Қазақстандық ғалымдардың өсімдіктер онтогенезіне қосқан үлестері: Орталық Қазақстан жағдайындағы зерттеулер

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 2 бет
Таңдаулыға:

Өсімдіктердің жеке даму биологиясына үлес қосқан Қазақстандық ғалымдар

Орындағандар: Осмонали Б. Б., Қуан Л., Ниятхан А., Бекболатова Г., Сейтжан А., Оралова С.

Жоспар:

М. Ю. Ишмуратова зерттеу жұмысы
С. У. Тлеукенова зерттеу жұмысы
Тыныбеков Б. М. оқу құралы
Әлжанова Р. М. кітабы
М. Ю. Ишмуратова

Ишмуратова Маргарита Юлаевна

Е. А. Букетова атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің б. ғ. к., доцент, аға ғылыми қызметкер (старший научный сотрудник)

Қазақстан Республикасы, Қарағанды қ.

E-mail: margarita. ishmur@mail. ru

Зерттеу тақырыбы:“Орталық Қазақстан жағдайындағы Artemisia glabella Kar. et Kir. онтогенезі”

Мақсаты: Орталық Қазақстанның табиғат жағдайындағы тықыр жусанның ( Artemisia glabella) онтогенезнің ерекшеліктерін анықтау.

Құрал-жабдықтар мен әдістері:

Зерттеу жұмысттары 2001-2011 жылдары тықыр жусанның табиғи популяцияларында, Талды ө. алқабында, Буркутты ауылының маңында, Қарқаралы тауларындағы КарГУ жаздық лагерінің маңында жүргізілген (Қарағанды обл. Қарағанды ауданы) . Онтогенездің алғашқы сатылары зертхана жағдайында зерттелсе, кейінгі дамуы дала жағдайларында бақыланып отырды. Онтогенезін сипаттауда мәдени жағдайдағы тықыр жусанның өсуі және дамуының ерекшеліктері қолданды.

Онтогенездің пириодизациясын және жусанның жасының сатыларын анықтауы дәстүрлі әдістік көрсету арқылы жасалды. 1000 тұқым салмағына баға беру С. С. Лищук әдісі арқылы жасалды. Мофологиялық көрсеткіштері статистикалық тұрғыды өңделді.

Зерттеулердің нәтижелерін қорытындылай айтатын болсақ, Орталық Қазақстан территориясындағы тықыр жусанның табиғи популяцияларының онтогенездік ерекшеліктері зерттелді. 4 кезең және 7 жастық сатысы анықталды.

Онтогенез процесінде моноподиальды өсу симподияльды өсуге ауысады, жай жапырақтыры екі қанаттыға жапырақарға ауысады, кіндік тамыр жүйесі шашақ тамыр жүйесіне ауысады.

С. У. Тлеукенова, Е. А. Гаврилькова, А. И. Ахметжанова, С. Н. Атикеева

Зерттеу жұмысының тақырыбы: “Орталық Қазақстан жағдайындағы дәрілік ромашка сорттарының онтогенетикалық даму ерекшеліктері”

Мақсаты: Орталық Қазақстан жағдайындағы дәрілік ромашка сорттарының онтогенетикалық даму ерекшеліктерін зерттеу.

Онтогенезін зерттеуде Т. А. Работнова және А. А. Уранова методикалық ұсыныстары пайдаланылды. Статистикалық өңдеу Н. Л. Удольская әдісімен жүргізілді.

Зерттеу нәтижелерінде Орталық Қазақстан шөлдала белдеміне интродуцияланған дәрілік ромашка сорттарынан 4 кезең және 5 жатық сатылары бөлінді.

Өскін. Орталық Қазақстан үшін ең жақсы қыстық егіс, қазан ІІІ декадасы және қарашада І декадасында өткізілетін. Жаппай өсу қыстап шыққаннан кейін сәуірдің ІІ-ші басы мен ІІІ декадасыда басталады.

Ювенильді. Ювенильді сатысында дәрілік ромашкада ассимилияциялаушы мүшелер өсуі жүреді. Нағыз жапырақтардың ашылуы бір уақытта екі сортында байқалады. Зерттелуші сортта 12-15 күнде нағыз жапырақтары шығады, ал қалыпты жағдайда 16-18 күде. Кейінгі күндерде жапрақтардың өсуі және дамуы жүреді.

Имматурлы саты. Имматурлы өсімдіктер интенсивті органогенезімен және өсуімен сипатталады. Карагандинская сортының интенсивті өсу фазасы өнгеннен кейінгі 32-33 күніне байқалады, ал Подмасковский сортыныкі 35-36 күндерінде. Карагандиски сортының ұзындығы 4, 0 см болады, бірақ қалыпты 6 см. Түп жағындағы сабақ жапырақтары 1, 3 см ұзындыққа жетеді және 0, 3 см еніне, Подмосковскида ұзындығы 1, 8 см, ені 0, 5 см.

Ересек вегетативті өсімдік. Өсімдік дәрілік ромашка екі сортында да бұл жас сатысында негізгі және бүйірлік өркендеріндегі жапырақтардың құрғауы байқалады.

Генеративті сатысы. Карагандинскида вегетация 75-78 күніне, ал Подмосковскаяда бір апта кейін жүреді.

Бұл уақытта зерттелетін сортта қатты бұтақталу байқалады, ал қалыптыда байқалмайды.

Карагандински сортының генеративті кезеңінде өрекен ұзындығы 18, 9 см, бір өркенде 8-12 және одан да көп гүлді себеттер орналасады.

Екінші сортта 27, 4 см, себеттері 1-3 қана.

Кезеңнің соңына өсімдік бірінші сортының ұзындығы 27-30 см, ал екіншісінде 30-33см. Генеративті кезең ұзақтығы ауарайына байланысты жүреді 55-65 күн.

Бұл жұмысты қырытындылай айтатын болсақ, Карагандинский сорының онтогенез ұзақтығы 97-105 күн; қалыпты сорты үшін 85-93 күн. Дәрілік рамашканың гүлдеуі ауарайының жағдайына байланыты жүреді, гұлдердің ашылуы тек күннің белгілі бір уақытында жүреді, бір себет тозаңдану мен гүлдеуі 6-8 күн аралығында жүреді.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің биология және биотехнология факультетінің б. ғ. к. оқытушы Тыныбеков Бекзат Макулбайұлының “Дәрілік өсімдіктер” оқу құралында 13 өсімдіктің жеке даму биологиясының зерттеулерінің мәліметтері толық енгізілген. Бұл оқу құралында берілген өсімдіктердің онтогенезінің әрбір кезеңіне нақтылы тоқталып, барлық өлшемдері берілген.

Әлжанова Р. М., Жақсылықова А. Қ., Зотиков В. И., Кудрявцев В. А., Ысқақов М. Ә. авторларымен белгілі «Өсімдіктер физиологиясы» атты кітап - 2007 жылы басылымға шыққан.

Бұл кітапта өсімдіктер физиологиясына байланысты көптеген мәліметтер берілген, оның ішінде оногенезгеде тоқталған тараулары бар. Мысалға, 5- тараудың §5. 8 «Өсімдік онтоганезінде минералды қоректену режімін реттеудін манызы және әдстері» парагрфында өте құнды деректерберілген. Оның ішінде өсімдіктің жеке дамуының әр бір сатысында менералды қоректендіруге және әдістеріне анықтама берілген.

Пайдаланылған әдебиеттер

http://nblib. library. kz/elib/library. kz/journal/Ishmuratova%20M. Yu. . pdf

http://articlekz. com/article/12110

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.