Макроэкономикалық тепе – теңдік IS – LM моделі

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... 3.5
1.Тауар және ақша қатынасындағы макроэкономиканың тепе . теңдігінің IS . LM модельдері.
1.1 IS . LM. AD . AS және IS . LM үлгілерінің бір . бірімен байланысы ... ... ... ... ... ...6.9
1.2 IS және LM қисығы ... ..9.12
2.Қазақстан Республикасының макроэкономикасының тепе . теңдігі.
2.1Ақша несие және салық . бюджет саясаттарының салыстырмалы тиімділігі ... ... ... ... ... ... .13.18
2.2Бағагың тұрақты деңгейінде AD . AS және IS . LM үлгісіндегі экономикалық саясат ... ... ...19.23
2.3Қазақстан Республикасының макроэкономикалық көрсеткіштерді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... 23.27
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .28.30
Пайдаланған әдебиеттер

Әлемдік шаруашылық жүйесінде нақты бір Қазастандық «тауаршаларды» іздестіру мен игеру, шетелдік әріптестермен ірі – озық жобаларға қатысу, сондай – ақ біздің экономикамызға қатысушыларды жан – жақты және жауаптылықпен қолдау соның ішінде, оларға сапалы инфрақұрылымдық қызмет көрсету арқылы қолдау жөнінде ең таяудағы және алыс болашақтағы міндеттер бағдарламалары болу керек.
Бұл ретте негізгі назарды Ресей, Қытай, Орталық Азия, Каспий мен Қара теңіз өмірлерінің рыноктарына шоғырландыру қажет.
ТМД ЕурАзЭҚ ШЫҰ шеңберіндегі экономикалық ықпалдастық саудадағы басты бағдар болып қала береді. Біз мемлекеттердің Еуразиялық экономикалық одағын құруға жетуді, оны көршілердің кіруі үшін қолайлы етуді ұсынады.
Қазіргі кезде әлемдік рыноктарда тауарларға, қызметтерге және, озық идеяларға жаңа «тауаршыл» құру мен жеңіп алу үшін жеке меншік бизнеспен мемлекеттің күш жігерін топтастыру мәселесі қай кездегіге қарағанда да өзекті болып отыр.
Бүкіл әлемдік рынок қамтылғанын, оны тым сағынып отырмағанын талай рет айтқан, экспортқа қандай тауарлар мен шыққан жөн? Мәселенің мәні осында. Бүгінгі таңда мұнайды, газды, минарелдық ресурстарды жақсы саудалап, бидаймен де экспортқа шығудамыз. Бұл олар үшін жақсы. Бірақ қазіргі кезде теңге құнсыздануда.
2009 жылы бюджетке 30,6 млрд теңге түсірді. Білім беру, әлеуметтік қамсыздандыру, денсаулық сақтау, мәдениет және спорт сияқты салаларды кадрлар тарту мен кадрлық әлеуетті нығайту үшін 2009 жылдың 1 қаңтарынан бастап еңбек демалысына шыққан кезде сауықтыруға арнап бір бір лауазымдық оклады мөлшерінде жәрдем ақы төлеу енгізілді.
Біз экономикалық дағдарысты ойдағыдай еңсеріп, мемлекеттік басқаруға деген қабілетімізді дәлелдедік демократияның берік негіздері мен өз дипломатиямызды құрып, бұл ретте мәдениетіміздің төл тумалағын және өз тарихымызға деген құрметті сақтай алдық.

1. Мамыров Н.Қ., Есенғалиева К.С., Тілеужанова М.Ә. Микроэкономика «Экономика», 2000 жыл.
2. С. Райымқұлұлы, Г. Утемисова ., Г. Жұманова. Экономикалық теория негіздері; Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, Шымкент 2016 жыл.
3. А. Б. Темірбекова, Экономикалық теория негіздері; «Экономика» 2012 жыл.
4. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика: Учебник. – МГУ, «Дис» 1997 год.
5. Кабдиев Д.К., Николаев В.Н. Экономическая теория, - Алматы: Экономика 1997 год.
6. Осипова, Г. Михайловна., «Экономикалық теория негіздері». Оқу құралы. Алматы, 2012 жыл.
7. Н. Қ. Мамыров., М.Ә. Тілеужанова. Макроэкономика: Оқулық. Алматы «Экономика», 2013 жыл.
8. Джон Уайли энд Санз «Макроэкономика» 1994 год.
9. Джумагельдинов Н. «Макроэкономика» - Караганда : Изд-во КарГУ, 1992 год.
10. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан – 2030 стратегиясы , Қазақ халқына жолдауы.
11. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан – 2050 стратегиясы , Қазақ халқына жолдауы.
12. Шеденов Ө.Қ., Байжомартов Ү.С., Жінісов Б.А., Комягин Б.И. Жалпы экономикалық теория: Оқулық. Алматы – Ақтөбе, 2012 жыл.
13. Негізгі әлеуметтік – экономикалық көрсеткіштер.
14. Қ.Қ. Ілиясов., С. Құлпыбаев. Қаржы: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық, Алматы 2015 жыл.
15. Ө. Нұрғалиев., «Қазақстанға қандай даму үлгісі қажет». Аль – Пари 2007 жыл №55 – 6 (86- 87), Мамыр – Маусым.
16. Қазақстан Республикасының экономикалық – әлеуметтік дамуы.
17. Ақша. Несие. Банктер. Б. Сайденов. Алматы: 2011 жыл.
18. Н.Ә. Назарбаев, «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан», Егемен Қазақстан, 2008 жыл.
19. К. А. Мадыханова., «Еліміздегі макроэкономикалық ахуал мен сыртқы қарыз жағдайының өзара байланысы». Қаржы – қаражаты 2008 жыл.
20. Қазақстан Республикасының статистика комитеті.
21. Ж. Дильдебаева, «Экономикалық проблемаларды эконометриялық модельдеу арқылы шешу». Экономика негіздері, 2007 жыл №2(14)
22. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан – 2016 антикризистік бағдарлама, Қазақ халқына жолдауы.
23. Макроэкономика пер.с англ. Долан Э.Дж., Линдсей Д.Е. Санкт-Петербург оркестр:Литера плюс, 1994 год.
24. Макроэкономика : учебник . Шишов А.Л. - М. : ТАНДЕМ, 1997 год.
25. Макроэкономика: учеб. пособие А. А. Абишева, К. А. Хубиева. - Изд., сокр. - Алматы : Экономика, 2010 год.
26. Ж. Дильдебаева., «Экономика негіздері» , №2 (14), 8 – 11 бет, 2007 жыл.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Экономика факультеті
Экономика және халықаралық бизнес кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Макроэкономика пәні бойынша

Тақырыбы: Макроэкономикалық тепе - теңдік IS - LM моделі

Орындаған:

Ғылыми жетекші:

Қарағанды 2016

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3-5
1.Тауар және ақша қатынасындағы макроэкономиканың тепе - теңдігінің IS - LM модельдері.
0.1 IS - LM. AD - AS және IS - LM үлгілерінің бір - бірімен байланысы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6-9
0.2 IS және LM қисығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9-12
2.Қазақстан Республикасының макроэкономикасының тепе - теңдігі.
2.1Ақша несие және салық - бюджет саясаттарының салыстырмалы тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13-18
2.2Бағагың тұрақты деңгейінде AD - AS және IS - LM үлгісіндегі экономикалық саясат ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19-23
2.3Қазақстан Республикасының макроэкономикалық көрсеткіштерді талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23-27
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28-30
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .31 -32

Кіріспе

Курстық жұмыста макроэкономикалық тепе - теңдік IS - LM моделі қарастырылған. Қазақстанды экономикалық дамудың өмірлік локамативіне - ал елідің қазірдің өзіне көп мәселеде осындай болып табылады - және оны әлемдік экномиканың табысты ойыншысына айналдыра аламайды.
Әлемдік шаруашылық жүйесінде нақты бір Қазастандық тауаршаларды іздестіру мен игеру, шетелдік әріптестермен ірі - озық жобаларға қатысу, сондай - ақ біздің экономикамызға қатысушыларды жан - жақты және жауаптылықпен қолдау соның ішінде, оларға сапалы инфрақұрылымдық қызмет көрсету арқылы қолдау жөнінде ең таяудағы және алыс болашақтағы міндеттер бағдарламалары болу керек.
Бұл ретте негізгі назарды Ресей, Қытай, Орталық Азия, Каспий мен Қара теңіз өмірлерінің рыноктарына шоғырландыру қажет.
ТМД ЕурАзЭҚ ШЫҰ шеңберіндегі экономикалық ықпалдастық саудадағы басты бағдар болып қала береді. Біз мемлекеттердің Еуразиялық экономикалық одағын құруға жетуді, оны көршілердің кіруі үшін қолайлы етуді ұсынады.
Қазіргі кезде әлемдік рыноктарда тауарларға, қызметтерге және, озық идеяларға жаңа тауаршыл құру мен жеңіп алу үшін жеке меншік бизнеспен мемлекеттің күш жігерін топтастыру мәселесі қай кездегіге қарағанда да өзекті болып отыр.
Бүкіл әлемдік рынок қамтылғанын, оны тым сағынып отырмағанын талай рет айтқан, экспортқа қандай тауарлар мен шыққан жөн? Мәселенің мәні осында. Бүгінгі таңда мұнайды, газды, минарелдық ресурстарды жақсы саудалап, бидаймен де экспортқа шығудамыз. Бұл олар үшін жақсы. Бірақ қазіргі кезде теңге құнсыздануда.
2009 жылы бюджетке 30,6 млрд теңге түсірді. Білім беру, әлеуметтік қамсыздандыру, денсаулық сақтау, мәдениет және спорт сияқты салаларды кадрлар тарту мен кадрлық әлеуетті нығайту үшін 2009 жылдың 1 қаңтарынан бастап еңбек демалысына шыққан кезде сауықтыруға арнап бір бір лауазымдық оклады мөлшерінде жәрдем ақы төлеу енгізілді.
Біз экономикалық дағдарысты ойдағыдай еңсеріп, мемлекеттік басқаруға деген қабілетімізді дәлелдедік демократияның берік негіздері мен өз дипломатиямызды құрып, бұл ретте мәдениетіміздің төл тумалағын және өз тарихымызға деген құрметті сақтай алдық.
2000 жылы құрылған Ұлттық қордың активтері 12 млрд доллардан асты. Бұл ретте ел бюджетті тұтастай экономиканың бюджеттік емес секторының есебінен, мұнай - газ ресурстарынан болатын түсімдердің қатысуынсыз қалыптастырады. Ауылды түлетудің 3 жылдық бағдарламасын іске асырудың арқасында мұндай жүйелік сипаттағы өзгерістер болып, сала дамудың жаңа сапалық деңгейіне шығарылды. Бүгінде біздің еліміз астық экспорты бойынша әлемдік көшбасшы ел деңгейіне шықты. Қазіргі таңда Қазақстан астығы әлемнің 40-тан астам еліне экспортталады.
Шағын және орта бизнестің мемлекеттің тұрақты қамқорлығы жағдайында белсенді дамуынсыз қауырт экономикалық өсу мүмкін болмас еді.
Егер 90-шы жылдардың басында "кәсіпкер", "бизнесмен" сөздерінің қоғамдық санада келеңсіз реңкі болып, іскер адамдардың тобы тым аз кездессе, қазір шағын және орта бизнестің ІЖӨ көлеміндегі үлесі 30 пайыздан асып түседі. Және қазіргі кезде кәсіпкерліктің өсуі көптеген жаңа жұмыс орындарының ашылуы мен жұмыссыздықтың азаюына жеткізгені дау туғызбайды. Бұл саясат жалғаса беретін болады.
1994 жылы ұлттық валютаны енгізгеннен кейін халықтың жан басына шаққанда ЖІӨ 600 доллардай шаманы құраса, келесі жылдың өзінен бұл көрсеткішті 10 есе ұлғайта отырып психологиялық та, экономикалық та тұрғыда өте маңызды 6000 долларлық табалдырықтан аттайды. Бұл кезеңде орташа айлық жалақы бірнеше есе өсіп 334 долларға жетті (1 доллар - 51 теңге). Ең аз жалақы 15 есе өсті.
Бүгінде елдің тұрғын үй қоры 4 млрд метрден астам алтынды құрайды. Бұл ретте, 247 млн шаршы метр жеке меншікті 1991 жылғы бұл цифр 87 млн шаршы метрді құраған болатын. Қазақстандықтардың тұрғын үй жағдайларын жақсарту үшін мемлекеттік тұрғын үй бағдарламасы қабылданды және іске асырылды. Оны іске асыру нәтижесінде 12 млн шаршы метр пайдалануға беріліп, қазақстандық 135000 отбасы қоныс тойларын тойлауға мүмкіндік туғызады.
2050 стратегиясы бойынша басты мақсат - 2050 жылға қарай мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың және жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығында бірінші болып жеке меншікке, еркін бәсекелестікке және ашықтық принциптеріне негізделген нарықтық экономиканың заманауи үлгісін жасады. Моделі шетелдік инвестицияларды тартудағы мемлекеттің белсенді рөліне негізделген.
Елге 160 млрд. доллардан астам шетел инвестициясын тартты.
Кәсіпкерлік қызмет үшін негізгі талаптар мен заманауи салық жүйесі қалыптасты.
Ұлттық экономиканы жоспарлы түрде әртараптандыруда. Үдемелі индустрияландыру бағдарламасында екі бесжылдықта экономиканың бет-бейнеcін өзгертіп, оны шикізаттың әлемдік бағаларының ауытқуына тәуелсіз ету міндетін қойды.
Стратегия -2030 қабылданғаннан бері 15 жыл ішінде мемлекетіміз әлемдегі ең серпінді дамушы елдер бестігіне енді.
Нәтижесінде, 2013 жылдың қорытындысы бойынша ІЖӨ-нің көлемі жағынан біз әлемнің 50 ірі экономикасының қатарына кіреміз.
Әлемнің барлық елдері өз дамуын салыстыратын мойындалған рейтингтер бар. Осыдан алты жыл бұрын мен алдымызға әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына кіру жөнінде жалпыұлттық міндетін қойдық. Қазақстан Дүниежүзілік экономикалық форумның рейтингінде 51-орынды иеленді. Бүгін осы мақсатқа таяқ тастам ғана қалды.

1. IS-LM моделі: игілік және ақша нарығындағы бірдей теңдік, одан ауытқу және оған қалыптасу

1.1 IS - LM. AD - AS және IS - LM үлгілерінің бір - бірімен байланысы

Бөлімнің мақсаты нақты экономика секторының (тауар нарығының) және ақша нарығының өзара әсерінің тереңдетілген талдауын көрсету. Тауар нарығы түсінігінде қызмет көрсету мен тұтыну тауарлары нарығы да қарастырылады, олардың тұтыну игілігінен өзгешелігі жоқ деп айтуға болады.
Бұл тауарлар санаттары арасында кейбір ерекшеліктері бар, дегенмен олар өзара сұраныспен ғана шарттасып тұр, өйткені тұтыну мен инвестицияланған тауарларға деген сұраныстың болуы әр түрлі айнымалы шамаларға байланысты. Тұтыну тауарларына сұраныс негізінен табыспен байланысты, ал инвестициялық тауарлар пайыздық мөлшерлермен байланысты болады.
Бірақ бұл айырмашылықтар үстіртін қарастырылған, өйткені инвестицияланған тауарлардың нарығын бір - бірінен шектеу үшін олардың салыстырмалы бағаларын білу керек.
Кейнс үлгісінде бұл жасалмаған, сондықтан да экономистер тауар нарығының барлық түрлерін бір нарық деп қарастырады.
Ақша нарығы - бұл қысқа мерзімдік несиелік құралдарды, қазыналық вексельдер мен коммерциялық қағаздарды алып - сату тетігі. Бұл нарықты облигация нарығынан ажыратып қарастыру керек.
Облигация арқылы берілген ақшаның салыстырмалы бағасы - бұл облигациялардың пайыздық мөлшерлемесі.
Бұл бөлімнің міндеті, осы нарықтардың құрылымын тура аңықтаудан тұрады, бұл жердегі маңызды мәселе олардың арасындағы өзара байланысын табу. AD - AS үлгісін қарастырғанда бұл өзара байланыс болжанған, өйткені тауар мен қызмет көрсету бағаларының өзгеруі тікелей ақша сұранысына әсер етеді.
Ақша нарығында пайызды мөлшерлеменің ауытқуы жиынтық шығындар шамасына әсер етеді. IS - LM үлгісін ең алғаш ре Дж. Хикс 1937 жылы ұсынған.
А.Хансеннің 1949 жылы шыққан Монетарлы теория және қазыналы саясат атты кітабы арқылы ол көпшілікке танымалы болды, содан кейін ол Хикс - Хансен үлгісі деп аталып кетті.
IS - LM үлгісі (инвестиция - қор жинағы, ұнамды өтімділік, ақша) - жиынтық сұраныс функциясын аңықтау үшін қажетті, экономикалық факторды айқындайтын тауар - ақша тепе - теңдігінің үлгісі. Тауар және ақша нарықтарында бір мезгілде тепе - теңдік қалыптасу үшін, қажетті табыс көлемі Ү пен нарықтық пайыз мөлшерлемесі R-дің тіркемесін табуға мүмкіндік береді.
Сондықтан да, IS - LM үлгісі AD - AS үлгісінің нақтыланған түрі болып табылады.
Инвестициялар пайыз мөлшерлемесінің теріс функциясы, ал тұтыну - нақты табыстың оң функциясы екенін біледі, демек жиынтық сұраныс теңдеуі төмендегідей:
AD= C(Y) + I (R)
Ал ұсыныс, Кейнстің айтуынша, мынандай болады:
AS= C(Y) + S(Y)
Тауар нарығындағы тепе - теңдік жағдайы келесі теңдікті орыедағанда ғана орын алады.
I(R) = S(Y)
Берілген теңдеуді Дж. Кейнс аңықтаған, ол тауар нарығындағы классикалық тепе - теңдік жағдайы үлгісінен басқаша.
I(R) = S(R)
Төмендегі теңдеу классикалық үлгідегі тауар нарығындағы тепе - теңдікті көрсетеді. Бұл теңдеулердің айырмашылығы қор жинағы функциясының аргументінде.
IS - LM үлгісінің негізгі теңдеулері:
1) Y = C + I + G = Xn - негізгі макроэкономикалық тепе - теңдік.
Мұндағы:
2) C = a + b(Y - T) - тұтыну функциясы.
3) I = e - dxi - инвестиция функциясы;
4) Xn= g - m `xY - nxi - таза экспорт функциясы.
5) M =k*Y - h*R - ақшаға сұраныс функциясы
Үлгінің ішкі айнымалылары: Ү - табыс, С - тұтыну, І - инвестиция, Хn - таза экспорт, i - пайыздық мөлшерлеме.
Үлгінің сыртқы айнымалылары: G - мемлекеттік шығындар, MS - ақша ұсынысы, T - салық мөлшерлемесі.
Эмпирикалық коэффициенттер: (a, b, e, d, g m , n, k, h) оң мәндер және салыстырмалы түрде қарағанда тұрақты.
Қысқа мерзім кезінде экономика ресурстардың толық қамтылмаған жағдайында болады. (Ү!=Ү*), баға деңгейі Р тұрақты ( аңықталған), ал пайыз мөлшерлемесі R және жиынтық табыс Ү өзгермелі. P= const тұрақты, өйткені барлық айнымалылар атаулы және нақты мәндері сәйкес келеді.
Ұзақ мерзім кезеңінде экономика ресурстардың толық қамтылған жағдайында болады.
(Ү!=Ү*) баға деңгейі Р өзгермелі. Бұл жағдайда айнымалы Ms (ақша ұсынысы) атаулы шама болады, ал үлгідегі басқа айнымалылар - нақты шама болады.
IS қисығы тауар нарығындағы тепе - теңдікті көрсетеді.
IS қисығы басқа факторлар тұрақты болған кездегі (G,T) пайыз мөлшерлемесі (R) мен жиынтық табыс (Ү) арасындағы байланысты көрсетеді.
IS қисығының қарапайымтүрі инвестициялар мен қор жинағы функцияларымен тығыз байланысты. IS қисығының бойындағы кез келген нүктеде қор жинағы мен инвестицияның тең екендігі көрінеді.
1 (а) суретте қор жинағы функциясы бейнеленген. Табыстың (өнім көлемінің) Ү1 - ден Ү2 - ге өсуіне байланысты қор жинағы S1-ден S2-ге өседі.
1 сурет. Қор жинағы, инвестиция функциясы, IS қисығы.
Қор жинағы
S

S2
S1 IS

Ү1 Ү2 Ү Табыс, өнім көлемі
Пайыздық мөлшерлеме Пайыздық мөлшерлеме
R R
R1
R2

I1 I2 инвестиция Y Ү2 Ү1 Ү

1 (а) сурет. Қор жинағы.
1 (ә) - сурет. Инвестиция функциясы. 1 (б) - сурет. IS қисығы
1 (ә) - суретте инвестиция функциясы бейнеленген, қор жинағының өсуі пайыз мөлшерлемесін R1- ден R2 - ге азайтады, ал инвестиция I1- ден I2 - ге өседі. Бұл жағдайда I1=S1, aл I2=S2 болады.
1 (б) - суретте IS қисығы бейнеленген, пайыз мөлшерлемесі төмен болған сайын, табыс деңгейі соғұрлым жоғары болады. Егер пайыз мөлшерлемесі жоғары болса онда табыс деңгейі соғұрлым төмен болады.
Жоғарыда тұрақты деп болжанған басқа факторлар IS қисығын не жоғары немесе төмен қозғалтады. Мысалы, Егер кез келген пайыз мөлшерлемесінде мемлекеттік шығындар өсетін болса, онда ол жиынтық сұраныстың өсуіне алып келеді. Мұндай жағдай IS қисығын оңға қарай өсіреді. Керісінше, берілген пайыз мөлшерлемесінде салық мөлшерімен қолда бар табыстың төмендеуін күту жиынтық сұранысты төмендетеді, IS қисығы солға қарай қозғалады.

2 сурет. IS қисығының сол жаққа қарай қозғалуы.
R
+ G
+ (Y-T)
+ MPK
+ Т IS IS қисығын қозғалтатын айналымдар
Ү

Жоғарыда айтылған тұжырымды Кейнс крессінің үлгісін пайдаланыа көрсетуге болады.
Кейнс тұтас сұраныммен тұтас ұсыным тепе - теңдік жағдайда яғни макроэкономикалық тепе - теңдікте тұрған кезде, толық жұмысбастылыққа қол жетпеуі теориялық жағынан мүмкін дегенді дәлелдеді.
Мұнын үстіне Кейнс егер кімде - кім макроэкономикалық тепе - теңдіктің немесе тұтас сұранымның артуына байланысты шара қолданбаса, жұмыссыздықтың шектеусіз ұзақ уақыт бойы сақталынып қалуы мүмкіндігін де көрсетті.
Тұтас сұраным - бұл тауар мен қызметтің жалпы көлеміне деген сұраным, ол сол кездегі баға деңгейімен көрсетіледі.
Тұтас ұсыным - деп бұл тауар мен қызметтің жалпы саны түсініледі, ол бағаның қалыптасуына сәйкес өндіріліп, ұсынылуы мүмкін. Экономиканың еркін дамуынаештеңе де кедергі келтірмейді, сұраныммен ұсынысның күштері теңесіп кетеді. Одан ары, егер жинақталған ұсыныммен жинақталған сұраным макроэкономикалық тепе - теңдік жағдайда болса, жұмыс іздеген кез келген адам, оны ала алады, ал кез келген компания өз өнімдерін нарықтық бағалар бойынша тарата алады.

1.2 IS және LM қисықтары

Негізгі макроэкономикалық тепе - теңдікке қою арқылы IS қисығын алуға болады. IS қисығының теңдеуін R және Ү арқылы өрнектеуге болады. R арқылы өрнектелген IS қисығының теңдеуі төмендегідей:
R= a+e+gd+n-l-bl-t+m'd+n Y+id-n*G-bd+n*Ta
Мұндағы: T=Ta + t*Y

Y арқылы өрнектелген IS қисығының теңдеуі төмендегідей:
Y=a+e+gl-bl-t+m'+1l-bl-t+m'*G-bl-bl -t+m'*Ta- d+nl-bl-t+m'*R
l-bl-t+m'd+n коэффиценті Ү осімен қатысты IS қисығының бұрыштық көлбеуін бейнелейді. Бұл коэффицент монетарлық және қазыналық саясаттардың салыстырмалы тиімділігін көрсететін параметр.

3 сурет Кейнс крессі арқылы IS қисығын сызу.

Төмендегі шарттар орындалғанда IS қисығы жатық болады:
1. Таза экспорт (n) және инвестицияның сезімталдығы (d) пайыз мөлшерлемесінің динамикасынан жоғары болғанда.
2. Тұтынудың шекті бейімділігі (b) жоғары болғанда.
3. Салық салудың шекті мөлшерлемесі (t) үлкен емес.
4. Импорттаудың шекті бейімділігі (m) үлкен емес жағдайда.
Мемлекеттік шығында G-дің жоғарылауы және салықтың төмендегеніне байланысты IS қисығы оңға қарай жылжиды. Салық мөлшерлемесі (t) өзгеруіне байланысты бұрыштық көлбеу өзгереді. Ұзақ мерзімді кезеңде IS қисығының бұрыштық көлбеу өзгеруі мүмкін, ол өзгеріс табысы саясатының салдарынан болады, өйткені табысы жоғары отбасылары үшін тұтынудың шекті ыңғайлы табысы төмен отбасылармен салыстырғанда төмен болады. Ал басқа факторларға (d,n,m'), макроэкономикалық саясатқа әсерін тигізбейді.
LM қисығы
LM қисығы ақша нарығындағы тепе - теңдікті көрсетеді.
LM қисығының графигі ақша нарығындағы тепе - теңдікке сәйкес келетін пайыз мөлшерлемесі мен жиынтық сұраныстың арасындағы байланысты көрсетеді.

4 (а,ә) сурет. LM қисығының графигі

4 (а) - сурет. Ақша нарығы. Табыс мөлшерінен Ү1-ден Ү2-ге өсуі ақша деген сұранысты өссіреді, демек пайыз мөлшерлемесін R1- ден R2 - ге өсіреді.
4 (ә) - сурет. LM қисығының нақты қоры. Неғұрлым табыс жоғарылаған сайын, пайыз мөлшерлемесі де өседі.
LM қисығын алгебралық жолмен шешу.
LM қисығының теңдеуін жоғарыда көрсетілген 5 формуланың көмегімен алуға болады.
LM қисығының теңдеуін R және Y арқылы шешуді төмендегідей өрнектеуге болады.
R=kH*Y-Ih*MP=(R арқылы)
Y=Ik*MP+hkR(Ү арқылы)
Төмендегі шарттар орындалғанда LM қисығы жатық болады, егер:
1. Ақша сұраныстың сезімталдығы, нарықтық пайыз мөлшерінің өгерісінен (һ) жоғары болса;
2. Ақша сұраныстың сезімталдығы, (ЖҰӨ) өзгерісінен төмен болса;
Баға деңгейінің төмендеуі (Р) және ақша ұсынысының осуі (Ms) LM қисығын оңға қарай жылжытады.
Үлгідегі тепе - теңдік IS және LM қисықтарының қиылысында болады.

5 - сурет. IS және LM қисықтарының қиылысы.
R LM

IS
Y

Тепе - теңдік өнім көлемін алгебралық тәсілмен шешу үшін, IS теңдеуінен R - дің мәнін LM теңдеуіне қойып, теңдеуді Ү арқылы шешу керек.
Y=ha+e+g+G-b*Takd+n+h(l-bl-t+m')+d+ nkd+n+h(l-bl-t+m')*M
Мұндағы Т=Ta+t*Y

1. Қазақстан Республикасының макроэкономикасының тепе-теңдігі

1.1. Ақша несие және салық бюджет саясаттарының салыстырмалы тиімділігі

Макроэкономика микроэкономикаға қарағанда, жеке объектілер мен процестерді емес, олардың жиынтығын қарастырады ол агрегат деп аталады. Ол жеке бағаларды емес, жинақталған бағаны, баға деңгейін қарастырады; оның талдау мақсатын, шартын табу, жалпы экономикалық теңдеу жүйесіне енетінін айқындайды.
Макроэкономикалық теңдікті табу үшін, міндетті түрде жинақталған сұраныс жинақталған ұсыныстың категориясын қарастырамыз.
Жинақталған сұраныс - бұл ұлттық өндірістің нақты көлемі тұтынушының, кәсіпорынның, мемлекеттің кез келген баға деңгейінде сатып алуы. Ағылшынша - AGGREGETE Demand, тауар рыногында ұсынылған соңғы тауарға және қызметке барлық сұраныс қосындысын көрсетеді:
АД=c + i + gp + x,
c - үй шаруашылығының жиынтық сұранысы,
i - капитал құралдарына сұраныс,
gp - мемлекет тарапынан тауарға және қызметке сұраныс,
x - таза экспорт,шетелдің отандық тауарға сұранысымен,отанның шетелдік тауарына сұранысы арасындағы айырымы.
Сондықтан АД анықтаушы факторлар , шартты түрде жоғарыда көрсетілген төрт топқа бөлеміз және солардың әрқайсысының АД-ға ықпалын талдайды.
Ұлттық өндірістің нақты көлемі мен баға деңгейі арасындағы тәуелділік , сұраныстың қозғалысына кері немесе қайшы бағытта болады.
Жинақталған ұсыныс - бұл әртүрлі баға деңгейінде ұсынуға мүмкін тауар мен қызметтің жалпы саны, ағылшынша AGGREGATE Supplex, AS - жалпы ұлттық өнімге немесе ұлттық табыс көлеміне теңестіруге болады.
AS=ЖҰӨ немесе AS=ҰТ.
Бағалық факторлардың ішінен AS-қа ықпал ететін, жеке тауар рыногында ұсынысқа өзгерту әкелетін өндіріс технологоиясы, шығындар және тағы басқалар(микродеңгейде).
Экономиканы жүргізу қабілеттілігі ол немесе басқа тауар мен қызмет көрсету көлемі, қолданып отырған өндіріс факторының саны мен сапасына ықпал етеді(жер, еңбек, капитал).
Өндіріс факторының санының өсуі немесе сапасынң көтерілуі өндіріс қуаттылығының өсуіне әкеледі, демек AS. Жиынтық ұсыныс графигі шартты түрде үш бөлімнен тұрады:
көлденең сызық, өндірістің өзгермейтін баға деңгейінде өсуі;
жоғары көтерілуші, ұлттық өнім деңгейі өсуі және бағаның азғана жоғарылауы
тік сызық, экономиканың өндірісте ең жоғарғы нүктеге жетуі.
Бағалық емес факторларға шығынды өзгертетін мүмкіндіктер:
1)Ресурс бағасы(жерге, еңбекке, капиталға).Олардың көбеюі өндіріс шығынын көбейтеді, сондықтан жинақталған байланысты азайтады. Қисықты солға жылжытады. Баға төмендеуі кері әсер етеді.
2)Еңбек өнімділігінң өсуі өндіріс көлемін көбейтеді, сондықтан жинақталған ұсыныс та көбейеді - AS қисығы оңға жылжиды.
3)Құқықтық реттеу салық,субсидия. Егер салық өссе,шығын көбейеді,жинақталған ұсыныс көбейеді, жинақталған ұсыныс қысқарады, қисық оңға жылжиды және керісінше.
Жинақталған сұраныс жинақталған ұсынысқа тең болса, тауар рыногында тепе-теңдік орнайды. Бірақ нақты өмірде ол бұзылады.
Ауытқу варианттарын қарастырамыз:
1)Жинақталған сұраныс жинақталған ұсыныстан көп делік: ADAS.
Тепе - теңдікке шығу үшін екі варианты болуы мүмкін.
өндіріс көлемін өзгертпей, бағаны көтеру
шығарылатын өнімді кеңейту.
Егер фирмалар екінші жолды таңдаса, онда шығарылатын өнім көбейеді, не өндіріс жиынтық шығыны өсуіне әкеледі. Сондықтан, жаңа нүктеде теңестіру өндіріс көлеміне үлкен мағынада сәйкестенеді.
Қорытынды:Ұлттық табыс өседі.
1) Жинақталған сұраныс жинақталған ұсыныстан төмен болса делік: ADAS
Мұнда да екі варианты болуы мүмкін.
өндірісті қысқарту
өндіруді өзгеріссіз қалдырып,бірақ бағаны азайту жолы.
Кәсіпкердің бірінші қимылы: өндіріс көлемін қысқартып,тауарды тиімді бағамен қоймадан сатып көрсін. Егер мақсатқа бұнымен жетпесе, онда бағаны дереу азайту керек. Бұл жұмысшыларды босату басталмағанға шейін жүріп отырады.
Мемлекеттік шығындардың өсуі және салық мөлшерінің төмендеуі ығыстыру әсеріне алып келеді, бұл жағдай ылталандырылған қазыналық саясаттың нәтижесін едәуір төмендетеді.
Егер мемлекеттік шығындар G өссе,онда жиынтық шығындар және табыс өседі,осының салдарын тұтыну шығындар C өседі.Тұтынудың өсуінің салдарын табыс (Ү) және жиынтық шығындар өседі.Бұл жерде мультипликатор әсері де байқалады.Табыстың өсуі ақша деген сұранысты өсіреді,өйткені экономикада көптеген келісім шарттар жүргізіледі.Егер ұсыныс тұрақты болса,ақшаға сұраныстың өсуі пайыз мөлшерлемесін өсіреді.Ал пайыз мөлшерлемесінің өсуі инвестиция деңгейін және таза экспорттық төмендетеді.Кей жағдайда экспорттың төмендеуі,импорттың өсуіне байланысты жиынтық табыстың өсуіне де болады.Қорыта айтқанда,ынталандырылған қазыналық саясаттың нәтижесінде,бір жағынан жұмысбастылық пен өнім көлемі өседі,ал екіншіден ығыстыру әсерінің салдарынан өнім көлемі төмендейді.
Егер таза экспорт пен инвестиция ығысуы болмаса,онда мемлекеттік шығындар өсуі және салықтың төмендеуі салдарынан Ү-тің өсуі мәніне тең болатын еді.Бірақ ығыстыру әсерінің салдарынан Ү-тің өсуі мәніне тең болады.
Ақша ұсынысының өсуі ығыстыру әсерінсіз,қысқа мерзім кезегіндегі экономикалық өсуін қамтамасыз етеді,бірақ таза экспорттың өзгерісіне қарама-қайшы әсерін тигізеді.
Ақша жиының өсуі Ms пайыз мөлшерлемесінің төмендеуіне алып келеді, өйткені несиеге берілетін ресурс ұлғаяды, ал несие бағасы төмендейді. Бұл жағдай инвестицияның өсуіне әсерін тигізеді. Қорыта айтқанда, жиынтық шығындар, табыс өседі, демек тұтыну да өседі. Таза экспорт бір-біріне қарама-қарсы екі фактордың әсерінде болады:
Таза экспорттың төмендеуіне алып келетін жиынтық табыстың өсуі.
Пайыз мөлшерлемесінің төмендеуіне алып келеді жиынтық табыстың өсуі.
Xn мәні шамасының өзгеруі Ү және R өзгерістеріне және n коэффиценттері мен импорттаудың шекті бьейімділігінің мәніне тәуелді.
Ақша - несие және салық - бюджет саясаттарының салыстырмалы тиімділігі төменгі шарттарға тәуелді:
нарықтық пайыз мөлшерлемесінің динамикасына таза экспорт пен инвестиция функциясы сезімталдығының әсер ету дәрежесі, коэффиценттері.
нарықтық пайыз мөлшерлемесінің динамикасына ақшаға сұраныс сезімталдығының әсер ету дәрежесі.
Ынталандырылған қазыналық саясаттың салыстырмалы тиімділігін ығыстыру әсері арқылы анықталады.
Басқа факторлар тұрақты болған кезде,егер ығыстыру әсері өнімнің өсу әсерінен кіші болса,онда қазыналық саясат тиімді деп аталады.
Ығыстыру әсері екі жағдайда салыстырмалы түрде елеусіз болады.
1. Егер ақша нарығындағы пайыз мөлшерлемесінің өсуіне таза экспорт пен инвестиция аз сезімталдық көрсетсе онда,d және n салыстырмалы қарағанда аз мәнді болады.
2. Егер пайыз мөлшерінің көтерілуінен және R-дің болымсыз өсуінен ақшаға сұраныстың сезімталдығы жоғары болса,онда ақша нарығында тепе-теңдік болады.
R мәнінің өсуі болымсыз болғандықтан,ығыстыру әсері де салыстырмалы түрде қарағанда аз болады.
Төмендегі графикте бейнеленген LM қисығы жатақ болады.Бұл жағдайда AS қисығы көлбеуінің маңызы аз.

6 сурет. IS және LM қисықтарның пайыз мөлшерлемесінің динамикасына сұранысы.
R R
LM LM(жатық)

IS' IS'
IS(тікше) IS
Y Y

6-сурет. Бұл жағдайда пайыз 6-сурет.Бұл жағдайда пайыз мөл-
мөлшерлемесінің динамика- шерлемесінің динамикасына сұ-
сына инвестиция ақшаға және раныс жоғарғы сезімталдықты
таза экспорт аз сезімталдық көрсетеді.
көрсетеді.
Салыстырмалы IS қисығы және жатық LM қисықтарының тіркемесінде ынталандырылған қазыналық саясат тиімді.
Ынталандырылған монетарлы саясаттың салыстырмалы тиімділігі төмендегінше анықталады:
- ақша өсуінің нәтижесінде ынталандырушы әсердің мәні арқылы және таза экспорт пен инвестицияның динамикасының өсуіне байланысты пайыз мөлшерлемесінің төмендеуін көрсетеді.Мұндай ынталандырушы әсер ығыстыру әсеріне қарама-қарсы.
Инвестиция мен таза экспортқа салыстырмалы түрде қарағанда ынталандырушы әсері екі жағдайда үлкен болады.
1. Егер I және Xn пайыз мөлшерлемесінің динамикасына жоғары сезімталдық көрсетеді.
7 сурет.

R LM(тікше) R LM LM'
IS'
IS IS(жатық)
Ү Ү
Ү0 Ү1 (тиімділігі жоғары)

7-сурет. Бұл жағдай пайыз мөл- 7-сурет. Бұл жағдай пайыз динамика-
шерлемесінің динамикасына Ү сына инвестиция мен таза экспорт-
аз өзгеретіндігі көрсетеді. тың жоғарғы сезімталдығын
көрсетеді.
Ақша жиынының өсуіне байланысты, R-дің болымсыз төмендеуі I мен Xn-ді едәуір өсіреді, бұдан Ү мәні өседі.
LM қисығының бұрыштық көлбеуінің маңызы бұл жерде екінші орында болады.
2. Егер R динамикасына ақшаға деген сұраныс аз сезімталды болса,ондай жағдай 7-суреттегі графикте көрсетілген.
Бұл жерде ақша жиынының өсуі, пайыз мөлшерлемесінің өте көп төмендеуі арқылы болады, сондықтан d мен n коэффиценттерінің болымсыз мәнінде I және Xn-ді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.