім беру және педагогикалық технологиялармен жабдықтау жоспарланып отыр.
Зияткерлік мектептер өз қызметінде мынадай қағидаларды басшылыққа
алады:
Оқушылардың жеке қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған біртұтас
білім беру жүйесін құрайтын оқыту және тәрбиелеу үрдістерінің бірлігі;
білім беру үрдісін ұйымдастыруда саралау, пән аралық ықпалдасу және
деңгейаралық мирасқорлық;
оқушылар мен оқытушыларды конкурстық іріктеуді жүзеге асыру кезінде
ашықтылық, объективтілік және бірдей жағдайлар;
барлық оқытушылардың кәсіби дамуына тең мүмкіндік беретін білім беру
моделінің қажеттілігіне сай мектептің кадр саясатын қалыптастыру;
мектепті басқару жүйесіндегі анықтық және есеп берушілік;
мектеп қоғамдастығының барлық мүшелерін мектептің тыныс-тіршілігін
ұйымдастыруға араластыру.
Осылайша, жоғарыда көрсетілген Қоғам қызметіндегі күшті жақтар
Қоғамның әлсіз жақтарын барынша азайтуға және тұтастай алғанда Қоғамды
дамытуға қызмет етеді.
Зияткерлік мектептердің қалыптасып дамуын ұйымдастырудағы әлсіз
жақтардың арасында білім беретін оқу мекемелерін материалдық-техникалық
және зертханалық базамен, сондай-ақ оқу-әдістемелік әдебиетпен, оқу-көрнекі
құралдарымен жарақтандыруды регламенттейтін елдегі қолданыстағы нормативтік
құқықтық база және санитарлық ережелер мен нормалар заманауи талаптарға
сәйкес келмейтінін атап өтуге болады. Заманауи талаптарға сәйкес жүйелік
мониторингтің, нормативтік құжаттарды қадағалау және жаңартудың болмауы
жарақтандыру және Зияткерлік мектептерде білім беру үрдісін іске асыру үшін
барлық қажетті жағдайлар жасау мүмкіндігін шектейді.
Сондай-ақ жүйелі ғылыми-әдістемелік сүйемелдеу тәжірибесінің,
мониторингтік зерттеулердің, бағдарламалардың, оқулықтардың, оқу-
әдістемелік кешендерінің, оқу тәрбиелік үрдісін реттеудің жоқтығы
Зияткерлік мектептерде үздік халықаралық тәжірибені енгізуді және қазақ,
орыс, ағылшын тілдерінің ұштұғырлығын енгізу жобасын іске асыруды
қиындатады.
Ықтимал қауіптер мен тәуекелдер
Тәуекелдерді бағалау кестесінде негізгі анағұрлым мүмкін тәуекелдер
берілген.
Кестеде әр тәуекелдің туу себептері мен болуы мүмкін салдары
көрсетілген. Әр тәуекел өз қиындылығы мен ықтималдылығына сүйене отырып
бағаланады. Тәуекелдің қиындылығы нақты қызмет түрін жүзеге асыруға оның
ықпалының дәрежесін сипаттайды және 1-10 дейінгі сандармен белгіленеді (1-
тәуекелдің ең аз мөлшерде ықпал етуі, 10-тәуекелдің барынша көп мөлшерде
ықпал етуі). Тәуекелдің туындау ықтималдығы 10 балдық шкала бойынша шартты
түрде бағаланады (1-тәуекелдің туындау мүмкіншілігі өте аз, 10-тәуекелдің
туындау мүмкіншілігі өте көп). Тәуекелдердің сипаттамасының түпкі
көрсеткіші сыншылдық болып табылады, ол ауырлық пен ықтималдықты көбейту
арқылы есептеледі. Сыншылдықтың мәні 1-ден 100-ге дейінгі аралықта
ауытқиды. Сыншылдық 50 тармақтан асқан жағдайда, тәуекелдің ықпалы
айтарлықтай және оның туындау мүмкіндігі өте жоғары.
