Кәсіпкерлік құпия: тұжырымдама, нысандары және қорғау әдістері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Кәсіпкерлік құпия және оны қорғау әдістері.

Кәсіпкерлік құпия мәні.

Отандық заңнамамызда соңғы жылдары “кәсіпкерлік құпия” деген ұғым пайда болды. “коммерциялық құпия” фирманың ашылуымен пайда болмайды. Ол фирманың экономикалық жағдайын төмендететін ақпараттың нәтижесінен пайда болады. Кәсіпкер иегері кәсіпкерлік құпия құрайтын мәліметтердің бәрімен танысуға құқысы бар, егер бұл жағдай құрылтайшы құжаттарды қаралмаған болса немесе кәсіпорын мүдірімен келісім шартқа кіргізілмеген болса да, кәсіпорын иесі оған бағынбауға толық құқығы бар.

Кәсіпкерлік құпия - бұл өндірістік құпия, соның ішінде ғылыми зерттеушілік нәтижелер, жобалық - құрамалық нәтижелер, технологиялық іздестіру, зерттеу, көмекші міндеттерлі жеке шешу, қорыта айтқанда өндірістің іс істеу барысында туатын жағдайы болып табылады. Бұл ойлап табу, өндірістің құпиясы, «ноу-хау», қаражатын басқару әдістері, фирманың құпиясын сақтау. Бұл сонымен бір арнайы техникалық шешімдер, нақты экономикалық процесті басқару әдістеріне жататын жұмыстар.

Кәсіпкерлік құпияның негізгі мақсаты - бұл бәсекелестерден фирманың жетістігі жөніндегі ақпаратты санкцияландырылмаған пайдаланудан қорғау.

Кәсіпкерлік құпияның нысаны:

ғылыми техникалық жетістіктер, жаңалықтар;
шығармашылық жұмысшылар;
коммерциялық ақпарат;
тікелей жұмысшылар болып табылады.

Кәсіпкерлік құпиямен тығыз байланысты мыналар болып табылады:

Коммерциялыққұпия- бұл кәсіпорынның құқығы болып табылады, ұйымға жарияламау, айтпау тапсырылады;
Банкілік құпия- банк операциясын жүргізетіндермен және тұрақты клиенттердің есебіндегі ақша көлемін жарияламау;
Қаржылық құпия- бұл бухгалтерлік және қаржылық құжаттардың бөт тұлғаның алдында айтылмауы, сақталуы;
Ақпарат- мәлімет соның ішінде коммерциялық құндылығы бар қимыл іс-әрекеті.
- әртүрлі тауар мен қызмет көрсету нарықта пайда болған жағдайлар туралы мағлұматтар.

Коммерциялық ақпарат көздеріне мыналар жатады:

нақты тауарларды маркетингтік зерттеу;
фирманың ішкі материалдары мен құжаттары (тауар айналымы туралы, тауарлық запастар, кәсіпорын табысы, жарнама шығындары)
нарықтық жағдай туралы статистикалық жинақ.

Кәсіпкерлік құпияның түрлері:

Коммерциялық құпия ақпараттар екіге бөлінеді: іскерлік ақпараттар және техникалық ақпараттар.

Іскерлік ақпараттар:

қаржылық ақпарат ;
өнім мен қызмет бағалары туралы ақпарат ;
жаңа өнімді өндіру жоспарытуралы ақпарат;
тұтынушылар мен сатушылар тізімі, келісім- шарт және жоспарлар туралы ақпарат;
келіссөздер;
қызметкерлер тізімі және олар туралы ақпарат.

Техникалық ақпараттар:

ғылми - зерттеу жобалары туралы ақпарат;
патенттерге тапсырыс туралы ақпарат;
ЭВМ -ді программамен қамтамасыз ету туралы ақпарат.

Кәсіпкерлік құпияның шекаралары.

Коммерциялық ққпияны қорғауды қамтамасыз ету өте қымбат және қиын жұмыс. Мысалы, шет елдік фирмалардың өз коммерциялық құпиясын қорғауға жұмсайтын шығындары өндіріс процесіне кеткен шығындардың 10-25%-ын құрайды екен. Ары қарай, коммерциялық құпияны қорғау үшін, бизнес құпиялары мен қызметтің барлық жақтарымен таныс мамандар ұзақ мерзімге құрылуы қажет.

Коммерциялық құпияны қорғау бағдарламасы құпиялық ақпаратка қатысты негізгі екі мақсатты қамтиды:

біріншіден, ұрлықты болдырмау.
екіншіден, фирма қызметкерлері арқылы ақпарат таралуына жол бермеу.

Мақсаттарымен байланысты коммерциялық кұпияны қорғау бағдарламасы екі бөлімнен тұрады:

ұрлықты болдырмау үшін фирма қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі;
фирма қызметкерлері арқылы ақпарат таралуын болдырмайтын құпиялы ақпаратты қорғауды қамтамасыз ету жүйесі.

Кәсіпорындағы кәсіпкерлік құпияны қорғау ұйымы

Кәсіпкерлік құпияны тиімді түрде қорғау төмендегідей міндетті шарттардан тұрады:

қаржылық, коммерциялық, өндірістік сұраулар шешімінің бірлігінен;
өте құпия ақпараттың сақталу деңгейіне жетекшілердің арнаулы түрдегі жауапкершілігі;
коммерциялық құпияны жеткізушілердің, тасымалдаушылардың, сақтық тәртібі, арнайы іс жүргізуді ұйымдастыру;
ақпаратты білуге тиісті соның ішінде өте құпия түрін, тұлғаларды шектеу санын анықтау;
коммерциялық құпияны сақтаудағы жүргізілген шараладың және өңдеулердің жоспары, соның ішінде қолданылған шараладың тиімділігіне арнаулы бақылау.

Коммерциялық құпияны сақтау үшін соған қажеттілікті дұрыс ұйымдастыра білу қажет. Коммерциялық құпияны қорғаудың маңызды бағыты болып кәсіпорынның кадрлік құрамының тұрақтылығы саналады. Егер құрамындағы білімді мамандар тұрақсыз болса, онда фирманың құпиялылығы бәсекелестерге жария болып, оларға үлкен пайда әкелуі мүмкін.

Құпияның жариялануына әсер ету шаралары.

Техникалық акпарат:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.