Вилкоксонның белгілері

Жоспар
Кіріспе

1. Вилкоксонның белгілері
2 Т белгісінің сипаттамасы

Бұл белгі егер ол кем дегенде реттілік шамасы (шкала) бойынша өлшеніп, екінші және үшінші өлшемдер арасындағы жылжулар да реттелетін болса ғана жарамды. Негізінен, Т белгісін жылжулар тек үш мән маңызда: -1,0 және +1 болған кезде де қолдануға болады. Бірақ бұл жағдайда Т белгісінің таңбалар белгісінің көмегімен алуға болатын тұжырымдарды сәл де болса толықтыруы неғайбыл.
Мәселен, егер жылжулар айталық -30 бен +45 аралығында өзгерсе, онда оларды маңызына қарай жинақтап, сонан соң өрелерін қосуда мән бар.
Бұл тәсілдің мәні мынада: біз барынша ірі ауқымда белгілі бір бағыттағы жылжулардың айқындығын салыстырамыз. Бұл үшін алдымен біз жылжулардың барлық кең ауқымын жинақтап, сонан соң өрелерін қосамыз. Егер оң және теріс жақтаудағы жылжулар кездейсоқ өтсе, онда олардың барынша маңызының өрелер жиынтығы шамамен тең болады. Ал егер белгілі бір бағыттағы жылжудың үдемелілігі асып кесе, онда жылжулардың қарама-қайшы жақтағы барынша маңызының өрелер қосындысы кездейсоқ өлшеулерден едәуір төмен болып шығады.
Біз о баста типтік (әдеттегі) жылжу болып неғұрлім жиі ұшырасатын бағыттағы жылжу, ал типтік емес жылжу біршама сирек байқалатын бағыттағы жылжу болып табылады деген ұстанымды басшылыққа аламыз.

Болжамдар
Н0: Типтік бағыттағы жылжулардың үдемелігі типтік емес бағыттағы жылжулардың қарқынынан асып кетпейді.
Н1: Типтік бағыттағы жылжулардың үдемелігі типтік емес бағыттағы жылжулардың қарқынынан асып түседі.

Пән: Математика, Геометрия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Алгоритм 8
G таңбалары белгісінің есебі

1. Нөлдік әсер санын есептелініп, ол қараудан алып тасталсын.
Нәтижесінде n нөлдік реакция санына азаяды.
2. Өзгерістің басым бағыты айқындалсын. Басым бағыттағы алға басулар
типтік (әдеттегі) деп саналсын.
3. Типтік емес (әдеттегі емес) жылжулар саны анықталсын. Бұл сан G
тәжірибелік маңызы деп есептелінсін.
4. 1 қосымша Ү кесте бойынша осы n үшін G-нің саны маңызын айқындау.
5. Gэмп және Gкр салыстыру. Егер Gэмп және Gкр-ден кем немесе оған тең
болса, типтік жаққа қарай алға басу дәлелді деп есептеледі.

3.3. Вилкоксонның белгілері
Белгінің мәні
Белгілер іріктелген сыналушылардың белгілі бір тобында екі түрлі
жағдайда өлшенген көрсеткіштерді салыстыру үшін қолданылады. Ол
өзгерістердің бағыты ғана емес, сонымен қатар оның айқындылығын анықтауға
мүмкіндік береді. Біз оның көмегімен белгілі бір бағыттағы көрсеткіштер
жылжуы басқаға қарағанда біршама үдемелі екендігіне көз жеткізе аламыз.

Т белгісінің сипаттамасы
Бұл белгі егер ол кем дегенде реттілік шамасы (шкала) бойынша өлшеніп,
екінші және үшінші өлшемдер арасындағы жылжулар да реттелетін болса ғана
жарамды. Негізінен, Т белгісін жылжулар тек үш мән маңызда: -1,0 және +1
болған кезде де қолдануға болады. Бірақ бұл жағдайда Т белгісінің таңбалар
белгісінің көмегімен алуға болатын тұжырымдарды сәл де болса толықтыруы
неғайбыл.
Мәселен, егер жылжулар айталық -30 бен +45 аралығында өзгерсе, онда
оларды маңызына қарай жинақтап, сонан соң өрелерін қосуда мән бар.
Бұл тәсілдің мәні мынада: біз барынша ірі ауқымда белгілі бір бағыттағы
жылжулардың айқындығын салыстырамыз. Бұл үшін алдымен біз жылжулардың
барлық кең ауқымын жинақтап, сонан соң өрелерін қосамыз. Егер оң және теріс
жақтаудағы жылжулар кездейсоқ өтсе, онда олардың барынша маңызының өрелер
жиынтығы шамамен тең болады. Ал егер белгілі бір бағыттағы жылжудың
үдемелілігі асып кесе, онда жылжулардың қарама-қайшы жақтағы барынша
маңызының өрелер қосындысы кездейсоқ өлшеулерден едәуір төмен болып шығады.
Біз о баста типтік (әдеттегі) жылжу болып неғұрлім жиі ұшырасатын
бағыттағы жылжу, ал типтік емес жылжу біршама сирек байқалатын бағыттағы
жылжу болып табылады деген ұстанымды басшылыққа аламыз.

Болжамдар
Н0: Типтік бағыттағы жылжулардың үдемелігі типтік емес бағыттағы
жылжулардың қарқынынан асып кетпейді.
Н1: Типтік бағыттағы жылжулардың үдемелігі типтік емес бағыттағы
жылжулардың қарқынынан асып түседі.

Т белгісінің графикалық көрінісі
Біз қарама-қайшы жақтарға қарай жылжуларды таңбалардың белгілері
секілді екі бұлт түрінде елестете аламыз. Бұлттың көлемі тиісті таңбалардың
санымен бірге үдемелігіне де тәуелді болады (3.3 сурет). Шын мәнінде
бұлттар екі әуе майданы секілді қарама-қайшы жайғасқан: олар өзара аумағы
ғана емес, күш-қуатымен де жарысып (теке тіресіп) тұрғандай. Қайсы бір n
–да, атап айтсақ, кезінде біз мүлдем бас тарта аламыз.
Екі жаққа да жылжулар тең болып шығуы мүмкін, бірақ егер шағын 9 жылжу
бір бағытқа қатысты болса, ал ірі 9 жылжу қайшы бағытта көрінсе, онда біз
жылжудың осы қарама-қайшы бағытының заңды түрде басым екенін қоштай аламыз.
Еске түсірсек, дәл осындай жағдайда таңбалар белгісі ешбір заңды
қайшылықтарды аша алмас еді.

а)

б)

в)
3.3 (а) суретінде ашық майдан жылжу санымен де, сондай-ақ олардың
үдемелілігімен де қара қошқыл майданнан басым түсіп жатыр.
3.3 (б) суретінде ашық майдан жылжулардың санымен емес, ал оның
үдемелілігімен ғана басым.
3.3 (в) суретінде ашық майданда біршама жедел жылжулар байқалады,
бірақ олар қара қошқыл майдандағыдан аз. Мұнда таңбалар белгііс қара
қошқыл майданға сәйкес өзгерістердің басым екенін қуаттай алар еді.
Соған қарамастан сирек кездескені мен қарама-қайшы жылжулардың
үстемелігі жоғары болғаны сонша, әзірше біржақты қорытындыға келу ақылға
қонбас еді.

Т.Вилкоксон белгілерін қолданудағы шектеу
1) Екі шартты жағдайда өлшеуден өткен сыналушылардың ең аз мөлшері – 5
адам. Ал сыналушылардың ең көбі – 50 адам болуы қолда бар кестелердің
жоғары шегімен түсіндіріледі. Т-ның сыни маңызы 1 қосымшада ҮІ-кестеде
келтірілген.
2) Нөлдік (бос) жылжулар қараудан алынып тасталады да n бақылау саны
осы нөлдік жылжулар санына азайтылады (McCall R, 1970, р.36). Бұл шектеуді
өзгерістің болмауына қатысты болжам жасау арқылы айналып өтуге де болады.
Мәселен: Маңыздың артуына қарай алға басу (жылжу) маңыздың азаю жағына
қарай жылжудан және оларды бұрынғы деңгейде ұстап тұру үрдісінен жоғары
тұратынын айтуға болады.
Мысал
Әскери училище курсанттарын іріктеу кезінде (18-20 жас аралығындағы
жасөспірімдер) динамометрде бұлшық ет күші мен ерік-жігер күші өлшенді.
Алдымен сыналушылардың әр қолының күші алма-кезек өлшенді де, келер
күні жылжымалы көрсеткіші бар динамометрде бір қолының бұлшық ет күшінің
жартысына тең келетін салмақты ұстап тұру жүктелді. Сыналушы шаршап қалған
жағдайда ескертуі тиіс болатын, бірақ ерік-жігерім жеткенше міз бақпаймын
деп, тәжірибелік жаттығуды жалғастыра беру керек еді. Тәжірибе екі дүркін:
алдымен әдеттегі нұсқау бойынша, ал сонан соң сыналушы А.Ц.Пуни (Пуни А.Ц.,
1977) әдістемесі бойынша ерік-жігер мүмкіндігін өзінше бағалау жайлы
сауалнамаға жауап бергеннен кейін жүргізілді, оған өзінің ерік-жігерін
арттыруда алға қойған мақсатыма жеттім деген сеніммен өзін осы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.