Осылайша, кестеге сәйкес, сапасыз жабдықтарды сатып алу, Халықаралық
Бакалавриат бағдарламасын авторластырмау, жеткілікті мөлшерде шетел
оқытушыларын тарта алмау, отандық оқытушыларды керекті мөлшерде жинай алмау
және оқушылардың санын толтыра алмау сияқты тәуекелдердің ең маңызды екенін
айта аламыз. Әсіресе, ең маңыздысы оқушыларды сапасыз іріктеу тәуекелі
болып табылады. Аталған тәуекелдерді болдырмау ерекше зейінді, қаржыны және
еңбекті талап етеді.
1
1
6 ХБ Оқу Қайта авторластыру,
авторластыбағдарламаларынықосымш а қаржылық
рудан бас ң ХБ талаптарынашығындар
тарту сай келмеуі
5 жаста Мектепке дейінгі
(дайындық топ)
6-11 жаста 1-5 сыныптар
Негізгі білім Негізгі 12-16 жаста 6-10 сыныптар
беру деңгейі мектеп
Жалпы орта Жоғарғы 17-18 жаста 11-12 сыныптар
білім беру мектеп
деңгейі
Зияткерлік мектептердің білім беру бағдарламалары мектеп миссиясын
іске асыруға бағытталған және мыналарды көздейді:
әлемдік педогогикалық тәжірибемен жинақталған озық тәжірибені ескере
отырып қазақстандық және халықаралық білім беру бағдарламаларының
ықпалдастығы (Халықаралық бакалавриат, IGCSE, Аdvanced Placement, А-level
және тағы басқалары);
жаратылыстану-математикалық бағыттағы пәндерге бейінделуі;
көптілді ортаны құру;
оқушылардың жеке тұлғалық құндылықты қасиеттерін қалыптастыру;
оқушылардың өзіндік жұмысын және ғылыми-тәжірибелік қызметін
ұйымдастыру үшін жағдайлар жасау;
кәсіптік бағдар қызметі және шынайы мамандық таңдау;
мектептердің және жоғары оқу орындарының бірізділік бағдарламалары.
Халықаралық және отандық білім беру бағдарламаларын кіріктіру
шеңберінде жаратылыстану-математикалық бағыттағы Зияткерлік мектептердің
бастауыш, негізгі және жоғарғы мектептері үшін Зияткерлік мектептерде
ықпалдастырылған білім беру бағдарламаларына ауысу көзделеді. Осы
бағдарламаларды әзірлеу 2011-2012 оқу жылына іске асыру жоспарлануда, ауысу
мынадай схема бойынша жүзеге асырылатын болады:
Осылайша, жоғарғы мектептің алғашқы бітіруші 12 сыныбы 2013 жылға
жоспарланған, Зияткерлік мектептерінің барлық сыныптарының ықпалдастырылған
білім беру бағдарламаларына толық көшіруді 2015-2016 оқу жылында жүзеге
асыру жоспарланып отыр.
Ықпалдастырылған білім беру бағдарламалары мыналарды көздейтін
болады:
Бастауыш мектеп бағдарламалары (бастауыш мектеп 1-5 сыныптар мынадай
пәндік топтармен берілген: тілдер, математика, әлеуметтік ғылымдар,
жаратылыстану ғылымдары және технология, бейнелеу өнері, әлеуметтік және
дене тәрбиесі.
Бастауыш мектеп бағдарламалары:
баланың білуге құмарлылық, ойын-сауық, жобалық және танымдық қызметі
арқылы жеке тұлғасын дамытуға;
жалпы білім дағдылары мен шеберлігін дамытуға, зерттеу дағдыларын
қапыптастыруға;
жаратылыстану-математика пәндері бойынша ерте бейіндеуге;
көптілді орта қалыптастыруға бағытталған.
