Кәсіпкерліктің Қазақстан Республикасында дамуы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік университеті

Экономика факультеті

Экономика және халықаралық бизнес кафедрасы

Курстық жұмыс

Пәні: Кәсіпорын экономикасы

Тақырыбы: Кәсіпкерліктің Қазақстан Республикасында дамуы

Орындаған: Э - 31 тобының студенті

Жакупова А.

Ғылыми жетекші: аға оқытушы, эғм

Таттымбетова К. Т.

Қарағанды

2016 ж.

Жоспар:

Кіріспе . . . 3

І. Кәсіпкерліктің тарихы, түсінігі және оның негізгі түрлері

1. 1. Кәсіпкерліктің тарихы, мәні, маңызы, ерекшеліктері . . . 5

1. 2. Кәсіпкерліктің экономикадағы орны . . . 16

1. 3. Кәсіпкерлік қызмет түрлері . . . 18

ІІ. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің ұйымдастыруын талдау.

2. 1. Қазақстандағы кәсіпкерліктің ұйымдастыруын талдау . . . 22

2. 2. Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметі дамуының статистикалық мәліметтерін талдау . . . ……… . . . 25

ІІІ. Қазақстанда кәсіпкерлікті дамыту ерекшеліктері.

3. 1. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік саясаты . . . 29

3. 2. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлікті қалыптастыру жүйесі және оны дамыту перспективалары . . . …. . …… . . . … . . . 32

3. 3. Дамыған елдердегі кәсіпкерлікті ұйымдастыру…… . . . … . . . …… . . . 35

Қорытынды . . . ……… . . . 41

Әдебиеттер тізімі . . . 42

Кіріспе

Курстық жұмыстың тақырыбы “Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуы”. Кәсіпкерлік адамның экономикалық қызметі, бірақ бұл қызметті жаңа ізденіске бағыттайды және осы жаңалықты жүзеге асыру үшін тәекелге бас ұрады. Кәсіпкерлік бизнес саласында жүзеге асады, сондықтан да экономикалық әдебиеттерде олар үнемі пара - пар ұғым ретінде қарастырылады. Кәсіпкерлік - адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа түрлерінен оқшауланып тұрады. Нарықтық экономика жағдайында өндірістік немесе басқа да іспен айналысатын кез келген кәсіпорынды негізінде кәсіпкер деп айта аламыз. Кәсіпкерлер деп жаңалық енгізуді жүзеге асыратын жаңа тәсілді қолданатын шаруашылық субъектілерді айтамыз. «Кәсіпкер» ұғымы кәсіпкерлік іс ұғымымен қатар жүреді. Кәсіпкерлік іс дегеніміз өндіріс, қызмет көрсету, жұмыс орындау сияқты шаруашылық және басқа да істе пайда түсіру мақсатымен жеке адамдардың кәсіпорындар немесе ұйымдардың заң жүзінде жүзеге асыратын ісі. Кәсіпкерлік істің субъектілері жеке адамдарда әріптестердің бірлестігі де бола алады. Кәсіпкерлік істің субъектісі ретінде жеке адамдар, жеке немесе жанұялық кәсіпорындарды ұйымдастыру арқылы бола алады. Мұндай кәсіпкерлер өз еңбегінің шығынымен ғана шектеледі. Кәсіпкерліктің негізгі мақсаты - пайда табу, бірақ жетілген нарықтық қатынастар жоғарыда айтылған екі мақсаттың үйлесімді болуын талап етеді. Әрине, бизнес-кәсіпкерлердің экономикалық ісі, олардың үлкен көлемде пайда түсіру өнері мен мүмкіндігі, тиімділіктің жоғары болуын қамтамасыз етуі деген мағынаны білдіреді. Сонымен қатар, нарықты экономика жағдайындағы бизнестің дамуы тұтыну нарығының тауар мен қызмет түрлері және оның толығуына әсер етеді, экономиканың құрылымдық дамуын жандандырады, ғылыми- техникалық жетістіктердің енгізілуіне себепші болумен бірге, өндірістің тиімділігінің жан-жақты жоғарылауына ықпал жасайды.

Осы тақырыптың өзектілігі - біздің еліміздегі кәсіпкерліктің даму тарихынан бастау алып бүгінгі к. нге дейін дамуын зерттеу. . Ұзақ уақыт бойы елде тауар-ақша қатынастары және оған сәйкес меншік формалары қабылданған жоқ, ал ұлттық экономиканың дамуы әлемдік нарықтан толығымен оқшауланған еді.
Курстық жұмысты жаза отырып мына мақсаттарды көздеймін:

-Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің даму тарихын зерттеу;

-Кәсіпкерліктің түрлері мен қызметтерін аңықтау;
-Кәсіпкерліктің Қазақстандағы саясаты мен перспективаларын аңықтау;
-Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлікті шетел мемлекеттерімен салыстыру.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік белсенді дамып келеді. Экономикалық жүйенің кәсіпкерлік түрі кәсіпкерді ең маңызды тұлға санына-экономикалық процесс субъектісіне айналдырды. Өз қызығушылығымен әрекет ете отырып, кәсіпкер біздің қажеттілігімізді қанағаттандырады, біздің өмірімізді гүлдендіреді, оны қолайлы жасайды. Біз кәсіпкерді құрметтеуіміз қажет: ол біз қызығушылық білдірген тауарларды өндіреді, ол бізге оларды жеткізеді, біздің көпшілігімізге көмек береді.

Кәсіпкерлік жеке меншік, еркін экономикалық қызмет сияқты қажетті жағдайлар болған кезде күшіне енеді, ол табысты дамиды.

Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті дамытудың барлық алғы шарттары қарқынды жасануда, осы қызмет түрін реттеу және әрі қарай қалыптастыруға бағыттылған заңдар мен басқа нормативтік-құқықтық актілер қабылданды және қызмет етуде. Олар кәсіпкерлікті дамытудың барлық негізгі сұрақтарын қамтуда: шаруашылық қызметтің еркіндігі, жеке кәсіпкерді қорғау және қолдау, шаруашылық серіктестікті, акционерлік қоғамды, өндірістік кооперативті, мемлекеттік кәсіпорынды, жеке кәсіпкерлікті, шаруа (фермер) шаруашылығын, шағын бизнесті мемлекеттік қолдау, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын азаматтар мен заңды тұлғалардың құқығын қорғау және т. б.

Ал американдықтар ынтасы зор, шешімді, ұтымды ой пікірлерге бай әрбір адам өз кәсібін бастап, оны дамытуға мүмкіндігі мол мемлекетте тұратындығына қашан да сенімді болған. Іс жүзінде кәсіпкерлікке деген бұл сенім жеке кәсіппен шұғылданатын адамнан бастап ғаламдық конгломератқа дейінгі көптеген көріністерді қамтыды. 19-шы ғасырдың екінші жартысында бастау алып, 20-шы ғасырда жалғасуын тапқан бұл тенденция ақыраяғы үлкен өзгеріске және экономикалық әрекеттің күрделенуіне әкелді. Көптеген салаларда шағын кәсіпорындар талғампаз және ауқатты халық қажет ететін тауарларды тиімді өндіруге мүмыкіндік берді қаржы табуда және өндіріс көлемін ұлғайтуда көптеген қиыншылықтарды бастан кешірді. Осындай жағдайда көбінесе жүздеген тіпті мыңдаған жұмысшыларды жалдай алатын қазіргі заманғы корпорациялардың маңызы тұрақта түрде өсе түсті. Қазіргі кезде Америка экономикасында жекеменшік кәсіпорындардан бастап әлемдегі ірі корпорацияларға дейінгі кәсіпорындардың алуан түрлері бар.

І. Кәсіпкерлік түсінігі және оның негізгі түрлері

1. 1Кәсіпкерліктің тарихы, мәні, маңызы, ерекшеліктері.

Қазақстанда кәсіпкерліктің қалыптасуы қазақстандық қоғамның даму тарихындағы бүкіл қоғамдық жүйенің экономикалық, әлеуметтік, саяси реформалауы кезеңінде қарастырылады. Республикадағы кәсіпкерлік қызметтің дамуын осы уақытқа дейін төрт кезеңге бөліп қарастыруға болады. Оның даму тарихы қалыптасу заңдылықтарымен тығыз байланысты болып табылады. Қазақстанда кәсіпкерліктің қалыптасуының алғашқы кезеңі - алғашқы қауымдық құрылыс қалыптасқаннан бастап 1917 жылға дейінгі аралық, бұл кезеңде кәсіпкерлік ісі өз заманына байланысты дәстүрлі қалыпта, дәстүрлі салаларда дамып, сол уақыттың тұрмыс-тіршілігіне сай болып отырады. Екінші кезең ел басына төңкерісшілердің келуімен 1986 жылға дейінгі аралықты қамтиды. Елде жеке-дара кәсіпкерлік қызметке деген жағдайдың болмағаны және олардың әрекетін ынталандыратын мемлекет тарапынан пәрменді мүмкіндіктердің болмағаны туралы айтылған. Сол кезде КСРО-да Қазақстанда жарық көрген әдебиеттер мен басылымдарда социалистік тауарлы өндіріс, социалистік нарықты «Экономика» деген тұжырымдамалар қала берді. Шығыс Еуропадағы бірнеше социалистік елдерге (Польша, Венгрия» жеке меншікке негізделген өндіріс ауқымының әжептеуір социалистік өндіріс тәсіліне сай емес) деген көзқарастар қалыптасқаны өзімізге белгілі, сондықтан да кәсіпкерлік қызметтің нысаны өзінің көптеген шешілмеген мәселелерімен кәсіпкерлік дамуының осы екінші кезеңін аяқтады. Үшінші кезеңге 1986 жыл, яғни КСРО-ның «Жеке еңбек қызметі» туралы («Об индивидуальной трудовой деятельности») заңы шыққаннан бастап 1991 жылдар аралығын жатқызауға болады. Бұл уақыт аралығында шағын және орта кәсіпкерлік азаматтардың және олардың отбасының мүшелерінің өзіндік еңбегі арқылы жүзеге асырылады. Үшінші кезеңде шағын және орта кәсіпкерлік негізінен социалистік шаруашылық жүйенің қажетті бөлігі ретінде қаралған жоқ. Теорияда да тәжірибеде де жеке еңбек қызметін социалистік меншік қатынасына «жат әрекет» деп қарады. Және де оны социализмнің экономикалық әлеуметтік саяси жүйелеріне кеңінен енгізген жоқ. Ал жеке өндірушілердің қызметі өзінің шектелген мүмкіндіктерніне қарамастан тұтынушылар сұранымына және оның өзгерісіне сай әрекет етті. Жеке еңбек қызметі мемлекеттік мекемелер қамтамасыз етпеген тауарлармен қызметтерді ұсынды. Жеке кәсіпкерлік қызметін социалистік жақтамағандықтан ол қоғамда кәсіпкерліктің осы нышанының әрекет етуіне кедергі болатындай әртүрлі көзқарастармен негізделген болады. Осының нәтижесінде жеке дара кәсіпкерлікпен айналысушылар өз іскерлігін жүзеге асыруда көптеген қиыншылықтарды кездесті, атап айтсақ, бюрократиялық және әкімшілдік-әміршілдік билік ету осы заңнан да өзінің көрінісін тапты. Осы кезде статистикалық қаржы мекемелері, құқық қорғау органдары жеке кәсіпкерлердің өндірілген өнімдері мен көрсетілген қызметтер туралы толық мәліметтерді жинай алмады. Төртінші кезеңге 1991 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейінгі аралықты жатқызуға болады. Яғни егемендік алғаннан кейінгі еліміздің өз бетінше тәуелсіз Республика болып қалыптасқан уақыттан бастап осы бүгінгі күнге дейінгі аралық жатады.

Ал Отандық әлеуметтанушы, профессор Ж. А. Нүрбекованың пікірінше, кәсіпкерлік қызметтің Қазақстанда дамуының алғашқы кезеңін ежелгі уақыттардан бастап қарастыруға болады. Ежелгі уақыттың экономикалық ошағы Орталық Азия болды. Бірыңғай сауда жүйесі Жібек жолының пайда болуы қалалардың өсуіне, қолөнершілік өндірістің дамуына алып келді, олар нарыққа бағдарланды, оның нәтижесінде табиғи айырбастың орнына тауарлы-ақшалық қарым-қатынастардың пайда болды. Тікелей және қосымша салықтардың, мемлекеттік монополияның, сатып алу мен тағзым етудің күрделі жүйесі енгізілді. Византияда Түрік қағанатының саудалық-дипломатиялық одағы құрылды. Араб мәліметтері бойынша, ежелгі қазақ қалалары Отырар, Ясы (Түркістан), Сайрам, Испиджаб, Талхир, Сауран, Сығанақ, Тараз ежелгі көшпенділер жолында сауда орталықтары ретінде белгілі болған. Олар ежелгіге Ортағасырды, Батыс және Шығысты біріктірді: Жапония, Корея және Қытайды Орталық Азиямен, Иранмен, селжұқтар мемлекетімен, Русь пен Византияны, Франция мен Италияны .

Ежелгі сауда жолының дамуы Қазақстан халықының этномәдени діліне және әлеуметтік-психологиялық микроклиматына белгілі бір із қалдырды. VI ғасырда Сюань Цзань елшісі өзінің жазбаларында ірі қала Тараз жөнінде таңқаларлық естеліктер қалдырды. Еуропалық саудагерлер Ұлы Жібек жолындағыдай сауда қарқынын армандады. Ежелгі жазба көздер мен археологиялық мәліметтерге сүйенсек, бұл қала бірыңғай нарығымен қоса, қолөнершіліктің, тігіс өндірісі, әшекей бұйымдар дайындау, ағаш өңдеу және т. б. дамуымен атақты болған. Осы қалада алтын, күміс және мыс тиындар соқты, Тараз көптеген ғасырлар бойы түсті металлургияның маңызды орталықтарының бірі болып қала берді. Мұнда қазба жұмыстары кезінде құрылыстық істің жоғары мәдениетін талап еткен архитектуралық құралдар қалдықтары табылды. Темір, алтын, күмістің жасанды ұсталарының көптеген бұйымдары да осыған дәлел бола алады. Тараз 6 ғасырдың өзінде-ақ саудагерлер қаласы ретінде белгілі болды.

Ұлы Жібек жолы өткен территорияларды әлі күнге дейін өндірістік кәсіпкерлік қолданған пайдалы қазбалар аймағы бар. Ұлы Жібек жолының өту территориясы түсті металлдар, барит, көмір, жасанды және техникалық тастар және құрылыс материалдарына бай. Қазақстан Республикасы өзінің территориясында көптеген тарихи ескерткіштерді иелене отырып, ішкі және халықаралық туризмнің дамуына үлкен мүмкіндігі бар. Тірі табиғаттың әдемі жерлері және аңшылық орындар кәсіпкерлік тұрғысынан бос уақыт пен демалысты ұйымдастыру саласында қолданылуы мүмкін. Қазақ халқының тарихи ескерткіші және көптеген ғасырлар бойы қалыптасқан халықтың ділі Қазақстан Республикасының қалалары мен ауылды жерлерінде кәсіпкерліктің қалыптасуы мен пайда болуына негіз болды.

Кәсіпкерліктің дамуының екінші кезеңі Қазақстанда кәсіпкерліктің қалыптасуы мен қызмет етуімен байланысты, ол қоғамдық құрылымның дамыған формаларына өтумен, жеке меншіктің дамуымен, капитализация үдісінің күшеюімен, қоғамда нарықтың пайда болуымен, қоғамның әлеуметтік құрылымының дифференциациясымен тығыз байланысты. Қазақстан территориясында болған барлық мемлекеттер: Батыс-Түрік, Түркеш, Қарлұқ қағанаты, оғыздар, қарахандар, қимақтар, қыпшақ мемлекеттерінде аралас экономика болды. Қазақ хандығының пайда болуында мемлкетте аралас экономика болды, оның территориясында сол уақытта экономикалық қатынастар дамыған болатын. Ол адами материалды ресурстарды, тауарларды ұйымдық басқаруға әсер етті; әлеуметтік құрылымның және ұйымның күрделірек, жаңа формалары пайда болды; кәсіпкерлік қызмет туды.

Кәсіпкерлік қызметтің дамуының үшінші кезеңі 1917 жылғы қазан революциясынан кейінгі және кеңестік мемлекеттік қалыптасуы кезеңінде белсенді нарыққа қарсы саясатпен сипатталады. Қоғамда кәсіпкерді кеңістік мемлекеттің жауы деп мойындау идеялары тарай бастады. 1920 жылдың 6 қазынан бастап ҚАЗКСР еңбектенушілер құқығы Декларациясында билік және сайлау жүйелерінің қағидалары ұсынылды: эксплуататор (кәсіпкер) болып билік органдарындағы бірде бір орын бола алмайды; пайда табу мақсатында жалдамалы жұмысқа жүгінетін және еңбектік емес кіріспен өмір сүретін тұлғалар сайланбайды және сайлана да алмайды. Жерге жеке меншікті жою, қоғамның паразиттік элементтерін жою мақсатында жалпыға бірдей еңбекке тағзым етуді енгізу және социалисттік шаруашылықтың жедел ұйымын құру - осы уақыт кезеңіндегі қазақстандық қоғамның басты саясаты. Сонымен, социалисттік құрылымды белсенді құру кезеңінде толық мемлекеттік монополизм жасанды түрде құрылды. Кәсіпкерлік қызмет заңнан тыс хабарландырылды. ЖЭС кезінде кәсіпкерлікте кейбір өзгерістер болды. Бұл кезеңде бұтақтық-шаруышылықтық типтегі даму кең тарады. Бұл жөнінде ВЦИК декретінің 1921 жылдан бастап «Өндірістік және шикізаттық салықты табиғи салықпен ауыстыру жөнінде»; 1921 жыл «Айырбас жөнінде» СНК сияқты кейбір декреттер мен тұжырымдаулар дәлел бола алады. Кәсіпкерліктің жекеленген элементтеріне қайта келу мемлекет тарапынан мәжбүрлі шара болды және уақытша сипатта болды. Егер 1928 жылы жеке сауда да жеке кәсіпкерлік сектордың үлесті салмағы 24%-ды құраса, онда 1933 жылы 0%; кәсіпорында 18% және 0, 5%; ауыл шаруашылығында 97% және 20%. 1926 жылғы Конституцияда және барлық келесі нормативті актілерде Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуына рұқсат берілмеді. Бұл нормалар тәркілеу және жалпыға ортақ ұжымдастыру кезеңінде қолданылды. 1937 жылы Конституцияда нарықтық өндірісті мойындау фактісі қызықты болып табылады: « . . . заңмен қатаң жеке еңбекке негізделген және бөтен еңбекті эксплатациялауды шектейтін бір тұлғалы крестьяндар мен бұтақшылардың ұсақ жеке шаруашылығына рұқсат беріледі». Бұл кезеңде салық тігісі орнатылған болатын. Жеке секторды мойындаумен бірге оның анық дискриминациясы соның ішінде салық төлеу кезіндегі де, жүргізілді.

Қазақстанда кәсіпкерлік қызметтің қалыптасуының төртінші кезеңі 1986 жылдан бастап қарастыруға болады. Ол Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуының анық куәгерімен сипатталады. «Жеке еңбектік қызмет жөнінде», 1988 жылы «КСРО-дағы кооперация жөнінде» Заң қабылданды. Жеке еңбек қызметімен айналысу қызметтің осы түрімен айналысуға және тіркеу куәлігінің (патент) болуына рұқсат береді. Бұл кезеңде индивидуалды секторды мемлекеттікпен біріктіру талпыныстарын құрайтын көптеген нормативті актілерді қабылдау болды. Көлеңкелі экономика дамыды. Жалдамалы жұмысты қолдану, жеке меншікті реттеу, монополиялық заңдылықтың қажеттілігі жөнінде сұрақтар өзекті бола бастады. 1987-1991 жылдар кәсіпкерліктің дамуы үшін сәтті кезең болды. «Кооперация жөнінде» заңы жеке, отбасылық және топтық кооперативті бизнес қызметтері үшін кең мүмкіндіктер берді. Кооперативтер негізінде мемлекеттік кәсіптерде құрыла бастады және мемлекеттік меншікті қолданды. 1990 жылы Республикада кооперативті кәсіпорындар мен ұйымдар саны 15 мыңға жетті, онда 300 мыңнан астам адам жұмыс істеді. Көпшілік бөлігі құрылыспен айналысты - 31, 4%, 12% халықтық тұтыныс тауарларын өндіру саласында, тоғыздан бір бөлігі - ауыл шаруашылығында қызмет етті. Кооперативтер республикада жартыдан жоғары көлемде тауарлар мен қызметтер өндірді.

Жеке еңбек қызметінің ары қарай дамуы Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің дамуының негізі болды. 1991 жылы азаматтардың жеке меншігі және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың ұжымдық меншігі мойындалды. ҚАЗКСР-дың «ҚАЗКСР-де шаруашылық қызметтің еркіндігі және кәсіпкерліктің дамуы жөнінде» Заң қабылданды. Кәсіпкерлік экономиканың мемлекеттенуі мен ұжымдық, индивидуалды, жеке шаруашылықта мемлекеттік шаруашылықтың пайда болуына алып келді. Кәсіпкерлік әлеуметтік қатынастардың, меншік қатынастарының барлық жүйесін тудырды. Кәсіпкерлер - олар өзіндегі өндіріс құралдарымен иелене алудың нақты мүмкіндігін иемденген меншікшілер. Қазақстан Республикасының азаматы нарықтық қатынастарға қатыса алады. Кәсіпкер жұмыс беруші, өзіндік кәсіптің ұйымдастырушысы ролінде көрініс таба алады. Кәсіп кірістері нәтижелерден және жұмысшының еңбек сапасы, ұжымның біріккен жалпы нәтижелері мен жұмысшы меншігінің көлеміне тәуелді.

Қазақстандағы экономикалық реформа кәсіпкерлік қызметтің дамуына жаңа көкжиектер мен олардың болашақтылығын ашты. Кәсіпкерліктің әлеуметтік-экономикалық мәні мен мақсаты рынокты экономиканың әрекетіне икемділік, көпқырлылық сипат беріп, тұрғындардың кәсіпшілік белсенділігін арттыруға, олардың әлеуметтік-экономикалық енжарлығына шек қоюға мүмкіндік береді. Қазіргі таңда республикамызда кәсіпкерлік қызмет бірнеше түрге қатысты, яғни іскелік түріне байланысты-өндірістік, қаржылық шаруашылық субьектілеріне байланысты ірі, орта және шағын, меншікке байланысты мемлекеттік жеке, ұжымдық, аралас, дара, ұйымдастырылуына байланысты жеке, топтық, жеке-дара түрлерінде дамып отыр. Бір сөзбен айтқанда, кәсіпкерлік экономикамыздың жаңа салаларын немесе әлеуметтік әлсіздігін қамти отырып, өзінің қарқынын күшейтуде. Әрине, оның табысты дамуы еркін экономикалық іскерлік арқылы ғана болатындығы шет ел тәжірибесімен айқын.

Кәсіпкерлік іс-әрекеттің қазіргі анықтамасының әртүрлі көзқарасы бар. Көбінесе жалпылама - кәсіпкерлікті кең түрде, қоғамдық қайта өндірістегі (капитал, жер, еңбекпен қатар) арнайы фактор ретінде қарастыру, онда ол өндірісті - өтімдік факторларының жаңа тиімді комбинацияларын жасау арқылы қайта өндіру үрдістерінің қажетті динамикасын қамтамасыз етеді. Нақты формада, кәсіпкерлік - бұл қатерлі инновациялық іс-әрекетке негізделген шаруашылық жүйесі, оның мақсаты - кәсіпкерлік табыс көру және де қайта өндіру үрдісін, немесе оның жеке стадияларын (өндіру, тарату, алмасу және тұтыну) толық алып тұру болып табылады .

Кәсіпкерлік экономикалық феномен ретінде категориясынан тарлау, бірақ шаруашылық тәжірибесінде оларды жиі кездестіруге болады. Бірақ олар синонимдер де, теңдіктер емес, бірақ мағынасы жағынан жақын ұғымдар. Бизнес кәсіпкерліктен гөрі кең мағынада, нарықтық экономикадағы барлық қатысушылар арасында болған қатынастарды алып кетеді, онда тек кәсіпкерлер ғана емес, сонымен бірге тұтынушылар, жалданбалы жұмыскерлер, мемлекеттік құрылымдар қатынасады.

Кәсіпорынның кәсіпкерлік іс-әрекеті - бизнестің динамикалық, элементі, бастамалы, өзіндік іс-әрекеті бар, өз қаупіне қарай және кіріс алу мақсатында, өз мүліктік жауапкершілігіне қарай, азаматтарды өнім өндіру бойынша бірлестіре отырып, жұмыстарды орындау және қызмет көрсету іс -әрекетіне арналған.

Кәсіпкерліктің іс-әрекетінің философиясы - ерікті индивидуализм, оның негізгі белгісі - өзіндік күшінің арқасында жеке өркендеуін қамтамасыз ету, бірақ бұл қоғам көзқарасына қарама- қайшы емес. Біреулердің өркендеу мүмкіндігі басқалардың әлсіздігіне тоқтату болмауы тиіс. Тек бай адам меценант, демеуші, мейірімді болуы қажет. Кәсіпкер өзіне пайда әкеле отыра, қоғам пайдасына да іс-әрекет етеді.

Кәсіпкерлік - бұл шаруашылықты сапалы да жаңа тиімді типте жүргізу, оған прогрессивті әдіс - тәсілдер, нақты жеке меншіктің, өндіріс қожайынының жүргізу тәсілдері қажет. Сөйтіп, кәсіпкерлік - экономикалық категория, бизнес элементі, шаруашылық типі және өмір сүру дәрежесі ретінде бейнеледі. Кәсіпкерлік - нарықтық шаруашылықтың бөлінбес белгісі, оның басты ерекшелігі - ерікті бәсеклестік. Кәсіпкерлік тарихы ежелден келе жатса да, оның қазіргі ұғымы капитализмнің орнығу және даму кезеңінде пайда болды, онда ерікті кәсіпкерлік өз өркендеуінің негізі мен басы болып табылады.

Кәсіпкерлік белсенділіктің мақсаты - нарыққа сұранысы бар және кәсіпкерлерге кіріс әкелетін тауарды өндіру. Пайда - бұл нарыққа тауарды өндіруде және шығаруда қабылдаған кәсіпкерлік шешімді жүзеге асыру нәтежесінде алынған ұтыстан табыстың көп болуы. Бірақ пайданың болуы кәсіпкерлікке ғана тән емес, кез - келген басқа іскерлік белсенділік формасына тән. Бұл байланыста көңілді кәсіпкерлік пайда немесе кәсіпкерлік табыс сияқты экономикалық категорияға бөлу қажет. Инновациялық іс - әрекеттегі табыс, яғни өндірісті ұйымдастырудың жаңа әдіс-тәсілдерін енгізуден кәсіпкерлік табыс құралады. Кәсіпкерлік табыс дегеніміз, ең алдымен, қосымша табыс, басқарудан, артықшылықтан пайда болған табыс, яғни кәсіпкердің табиғи немесе ерекше талдау іскерлігіне, сыртқы шарттарға байланысты өндіріс факторларын жаңаша комбинациялау. Өтпелі кезеңде кәсіпкерлік қызметтің дамуы кешенді және көп деңгейлі сипат алуы керек. Себебі, аталған қызмет Қазақстан Республикасының әлеуметтік - экономикалық саясатының стратегиялық мақсаттарына жету үшін экономикалық базис болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.