Бастауыш мектептің білім беру бағдарламалары негізгі пәндер топтары
мен оқушылардың танымдық-іздестіру қызметі арқылы жүзеге асырылады және
бастапқы зияткерлі әлеует пен жас қазақстандықтардың денсаулығын
қалыптастыруға бағытталған1.
________________________
1Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Әл-Фараби
атындағы ҚазҰУ "Қазақстан дағдарыстан кейінгі әлемде: болашаққа зияткерлік
серпін" атты лекциясынан
Негізгі мектеп бағдарламалары (6-10 сынып, 12-16 жас) бастауыш мектеп
бағдарламаларының логикалық жалғасы болып табылады, мынадай пәндік
топтармен берілген: ана тілі мен әдебиет, шет тілдері, математика,
әлеуметтік ғылымдар, жаратылыстану ғылымдары, технология, өнер, дене
тәрбиесі.
Бағдарлама заманауи білім берудің терең ережелер тұжырымдамасына:
біртұтас білім, тіл табысу құзыреттілігі және мәдениетаралық хабардарлықты
қалыптастыруға негізделген.
Негізгі мектеп оқу бағдарламаларының бағыты:
жаратылыстану-математикалық бағытындағы пәндер бойынша бейіндеуге;
оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамытуға және тұрақты өсіруге;
өзіндік, жобалық және зерттеу қызметіне деген икемділікті
қалыптастыруға;
пәнаралық ықпалдастыруға;
көптілді білім беруге бағытталған.
Білім беру бағдарламалары негізгі пәндер топтары, білім берудің
инновациялық әдістемесі, пәнаралық жобалау қызметі арқылы жүзеге асырылады
және оқушылардың сындарлы және жаңашылдық ойлау қабілетін
дамытуға2 бағытталған.
Жоғарғы мектеп бағдарламалары (11-12 сынып, 17-18 жас) орта және
жоғары білімнің үздіксіздігін қамтамасыз етеді, ана тілі мен әдебиеті, шет
тілі, математика, жаратылыстану ғылымдары, элективті курстар пәндер
топтарымен беріледі.
Жоғары мектеп оқу бағдарламалары:
жаратылыстану-математика бағытындағы пәндер бойынша оқушылардың
нысаналы дайындалуына, кәсіби қызығушылығын қалыптастыру мен нақты мамандық
таңдауына;
оқушылардың қызығушылығы, бейімділігі және қабілеттілігінің
толыққанды ескерілуіне, оқудың жеке траекториясын құруға;
халықаралық деңгейде танымал жоғары оқу орындарына түсуге дайындауға;
зерттеу және ғылыми қызметке;
ағылшын тілінде білім алуға бағытталған.
Жоғары мектептің білім беру бағдарламалары өзіндік, жобалық және
зерттеу қызметінің түрлі нысандары арқылы жүзеге асырылады және
халықаралық деңгейде бәсекеге түсе алатын, Қазақстанның зияткерлі элитасын
тәрбиелеудің іргетасын3қалыптастыруға бағытталған.
Білім беру модельдері. Алға қойған стратегиялық мақсаттарға сәйкес
мектептер үш білім беру моделін жүзеге асырады.
Бірінші және екінші білім беру модельдері жаратылыстану-математика
бағытындағы тәжірибелі ықпалдасқан білім беру бағдарламаларын іске асырады.
Бірінші білім беру моделі білім берудің үш деңгейін көздейді бастауыш,
негізгі және жоғары мектеп және Талдықорған қаласының Зияткерлік мектебінде
енгізіледі.
Екінші білім беру моделі білім берудің екі деңгейін көздейді: негізгі
және жоғары мектеп және республикамыздың басқа 18 Зияткерлік мектептерінде
енгізіледі.
Үшінші білім беру моделі тәжірибелік ықпалдастырылған білім
бағдарламаларымен бірге, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz